1.1 Achtergrond Vraagstelling Opzet businessplan 4

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "1.1 Achtergrond 3 1.2 Vraagstelling 4 1.3 Opzet businessplan 4"

Transcriptie

1 SPORTACCOMMODATIES GEMEENTE BREDA BUSINESSPLAN OPTISPORT BREDA NOVEMBER 2009 OPTISPORT EXPLOITATIES BV GORINCHEM

2 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING Achtergrond Vraagstelling Opzet businessplan 4 2 ALGEMEEN Optisport Exploitaties Optisport Breda Gemeentelijk sportbeleid Algemene trends en ontwikkelingen Demografische ontwikkelingen 11 3 ZWEMBADEN Productaanbod Huidige situatie Marktanalyse SWOT Visie op de exploitatie 20 4 KUNSTIJSBAAN Productaanbod Huidige situatie Marktanalyse SWOT Visie op de exploitatie schaatsbaan 28 5 RACKETCENTRUM Productaanbod Huidige situatie Marktanalyse SWOT Visie op de exploitatie 34 6 INTEGRALE VISIE & TERUGKOPPELING ONDERZOEK GEMEENTE Integrale visie; van goed naar beter Continue verbeteren, het onderzoek als leidraad 37 7 EXPLOITATIEVOORSTEL Financieel perspectief 46 8 VERVOLG 49 Bijlage 1Aandachtspunten evaluatie gemeente Breda Bijlage 2Voorstel opzet onderhoud Bijlage 3Openstellingsroosters (huidig)

3 1 INLEIDING 1.1 Achtergrond De gemeente Breda beschikt over een breed aanbod van sportvoorzieningen, zowel voor de binnensport als voor de buitensport. Eind jaren negentig heeft de gemeente er voor gekozen om de exploitatie van een aantal van deze accommodaties op afstand te zetten en over te dragen aan professionele marktpartijen. Het betreft de volgende accommodaties: Openluchtzwembad Wolfslaar Zwembad De Wisselaar Zwembad Sonsbeeck Racketcentrum Breda Kunstijsbaan Breda De zwembaden waren oorspronkelijk in exploitatie bij ESG/Sportijn. Het Racketcentrum en de Kunstijsbaan zijn in exploitatie bij Optisport. In 2007 heeft een bedrijfsovername plaatsgevonden van ESG/Sportijn door Optisport. Hiermee is Optisport eindverantwoordelijk geworden voor de exploitatie van al de bovengenoemde voorzieningen. Voor de afzonderlijke accommodaties gelden tot op heden verschillende contracten met een eerste einddatum in 2011, zij het op verschillende data. In de overeenkomsten voor de zwembaden is opgenomen (artikel 13) dat de gemeente in principe bereid is exploitant een huuroptie van 10 jaar te verlenen op alsdan nader overeen te komen voorwaarden, mits de huur deugdelijk is geweest, tenzij de op dat moment geldende voorschriften zich daartegen verzetten. De overeenkomsten voor de ijsbaan en het racketcentrum voorzien in soortgelijke verlengingsclausules. Het einde van deze eerste contractperiode is voor de gemeente aanleiding geweest onderzoek uit te voeren naar de exploitatie van de sportaccommodaties in Breda. Doelstelling van dit onderzoek was om het kader te kunnen schetsen voor de contractverlenging. De positieve uitkomsten van het onderzoek zijn voor u aanleiding geweest om de intentie uit te spreken de overeenkomsten met Optisport te verlengen. Om te komen tot definitieve besluitvorming heeft u ons uitgenodigd een businessplan op te stellen, waarin wij een voorstel formuleren voor de exploitatie gedurende de verlengingsperiode en waarin verbetervoorstellen worden geformuleerd, volgend uit het evaluatierapport. Gezien de prettige relatie met de gemeente Breda, de zakelijke en emotionele binding met de accommodaties en uiteraard met onze medewerkers en gasten, hechten wij veel waarde aan het optimaal kunnen voortzetten van de exploitatie. Wij geven dan ook graag gevolg aan uw uitnodiging. Optisport Breda BV pagina 3

4 1.2 Vraagstelling Aan het in de vorige paragraaf genoemde onderzoek hebben gebruikers, de gemeente Breda en Optisport hun medewerking verleend. Als algemene conclusie wordt geconstateerd dat de wederzijdse samenwerking binnen de kaders van de diverse overeenkomsten naar wens is verlopen. De gebruikers hebben een ruime voldoende (7,0) gegeven voor de geleverde kwaliteit van de accommodaties in het algemeen. Ook de dienstverlening scoort met 6,9 een ruime voldoende. Mede gelet op de brede toegankelijkheid van de voorzieningen en de beschikbare budgetten waarbinnen de exploitaties worden gevoerd, zijn wij trots op de positieve uitkomsten van het onderzoek. Richting de toekomst focussen wij echter graag op een verdere optimalisatie van onze dienstverlening. Wij zijn dan ook blij met de uit het onderzoek naar voren gekomen aandachtspunten en suggesties ter verbetering en zullen deze gebruiken om de exploitatie in de komende periode verder te optimaliseren. De uit het onderzoek naar voren gekomen aandachtpunten hebben in hoofdlijnen betrekking op: 1. Interne kwaliteit(-sprocessen) van de organisatie Optisport Breda (klachtenafhandeling, diefstalpreventie, blessurepreventie, schoonmaak, toezicht, informatievoorziening) 2. Wensen van diverse gebruikersgroepen (watertemperatuur, tarieven, openstelling) 3. De overeenkomsten met Optisport: diversiteit van de verschillende contracten en de (wederzijdse) behoefte tot meer eenduidigheid in te maken afspraken; herijking van afspraken met betrekking tot het gebruik van de accommodaties, het beleid ten aanzien van tarief- en openstelling, onderhoud, informatievoorziening en overleg. Een concreet overzicht van aandachtspunten die uit het gemeentelijk onderzoek naar voren zijn gekomen, hebben wij als bijlage 1 bij dit businessplan opgenomen. U heeft ons daarbij concreet de vraag gesteld om in het businessplan in te gaan op: een korte presentatie van Optisport Exploitaties B.V. de strategie voor de locaties afzonderlijk alsmede voor de organisatie Optisport Breda b.v. als geheel; de aandachtspunten en verbeterpunten, zoals die naar voren zijn gekomen in het onderzoek; een concreet voorstel voor verlenging van de overeenkomsten. Graag geven wij u navolgend aan hoe wij in dit businessplan aan uw vraagstelling tegemoet komen. 1.3 Opzet businessplan Gezien de grote verscheidenheid aan accommodaties die wij in Breda in exploitatie hebben, hebben wij getracht voor u het businessplan logisch en overzichtelijk op te bouwen. In dit kader beschrijven wij per type voorziening onze visie op de exploitatie en gaan wij in op gesignaleerde verbeterpunten voor zowel de korte als voor de lange termijn. De uitkomsten van het onderzoek van de gemeente Breda worden hierin meegenomen. Voor wat betreft de verantwoordelijkheid voor de utvoering van het onderhoud hebben wij in de bijlage een concreet voorstel uitgewerkt. Optisport Breda BV pagina 4

5 Indien u daar behoefte aan heeft, zijn wij uiteraard bereid om op onderdelen een nadere toelichting te geven. In hoofdstuk 2 gaan wij kort in op een aantal algemene ontwikkelingen. Hierin komen onder meer de ontwikkelingen binnen Optisport aan de orde, geven wij onze visie op de organisatie van Optisport Breda b.v. en beschrijven wij een aantal algemene ontwikkelingen die voor alle (Bredase) sportaccommodaties relevant zijn. Vervolgens gaan wij in hoofdstuk 3, 4 en 5 nader in op respectievelijk de zwembaden, de kunstijsbaan en het racketcentrum. Per type voorziening beschrijven wij het productaanbod, maken wij een korte analyse van de huidige exploitatie, geven wij inzicht in de specifieke marktomstandigheden en presenteren wij op basis van een analyse van de sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen (SWOT) onze visie op de exploitatie voor de toekomst. In Hoofdstuk 6 geven wij een terugkoppeling op het onderzoek van de gemeente Breda. Op basis van onze visie op de exploitatie voor de toekomst, geven wij in dit hoofdstuk aan welke verbeteracties we op korte en middellange termijn zullen ondernemen. In hoofdstuk 7 vatten wij de voorgaande hoofdstukken samen in een integrale visie en vertalen wij dit in een bezoekersprognose en exploitatiebegroting voor de komende jaren. Het businessplan wordt afgesloten met hoofdstuk 8 waarin wij de stappen voor het vervolg beschrijven om te komen tot contractverlenging. Optisport Breda BV pagina 5

6 2 ALGEMEEN 2.1 Optisport Exploitaties Optisport Exploitaties heeft sinds de start van de onderneming in 1994 een gestage groei doorgemaakt. Wij richten ons daarbij op de ontwikkeling, realisatie en exploitatie van sportaccommodaties in brede zin, sociaal-culturele centra en horecavoorzieningen. Daarmee opereren we op een snijvlak van markten en zijn we een belangrijke specialistische partner voor gemeenten die hun voorzieningenaanbod op hoog niveau, maatschappelijk sterk alsmede commercieel op onderdelen aan hun inwoners willen aanbieden. Goede voorbeelden hiervan zijn het Racketcentrum en de Kunstijsbaan in Breda, die wij sinds 2000/2001 exploiteren. Een belangrijke stap voor de ontwikkeling van Optisport was de 50% deelname van Waterland Private Equity Investments in Optisport Groep, de holding van Optisport Exploitaties, in mei Het doel hiervan was een verbreding van de basis voor de onderneming, met name gericht op de verwachte voortgaande snelle groei in de daaropvolgende jaren. Dit heeft onder meer in oktober 2007 geleid tot de overname van branchegenoot Sportijn, exploitant van onder meer de zwembaden in Breda. De exploitaties van Sportijn maken sinds die datum, ook organisatorisch, integraal onderdeel uit van Optisport. Inmiddels bestaat onze orderportefeuille uit meer dan 150 sport- en welzijnsaccommodaties in ruim 60 gemeenten. De managementstructuur van Optisport is afgestemd op de omvang van de organisatie en de diversiteit van de accommodaties (zie onderstaand organigram). De directie is in handen van een directeur-aandeelhouder. De algemeen directeur, operationeel directeur, commercieel directeur en financieel directeur vormen samen met de directeur Optisport Health Club en de HRM-manager het managementteam van Optisport Exploitaties. De afzonderlijke vestigingen vallen onder de verantwoordelijkheid van de operationeel directeur. De dagelijkse leiding voor elke vestiging wordt ingevuld door een locatiemanager. Shareholders - non executive board Algemeen directeur Directeur OHC Human Resources Financieel directeur Operationeel directeur Commercieel directeur Financial control Salary dpt IT Operational support Operational finance Sales, marketing & comm Business development Business management Manager F&C Operationeel managers Finance G/ Finance B Locatiemanagers Optisport Breda BV pagina 6

7 Vanuit het hoofdkantoor van Optisport vindt richting de vestigingen de nodige ondersteuning plaats op het gebied van: financiën, salarisadministratie, personeel & organisatie, opleiding & training, onderhoud, automatisering, centrale inkoop, veiligheid, productontwikkeling, marketing & PR, wetgeving & juridische zaken. Voor de komende jaren heeft Optisport zich ten doel gesteld om de kwaliteit van de dienstverlening en de synergie van de onderneming verder uit te bouwen. De intensieve ondersteuning van onze vestigingen is erop gericht om op een verantwoorde en goede manier invulling te geven aan enerzijds een marktgerichte exploitatie en anderzijds de sociaal maatschappelijke functie van de accommodaties. De schaal van de onderneming willen wij graag handhaven en waar mogelijk vergroten. De groeipotentie is naar onze mening aanwezig omdat het brede segment leisure en (preventieve) zorg op dit moment een enorme ontwikkeling doormaakt in Europa, met als gevolg dat sport en gezondheid steeds belangrijker worden. Vanwege de vergrijzing zal deze trend de komende decennia naar verwachting doorzetten. Optisport wil haar doelstellingen bereiken door middel van een professionele aanpak, tevreden klanten en betrokken medewerkers. Met de gemeente maken wij heldere afspraken over de maatschappelijke functie van de voorzieningen en de op basis hiervan te hanteren randvoorwaarden voor exploitatie (bijvoorbeeld ten aanzien van de tarieven en/of openstellingstijden). Binnen deze kaders verzorgen wij een marktgerichte exploitatie, borgen het maatschappelijk belang en dragen hiervoor ook het volledige risico. De kwaliteit van service aan gasten en dienstverlening staat bij Optisport hoog in het vaandel. Een exploitatie door Optisport voldoet aan vigerende wet- en regelgeving en beschikt bij voorkeur over kwaliteits- en veiligheidskeurmerken die door branche worden afgegeven. Gemeenten weten zich verzekerd van een betrouwbare en deskundige exploitatiepartner die kostenbewust te werk gaat, oog heeft voor haar brede sociaal maatschappelijke functie en waarmee heldere contractafspraken kunnen worden gemaakt. 2.2 Optisport Breda Optisport in Breda kenmerkt zich door mooie voorzieningen waar zij zich in partnerschap met de gemeente met een gedreven en betrokken team dagelijks inzet voor een optimale exploitatie. Wij zijn er als onderneming trots op dat wij deze accommodaties in portefeuille hebben. In deze paragraaf gaan wij in op de onderwerpen personeel/organisatie en de structuur van de overeenkomsten. Personeel en organisatie De overname van Sportijn door Optisport in 2007 biedt kansen voor de operationele organisatie in Breda. Voorheen was immers sprake van een strikt gescheiden exploitatie van de zwembaden ten opzichte van het Racketcentrum en de Kunstijsbaan. Doordat Optisport met de overname van Sportijn verantwoordelijk is geworden voor de exploitatie van alle accommodaties, zijn er diverse synergievoordelen mogelijk in onder meer het management, administratie en inzet van personeel. Om optimaal te kunnen profiteren van de aanwezige synergievoordelen is in 2008 een aanvang gemaakt met het samenvoegen van beide organisaties. Optisport Breda BV pagina 7

8 De organisatie kenmerkt zich door een platte lijnstructuur. Dit heeft als voordelen dat de communicatielijnen kort zijn, hetgeen de betrokkenheid van de medewerkers bij de exploitatie vergroot. Operationeel manager administratie onderhoud Manager IJsbaan/Racketcentrum Manager Zwembaden IJsbaan Racketcentrum Sonsbeeck Coördinator Wisselaar Coördinator Wolfslaar/Kuil In de visie van Optisport is lokaal ondernemerschap van groot belang voor een goede en gezonde exploitatie. Het management speelt hierin een cruciale rol. Deze dient zich bewust te zijn van de maatschappelijke functie van de voorzieningen en het gezicht te zijn van de sportaccommodaties in de gemeente. In Breda is de operationeel manager eindverantwoordelijk voor de exploitatie van alle accommodaties. Hij wordt daarin ondersteund door een locatiemanager ijsbaan/racketcentrum en een locatiemanager voor de zwembaden. Bij de ijsbaan en het racketcentrum worden de medewerkers direct aangestuurd door de manager. Bij de zwembaden zijn er coördinerende functies in de Wisselaar en de Wolfslaar. De manager zwembaden houdt kantoor in zwembad Sonsbeeck en kan van daaruit de medewerkers van Sonsbeeck alsmede de coördinatoren in de andere zwembaden aansturen. Met het oog op de toekomst werken wij aan een versteviging van het management van de vestigingen. Gewerkt wordt aan het centraliseren van een aantal ondersteunende diensten in Breda, direct ressorterend onder de operationeel manager. Zo waren de onderhoudsmedewerkers voor de samenvoeging vooral locatiegebonden. Inmiddels is het team van onderhoudsmedewerkers gecentraliseerd in één onderhoudsdienst voor alle accommodaties. Hetzelfde geldt voor de administratie. Door deze samenbundeling van mankracht, kennis en expertise kan flexibeler worden ingespeeld op de dagelijkse praktijk. Er kan efficiënter worden gewerkt en de organisatie is minder kwetsbaar. Dit bevordert de kwaliteit van de dienstverlening en een positieve gastbeleving. Optisport Breda heeft momenteel circa 140 medewerkers in dienst (de stand per januari 2009, inclusief oproep- en seizoenskrachten). Als gevolg van de zomersluiting van de ijsbaan en de wintersluiting van de Wolfslaar kent het personeelsbestand in Breda van oudsher een relatief groot verloop, voornamelijk van seizoenskrachten. Voor de komende jaren streven wij ernaar dit terug te dringen door combinaties te maken tussen de overdekte zwembaden en het openluchtbad enerzijds en het openluchtbad en de kunstijsbaan anderzijds. De diversiteit aan (seizoens)accommodaties benutten wij om personeel aan de organisatie te binden. Overeenkomstenstructuur Momenteel worden voor de vijf locaties drie verschillende overeenkomsten gehanteerd. Deze overeenkomsten verschillen onderling van elkaar, bijvoorbeeld ten aanzien van: looptijd van overeenkomsten (als gevolg van verschillende startdata); Optisport Breda BV pagina 8

9 informatieverstrekking aan de gemeente en overleg; betalingstermijnen; de wijze waarop het onderhoud wordt uitgevoerd. Zowel de gemeente als Optisport zien hierin een aantal verbeterpunten. Wij zijn er evenals de gemeente groot voorstander van om het moment van contractverlenging te benutten om de overeenkomsten te harmoniseren, waarbij eenduidigheid in de afspraken ontstaat. Daarbij stellen wij voor om één mantelovereenkomst af te sluiten voor álle sportaccommodaties. Contractuele afspraken die betrekking hebben op een specifieke accommodatie (bijvoorbeeld in de zwembaden ten aanzien van tarieven en openingstijden) kunnen als bijlage bij deze mantelovereenkomst worden gevoegd. Een apart aandachtspunt bij nieuw af te sluiten overeenkomsten is de wijze waarop het onderhoud wordt uitgevoerd. Hiertoe doen wij in bijlage 2 bij dit businessplan een concreet voorstel. 2.3 Gemeentelijk sportbeleid Het huidige sportbeleid van de gemeente Breda is vervat in een nota daterend uit In dit kader is de gemeente Breda momenteel bezig met het herijken van het sportbeleid. Als exploitant van de drie gemeentelijke zwembaden, de schaatsbaan en het racketcentrum speelt Optisport een belangrijke rol in de (sport)samenleving in en rond Breda. Wij zijn ons sterk bewust van deze belangrijke maatschappelijke rol en werken dan ook graag samen met de gemeente om het beleid zoveel mogelijk te ondersteunen en uit te voeren. Het gemeentelijk sportbeleid heeft doorgaans het streven om bepaalde doelgroepen te beschermen en waar nodig te stimuleren om (meer) aan sport te doen. Daartoe worden in overeenkomsten met exploitanten randvoorwaarden gesteld ten aanzien van gebruiksroosters en tariefstelling. Centraal binnen het gemeentelijk sportbeleid van de gemeente Breda staat de volgende doelstelling: "het voorzien in voldoende en adequaat toegeruste sportaccommodaties en het toegankelijk maken van deze accommodaties voor alle inwoners van de samenleving." Om dit te bereiken zijn door de gemeente in de huidige overeenkomsten diverse bepalingen opgenomen omtrent: het gebruik van de accommodaties: de accommodaties mogen slechts gebruikt worden voor recreatieve en sportieve doeleinden overeenkomstig de bestemming van de betreffende accommodatie; openstelling: voor de zwembaden en de ijsbaan geldt een minimaal aantal weken dat de accommodaties opengesteld dienen te zijn voor het publiek. Bij de zwembaden zijn daarnaast beschikbaarheiduren voor de verenigingen contractueel vastgesteld. In het contract voor de ijsbaan is een openstellingrooster als bijlage opgenomen; tarieven: bij de zwembaden en de ijsbaan zijn randvoorwaarden gesteld aan de hoogte van de tarieven voor met name het recreatieve gebruik. Ook zijn voorwaarden gesteld aan de jaarlijks toegestane verhoging van deze tarieven. In dit businessplan gaan wij er op uw verzoek vanuit dat de huidige gemeentelijke randvoorwaarden, zoals vastgelegd in de overeenkomsten, onveranderd blijven! Optisport Breda BV pagina 9

10 2.4 Algemene trends en ontwikkelingen De exploitatie van (maatschappelijke) sportaccommodaties is onderhevig aan diverse ontwikkelingen. Om zicht te krijgen op het speelveld waarin de Bredase sportaccommodaties zich bevinden en de kansen en bedreigingen die daarmee samenhangen, hebben wij onderstaand een aantal algemene trends en ontwikkelingen samengevat, waar op korte en langere termijn rekening gehouden kan of moet worden. Ontwikkelingen in de sport Het aandeel sporters in de Nederlandse bevolking stijgt sneller dan verwacht, van 61% in 2003 naar 65% in Zwemmen en fietsen zijn de meest beoefende sporten in Nederland, gevolgd door fitness en hardlopen. De trend dat steeds minder sporters lid worden van sportverenigingen zet door: men kiest steeds vaker voor het individuele en/of ongeorganiseerde sportaanbod. Ondanks de toename van de sportdeelname groeit het sportaanbod niet mee. Voor sommige typen accommodaties, waaronder tennishallen, loopt het aantal zelfs terug. De werkgelegenheid in de sport neemt toe, onder meer als gevolg van de groei in de fitnesssector (46% van de werkgelegenheid). In 2007 waren de kosten van de gezondheidszorg als gevolg van een onvoldoende actieve leefstijl 907 miljoen. Daartegenover staan de kosten voor sportblessures ter hoogte van 230 miljoen. Hieruit kan (kort door de bocht) geconcludeerd worden dat investeren in een actieve leefstijl loont. Economische ontwikkelingen Nederland bevindt zich anno 2009 in een recessie. Naar verwachting zal deze trend in de Nederlandse economie ook in 2010 doorzetten. De kredietcrisis heeft consequenties voor de consumptieve bestedingen van de Nederlandse huishoudens. Deze doen nu zuiniger aan en kiezen ervoor om meer te gaan sparen. De productie in de marktsector laat dit jaar een krimp zien ten opzichte van Omdat bedrijven hun personeelsbestand niet zo snel kunnen aanpassen, daalt de arbeidsproductiviteit, waardoor de winstgevendheid onder druk komt te staan. Dit resulteert in een sterke afname van de totale bedrijfsinvesteringen in 2009 en De werkloosheid bereikt naar verwachting het niveau van de jaren tachtig. Voor 2009 verwacht het CPB dat 5,5% van de beroepsbevolking werkloos is, voor 2010 wordt zelfs uitgegaan van 9,5% van de beroepsbevolking. Het CPB prognosticeert dat de inflatie als gevolg van de lagere brandstofprijzen in 2009 en 2010 relatief laag zal zijn, rond de 1 à 1,25%. Sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen Bijna de helft van de Nederlanders van 20 jaar en ouder heeft overgewicht - van de mannen 51%, van de vrouwen 42%. Eén op de negen is zelfs veel te dik en heeft ernstig overgewicht of obesitas. Het percentage rokers is in de afgelopen 10 jaar afgenomen tot 30% in De omvang van de vrije tijd is voor werkenden sinds 1995 afgenomen. Nederlanders tussen de 20 en 65 jaar zijn in 2005 per week gemiddeld drie uur meer kwijt aan zakelijke en huishoudelijke verplichtingen dan in Optisport Breda BV pagina 10

11 Tussen 1995 en 2005 daalde de gemiddelde 'echte' televisiekijktijd van 12,4 naar 10,8 uur per week. De tijd die Nederlanders wekelijks thuis achter de computer zitten (online en offline) steeg in die periode van 0,9 naar 3,8 uur. De concurrentie tussen aanbieders van vrije tijd neemt toe: consumenten hebben minder tijd en maken bewuster kritische keuzes; de markt wordt transparanter als gevolg van internet; onderscheidende combinaties van vrijetijdsbestedingen worden belangrijker; beleving en welbevinden spelen nadrukkelijker een rol. Er is veel aandacht voor gezondheid en vitaliteit onder de groeiende groep welvarende ouderen. De vraag naar verantwoord bewegen, goede en gezonde voeding en ontspanning neemt daardoor toe in Nederland. De invoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) legt een zwaardere druk op gemeenten, die ervoor verantwoordelijk zijn dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen en mee kunnen doen in de samenleving, al of niet geholpen door vrienden, familie of bekenden. In de nieuwe zorgeconomie staat het welbevinden van mensen centraal. Daarin draait het vooral om de kwaliteit van leven: de gewenste leefstijl, gezondheid, sociale netwerk, de regie over het eigen leven en de maatschappelijke participatie. Overige relevante ontwikkelingen Door groei van de bevolking en toenemende ruimteclaims komt er meer bescherming voor kwetsbare natuurgebieden en wordt meer gezocht naar multifunctioneel ruimtegebruik. De exploitatie van maatschappelijke gemeentelijke voorzieningen staat onder druk door gemeentelijke bezuinigingen, concurrentie, sterker stijgende kosten en verscherping van de wetgeving. Bedrijven, consumenten en de overheid krijgen meer aandacht voor hun omgeving en de toekomst. Het begrip duurzaamheid wordt dan ook een steeds belangrijker onderwerp in de Nederlandse samenleving. 2.5 Demografische ontwikkelingen Op 1 januari 2009 telde de gemeente Breda ongeveer inwoners. Onderstaande tabel geeft een prognose van het aantal inwoners van de gemeente voor de periode Bevolkingsprognose Breda inwoners Breda absoluut indexcijfer (2009 = 100) jaar jaar jaar en ouder totaal Bron: Uit de tabel blijkt dat het inwoneraantal van Breda de komende jaren door stijgt naar ruim inwoners in In tegenstelling tot landelijke ontwikkelingen is in Breda geen sprake van een ontgroenende bevolking. Het aantal kinderen en jongeren tot 20 jaar neemt zelfs geleidelijk toe. De sterkste toename doet zich voor in de leeftijdscategorie van 65 jaar en ouder, echter niet in de mate die landelijk verwacht wordt. Optisport Breda BV pagina 11

12 3 ZWEMBADEN In dit hoofdstuk gaan wij specifiek in op de zwembaden in Breda. Na een analyse van het productaanbod, de huidige exploitatie en de markt presenteren wij onze visie op de toekomst. 3.1 Productaanbod De gemeente Breda beschikt over drie zwembaden met ieder een eigen profilering en positionering binnen het totale zwemaanbod in Breda. De Kuil, een natuurbad die eveneens door Optisport wordt geëxploiteerd, valt buiten de scope van dit businessplan. Deze voorziening is qua exploitatie niet vergelijkbaar met de andere sportaccommodaties en zal als zodanig geen onderdeel uitmaken van de nieuwe contractafspraken. De zwembaden kunnen als volgt gekarakteriseerd worden: Zwembad De Wisselaar: Zwembad Sonsbeeck: Openluchtbad Wolfslaar: De Wisselaar is een functioneel, overdekt zwembad met één bassin van 50 x 16 meter, een tribune en een horecavoorziening. Vanwege het ontbreken van recreatieve voorzieningen is het zwembad met name geschikt voor verenigingen en begeleide activiteiten, zoals instructiezwemmen en schoolzwemmen. Omdat de lengte van het bassin 50 meter bedraagt, kunnen de verenigingen het bad eveneens benutten voor lange baan zwemmen. Overdekte 50 meter baden komen in Nederland minder frequent voor. De lokatie op de sportboulevard is voor dit zwembad uitstekend. Zwembad Sonsbeeck is een eigentijds en mooi zwembad met een uitgebreid overdekt en beperkt openlucht productaanbod. Naast een wedstrijdbassin van 25 x 15 meter beschikt het zwembad over een recreatiebad van 425 m2 met attractieve recreatieve voorzieningen zoals glijbanen, een wildwaterkreek en een uitzwembassin. Daarmee is Sonsbeeck zeer aantrekkelijk voor de recreatieve bezoeker. Het wedstrijdbassin is geschikt voor verenigingen en begeleide activiteiten. De horecavoorziening nabij het recreatiebassin is goed gesitueerd. Het zwembad ligt temidden van een woonwijk waardoor de bereikbaarheid per auto wat beperkt is. Het openluchtbad is bijzonder en ruim opgezet met een grote lig- en speelweide in een groene omgeving. Het zwembad omvat een diep 50 meter bad, een ondiep recreatiebassin van 30 meter en een peuterbassin. Wolfslaar heeft een belangrijke regionale functie. De horecavoorziening in De Wolfslaar is in relatie tot de omvang van de voorziening beperkt. Met name op drukke, warme dagen leidt dit soms tot lange rijen. Een deel van het terrein wordt verhuurd aan beachvolleybalvereniging Breda Beach. Optisport Breda BV pagina 12

13 De drie zwembaden in Breda zijn goed apart te positioneren, omdat zij allen een eigen functie en toegevoegde waarde hebben binnen het Bredase zwemaanbod. De Wisselaar kan gekarakteriseerd worden als verenigings- en instructiebad, Sonsbeeck voornamelijk als recreatiebad en Wolfslaar als openluchtbad. Vanuit het oogpunt van spreiding en vanwege roostertechnische redenen vinden bepaalde activiteiten in principe wel in beide overdekte zwembaden plaats. In bijlage 3 hebben wij de huidige gebruiksroosters van de Bredase zwembaden opgenomen. Hierbij plaatsen wij de volgende opmerkingen: De activiteitenroosters zijn goed gevuld. Op ieder moment van de dag vinden er activiteiten in de zwembaden plaats. De roosters zijn opgesteld volgens een horizontale programmering. Activiteiten beginnen zoveel mogelijk dagelijks op eenzelfde tijdstip. Het activiteitenrooster van Sonsbeeck is vooral gericht op de individuele, recreatieve zwemmer. Uit het rooster van De Wisselaar blijkt dat dit zwembad vooral gericht is op de georganiseerde sport. Een en ander is ook conform de opzet van beide zwembaden. In het 50-meter bassin in de Wisselaar vindt overwegend één activiteit tegelijk plaats. Het ponton, bedoeld om het zwembad in tweeën te delen waardoor meerdere activiteiten tegelijk geprogrammeerd kunnen worden, wordt in de praktijk nauwelijks gebruikt. Het juist plaatsen van het ponton blijkt in de praktijk een bijzonder tijdrovende gebeurtenis met veel kans op beschadigingen aan het bassin. De capaciteit van kleed- en sanitaire voorzieningen is bovendien niet gericht op veelvuldig gelijktijdig gebruik. 3.2 Huidige situatie In deze paragraaf geven wij inzicht in de huidige exploitatieresultaten van de Bredase zwembaden. Ontwikkeling bezoekersaantallen Onderstaande tabel geeft de bezoekersaantallen in de periode weer. bezoek De Wisselaar Sonsbeeck recreatief instructie doelgroep vereniging scholen totaal bezoek Wolfslaar totaal recreatief instructie doelgroep vereniging scholen totaal Zoals gezegd kan De Wisselaar gekarakteriseerd worden als een typisch instructie- en verenigingsbad, hetgeen duidelijk te zien is aan het hoge aandeel verenigingszwemmers, bezoekers instructie en schoolzwemmen. Het totaal aantal bezoekers aan De Wisselaar nam in 2008 licht af ten opzichte van het voorgaande jaar, wat met name werd veroorzaakt door een afname in het verenigingsbezoek. Optisport Breda BV pagina 13

14 Omdat het een 50 meter bad betreft, kent het zwembad ten opzichte van een 25 meter bassins een relatief lagere bezetting. De gebruiksmogelijkheden voor verenigingen, met uitzondering van het lange baan zwemmen, zijn niet zodanig beter dat er ook meer zwemmers in het water liggen. Sonsbeeck is met circa bezoekers een goed bezocht zwembad, met name op recreatief gebied. Dat ook recreatieve baden geschikt zijn voor leszwemmen blijkt uit het feit dat het aantal leszwemmers op het zelfde niveau ligt als van De Wisselaar. Het totale bezoek aan Sonsbeeck is redelijk stabiel, waarbij de afname van deelnemers aan doelgroepactiviteiten en verenigingen gecompenseerd wordt door een toename van het aantal recreatieve bezoekers en leszwemmers. Het bezoek aan openluchtbaden is zoals bekend zeer afhankelijk van de weersomstandigheden. In mooie zomers, zoals de zomer van 2006, stijgt het bezoekersaantal in Wolfslaar tot boven de bezoekers. In de minder mooie zomers ligt het bezoek rond , zoals in 2007 en Het seizoen van 2009, met een mooie zomer maar een minder mooi voorjaar, trok het zwembad circa bezoekers (voorlopige cijfers 2009). Bij openluchtbaden in Nederland kan het voorkomen dat in een goede zomer het dubbele aantal bezoekers wordt bereikt ten opzichte van een slechte zomer. Het totaal aantal bezoekers aan de Bredase zwembaden bedroeg in 2006 circa en in 2007 en 2008 als gevolg van de mindere zomers ongeveer Het animocijfer (aantal bezoeken per inwoner) bedraagt daarmee 2,9, hetgeen onder het landelijk niveau van 4,5 ligt. Interessanter is echter hoe deze animocijfers zich verhouden tot de animocijfers in andere stedelijke gebieden. Deze zijn onlangs onderzocht door bureau Drijver & Partners 1. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat deze animocijfers doorgaans fors lager liggen dan het landelijk gemiddelde (met uitzondering van Eindhoven die met De Tongelreep over een zeer fors zwembad beschikt). Het animocijfer in Breda kwam uit dit onderzoek als gemiddeld naar voren. Gerelateerd aan de beschikbare hoeveelheid wateroppervlakte is ten opzichte van andere middelgrote gemeenten echter sprake van een relatief goede bezetting. Lagere animocijfers in stedelijke gebieden worden veroorzaakt door de aanwezigheid van meer concurrentie van andersoortige vormen van vrijetijdsbesteding. Daarnaast geldt dat de zwembaden qua zwembadbezoek en qua vrijetijdsbesteding in toenemende mate concurrentie ondervinden van zwemscholen en fitnesscentra, al dan niet voorzien van eigen zwembaden. Denk in Breda bijvoorbeeld aan Arendse en Pellikaan Health Club, die over eigen zwemwater beschikken en doelgroepactiviteiten en zwemlessen aanbieden. Binnen de mogelijkheden die de zwembaden momenteel bieden is er sprake is van een vol bezettingsrooster met relatief goede bezoekersaantallen. Een verdere stijging van de bezoekersaantallen is wellicht mogelijk, een en ander echter wel onder de voorwaarde dat de voorzieningen hier ook op worden aangepast. Dit geldt met name voor De Wisselaar. Verderop komen wij hier op terug. Binnen de gestelde kaders zien wij het als onze ambitie om de goede bezoekersaantallen van de afgelopen jaren, ook voor de komende jaren te handhaven. 1 Notitie Drijver & Partners animocijfers zwembaden (2009) Optisport Breda BV pagina 14

15 Wisselaar Sonsbeeck Wolfslaar Ontwikkeling financiële resultaten De resultaten van de afgelopen drie jaren van De Wisselaar, Sonsbeeck en Wolfslaar zijn weergegeven in onderstaande tabel. Bij de overname van Sportijn door Optisport was tevens sprake van een overkoepelend orgaan voor de Bredase zwembaden in de vorm van ESN Breda b.v. De Wisselaar Sonsbeeck resultaten OPBRENGSTEN w.o. zwembad overige subsidie KOSTEN w.o. personeel energie onderhoud overige RESULTAAT Wolfslaar ESN Breda b.v. resultaten OPBRENGSTEN w.o. zwembad overige subsidie KOSTEN w.o. personeel energie onderhoud overige RESULTAAT totaal zwembaden Breda resultaten OPBRENGSTEN w.o. zwembad overige subsidie KOSTEN w.o. personeel energie onderhoud overige RESULTAAT Voor de zwembaden in Breda is sprake van een goede, gezonde financiële exploitatie. Van 2006 tot en met 2008 zijn de inkomsten gestegen als gevolg van een (lichte) toename in het zwembezoek. Met name de inspanningen in het instructiezwemmen hebben geleid tot een toename van de zweminkomsten. Volgens het nationaal zwembadonderzoek (2002) is landelijk een daling in het recreatief bezoek waarneembaar van circa 2% per jaar. Cijfers van het CBS bevestigen dit beeld; van 2003 tot 2006 is het zwembadbezoek in Nederland gedaald van 61 miljoen in 2003 naar 54 miljoen in Ondanks Optisport Breda BV pagina 15

16 deze landelijk afnemende trend laten de bezoekcijfers voor het recreatief zwemmen in Breda een stijgende lijn zien. Tegenover de gestegen inkomsten staan ook hogere kosten. De energiekosten zijn de afgelopen drie jaar met ruim 18% gestegen, hetgeen vooral veroorzaakt wordt door de hogere energietarieven. Ook de loonkosten zijn toegenomen. Dit als gevolg van loonkostenontwikkelingen, maar ook door de inzet van meer zweminstructeurs in het instructiezwemmen en (als gevolg van stringentere wetgeving) in het toezicht tijdens het recreatief zwemmen. Gezien de volle bezettingsroosters in de zwembaden en rekening houdende met de demografische ontwikkelingen in Breda, verwachten wij dat een verdere groei van bezoekersaantallen in de komende jaren slechts marginaal zal zijn. Als gevolg van autonome en boventrendmatige prijsstijgingen voor met name energie (en in wat mindere mate voor personeel) verwachten wij dat de kosten in de komende jaren zullen toenemen. De focus zal derhalve moeten blijven liggen op een efficiënte en kostenbewuste exploitatie. 3.3 Marktanalyse In hoofdstuk 2 hebben wij reeds een aantal algemene ontwikkelingen geschetst die van invloed zijn op de exploitatie van sportaccommodaties in het algemeen. In deze paragraaf gaan wij nader in op de specifieke marktomstandigheden voor de zwembaden. Trends en ontwikkelingen De exploitatie van zwembaden in Nederland staat de afgelopen jaren onder druk als gevolg van: stijgende kosten. De kosten stijgen doorgaans sterker dan de opbrengsten, omdat de indexering van tarieven vaak contractueel is vastgelegd en geen rekening houdt met de ontwikkeling van personeelskosten en energietarieven. Deze kosten maken voor circa 70% deel uit van de totale kosten van een zwembadexploitatie en hebben de afgelopen jaren een sterke stijging laten zien. Hoewel de energietarieven op dit moment gestabiliseerd zijn, wordt voor de komende jaren een verdere stijging verwacht; verscherping van de wetgeving. De zwembadenbranche is het afgelopen decennium geconfronteerd met verscherpte wetgeving, onder meer op het gebied van brandveiligheid en legionellabeheersing. Incidenten, waaronder verdrinkingsgevallen, krijgen bovendien veel aandacht vanuit de media. In dit kader verwachten wij dat in de nabije toekomst de eisen aan bijvoorbeeld het toezicht bij zwembaden aangescherpt zullen worden. Tevens verwachten wij dat ieder zwembad in Nederland aan de eisen van het Keurmerk Veilig en Schoon moet voldoen. In Breda beschikken alle accommodaties overigens al over dit keurmerk; toenemende concurrentie van andersoortige vrijetijdsaanbieders. Met name de fitnessbranche heeft goed ingespeeld op de toenemende behoefte aan individueel c.q. ongeorganiseerd sporten en werken aan de gezondheid. Het aanbod van fitnesscentra is dan ook sterk toegenomen. Daarnaast nemen internet, gamen en funshoppen een steeds groter deel van de vrijetijdsbesteding van de consument in. Optisport Breda BV pagina 16

17 Concurrentieanalyse In onderstaande kaart en tabel zijn de diverse zwembaden in de omgeving van Breda weergegeven. Binnen- en combibaden Buitenbaden naam plaats omschrijving activiteit tarief nadruk op binnen- en combibaden Sonsbeeck Breda subtropisch zwemparadijs recreatief los bad 4,40 alle wedstrijdbassin (25 x 15 meter) doelgroep -jaarkaart per les 4,93 activiteiten therapeutisch bassin instructie - per les (45 min) 8,41 buitenbad met lig- en speelweide horecagelegenheid de Wisselaar Breda wedstrijdbassin (50 x 16 meter) recreatief 3,70 instructie horecagelegenheid doelgroep - jaarkaart per les 4,48 verenigingen instructie - per les (45 min) 8,41 zwemschool Ulvenhout doelgroepenbassin (12 x 8 meter) doelgroep doelgroep de 3 Berken instructie instructie Zwemvoorziening Oosterhout wedstrijdbassin (25 meter) recreatief 3,20 alle Arendonk recreatiebassin doelgroep - 10 baden per les 4,65 activiteiten horecagelegenheid instructie - per les (60 min) 7,85 zwembad Oosterhout wedstrijdbassin (25 x 15 meter) recreatief 3,00 De Blikken koffiecorner doelgroep - 10 baden per les 4,65 instructie - per les (60 min) 7,85 Willemsen sport Oosterhout instructiebassin doelgroep doelgroep instructie zwembad Ettenleur recreatiebassin recreatief 2,90 De Banakker wedstrijdbassin doelgroep - leskaart per les 3,89 buitenbaden (2) instructie - per les (60 min) 7,00 horecagelegenheid instructie Optisport Breda BV pagina 17

18 buitenbaden Openluchtbad Breda wedstrijdbassin (50 x 16 meter) recreatief 3,70 recreatief Wolfslaar recreatiebassin peuterbad met lig- en speelweide horeca / kiosk Natuurbad Prinsenbeek Natuurbad met ruime ligweide recreatief 2,20 recreatief De Kuil kiosk Recreatieoord Oosterhout wedstrijdbassin (50 meter) recreatief 4,35 recreatief De Warande recreatiebassin uitgebreide recreatieweide horecagelegenheid Het Puzzelbad Terheijden wedstrijdbassin (25 meter) recreatief 3,60 recreatief recreatiebassin peuterbad met ligweide horeca / kiosk Splesj Hoeven waterspeelparadijs recreatief 9,50 recreatief In het algemeen zijn binnenbaden voorzieningen met een gemeentelijk verzorgingsgebied. Dit geldt ook voor de zwembaden in Breda, met name zwembad De Wisselaar. Het verzorgingsgebied van Sonsbeeck strekt zich door haar recreatieve aantrekkelijkheid uit over de gemeentelijke grenzen. Alhoewel de tarieven zich wat lastig laten vergelijken, blijkt uit bovenstaande tabel dat de tarieven in Breda hoger liggen dan bij de concurrerende baden in de omgeving. Dit tarief is overigens te verantwoorden door het feit dat er in Breda sprake is van een beter, uitgebreider aanbod. Onderstaande tabel vergelijkt de tarieven van de zwembaden in Breda met die van andere zwembaden in middelgrote grotere steden in Nederland. plaats zwembad recreatief doelgroep instructie los bad meerbaden per bezoek meerbaden per bezoek meerbaden per bezoek (45 min) Breda Sonsbeeck 4,40 3,67 4,82 8,41 Wisselaar 3,70 3,08 4,37 8,41 Apeldoorn De Sprenkelaar 4,50 4,05 5,28 8,46 Sportfondsenbad 4,50 4,05 5,31 8,47 Malkander 5,00 4,05 5,09 8,47 Arnhem De grote Koppel 3,70 3,08 4,00 5,85 Valkenhuizen 3,40 2,83 4,00 5,85 Eindhoven Ir Ottenbad 4,50 5,77 De Tongelreep 6,90 4,69 5,77 Enschede Het Slagman 3,10 2,35 4,40 7,50 Aquadrome 4,80 3,70 4,40 7,50 De brug 3,10 2,35 4,40 7,50 Groningen Helperbad 4,00 3,33 5,33 8,00 De parrel 4,00 3,33 5,33 8,00 Kardinge 5,00 4,17 5,33 8,00 Haarlem Boerhavebad 4,50 3,75 6,22 8,08 De planeet 3,70 3,08 6,00 9,75 s-hertogenbosch Sportiom 7,75 6,12 6,95 Nijmegen Dukenburg 4,10 3,53 5,75 6,73 Oost 4,10 3,53 5,75 6,73 West 4,80 4,15 5,75 6,73 Tilburg Stappengoor 4,50 4,12 5,44 6,20 Reeshof 3,50 3,24 5,44 6,20 Optisport Breda BV pagina 18

19 BUITENBADEN Plaats zwembad los bad voorverkoop zomerverkoop Breda Wolfslaar (buitenbad) 3,70 38,00 69,10 Apeldoorn Kristalbad Arnhem Klarenbeek 3,80 72,50 90,00 Eindhoven De Ijzeren man 3,00 37,50 37,50 Groningen Hoogkerk 4,30 48,00 53,00 Groningen De papiermolen 5,00 64,10 70,40 Haarlem De Houtvaart 3,60 61,80 82,40 Nijmegen Goffertbad 4,10 80,00 In vergelijking met andere middelgrote steden zijn de zwemtarieven in Breda relatief laag voor het buitenbad, het recreatief zwemmen en voor de doelgroepactiviteiten. De tarieven voor het instructiezwemmen zijn daarentegen licht hoger. Het verzorgingsgebied van een buitenbad is in de meeste gevallen groter dan enkel de gemeente. Door de aanwezigheid van diverse zeer aantrekkelijke buitenbaden in de omgeving van Breda is dit voor de Wolfslaar niet het geval. De Wolfslaar ondervindt hevige concurrentie van vooral recreatieoord De Warande in Oosterhout en Waterspeelpark Splesj in Hoeven. 3.4 SWOT Op basis van de in hoofdstuk 2 beschreven algemene ontwikkelingen en de in voorgaande hoofdstukken opgenomen analyse van de huidige situatie en marktmogelijkheden hebben wij onderstaand een SWOT-analyse (Sterkten-Zwakten-Kansen-Bedreigingen) gemaakt van de Bredase zwembaden. Sterktes breed en gevarieerd aanbod van zwembaden en bassins, geschikt voor alle gangbare (maatschappelijke) bezoekersgroepen gevarieerd activiteitenaanbod ervaren en deskundig team van medewerkers, vriendelijk en behulpzaam personeel, aandacht voor gastgerichtheid. één grote organisatie, waardoor bundeling van promotiekracht, inhoudelijke expertise en flexibiliteit gezonde financiële exploitatie, goede beheersing van de kosten de zwembaden beschikken over het Keurmerk Veilig & Schoon relatief goedkope vorm van vrijetijdsbesteding Zwaktes beperkte multifunctionele gebruiksmogelijkheden van het 50 meterbassin in De Wisselaar, mede in relatie tot de capaciteit van de kleedvoorziening beperkte watercapaciteit, daardoor spanning in beschikbaarheid voor bepaalde doelgroepen beheersbaarheid van de hygiëne op drukke tijdstippen communicatie met bezoekers/gebruikers over openingstijden en tarieven gevoel van (sociale) onveiligheid bij gasten. beperkte horecavoorziening Wolfslaar Kansen Verhogen maatschappelijk rendement (gastbeleving, tevredenheid bewoners) door verhoogde aandacht voor communicatie/bekendheid met Bredase zwembaden mogelijkheden aanwezig voor optimalisering roosters en bassinbezetting benutten synergievoordelen meer bezoekers door verbetering marketing & promotie blijvende aandacht voor gezondheid vergrijzing, actiever wordende senioren groei van de Bredase bevolking in alle leeftijdscategoriëen Landelijk een toename van de sportparticipatie Bedreigingen door de economische recessie hebben consumenten een ander uitgavenpatroon en staan verenigingen onder druk (sponsoropbrengsten) toenemende concurrentie van andersoortig aanbod, waar zwembaden moeilijk mee kunnen concurreren (statisch fysiek productaanbod) stijgende kosten die meestal pas achteraf verdisconteerd kunnen worden via tarieven/subsidie verscherpte wetgeving Optisport Breda BV pagina 19

20 De SWOT-analyse vormt een belangrijke onderlegger voor onze visie op de exploitatie voor de komende verlengingsperiode. 3.5 Visie op de exploitatie De zwembaden in Breda zijn aantrekkelijke, eigentijdse en goed geoutilleerde voorzieningen. Een deskundig en ervaren team verzorgt dagelijks een breed aanbod aan zwemactiviteiten. Dit werpt haar vruchten af. De zwembaden worden goed bezocht en de activiteitenroosters zijn nagenoeg volledig gevuld. De kwaliteit en de dienstverlening worden door de gebruikers als ruim voldoende beoordeeld. De strategie voor de komende jaren kan als volgt worden omschreven: "het hoge maatschappelijke rendement de komende jaren behouden door een goed op de bevolking van Breda toegesneden activiteitenschema. Een efficiënt ingerichte en professionele organisatie focust op optimalisatie met betrekking tot kwaliteit, veiligheid, hygiëne en gastgerichtheid. In aansluiting op de trends en ontwikkelingen, alsmede de aangegeven verbeterpunten dienen de zwembaden zich de komende jaren te focussen op: 1. een goede balans tussen de verschillende activiteiten in de zwembaden; 2. het benutten van aanwezige synergievoordelen; 3. voortdurende aandacht voor service, kwaliteit en veiligheid. Onderstaand gaan wij nader op deze speerpunten in. Ad 1) Goede balans tussen verschillende activiteiten in de zwembaden. Optisport probeert het activiteitenaanbod zo optimaal mogelijk in te richten. De gebruiksroosters van de bassins worden ieder jaar nieuw opgesteld. Hiervoor vindt overleg plaats met diverse gebruikersgroepen (verenigingen, scholen). De afgelopen jaren zijn de gebruiksroosters goed gevuld geraakt. Om de markt van de Bredase zwembaden optimaal te kunnen bedienen worden door Optisport continu innovatieve en op de markt toegespitste activiteiten ontwikkeld. Onze leidraad daarbij is de Optisport Cliënt Cycle: Optisport Breda BV pagina 20

21 De Optisport Cliënt Cycle is een dynamisch model, gericht op verschillende doelgroepen. Daarmee uiteraard voortdurend onderhevig aan ontwikkeling en afgestemd op trends. De mix van activiteiten welke in Breda wordt aangeboden is maatwerk en wordt afgestemd op de levensfase waarin de inwoners zich bevinden. Wanneer zich bijvoorbeeld veel gezinnen met jonge kinderen in de gemeente vestigen, verlegt de nadruk zich in het programma naar Baby-, Peuter-, Kleuterzwemmen. De trend in Breda richting vergrijzing zal betekenen dat de komende jaren meer activiteiten in het rooster worden opgenomen die specifiek voor deze doelgroep bestemd zijn. Hetzelfde geldt voor activiteiten, gericht op gezondheid en welness van onze bezoekers. Bij het verder ontwikkelen van nieuwe activiteiten, stellen wij voor hier ook overleg te voeren met de gemeente. Daarbij kunnen wij in gezamenlijkheid de functie bezien die de zwembaden kunnen bieden, ook in de uitvoering van gemeentelijk beleid (bijvoorbeeld op het gebied van de WMO). Voor Optisport Breda maar ook Optisport breed streven wij ernaar om een netwerk te creëren met zorgpartners om optimaal in te kunnen spelen op de behoefte bij inwoners om aan de gezondheid te werken. Optisport ervaart een krapte aan beschikbaar zwemwater c.q. beschikbare bassins in Breda. Zoals ook blijkt uit de activiteitenroosters zijn de baden momenteel op ieder moment van de dag gevuld. Om de openingstijden beter af te kunnen stemmen op de (capaciteits-)behoefte, zal Optisport nader onderzoeken op welke manieren de bassins efficiënter kunnen worden benut. Hierop vooruitlopend lijken in elk geval mogelijkheden aanwezig om het schoolzwemmen efficiënter in te delen. Ook het flexibeler verplaatsbaar maken van het ponton in het 50-meterbassin, waardoor het mogelijk wordt het bassin eenvoudiger gescheiden te exploiteren, is hierin een nader te onderzoeken optie. Bij een dergelijke maatregel zal ook kritisch gekeken moeten worden naar de capaciteit van de aanwezige kleedvoorzieningen. Bovengenoemde maatregelen vereisen aanpassingen en (dus) investeringen aan de accommodaties. Deze zullen afgewogen moeten worden tegen het financieel en maatschappelijk rendement. Wij zullen hiervoor begin 2010 concrete voorstellen formuleren. Hetzelfde geldt voor de horecavoorziening in Wolfslaar. Deze lijkt krap bemeten in relatie tot de grootte van de voorziening. Ook hier zullen wij onderzoek doen naar hoe deze functie te optimaliseren. Overigens denken wij dat door het wijzigen van de lay-out van het uitgiftepunt al de nodige voordelen kunnen worden behaald. Voor komend zwemseizoen zullen wij de gemeente een voorstel doen omtrent hoe hier verder mee om te gaan. Overigens gaan wij ervan uit dat de huurovereenkomst met de beachvolleybalbvereniging in Wolfslaar ook de komende exploitatieperiode zal worden gecontinueerd. Ad 2) Het verder benutten van aanwezige synergievoordelen Met de overname door Optisport van Sportijn zijn diverse synergievoordelen mogelijk in ondermeer het management, administratie en inzet van personeel. Om hiervan optimaal te kunnen profiteren is in 2008 een aanvang gemaakt met het samenvoegen van beide organisaties. Optisport Breda BV pagina 21

Resultaten van het haalbaarheidsonderzoek voor de bouw van een nieuwe zwemaccommodatie in Emmen

Resultaten van het haalbaarheidsonderzoek voor de bouw van een nieuwe zwemaccommodatie in Emmen Resultaten van het haalbaarheidsonderzoek voor de bouw van een nieuwe zwemaccommodatie in Emmen Na 26 jaar, op fundamenten van 48 jaar oud, nadert Zwem- en golfslagbad Aquarena het einde van haar economische

Nadere informatie

Onderwerp Kaders voor de toekomst van Golfbad Oss / Visie openbaar zwemwater in de gemeente Oss. Naam en telefoon. Portefeuillehouder

Onderwerp Kaders voor de toekomst van Golfbad Oss / Visie openbaar zwemwater in de gemeente Oss. Naam en telefoon. Portefeuillehouder Onderwerp Kaders voor de toekomst van Golfbad Oss / Visie openbaar zwemwater in de gemeente Oss. Datum 02-05-2017 Naam en telefoon Mark Megens Afdeling SMO Portefeuillehouder Kees van Geffen Aanleiding

Nadere informatie

Zwembaden met meerwaarde. Synarchis adviesgroep Zwembaden met meerwaarde

Zwembaden met meerwaarde. Synarchis adviesgroep Zwembaden met meerwaarde Zwembaden met meerwaarde Inleiding Onze visie op maatschappelijk vastgoed: een integrale benadering van investeren en exploiteren Synarchis benadert maatschappelijke voorzieningen integraal als het gaat

Nadere informatie

NOTITIE: Resultaten enquête 2 mei 2017

NOTITIE: Resultaten enquête 2 mei 2017 NOTITIE: Resultaten enquête 2 mei 2017 Geachte lezer, Om te zorgen voor voldoende participatie van de gebruikers, ook van de recreatieve zwemmers, is er onder de recreatieve zwemmers in Enschede een enquête

Nadere informatie

Bij het opstellen van de exploitatiedoorrekening zijn de onderstaande uitgangspunten gehanteerd.

Bij het opstellen van de exploitatiedoorrekening zijn de onderstaande uitgangspunten gehanteerd. Memo nummer 1 aan H. Nouwens Sportbedriijf Oosterhout van P. Zuurbier Oranjewoud datum 27 april 2011 project Exploitatie opzet zwembad Oosterhout projectnummer 238250 betreft Doorrekening exploitatie nieuw

Nadere informatie

Optisport. Wij Brengen. Exploitaties Samen werken aan een gezonde toekomst. www.optisport.nl

Optisport. Wij Brengen. Exploitaties Samen werken aan een gezonde toekomst. www.optisport.nl Optisport Exploitaties Samen werken aan een gezonde toekomst Wij Brengen Je In Beweging! www.optisport.nl Wij brengen je in beweging! Dit motto zegt precies wat wij ambiëren. Een actieve leefstijl die

Nadere informatie

Een haalbaarheidsstudie

Een haalbaarheidsstudie Ondersteuning van nieuwbouw of renovatie van zwembaden; Een haalbaarheidsstudie André Timmerman en Janneke Rijksen Ontwikkelingen Verdergaande privatisering Burgerparticipatie Clustering Samenwerkingen

Nadere informatie

5.5 Visie op de exploitatie

5.5 Visie op de exploitatie Businessplan 2011-2021 Sportaccommodaties Breda 5.5 Visie op de exploitatie Het Racketcentrum in Breda is een multifunctionele accommodatie, geschikt voor een grote diversiteit aan sporten. De hal biedt

Nadere informatie

Collegevoorstel. Zaaknummer: Exploitatie zwembad die Heygrave

Collegevoorstel. Zaaknummer: Exploitatie zwembad die Heygrave Collegevoorstel Inleiding 25 maart 2014 is het voorstel onderzoek sportbedrijf (00383372) in het college behandeld. In het onderzoek is ingegaan op de kosten en opbrengsten van het sportbedrijf voor de

Nadere informatie

Klanttevredenheidsonderzoek 2016 / Optisport Barneveld. Optisport Barneveld Erik Boelen

Klanttevredenheidsonderzoek 2016 / Optisport Barneveld. Optisport Barneveld Erik Boelen Klanttevredenheidsonderzoek / Optisport Barneveld Optisport Barneveld Erik Boelen Inhoudsopgave. Inleiding.... Onderzoeksopzet.... Resultaten.... Conclusie... Bijlage : Vragenlijst... . Inleiding Eind

Nadere informatie

Ondernemersplan 3NE. 3NE onderweg naar langer wonen in welvaart en welzijn. 1. Wat wil 3NE betekenen a. Missie b. Visie c. Waarden en ambities

Ondernemersplan 3NE. 3NE onderweg naar langer wonen in welvaart en welzijn. 1. Wat wil 3NE betekenen a. Missie b. Visie c. Waarden en ambities Ondernemersplan 3NE 3NE onderweg naar langer wonen in welvaart en welzijn 1. Wat wil 3NE betekenen a. Missie b. Visie c. Waarden en ambities 2. De wereld waarin 3NE werkt a. Ontwikkelingen in de samenleving

Nadere informatie

Aan de gemeenteraad Gemeente Steenwijkerland Vendelweg XE Steenwijk Steenwijk, Nummer voorstel: 2016/35

Aan de gemeenteraad Gemeente Steenwijkerland Vendelweg XE Steenwijk Steenwijk, Nummer voorstel: 2016/35 Voorstel aan de raad Aan de gemeenteraad Gemeente Steenwijkerland Vendelweg 1 8331 XE Steenwijk Steenwijk, 25-4-2016 Nummer voorstel: 2016/35 Voor raadsvergadering d.d.: 31-05-2016 Agendapunt: 11 Onderwerp:

Nadere informatie

Ondanks de in 2014 massaal geuite ambitie en wens tot verandering van werkgever is maar een klein deel in 2015 overgestapt

Ondanks de in 2014 massaal geuite ambitie en wens tot verandering van werkgever is maar een klein deel in 2015 overgestapt Ondanks de in 2014 massaal geuite ambitie en wens tot verandering van werkgever is maar een klein deel in 2015 overgestapt In 2014 bleek 82% van de professionals open te staan voor een carrièrestap in

Nadere informatie

Marktverkenning nieuwbouw zwembad Hellevoetsluis

Marktverkenning nieuwbouw zwembad Hellevoetsluis Marktverkenning nieuwbouw zwembad Hellevoetsluis Gemeente Hellevoetsluis Datum 31 maart 2016 Referentie 1575RF In opdracht van Gemeente Hellevoetsluis Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Opdracht en achtergrond

Nadere informatie

Toekomstvisie Handicart: Op weg naar 2015!

Toekomstvisie Handicart: Op weg naar 2015! Toekomstvisie Handicart: Op weg naar 2015! 12 april 2011 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

Nadere informatie

Zwembad Scharlakenhof

Zwembad Scharlakenhof Zwembad Scharlakenhof 2015-2016 halfjaaroverzicht Stichting Exploitatie Zwembad Scharlakenhof 2015/2016 Inleiding Voor u ligt het half jaar verslag van het tweede exploitatiejaar van het zwembad Scharlakenhof,

Nadere informatie

Financiële Diensten. Uw financiën efficiënt en goed geregeld

Financiële Diensten. Uw financiën efficiënt en goed geregeld Financiële Diensten Uw financiën efficiënt en goed geregeld n of diensten? Neem dan contact met ons op: rtfondsen.nl - www.sportfondsen.nl Wilt u meer weten over een van onze producte Telefoon: (020) 3550

Nadere informatie

in het kort OFED Arbeidsmarktmonitor elektrotechnische detailhandel 2013

in het kort OFED Arbeidsmarktmonitor elektrotechnische detailhandel 2013 in het kort OFED Arbeidsmarktmonitor elektrotechnische detailhandel 2013 OFED Arbeidsmarktmonitor elektrotechnische detailhandel 2013 in het kort 2 Mei 2013 Onderzoek en rapportage a-advies In opdracht

Nadere informatie

Startnotitie. 'Uitgangspunten onderzoek privatisering zwembad'

Startnotitie. 'Uitgangspunten onderzoek privatisering zwembad' Startnotitie 'Uitgangspunten onderzoek privatisering zwembad' Oktober 2015 1 Inhoudsopgave 1. Aanleiding... 3 Bloesemakkoord... 3 Sportaccommodatiebeleid... 3 Inhoud startnotitie... 3 Huidige zwembad...

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Kappers In de kappersbranche kunnen de volgende bedrijfstypen worden onderscheiden: zelfstandigen zonder personeel, zzp ers (ondernemers die minder dan 32 uur per week in het kappersbedrijf werkzaam zijn)

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Kappers In de kappersbranche kunnen de volgende bedrijfstypen worden onderscheiden: zelfstandigen zonder personeel, zzp ers (ondernemers die minder dan 32 uur per week in het kappersbedrijf werkzaam zijn)

Nadere informatie

Sociale media in Nederland Door: Newcom Research & Consultancy

Sociale media in Nederland Door: Newcom Research & Consultancy Sociale media in Nederland Door: Newcom Research & Consultancy Sociale media hebben in onze samenleving een belangrijke rol verworven. Het gebruik van sociale media is groot en dynamisch. Voor de vierde

Nadere informatie

Onderwerpen haalbaarheidsonderzoek De onderwerpen in het haalbaarheidsonderzoek zijn onderverdeeld in vier aandachtsgebieden:

Onderwerpen haalbaarheidsonderzoek De onderwerpen in het haalbaarheidsonderzoek zijn onderverdeeld in vier aandachtsgebieden: BIJLAGE 1 Onderwerpen haalbaarheidsonderzoek Onderwerpen haalbaarheidsonderzoek De onderwerpen in het haalbaarheidsonderzoek zijn onderverdeeld in vier aandachtsgebieden: Zeewolde 1. Huidige situatie 2.

Nadere informatie

1.1 Bevolkingsontwikkeling 9. 1.2 Bevolkingsopbouw 10. 1.2.1 Vergrijzing 11. 1.3 Migratie 11. 1.4 Samenvatting 12

1.1 Bevolkingsontwikkeling 9. 1.2 Bevolkingsopbouw 10. 1.2.1 Vergrijzing 11. 1.3 Migratie 11. 1.4 Samenvatting 12 inhoudsopgave Samenvatting 3 1. Bevolking 9 1.1 Bevolkingsontwikkeling 9 1.2 Bevolkingsopbouw 10 1.2.1 Vergrijzing 11 1.3 Migratie 11 1.4 Samenvatting 12 2. Ontwikkelingen van de werkloosheid 13 2.1 Ontwikkeling

Nadere informatie

het Peel en Maas bad een bad voor en door de gemeenschap

het Peel en Maas bad een bad voor en door de gemeenschap het Peel en Maas bad een bad voor en door de gemeenschap Uitgangspunt De Bubblemates, Heldense Reddingsbrigade en de Heldense Zwemvereniging spreken samen de intentie uit om vanaf 2016 het beheer van de

Nadere informatie

ADVIESRAAD GEMEENTE GOES

ADVIESRAAD GEMEENTE GOES ADVIESRAAD GEMEENTE GOES College van Burgemeester en wethouders van de gemeente Goes. Goes, 16 september 2013 Geacht college, De Adviesraad van de gemeente Goes geeft hierbij haar advies inzake het uitgebrachte

Nadere informatie

Bijlage 3: Gemeenschappelijk zwembad

Bijlage 3: Gemeenschappelijk zwembad Bijlage 3: Gemeenschappelijk zwembad Inleiding en werkwijze In opdracht van een ambtelijke samenwerking tussen de gemeenten Maasdriel en Zaltbommel is door Sportfondsen Nederland uitwerking gegeven aan

Nadere informatie

Optisport. Exploitaties. Samen werken aan een gezonde toekomst WIJ BRENGEN JE IN BEWEGING! www.optisport.nl

Optisport. Exploitaties. Samen werken aan een gezonde toekomst WIJ BRENGEN JE IN BEWEGING! www.optisport.nl Optisport Exploitaties Samen werken aan een gezonde toekomst WIJ BRENGEN JE IN BEWEGING! www.optisport.nl WIJ BRENGEN JE IN BEWEGING! Dit motto zegt precies wat wij ambiëren. Een actieve leefstijl die

Nadere informatie

Een adequaat zwembadenaanbod voor Leidschendam-Voorburg. Robin Geritan Grontmij Marktplan

Een adequaat zwembadenaanbod voor Leidschendam-Voorburg. Robin Geritan Grontmij Marktplan Een adequaat zwembadenaanbod voor Leidschendam-Voorburg Robin Geritan Grontmij Marktplan Opdracht Mogelijke scenario s voor de toekomst maatschappelijke consequenties financiële consequenties risico s

Nadere informatie

EXPLOITATIEBEGROTING DE BLINKERD 2.0

EXPLOITATIEBEGROTING DE BLINKERD 2.0 Concept Door Pirovano Planeconomie en Grondbeleid In opdracht van de Gemeente Bergen 12 januari 2013 Hoofdstuk: Doel en uitgangspunten INHOUD 1 Doel en uitgangspunten... 3 1.1 Doel van dit rapport... 3

Nadere informatie

aan de toekomst van het Sportbedrijf

aan de toekomst van het Sportbedrijf aan de toekomst van het Sportbedrijf Agenda Historie beheer en exploitatie sportaccommodaties. Waar staan we nu? Waar gaan we naar toe en in welke vorm? achtergrond 2003 op verzoek van de raad onderzoek

Nadere informatie

s-hertogenbosch, voor de vierde maal Meest Gastvrije Stad van Nederland en iets uitgelopen op de concurrentie.

s-hertogenbosch, voor de vierde maal Meest Gastvrije Stad van Nederland en iets uitgelopen op de concurrentie. s-hertogenbosch, voor de vierde maal Meest Gastvrije Stad van Nederland en iets uitgelopen op de concurrentie. Gastvrije Stad blijkt dat het verschil van s-hertogenbosch met Breda in 2012 iets kleiner

Nadere informatie

Raadsvoorstel Zaak :

Raadsvoorstel Zaak : Zaak : 00533741 Onderwerp Exploitatie het Run 2018 Portefeuillehouder Wethouder K. van Bokhoven Datum raadsvergadering 20 februari 2018 Samenvatting Op 7 november 2017 is de situatie aangaande Stichting

Nadere informatie

Managementsamenvatting rapport Zwemmen in Leusden

Managementsamenvatting rapport Zwemmen in Leusden Managementsamenvatting rapport Zwemmen in Leusden Door de huidige staat van de installaties van zwembad Octopus loopt de gemeente Leusden voor het komende decennium grote risico s van extra kosten van

Nadere informatie

Brussels Observatorium voor de Werkgelegenheid

Brussels Observatorium voor de Werkgelegenheid Brussels Observatorium voor de Werkgelegenheid Juli 2013 De evolutie van de werkende beroepsbevolking te Brussel van demografische invloeden tot structurele veranderingen van de tewerkstelling Het afgelopen

Nadere informatie

Grote gemeenten goed voor driekwart van bevolkingsgroei tot 2025

Grote gemeenten goed voor driekwart van bevolkingsgroei tot 2025 Persbericht PB13 062 1 oktober 2013 9:30 uur Grote gemeenten goed voor driekwart van bevolkingsgroei tot 2025 Tussen 2012 en 2025 groeit de bevolking van Nederland met rond 650 duizend tot 17,4 miljoen

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Wellnesscentra en sauna's Een wellnesscentrum of sauna beschikt over verschillende voorzieningen die alles te maken hebben met ontspanning en welbevinden. Het gaat hierbij om sauna, zwembad, stoombad,

Nadere informatie

Budgetsubsidie 2016 Sportfondsen Nijmegen

Budgetsubsidie 2016 Sportfondsen Nijmegen Openbaar Onderwerp Budgetsubsidie 2016 Sportfondsen Nijmegen Programma Sport & Accommodaties Portefeuillehouder R. Helmer-Englebert Samenvatting NV Sportfondsen Nijmegen exploiteert zwembad West, Erica

Nadere informatie

Ontzorgen van uw onderwijsinstelling bij het openstellen van uw schoolsportinfrastructuur

Ontzorgen van uw onderwijsinstelling bij het openstellen van uw schoolsportinfrastructuur Ontzorgen van uw onderwijsinstelling bij het openstellen van uw schoolsportinfrastructuur Artikel Het Laatste Nieuws 13/06/2017 Basisschool DRIESsprong in Petegem investeert verder. Nu wordt de turnzaal

Nadere informatie

Juni Visie op Sportbeleid VVD Smallingerland

Juni Visie op Sportbeleid VVD Smallingerland Juni 2016 Visie op Sportbeleid VVD Smallingerland 1. Algemeen Tot op heden bestaat de gemeentelijke aandacht voor sport hoofdzakelijk uit het zorg dragen voor instandhouding van accommodaties. Tevens is

Nadere informatie

Voorstel : Vaststellen nota Dorpshuizen in Sint Anthonis, inclusief beleid ten aanzien van paracommercialisme

Voorstel : Vaststellen nota Dorpshuizen in Sint Anthonis, inclusief beleid ten aanzien van paracommercialisme Raadsvergadering : 15 september 2003 Agendapunt : 23. Voorstel : Vaststellen nota Dorpshuizen in Sint Anthonis, inclusief beleid ten aanzien van paracommercialisme Aan de Raad, In het coalitieprogramma

Nadere informatie

Sport biedt veel mensen ontspanning en draagt ook bij aan de gezondheid van mensen en aan de sociale contacten.

Sport biedt veel mensen ontspanning en draagt ook bij aan de gezondheid van mensen en aan de sociale contacten. Hoofdstuk 11 Sport 11.1 Inleiding Sport biedt veel mensen ontspanning en draagt ook bij aan de gezondheid van mensen en aan de sociale contacten. In dit hoofdstuk komen achtereenvolgens aan de orde: 11.2

Nadere informatie

Voortgangsrapportage onderzoek nieuw zwemaccommodatiebeleid Gouda

Voortgangsrapportage onderzoek nieuw zwemaccommodatiebeleid Gouda Voortgangsrapportage onderzoek nieuw zwemaccommodatiebeleid Gouda projectleider: Daan Kramer datum: 15 januari 2007 1. Inleiding De Raad heeft gevraagd de haalbaarheid van vijf nieuwe zwemaccommodatievarianten

Nadere informatie

Leeftijdbewust personeelsbeleid Ingrediënten voor een plan van aanpak

Leeftijdbewust personeelsbeleid Ingrediënten voor een plan van aanpak Leeftijdbewust personeelsbeleid Ingrediënten voor een plan van aanpak Inhoud Inleiding 3 Stap 1 De noodzaak vaststellen 4 Stap 2 De business case 5 Stap 3 Probleemverdieping 6 Stap 4 Actieplan 8 Stap 5

Nadere informatie

Collegevoorstel. Registratienummer 3.17374. Opgesteld door, telefoonnummer John van Boxtel, 2252. Programma Sport. Portefeuillehouder P.F.G.

Collegevoorstel. Registratienummer 3.17374. Opgesteld door, telefoonnummer John van Boxtel, 2252. Programma Sport. Portefeuillehouder P.F.G. Registratienummer 3.17374 Opgesteld door, telefoonnummer John van Boxtel, 2252 Programma Sport Portefeuillehouder P.F.G. Depla Onderwerp van het voorstel Ontwikkeling Goffertbad Voorstel om te besluiten

Nadere informatie

1 Doel van de marktconsultatie. 2 De opdracht

1 Doel van de marktconsultatie. 2 De opdracht Marktconsultatiedocument Beheer en exploitatie van o Nieuw te bouwen Multifunctionele accommodatie (binnenzwembad) o Buitenzwembad de Zandstuve o Binnensportaccommodaties Aan: Geïnteresseerde marktpartijen

Nadere informatie

Visie. Yfke hoek Kjel de Vries Jorella Croes Joël Wagenaar Jordy Pijpker Marouan Achammachi. Team 13

Visie. Yfke hoek Kjel de Vries Jorella Croes Joël Wagenaar Jordy Pijpker Marouan Achammachi. Team 13 Visie Yfke hoek Kjel de Vries Jorella Croes Joël Wagenaar Jordy Pijpker Marouan Achammachi Team 13 Inhoudsopgave Achtergrond 2 Visie op Kracht van Sport 2 Strategie 3 Betrokken stakeholders 5 Bijlagen

Nadere informatie

Raadsvergadering d.d. 17 december 2015 Raadsvoorstel nr.: 15/85 Afdeling Commissie Contactpersoon/email adres

Raadsvergadering d.d. 17 december 2015 Raadsvoorstel nr.: 15/85 Afdeling Commissie Contactpersoon/email adres Raadsvoorstel Raadsvergadering d.d. 17 december 2015 Raadsvoorstel nr.: 15/85 Afdeling Commissie Contactpersoon/email adres Samenleving Inwonerszaken miranda.groot@oisterwijk.nl Voorstel tot het realiseren

Nadere informatie

INFORMATIE AVOND. Herziening Accommodatiebeleid

INFORMATIE AVOND. Herziening Accommodatiebeleid Herziening Accommodatiebeleid Agenda voor vanavond Aanleiding herziening Totstandkomen huidig accommodatiebeleid Constateringen huidige tijdgeest Onderbouwing toekomst bestendige kaders voor beleid Insteek

Nadere informatie

Thema: Toekomstige sportinfrastructuur gemeente Apeldoorn

Thema: Toekomstige sportinfrastructuur gemeente Apeldoorn Thema: Toekomstige sportinfrastructuur gemeente Apeldoorn - Kerntakendiscussie 2010 - Voorjaarsnota 2011 en Zomernota 2012 Vanaf 2013 te maken met terugtredende overheid: - Alleen bezig houdt met beleid

Nadere informatie

Hypotheek Index Q3 2017

Hypotheek Index Q3 2017 Hypotheek Index Q3 2017 De Hypotheker vergeleek de cijfers in 2017 met die van 2016. Ontwikkeling rentevaste periode Een hypotheek met een rentevaste periode van 30 jaar wint sterk aan populariteit ten

Nadere informatie

Evaluatie gratis openbaar vervoer 65+-ers Rotterdam

Evaluatie gratis openbaar vervoer 65+-ers Rotterdam Evaluatie gratis openbaar vervoer 65+-ers Rotterdam J. Snippe F. Schaap M. Boendermaker B. Bieleman COLOFON St. INTRAVAL Postadres Postbus 1781 9701 BT Groningen E-mail info@intraval.nl www.intraval.nl

Nadere informatie

Inleiding. Vervolgens worden uitgangspunten geformuleerd die van belang zijn voor de regionale woonvisie.

Inleiding. Vervolgens worden uitgangspunten geformuleerd die van belang zijn voor de regionale woonvisie. notitie Wonen in Molenwaard april 2012 Inleiding De woningmarkt is de laatste jaren sterk aan veranderingen onderhevig. De economische situatie heeft grote gevolgen gehad voor de woningmarkt, evenals nieuwe

Nadere informatie

Strategische review 2013-2017. 14 mei 2013

Strategische review 2013-2017. 14 mei 2013 Strategische review 2013-2017 14 mei 2013 Samenvatting Duidelijke keuze voor positionering als gespecialiseerde, onafhankelijke wealth manager Ons doel is behoud en opbouw van vermogen voor klanten Wij

Nadere informatie

12 Sportbeleidsstukken

12 Sportbeleidsstukken DC 12 Sportbeleidsstukken 1 Inleiding In dit thema bespreken we het overheidsbeleid ten aanzien van sport. We besteden aandacht aan de sportnota Tijd voor Sport. Het ministerie van VWS heeft in 2011 een

Nadere informatie

3. het basissubsidiebedrag voor 2018 eenmalig te verhogen met C ,--, zodat het

3. het basissubsidiebedrag voor 2018 eenmalig te verhogen met C ,--, zodat het RAADSVOORSTEL Aan de gemeenteraad. Agendapunt: Datum: 7 19 december 2017 Onderwerp Financiële stukken stichting zwembad "Den Inkel" en subsidieovereenkomst 2018 case: 17001805 programma/paragraaf: sport,

Nadere informatie

Raadsvoorstel Sportvisie

Raadsvoorstel Sportvisie gemeente Eindhoven 16R7018 Raadsnummer Inboeknummer 16bst01331 Beslisdatum B&W 18 oktober 2016 Dossiernummer 16.42.751 Raadsvoorstel Sportvisie Inleiding We bieden u bijgaand de nieuwe Sport en Beweegvisie

Nadere informatie

PEILING. TITEL Funglijbaan sportcomplex Hogekwartier

PEILING. TITEL Funglijbaan sportcomplex Hogekwartier PEILING Van : Burgemeester en Wethouders Reg.nr. : 4922934 Aan : Gemeenteraad Datum : 10 maart 2015 Portefeuillehouder : Wethouder J.C. Buijtelaar TITEL Funglijbaan sportcomplex Hogekwartier PEILPUNT Wij

Nadere informatie

VAN OERS AGRO SECTORRAPPORT SEIZOEN 2016/2017

VAN OERS AGRO SECTORRAPPORT SEIZOEN 2016/2017 VAN OERS AGRO SECTORRAPPORT SEIZOEN 2016/2017 AMBITIE VOEGT ONDERNEMINGSZIN ONMISKENBAAR WAARDE RESULTAAT TOE VOORBIJE SEIZOEN & VERWACHTINGEN BOS- EN HAAGPLANTSOEN Het voorbije seizoen hebben de bos-

Nadere informatie

M Starters en de markt. drs. A. Bruins drs. D. Snel

M Starters en de markt. drs. A. Bruins drs. D. Snel M201010 Starters en de markt drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, juni 2010 Starters en de markt Ondernemers die met een bedrijf zijn begonnen in de maanden voordat de economie in 2008 van groei omsloeg

Nadere informatie

Strategische zelfanalyse

Strategische zelfanalyse Strategische zelfanalyse Vol vertrouwen de WMO tegemoet Wat betekent de invoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning voor uw organisatie? Hoe houdt u goed rekening met de modernisering van de AWBZ?

Nadere informatie

Sportaccommodatiebeleid. Exploitatie en Beheer

Sportaccommodatiebeleid. Exploitatie en Beheer Sportaccommodatiebeleid Exploitatie en Beheer Inhoudsopgave 1. Inleiding...2 Leeswijzer...2 2. Huidige situatie exploitatie en beheer...3 2.1. De binnensportaccommodaties...3 2.2 De buitensportaccommodaties...4

Nadere informatie

Kwartaalrapportage Arbeidsmarkt Breda 2009

Kwartaalrapportage Arbeidsmarkt Breda 2009 Kwartaalrapportage Arbeidsmarkt Breda 2009 Economische krimp in 2009 Aantal vacatures sterk gedaald Werkloosheid in Breda stijgt me 14% Bredase bijstand daalt minimaal Bijstand onder jongeren sterk gestegen

Nadere informatie

VOORSTEL INHOUD. Portefeuille: J.Ph. Engelvaart. No. B Dronten, 21 april Toekomstvisie zwembaden. Aan de gemeenteraad

VOORSTEL INHOUD. Portefeuille: J.Ph. Engelvaart. No. B Dronten, 21 april Toekomstvisie zwembaden. Aan de gemeenteraad Portefeuille: J.Ph. Engelvaart No. B15.000507 Dronten, 21 april 2015 Toekomstvisie zwembaden Aan de gemeenteraad VOORSTEL Wij stellen u voor: 1. Kennis te nemen van eindrapportage Toekomstvisie drie zwembaden

Nadere informatie

SRA-Automotivescan Uitkomsten 2014 & verwachtingen 2015

SRA-Automotivescan Uitkomsten 2014 & verwachtingen 2015 SRA-Automotivescan Uitkomsten 2014 & verwachtingen 2015 SRA-Automotivescan De Automotivescan 2014 is 464 x ingevuld: 4 van de respondenten heeft een merk-garagebedrijf en 5 is universeel. 71% heeft een

Nadere informatie

Schaalvergroting en samenwerking nemen toe, circa driekwart van de sportdetaillisten werkt samen;

Schaalvergroting en samenwerking nemen toe, circa driekwart van de sportdetaillisten werkt samen; Sportspeciaalzaken De sportspeciaalzaken zijn onder te verdelen in: Algemene sportzaken Modische sportzaken Gespecialiseerde sportzaken Megastores Outdoorzaken Trends Toenemende belangstelling voor gezondheid,

Nadere informatie

C O N C E P T. Zwembad De Sprank. Het goede gesprek met inwoners en gebruikers IN OPDRACHT VAN: GEMEENTE VENRAY

C O N C E P T. Zwembad De Sprank. Het goede gesprek met inwoners en gebruikers IN OPDRACHT VAN: GEMEENTE VENRAY Zwembad De Sprank Het goede gesprek met inwoners en gebruikers IN OPDRACHT VAN: GEMEENTE VENRAY DEFINITIEF 5 OKTOBER 2016 Colofon IN OPDRACHT VAN > Gemeente Venray PROJECT > VNY1601/Procesmanagement Zwembad

Nadere informatie

Regionale Arbeidsmarkt Informatie Limburg update juni 2013

Regionale Arbeidsmarkt Informatie Limburg update juni 2013 Regionale Arbeidsmarkt Informatie Limburg update juni 2013 1. Inleiding In 2012 hebben Etil en Research voor Beleid in opdracht van de Provincie Limburg de ontwikkeling van de Limburgse arbeidsmarkt onderzocht

Nadere informatie

we zijn in beeld VPTZ-ZU/ Hospice Nieuwegein

we zijn in beeld VPTZ-ZU/ Hospice Nieuwegein we zijn in beeld VPTZ-ZU/ Hospice Nieuwegein Beleid 2012-2013 Inleiding Dit beleidsstuk is geschreven om in beeld te brengen wat onze organisatie doet, waar we voor staan en waar we goed in zijn, hoe we

Nadere informatie

Duurzame inzetbaarheid in de HR praktijk Onderzoeksrapport 2012

Duurzame inzetbaarheid in de HR praktijk Onderzoeksrapport 2012 Duurzame inzetbaarheid in de HR praktijk Onderzoeksrapport 2012 Zicht krijgen op duurzame inzetbaarheid en direct aan de slag met handvatten voor HR-professionals INHOUDSOPGAVE 1. Duurzame inzetbaarheid

Nadere informatie

DE GEBRUIKER CENTRAAL!

DE GEBRUIKER CENTRAAL! DE GEBRUIKER CENTRAAL! 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 NEDERLAND GROEIT AANTAL INWONERS Het aantal inwoners van Nederland blijft

Nadere informatie

Ophalen krediet vervangingsinvestering zwembad Kardinge. LTA ja: Maand 3 Jaar 2017 LTA nee: Niet op LTA

Ophalen krediet vervangingsinvestering zwembad Kardinge. LTA ja: Maand 3 Jaar 2017 LTA nee: Niet op LTA Raadsvoorstel Onderwerp Ophalen krediet vervangingsinvestering zwembad Kardinge Registratienr. 6168027 Steller/telnr. Ellen.Brakel/ 63 06 Bijlagen 1 Classificatie Openbaar Geheim Vertrouwelijk Portefeuillehouder

Nadere informatie

Samen naar een toekomstbestendige vrijetijdseconomie

Samen naar een toekomstbestendige vrijetijdseconomie Samen naar een toekomstbestendige vrijetijdseconomie Zuid-Limburg Position Paper van de 16 Zuid-Limburgse gemeenten, aangeboden door de voorzitters van het Bestuurlijk Overleg Ruimtelijke Economie en Nationaal

Nadere informatie

V O O R D R A C H T. Voordracht voor de raadsvergadering van 7 januari 2014 ( DB ) Aan de deelraad,

V O O R D R A C H T. Voordracht voor de raadsvergadering van 7 januari 2014 ( DB ) Aan de deelraad, Gemeente Amsterdam Stadsdeel Oost Deelraad R Voordracht voor de raadsvergadering van 7 januari 2014 Jaar 2014 registratienummer 430977 Onderwerp Haalbaarheidsbesluit Toekomst Flevoparkbad V O O R D R A

Nadere informatie

KTO Sportparken, Dienstverlening Sport050, zwembaden en Kardinge 2017 A.J. Boekema. De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN

KTO Sportparken, Dienstverlening Sport050, zwembaden en Kardinge 2017 A.J. Boekema. De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN KTO Sportparken, Dienstverlening Sport050, zwembaden en Kardinge 2017 A.J. Boekema De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN (050) 367 63 70 3 6689652 13-12-2017 - Geachte heer, mevrouw,

Nadere informatie

Eindexamen economie 1-2 havo 2008-I

Eindexamen economie 1-2 havo 2008-I Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 ja De prijselasticiteit

Nadere informatie

SPORTGEBOUWEN SPORTGEBOUWEN

SPORTGEBOUWEN SPORTGEBOUWEN Tekst: Twan Epe SPECIAL SPORTGEBOUWEN 57 SPORTGEBOUWEN SPORTGEBOUWEN SPORTGEBOUWEN SPORTGEBOUWEN Sportend Nederland krijgt het steeds drukker met als gevolg een toename van de tijdsflexibele en individuele

Nadere informatie

Bekendheid Norm Gezond Bewegen

Bekendheid Norm Gezond Bewegen Bewonersonderzoek 2013 gemeente Deventer onderdeel Sport Nationale Norm Gezond Bewegen De Nationale Norm Gezond Bewegen is in 2013 bij 55% van de Deventenaren bekend. Dit percentage was in 2011 licht hoger

Nadere informatie

Allochtonen op de arbeidsmarkt 2009-2010

Allochtonen op de arbeidsmarkt 2009-2010 FORUM Maart Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt 9-8e monitor: effecten van de economische crisis In steeg de totale werkloosheid in Nederland met % naar 26 duizend personen. Het werkloosheidspercentage

Nadere informatie

Kadernota Evenementen. Provincie Groningen van de

Kadernota Evenementen. Provincie Groningen van de Kadernota Evenementen 2016-2020 van de Provincie Groningen Kadernota Evenementen 2016-2020 van de provincie Groningen Het huidige evenementenbeleid heeft een looptijd tot en met 2015. In deze kadernota

Nadere informatie

Werkgelegenheidsonderzoek 2010

Werkgelegenheidsonderzoek 2010 2010 pr ov i nc i e g r oni ng e n Wer kgel egenhei dsonder zoek Eenanal ysevandeont wi kkel i ngen i ndewer kgel egenhei di nde pr ovi nci egr oni ngen Werkgelegenheidsonderzoek 2010 Werkgelegenheidsonderzoek

Nadere informatie

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Amersfoort

Highlights Regio in Beeld 2015. Arbeidsmarktregio Amersfoort Highlights Regio in Beeld 2015 Arbeidsmarktregio Amersfoort Samenvatting Aantal banen neemt weer toe, echter niet in collectieve sector In Amersfoort groeit het aantal banen van werknemers (voltijd en

Nadere informatie

1. In te stemmen met de meerjarenovereenkomst 2013-2017. 2. Wethouder van de Wiel te mandateren voor ondertekening van de overeenkomst.

1. In te stemmen met de meerjarenovereenkomst 2013-2017. 2. Wethouder van de Wiel te mandateren voor ondertekening van de overeenkomst. Reg. nr.: 1310533 Afdeling: Ruimtelijke Ontwikkeling Onderwerp Meerjarenovereenkomst VVV Noordoost-Brabant 2013-2017 Samenvatting De huidige overeenkomst met de VVV (destijds de Regio-VVV genaamd) is verlopen.

Nadere informatie

Cacaofabriek: SCH. Presentatie aan commissie Omgeving op 20-01

Cacaofabriek: SCH. Presentatie aan commissie Omgeving op 20-01 Cacaofabriek: SCH Presentatie aan commissie Omgeving op 20-01 Agenda: Inleiding wethouder Stienen Terug in de tijd: periode juni december 2014 Beknopte toelichting Bedrijfsplan. Stand van zaken Bedrijfsplan.

Nadere informatie

CONSTRUCTIEF COMMERCIEEL CONSEQUENT

CONSTRUCTIEF COMMERCIEEL CONSEQUENT CONSTRUCTIEF COMMERCIEEL CONSEQUENT Initiatiefvoorstel omtrent een commerciële fietsenmaker op Tilburg University. Inleiding Fractie Front hecht veel waarde aan het campusgevoel en streeft ernaar een living

Nadere informatie

Exploitatie Zwembad de Bronspot. Een onderzoek in het kader van artikel 213a Gemeentewet

Exploitatie Zwembad de Bronspot. Een onderzoek in het kader van artikel 213a Gemeentewet Exploitatie Zwembad de Bronspot Een onderzoek in het kader van artikel 213a Gemeentewet Afdeling controlling Mei 2011 Exploitatie zwembad de Bronspot 2 Inhoudsopgave Blz. Inleiding 3 Hoofdstuk 1 Onderzoeksplan

Nadere informatie

Retour 3371 KA, 18. Gemeente Scherpenzeel Afdeling Samenleving t.a.v. de heer H. Bimmel Postbus ZJ SCHERPENZEEL

Retour 3371 KA, 18. Gemeente Scherpenzeel Afdeling Samenleving t.a.v. de heer H. Bimmel Postbus ZJ SCHERPENZEEL Retour 3371 KA, 18 Gemeente Scherpenzeel Afdeling Samenleving t.a.v. de heer H. Bimmel Postbus 100 3925 ZJ SCHERPENZEEL Hardinxveld-Giessendam, 1 september 2014 Betreft: voorstel onderzoek zwembad t Willaer

Nadere informatie

Omgevingswet. Kansen voor Sport en bewegen. Rotterdam Beleid Sport. Rosemarie Maas

Omgevingswet. Kansen voor Sport en bewegen. Rotterdam Beleid Sport. Rosemarie Maas Rotterdam Beleid Sport Rosemarie Maas 30 11 2017 Omgevingswet Kansen voor Sport en bewegen Aanpak Sport Rotterdam Stap 1: Oriëntatie op de omgevingswet (okt dec 2016) Stap 2: Organisatie & Aanhaken (voorjaar

Nadere informatie

De Staat van de Stad Amsterdam V. Ontwikkelingen in participatie en leefsituatie

De Staat van de Stad Amsterdam V. Ontwikkelingen in participatie en leefsituatie De Staat van de Stad Amsterdam V Ontwikkelingen in participatie en leefsituatie Kernpunten 10 jaar Staat van de Stad Gemiddelde leefsituatiescore naar herkomstgroepen, 2000, 2002, 2004, 2006 en 2008 108

Nadere informatie

Beleidsplan

Beleidsplan Beleidsplan 2015-2019 Kinderboerderij de Veldhoeve Plaats Helmond Datum 13-05-2015 Opdrachtgever Kinderboerderij de Veldhoeve Opgesteld door WBV Volksbelang Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 Organisatie...

Nadere informatie

Notitie toekomstig sportinfrastructuur gemeente Apeldoorn

Notitie toekomstig sportinfrastructuur gemeente Apeldoorn Notitie toekomstig sportinfrastructuur gemeente Apeldoorn Aanleiding: - Kerntakendiscussie 2010 - Voorjaarsnota 2011 en Zomernota 2012 - Nota Sportbeleid Vanaf 2013 te maken met: -Terugtredende overheid,

Nadere informatie

Slimmer met vastgoed hoe kunnen gemeente de sociale opgave accommoderen in tijden van bezuinigingen?

Slimmer met vastgoed hoe kunnen gemeente de sociale opgave accommoderen in tijden van bezuinigingen? Slimmer met vastgoed hoe kunnen gemeente de sociale opgave accommoderen in tijden van bezuinigingen? van Vliet FAMO Regiobijeenkomsten 2011 April 2011 #1282874 Agenda BNG missie Trends en ontwikkelingen

Nadere informatie

Meest Gastvrije Stad 2010

Meest Gastvrije Stad 2010 Meest Gastvrije 200 Colofon Samensteller: Lennert Rietveld Van Spronsen partners horeca-advies Herenweg 83 2362 EJ Warmond T: 07-548867 E: lennertrietveld@spronsen.com W: www.spronsen.com In samenwerking

Nadere informatie

Daling cafés zet door, maar stagneert

Daling cafés zet door, maar stagneert Cafésector in cijfers Na een zeer forse daling in 2008 en 2009, is het caféaanbod in 2010 slechts met 0,8% gedaald. Absoluut gezien hebben 74 cafés hun deuren gesloten. Dat blijkt uit een analyse van het

Nadere informatie

Kwartaalrapportage Arbeidsmarkt Breda Inleiding. 2 Globaal beeld arbeidsmarkt 2006

Kwartaalrapportage Arbeidsmarkt Breda Inleiding. 2 Globaal beeld arbeidsmarkt 2006 Kwartaalrapportage Arbeidsmarkt Breda 2006 Herstel economie zet fors door Aantal banen neemt toe Werkloosheidsdaling Breda minder groot Daling jeugdwerkloosheid stagneert Aantal bijstandsgerechtigden daalt

Nadere informatie

Notitie evaluatie provinciaal impulsplan Starters: een eigen thuis!

Notitie evaluatie provinciaal impulsplan Starters: een eigen thuis! Notitie evaluatie provinciaal impulsplan Starters: een eigen thuis! een bijdrage in de besluitvorming omtrent verlenging van de regeling, oktober 2009 1. Aanleiding startersregeling Op 30 juni 2006 is

Nadere informatie

Factsheet economische crisis. 1 e kwartaal 2010

Factsheet economische crisis. 1 e kwartaal 2010 Factsheet economische crisis 1 e kwartaal 21 O&S Mei 21 2 Kort samengevat Ieder kwartaal factsheet Vanwege de economische recessie in Nederland is er behoefte aan inzicht in de gevolgen hiervan voor de

Nadere informatie

Concessieopdracht beheer en exploitatie zwembad de Dôbe

Concessieopdracht beheer en exploitatie zwembad de Dôbe Nota van Inlichtingen Concessieopdracht beheer en exploitatie zwembad de Dôbe Aanbesteding Aanbestedende Dienst: Referentie: Concessieopdracht beheer en exploitatie zwembad de Dôbe Gemeente Terschelling

Nadere informatie

ZORG VOOR MAATSCHAPPELIJK VASTGOED. Professioneel beheer voor beter rendement

ZORG VOOR MAATSCHAPPELIJK VASTGOED. Professioneel beheer voor beter rendement ZORG VOOR MAATSCHAPPELIJK VASTGOED Professioneel beheer voor beter rendement Een veranderende financiële omgeving vraagt om ander vastgoedbeheer Het onderwijsvastgoed, het zorgvastgoed, het gemeentelijk

Nadere informatie

Werkgelegenheidsonderzoek 2011

Werkgelegenheidsonderzoek 2011 Werkgelegenheidsonderzoek 2011 Werkgelegenheidsonderzoek 2011 Provincie Groningen Werkgelegenheidsonderzoek 2011 Werkgelegenheidsonderzoek 2011 Provincie Groningen Provincie Groningen Drs. Eelco Westerhof

Nadere informatie