1 VOORBEREIDING VIR GR 12 REKENINGKUNDE

Transcriptie

1 1

2 2 Bankversoenings Analiseer en interpreteer bankstate en bankversoeninngstate Debiteure en krediteureversoenings Analiseer en interpreter kontrolerekeninge Versoening van debiteure en krediteurestate en rekeninge Ouderdomsanalise Etiek Etiek rakende debiteure en krediteure betalingsperiodes, rente, bedrog ens. Etiek rakende die bankomgewing bedrog, geldwassery en belastingontduiking Interne kontrole en oudit Interne ouditprosesse en interne kontrole oor debiteure, krediteure, kontantontvangstes en betaling Rol van opstel van debiteure-, krediteure- en bankversoening in interne oudit Ouditbewyse, resultate en verslae Verantwoordbare bestuur van debiteure, krediteure en kontant Maatskappye = konsepte Publieke en privaat maatskappye Oprigting Aandeelhouers Aandelekapitaal Aandelepremie Dividende Behoue/teruggehoue inkomste Maatskappye boekstawing van inligting Hulpjoernale Grootboekrekeninge o Gewone aandelekapitaal o Gewone aandelepremie o Aandeelhouers vir dividende o SAID: inkomstebelasting o Gewone aandele dividend o Inkomstebelasting Maatskappye rekeningkundige vergelyking Invloed van transaksies op rekeningkundige vergelyking Maatskappye slotrekeninge Aansuiwering van toepassing op maatskappye o Inkomstebelasting o Dividende o Behoue inkomste Slotrekeninge o Handelsrekening o Wins en verliesrekening o Verdelingsrekening Sluitingsoordragte Maatskappye AARP Rekeningkundige/finansiele tydperk AAR beginsels o Historiese koste o Paringsbeginsel o Omsigtigheid

3 o o o o 3 Lopende saak Konsekwentheid Wesentlikheid Besigheidsentiteit Maatskappye finansiële state Jaareindaansuiwerings o Inkomstebelasting o Dividende o Alle Gr. 10 & 11 aansuiwerings Terugskrywings van aansuiwerings Inkomstestaat Balansstaat Notas tot finansiële state Maatskappye- Kontantvloeistaat Notas tot die kontantvloeistaat Maatskappye ontleding en vertolking van state Winsgewendheid Bruto wins op verkope Bruto wins op koste van verkope Bedryfsuitgawes op verkope Bedryfswins op verkope Netto wins na belasting op verkope Likiditeit/kontantvloei Vuurproefverhouding Bedryfsverhouding Omsetsnelheid van voorraad Tydperk se voorraad voorhande Gemiddelde debiteureinvorderingstydperk Gemiddelde krediteurebetalingstydperk. Solvensie Solvensieverhouding Opbrengs Opbrengs op aandeelhouersekwiteit Netto batewaarde per aandeel Dividend per aandeel Verdienste per aandeel Risiko Skuld/ekwiteitsverhouding Maatskappye gepubliseerde finansiële state Ontleding van gepubliseerde state van maatskappye Ontleed ouditverslae van maatskappye Maatskappye interne kontrole en oudit Interne ouditprosesse en kontrole Ouditbewyse Steekproewe Steekproeftegnieke

4 4 Verslae oor interne ouditresultate Interpretasie van interne ouditverslae Verantwoordbare bestuur van hulpbronne Maatskappye etiek Etiek rakende maatskappye integriteit, kredietwaardigheid, verantwoordbaarheid King Kode korporatiewe bestuur Dissiplinêre prosedures: tov Werknemer en werkgewer Wet op Arbeidsverhoudinge Wetgewing Maatskappy wet Professionele liggame * SAICA, * SAIPA * IRBA; IFRS ens VIGS bewustheid Begrotings (eenmansaak) Berei kontantbegroting voor (gr 11 hersiening) Berei geprojekteerde inkomstestaat voor (gr 11 hersiening) Ontleed en vertolk: (gr 12) o Geprojekteerde inkomstestaat o Kontantbegroting o Debiteureinvorderingskedule o Krediteurebetalingsskedule Etiek Etiek rakende begrotings en projeksies met inagneming van aandeelhouers ens. Interne kontrole en oudit Interne kontrole en oudit rakende begrotings en projeksies Ouditbewyse, resultate en verslae Verantwoordbare bestuur van begrotings Belasting op toegevoegde waarde BTW berekeninge Grootboekrekeninge: o BTW inset o BTW uitset o BTW kontrole BTW opgawes Etiek Etiek rakende BTW invloed op populasie, BTW bedrog ens. Interne kontrole en oudit Interne ouditprosesse en kontrole rakende invordering van BTW van klante en betaling van BTW aan Ontvanger van Inkomste Ouditbewyse, resultate en verslae Verantwoordbare bestuur van vordering en betaling van BTW Nie bedryfsbates Ontleed en vertolk resultate van beweging van bates Ouderdom van bates Vervangingskoers Lewensduur van bates

5 5 Voorraad waardasiemetodes Beswaarde(geweegde) gemiddelde metode EIEU metode Etiek Etiek rakende bates bedrog, diefstel, wanbestuur ens. Etiek rakende voorraad kwaliteit, pryse, bedrof, diefstal en wanbestuur ens. Interne kontrole en oudit Interne oudit prosesse en kontrole oor bates en voorraad Ouditbewyse, resultate en verslae Verantwoordbare bestuur van bates en voorraad Vervaardigingsondernemings Grootboekrekeninge (gr 11 werk) Produksiekostestaat Handelstaat Wins en verliesstaat Bereken en interpreteer: o Bruto wins en netto wins o Gelykbreekpunt o Totale produksiekoste o Marginale koste o Eenheidskoste Etiek Etiek rakende vervaardiging produkkwaliteit, grondstowwe, ondersteuning van plaaslike produkte, prys, bedrog, diefstal ens. Interne kontrole en oudit Interne oudit prosesse en kontrole oor vervaardigingskostes Ouditbewyse, resultate en verslae Verantwoordbare bestuur van grondstowwe ens MAAK GEREED VIR DIE GR 12 EINDEKSAMEN!!!!!!! Hierdie is n opsomming van die inhoud wat geeksamineer kan word. Dit is volgens die werkskedules van die Departement van Onderwys. VRAESTEL BESTAAN UIT 300 PUNTE EN MOET BINNE 3 URE AFGELê WORD. Dws 1,67 PUNTE PER MINUUT WANNEER JY STUDEER EN VRAESTELLE UITWERK. DOEN DIT TEEN TYD. AS JY OEFEN OM IN TYD KLAAR TE KRY, BEHOORT JY NIE TE SUKKEL OM IN DIE EKSAMEN KLAAR TE KRY NIE!!!!!!!

6 6 ALGEMENE RIGLYNE OOR HOE OM N REKENINGKUNDE VRAESTEL TE BEANTWOORD: 1 Maak seker jy probeer by die voorgestelde tydsindeling hou. 2 Gebruik jou leestyd om te beplan in watter volgorde jy die vraestel gaan beantwoord. 3 Sorg dat jy n klein digitale horlosie saambring om tred te hou met hoeveel tyd jy gebruik 4 Moenie iemand anders se sakrekenaar gebruik nie, jy moet die sakrekenaar ken waarmee jy werk, sodat jy tyd kan spaar. 5 Bring n ekstra sakrekenaar, pen ens saam. 6 Toon alle berekeninge, al is dit hoe elementêr. 7 Beplan die volgorde noukeurig. Jy hoef nie met vraag 1 te begin nie. Gewoontlik is vraag 1 een van die moeiliker vrae en kan jou gespanne maak. 8 Begin met die vraag wat jy die beste kan beantwoord. Dit gee jou selfvertroue. 9 Indien jy gespanne raak, sit neer jou pen, haal stadig asem, ontspan en begin weer. 10 Jy mag met n sagte swart potlood skryf, gebruik hierdie opsie, aangesien dit makliker en netjieser is as om tippex te gebruik. 11 Moenie jou antwoorde verander, tensy jy 100% seker is jou vorige antwoord is verkeerd nie. Meeste van die tyd is die eerste antwoord wat jy geskryf het die korrekte antwoord. 12 Ken jou formate baie goed, want dit spaar tyd. 13 LEES,LEES,LEES. Moenie jou eie afleidings maak oor wat jy dink die eksaminator wil vra nie. Party antwoorde is voor die hand liggend. Moenie altyd n vangplek soek nie. BELANGRIKE RIGLYNE MET DIE BEANTWOORDING VAN GROOTBOEK VRAE: Vul jou formate in, want dit is leerwerk, daarna kan jy net die bedrae inpas waar dit hoort. Formate kry punte!! Jy moet al jou grootboeke ken al word dit nie direk gevra nie, dit kan van toepassing wees op berekeninge van ander syfers. Saldeer altyd jou rekeninge moontlike balletjiepunte. Vul jou datums en folios in. Belangrike grootboekrekeninge sluit in: - Maatskappy: Gewone aandelekapitaal Gewone aandelepremie

7 7 SAID(inkomstebelasting) Aandeelhouers vir dividend Inkomstebelasting Gewone aandele dividend Verdelingsrekening - Ander grootboek Kontrolerekeninge: 1. Handelsvoorraad 2. Debiteurekontrole 3. Krediteurekontrole BTW inset BTW uitset BTW kontrole Slotrekeninge 1. Handelsrekening 2. Wins en verliesrekening 3. Verdelingsrekening Sommige van die rekeninge word gebruik om ander ontbrekende bedrae te bereken bv verdelingsrekening vir onbekende wins voor belasting, belasting of dividende in Kontantvloeistaat. RIGLYNE BY BEANTWOORDING VAN STATE: Ken die formate van die volgende state: - Inkomstestaat - Balansstaat met notas - Kontantvloeistaat met notas - Bankversoeningstaat - Debiteureversoeningstaat - Krediteureversoeningstaat - Produksiekostestaat met notas Partykeer word die formate op die antwoordblad gegee, maar jy kan dit nie aanneem nie. Soms word die state sonder notas gevra, dws jy moet die notas ken, maar net berekeninge toon. As jy nie die notas ken nie, kan jy nie die berekeninge doen nie. Beantwoord n staat stuk vir stuk. Moenie die formaat eers heeltemal uitskryf nie. Die bewording kry nie punte nie, die bedrae kry punte.

8 8 RIGLYNE BY DIE BEANTWOORDING VAN ONTLEDING EN VERTOLKING Ken jou finansiële state se formate, sodat jy weet waar om jou inligting te kry en nie dit nie hoef te soek nie. Ken jou formules, norms en afleidings(wat dit beteken) Onthou om die antwoorde in die regte eenhede aan te dui bv %; keer; dae; maande en R. Moenie die formules neerskryf nie, dit kry nie punte nie. As jy wil neerskryf, skryf in afkortings om tyd te bespaar. As jy vertolk skryf saaklik en op die punt af. Moenie jouself herhaal net in ander woorde nie. Voorbeeld van vertolking: Die verhouding het gestyg/gedaal van :1 na :1. Dit is bo/onder die norm van.. Die beteken Moenie lang paragrawe skryf as die vraag net 2 punte tel nie. Kyk na die puntetoedeling om te bepaal hoeveel jy behoort te skryf. Moenie aanwysers in n vraag gebruik as dit nie daar pas nie. Bv as die vraag oor likiditeit gaan, moenie inligting van die winsgewendheid bysit nie. Fokus op dit wat gevra is. TEORIE VRAE: Die afgelope paar jaar was daar baie teorie en toepassingsvrae. Leer jou teorie!!! Ken die begrippe uniek aan n maatskappye (pari-waarde; premie ens) Ken veral die AARP beginsels en jy moet dit kan toepas op gevallestudies Gaan noukeurig deur die King Kode Weet waarvoor die professionele liggame se afkortings staan en wat hulle rol/doelwitte is. Ken jou BTW teorie bv watter items is vrygestel ens. Ken die maniere waarop steekproewe gedoen word, asook wat die inligting op n ouditeursverslag beteken. Ken die terme van toepassing op vervaardigingsondernemings bv direkte koste; indirekte koste, veranderlike koste, vaste koste, fabrieksbokoste ens. Weet hoe dissiplinêre kwessies in die werkplek hanteer. Dink kreatiewe antwoorde uit tov maniere waarop kontrole tov voorraad, kontant, bates ens uitgevoer kan word.

9 ALGEMEEN: 9 1 DEBITEURE EN KREDITEURE: - Ouderdomsanalises: Maak seker wat die datum van die faktuur is, om te bepaal wat is tydperk; lopend; 30 dae; 60 dae en 90 dae. - Dink buite die boks tov hoe jy debiteure kan aanmoedig om te betaal ens. - Weet op watter maniere bedrog tov debiteure en krediteure kan plaasvind. 2 MAATSKAPPYE: - Hierdie maak n groot deel uit van jou vraestel. - Kontantvloeistaat word meestal gevra, al is dit net dele van die staat. - Gebruik relevante berekeninge grootboeke help baie. - Jaareindaansuiwerings sluit die volgende in: Oninbare skulde Waardevermindering Opgelope inkomste Vooruitontvange inkomste Opgelope uitgawes Vooruitbetaalde uitgawes Handelsvoorraad tekort(deurlopende stelsel) Voorsiening vir oninbare skulde Verbruikersgoedere voorhande Inkomstebelasting Dividende ( interim en finaal) - Maak seker jy oefen genoeg aansuiwerings, want aansuiwerings kan net op soveel maniere gevra word. Hoe meer verskeidenheid jy oefen, hoe makliker erken jy die manier waarop jy die aansuiwering moet interpreteer. - Gaan doen moeite om te kyk hoe werklike maatskappye se gepubliseerde state lyk(beskikbaar op internet en in sake koerante) Daar kan vrae wees oor gepubliseerde state van werklike maatskappye en dan het jy dit darem al voorheen gesien.

10 10 3 BEGROTINGS: - Jy moet in Gr 12 begroting en geprojekteerde inkomstestate kan interpreteer. - Jy moet berekeninge kan doen tov verkope/koste van verkope; krediet/kontantaankope; % verhogings/verlagings in inkomstes/uitgawes - Jy moet inligting van die begroting kan aflees en aanbevelings kan maak. - Moet kortings tov debiteure en krediteure kan bereken binne die konteks van die invordering-/betalingskedules. - Ken die verskil tussen items wat in die geprojekteerde inkomstestaat verskyn en die wat in die kontantbegroting voorkom. 4 BTW - Ken die verskil tussen BTW ingesluit(114) en BTW uitgesluit(100) - Weet hoe die BTW in die joernale verskyn - Ken grootboekformate 5 VASTE BATES - Bateverkope is van toepassing in meer as een tipe vraag bv by Inkomstestate, Balansstate, Kontantvloeistate en begrotings - Ken die stappe van bateverkope nl 1. Skryf kosprys af 2. Bereken prorata waardevermindering 3. Skryf totale opgehoopte waardevermindering af 4. Boekstaaf die verkooptransaksie 1. Kontant bank 2. Krediet debiteurekontrole 3. Ingeruil krediteurekontrole 5. Bereken die wins/verlies met bateverkope - Ken die betrokke grootboekrekeninge nl 1. Opgehoopte waardevermindering 2. Bateverkope 3. Voertuie/Toerusting - Ken die VASTE BATE NOTA (NOTA 3) Hierdie nota kan in enige en meer as een vraag gevra word bv finansiële state en kontantvloeistaat.

11 11 6 VOORRAADWAARDASIES: - Ken die verskille tussen die VOORRAADOPNAMESTELSELS: nl Deurlopende voorraadopnamestelsel/periodieke voorraadopnamestelsel Ken ook die kenmerke/voordele ens - Ken die verskille/kenmerke/voordele van die VOORRAADWAARDASIEMETODES nl Eerste in eerste uit (EIEU) Geweegde(beswaarde) gemiddelde - Weet hoe om die volgende bereken: Koste van verkope van beskikbare voorraad Koste van verkope van verkoopte voorraad Waarde van voorraad voorhande - Waarde van gesteelde/beskadigde voorraad 7 VERVAARDIGINGSONDERNEMINGS: - Grootboeke word nie noodwendig getoets nie, maar jy moet weet waar pas wat in. - Jy kan verseker n produksiekostestaat verwag - Toon weereens alle berekeninge duidelik. - Kyk na die verskillende maniere waarop berekeninge gevra kan word. - Maak seker van die begrippe en sorg dat jy kan onderskei tussen direkte kostes en bokostes - Onthou admin en verkoopsuitgawes nie deel van produksiekostes nie, maar wel van veranderlike/vaste kostes wat invloed het op gelykbreekpunt - Ken die formules en weet hoe om dit in woorde te verduidelik 8 ETIEK - Etiekvrae is van toepassing op enige onderwerp - Beantwoord etiese kwessies op die man af en beredenerend - Gee telkens redes vir jou opinie - Lees die koerante om jou algemene kennis op te skerp - Dink buite die boks

12 12 Vraag 1 24 punte;14 minute INLIGTING LIGTING: Verwys na die inligting van Simpson Handelaars Bpk op 30 Junie 2010 Persentasie netto wins voor belasting op verkope = 12% Inkomstebelastingkoers = 30% van wins voor belasting Verdienste per aandeel = 200 sent Aantal aandele uitgereik = gewone aandele Die vaste deposito is belê op 1 Junie 2010 teen n rentekoers van 9% per jaar Bedrag beskikbaar vir verdeling = R Geen interim dividend is verklaar of betaal gedurende die finansiële jaar Vuurproefverhouding = 1,4:1 Bedryfsverhouding = 2,2:1 Vul die ontbrekende syfers in. Naam van Maatskappy: Simpsons Handelaars Bpk Inkomstestaat vir die jaar geëindig 30 Junie 2010 Verkope? Koste van verkope? Bruto inkomste? Bedryfsuitgawes (31 200) Direkteursvergoeding Ouditeursvergoeding Waardevermindering Bedryfswins? Rente inkomste? Wins voor rente uitgawe? Rente uitgawe (6 390) Netto wins voor belasting Inkomstebelasting? Netto wins na belasting? Verdienste per aandeel 200 sent

13 13 Balansstaat van Simpsons Handelaars Bpk op 30 Junie 2010 Nota BATES Nie bedryfsbates Vaste bates Finansiële bates Vaste deposito? Bedryfsbates? Voorraad? Handels- en ander ontvangbares Kontant en kontantekwivalente TOTALE BATES? EKWITEIT EN LASTE Kapitaal en reserwes? Gewone aandelekapitaal? Behoue inkomstes? Nie bedryfslaste Verbandlening Bedryfsbates? Handels en ander betaalbare? Aandeelhouers vir dividend TOTALE EKWITEIT EN LASTE? VRAAG 2 BTW en Bedryfsbates [41punte punte,, 24 minute] Inligting Die volgende het betrekking om Mashudu Winkels Bpk, n geregistreerde BTW onderneming. Die finansiële jaar eindig jaarliks op 28 Februarie Waardevermindering op voertuie word bereken teen 20 % per jaar op verminderde saldo metode. n Nuwe boekhouer is op 1 Oktober 2010 aangestel. Die vorige boekhouer het die inligting korrek tot die einde van September 2010 aangeteken en die BTW rekeninge korrek na die BTW kontrolerekening afgesluit. Die nuwe boekhouer was onseker oor presies hoe hy die BTW vanuit die joernale na die algemene grootboek oorgeboek moet word en verskaf aan jou die volgende twee rekeninge soos dit verskyn het in die Algemene grootboek op 31 Oktober 2010:

14 Okt 31 Krediteure - kontrole BTW inset 2010 KJ Okt 31 Bank KBJ Krediteurekontrole KAJ Okt 31 Debiteure kontrole Debiteurekontrole BTW uitset 2010 DAJ 376 Okt DJ Bank KOJ Oninbare skulde AJ 223 Die volgende transaksies vir Oktober is nie aangeteken nie, aangesien die boekhouer nie seker was hoe om dit te boekstaaf nie: n Afleweringsvoertuig is op 1 Oktober 2010 by Hi-Way op rekeninge aangekoop, R BTW ingesluit. Op die selfde datum is n ou voertuig ingeruil teen n ooreengekome prys van R BTW uitgesluit. Die voertuig was op 1 Maart 2008 aangekoop vir R BTW ingesluit. n Debiteure, wie se rekening voorheen as oninbaar afgeskryf is, stuur n tjek van R399. Nota: Die tweemaandelikse BTW tydperk eindig 31 Oktober Gebruik die gegewe inligting rakende Mashudu Winkels Bpk om die volgende vrae te antwoord. Gevra 2.1. Berei die volgende Algemene Grootboekrekeninge vir die jaar voor deur die nodige regstellings te maak en aansuiwerings in ag te neem.saldeer/sluit die rekeninge af aan die einde van Oktober BTW inset (8) BTW uitset (11) Bateverkope (10) (29)

15 15 Algemene grootboek van Mashudu Winkels Bpk BTW inset BTW uitset Bateverkope 2.2. Beantwoord die volgende vrae Die HUB(CEO) van Mashudu Winkels Bpk is deur die Produksiebestuurder genader. Die Produksiebestuurder het gevra of hy die nuwe afleweringsvoertuig vir sy eie gebruik kan neem oor naweke. Hoe sal jy die CEO advies gee in die verband? (3)

16 Gee twee redes waarom n onderneming n bateregister sal opstel? (2) Verduidelik twee moontlike probleme met oorbelegging in vaste bates. (4) 2.3. Voltooi die Vaste bate nota tov Voertuie vir die jaar geëindig 28 Februarie (10) Voertuie Kosprys (1 Maart 2010) Opgehoopte waardevermindering (1 Maart 2010) (70 000) Drawaarde aan die einde van die jaar (28 Februarie 2010) Bewegings Verkrygings Bateverkope Waardevermindering Berekeninge van waardevermindering

17 17 VRAAG 3 (38 punte,, 23 minute) Gevra Gebruik die gegewe inligting om die Balansstaat op 28 Februarie 2011 te voltooi. Toon alle berekeninge in hakies. Vul die ontbrekende inligting in die areas wat met n asterisk (*) gemerk is. Grisham Bpk Balansstaat op 28 Februarie 2011 BATES Nie bedryfsbates Vaste bates Finansiële bates Bedryfsbates Voorraad Handels en ander ontvangbares Kontant en kontantekwivalente Totale Bates

18 18 EKWITEIT EN LASTE Gewone aandeelhouersbelang * * * Nie bedryfslaste Verbandlening Bedryfslaste * Handels en ander betaalbares TOTALE EKWITEIT EN LASTE Die finansiële jaar eindig 28 Februarie Addisionele inligting: Die gemagtigde aandelekapitaal bestaan uit gewone aandele met pari-waarde van R2 elk Op 28 Februarie 2010 was gewone aandele uitgereik teen pari-waarde. Gedurende die huidige finansiële jaar is n verdure aandele teen n premie van 70 sent elk uitgereik. Die volgende saldo s is verkry uit die boeke van Grisham Bpk op 28 Februarie 2011: Grond en geboue teen kosprys R Toerusting teen kosprys R Krediteurekontrole R Debiteurekontrole R Krediteure vir salarisse R Opgelope inkomste R Kontant in die bank R Een van die vaste deposito s, R , verval op 30 September Die res verval in 2013.

19 19 n Lening by South Bank van R is oorspronklik ontvang op 1 Maart Dit moet betaal word in gelyke maandelikse paaiemente oor 60 maande. Al die toerusting is aangekoop op 1 Oktober Waardevermindering word bereken teen 20% op kosprys. Die volgende finansiële aanwysers is van toepassing op die finansiële jaar geëindig 28 Februarie 2011: - Netto batewaarde per aandeel R2,60 - Bedryfskapitaalverhouding 1,5 : 1