Een hongermaal! voor werknemers en uitkeringsgerechtigden Een feestmaal! voor werkgevers en vermogenden.

Transcriptie

1 watkrijgjijopjebord.be Een hongermaal! voor werknemers en uitkeringsgerechtigden Een feestmaal! voor werkgevers en vermogenden. Speciale uitgave Vakbeweging nr oktober 2014

2 En wat krijg jij op je bord in Vlaanderen? In dit nummer focussen we op de sociaaleconomische maatregelen in het regeerakkoord van de federale regering Michel. Voor jou en je gezin hebben dezelfde partijen, maar dan in de Vlaamse regering, ook nog het volgende in petto: een verdubbeling van de zorgbijdrage tot 50 euro voor elke persoon vanaf 25 jaar. geen gratis water meer. Toch al gauw 125 euro voor gezinnen met twee kleine kinderen en 180 euro voor gezinnen met drie studenten. minder kinderbijslag, want deze wordt niet geïndexeerd in 2015 en Voor een gezin met twee kleine kinderen gaat het om 62 euro per jaar. Een gezin met twee tieners van 13 en 16 jaar en een universiteitsstudent verliest 150 euro per jaar. Bovendien dreig je als groot gezin extra te verliezen doordat men in de toekomst per kind een forfaitair bedrag van (maar) 150 euro wil toekennen. Voor ons laatste gezin zou dit een verlies van maar liefst 2162 euro per jaar betekenen. een duurdere schoolfactuur als je kind(eren) hebt aan de universiteit of hogeschool. De inschrijvingsgelden worden vanaf volgend academiejaar opgetrokken, van 620 euro tot 890 euro. een duurdere factuur als je kind(eren) in de kleuter- of lager school zit(ten). De maximumbedragen die scholen mogen vragen aan ouders zullen stijgen. een hogere kostprijs voor kinderopvang wanneer je vandaag door je beperkte inkomen het minimumtarief betaalt. minder fiscale aftrek wanneer je een huis of appartement wil kopen. De zogenaamde woonbonus wordt namelijk ingeperkt. geen gratis openbaar vervoer meer vanaf 65 jaar. en door besparingen op cultuur, sport, zal je mogelijk ook meer betalen voor een avondje uit of voor je lidmaatschap in een vereniging.

3 EDITO Een hongermaal voor werknemers en uitkeringsgerechtigden! Een feestmaal voor werkgevers en vermogenden! Het zijn misschien straffe bewoordingen, maar de regering Michel is dan ook een puur patronaal project. Wat op tafel ligt voor werknemers en de gerechtigden op sociale uitkeringen is geen ice bucket, dat is een bloedbad. Dat overloopt van onaanvaardbare maatregelen. Een indexsprong van 2% die verdwijnt in de zakken van de werkgevers, zonder dat daar jobs tegenover staan. Jongeren die nu aan de slag gaan, werken zo over hun ganse loopbaan één jaar gratis, als ze die index niet kunnen recupereren. Onvrijwillig deeltijdse werknemers verliezen tot 23% van hun inkomen. Tijdelijke werklozen moeten 9% inleveren. Werklozen met anciënniteitstoeslag verliezen tot 29%. Langdurig werklozen moeten onbezoldigd verplicht gemeenschapsdienst doen Zo kunnen we nog een tijdje doorgaan. En welke inspanning staat daar tegenover van vermogenden en werkgevers? Niets. Nada. Niente. Dat het regeerakkoord zeer onrechtvaardig en onevenwicht is, staat buiten kijf. Het is bovendien zeer ondoelmatig, erger nog, totaal contraproductief. Alle economen met een beetje geloofwaardigheid, en inmiddels ook de internationale instellingen, zeggen dat we de groei en de werkgelegenheid aan het doodknijpen zijn met al die besparingen. Dat een indexsprong je reinste waanzin is als je al flirt met deflatie. Dat een tax shift naar BTW en accijnzen lood om oud ijzer is. Dat lineaire lastenverlagingen voor de werkgevers oerdom zijn. Je smeert de lastenverlagingen zo zeer ondoelmatig uit. Dit regeerakkoord heeft niks met groei, werk of verstandig beleid te maken. Dit heeft alleen te maken met ideologische trofeeën, met patronaal lobbywerk en met de goesting om werkgevers en aandeelhouders eens lekker te verwennen, om vermogens te ontzien en om de factuur uitsluitend te presenteren aan de werknemers en aan wie een uitkering krijgt. Ondanks alle schone praatjes over hardwerkende Vlamingen, Brusselaars, Walen of Duitstaligen. In dit nummer lijsten we op wat de federale regering in petto heeft voor werknemers en uitkeringsgerechtigden enerzijds en voor werkgevers en vermogenden anderzijds en geven we duiding bij die maatregelen. De focus ligt op het federale regeerakkoord, maar we geven in een notendop mee welke maatregelen in het Vlaams regeerakkoord zitten vervat en er bo- GUY PUTTEMANS venop komen. Want ook daar is de factuur voor werknemers. We counteren ook de veelgehoorde dooddoeners Er zijn toch sociale correcties., We vragen toch een bijdrage aan vermogens, We moeten nu snoeien om te bloeien., We reiken u de hand., Het had veel erger kunnen zijn. Voor meer info over de regeringsmaatregelen verwijzen we u graag naar onze campagnesite We gaan in verzet tegen deze maatregelen. Op donderdag 6 november organiseert het ACV samen met de andere vakbonden een grote manifestatie in Brussel. Als de regering het zware onevenwicht niet corrigeert en geen correcte bijdrage vraagt aan de andere inkomensgroepen, dan volgen stakingsacties. Eerst provinciale stakingsacties en dan een algemene staking op 15 december. We roepen al onze militanten en leden op om massaal deel te nemen aan deze acties. We willen immers een ander maatschappijproject. Economie moet ten dienste staan van mensen. En niet omgekeerd! Marc Leemans, ACV-voorzitter Marie-Hélène Ska, Algemeen secretaris ACV Speciale uitgave Vakbeweging nr oktober

4 De regering Michel en haar regeerverklaring, dat is een puur patronaal project We beginnen ons verhaal over de evaluatie van het federaal regeerakkoord internationaal en Europees. Internationaal en Europees groeit een consensus dat een beleid van versnelde sanering is af te raden. Bij het IMF was men al langer aan het opschuiven. Maar nieuw is dat ook Europa schoorvoetend volgt. Zeker nu zelfs Mario Draghi van de Europese Centrale Bank (ECB) in zijn fameuze speech over de werkloosheid in Kansas City op 21 augustus een U-turn blijkt te hebben gemaakt. Wij hebben als ACV evenwel niet onmiddellijk staan juichen. Omdat je in de plaats een nieuwe neoliberale retoriek krijgt: we geven op korte termijn budgettair wat ruimte, We krijgen een neoliberaal beleid op ons bord, uitgetekend op de tekentafels van de werkgeversorganisaties en hun denktanks. MARC LEEMANS maar dat moet dan door de regeringen wel worden gebruikt om structurele hervormingen voor te bereiden. En structurele hervormingen, dat is codetaal voor hervorming van de sociale zekerheid, de pensioenen en de arbeidsmarkt. Waarbij dat laatste staat voor hervorming van de werkloosheidsverzekering, langer werken, flexibilisering van de arbeidsmarkt, aftakeling van de ontslagbescherming en almaar belangrijker in het debat de hervorming van de loonvorming Met een ECB die in Kansas nog maar eens zijn obsessies inzake decentralisering van de loonvorming en afbouw van de automatische indexering heeft geëtaleerd. Allemaal gefundenes Fressen voor wie in de federale regeringsvorming een gedroomde kans zag om eindelijk eens het neoliberale beleid, uitgetekend op de tekentafels van de werkgeversorganisaties en hun denktanks, uit te rollen. En dat is wat we uiteindelijk op ons bord kregen. De regering en haar regeerverklaring, dat is een puur patronaal project. De werkgevers doen nauwelijks moeite hun enthousiasme te verbergen. En zie hoe de congressen van de drie liberale partijen triomfeerden. Bart De Wever sprak zelfs van een droom die in vervulling is gegaan. Hoeveel gaan de werknemers en de sociale uitkeringen precies verliezen? Dat was eerst moeilijk te zeggen. Omdat de federale regering intussen de truc gebruikt die de regeringen van de deelstaten eerder al hebben gebruikt. Enkel een regeerakkoord vrijgeven. En voor de rest de concrete begrotingsmaatregelen en cijfers maar mondjesmaat vrijgeven. Met bovenop de truc van de kaasschaaf. Of beter: de botte bijl. Waarbij de overheidsadministraties en overheidsinstellingen allen een gelijke inspanning moeten opleveren. En waarbij maar geleidelijk aan duidelijk wordt welke schade dit gaat aanrichten aan de collectieve voorzieningen en aan de burgers. Al staat nu al vast dat de post- en treintarieven serieus omhoog gaan. Zoals in Vlaanderen de kost van kinderopvang, van het hoger onderwijs en van tram en bus de hoogte ingaan. Wat we wel al weten hebben we geprobeerd in heldere informatie te gieten. Op de website be vind je een infonota van onze studiedienst met een syndicale synthese van het regeerakkoord (ondertussen aangevuld met informatie die je uit de begrotingstabellen kan halen), een powerpoint van de gezamenlijke persconferentie van de drie vakbonden en vooral om het heel concreet te maken een aantal fiches met profielen (ik ben pas afgestudeerd en op zoek naar werk, ik ben werknemer of ambtenaar, ik ben (bijna) op pensioen, ) Die fiches maken heel tastbaar wat je op je bord krijgt. Voor werknemers en uitkeringsgerechtigden is dat een hongermaal. Voor werkgevers en vermogenden een feestmaal. 4

5 Een hongermaal voor werknemers en uitkeringsgerechtigden Wat krijgen werknemers en uitkeringsgerechtigden op hun bord? een blokkering van de indexering van lonen en sociale uitkeringen, tot dit een indexsprong geeft van 2%. Dat kost de werknemer bruto gemiddeld 907 euro per jaar. Aan een startende jongere met laat ons optimistisch zijn 45 werkende jaren voor de boeg, kost dat dus bruto euro, meer dan 1,6 miljoen oude Belgische franken. En dat valt netjes in de zakken van de werkgevers. In de privésector levert dat de werkgevers bruto zo n 3,1 miljard euro minder loonkost op; de horeca, door meer uitzendarbeid en door meer deeltijdarbeid; het al opnieuw willen herinvoeren van de proeftijd, net nu we die konden afschaffen via het nieuwe eenheidsstatuut; de uitkering bij tijdelijke werkloosheid gaat van 70% van het laatste loon naar 65%. Niet in het regeerakkoord, maar achteraf wel opgedoken als begrotingsmaatregel. Dat betekent bovenop de indexsprong bruto tot 123 euro minder per maand tijdelijke werkloosheid. Een Een indexsprong kost de werknemer gemiddeld 907 euro per jaar. MARC LEEMANS een zware verlaging van de patronale bijdragen, bovenop de reeds door Di Rupo I toegezegde lastenverlaging voor de werkgevers, en dan nog op de meest ondoelmatige wijze lineair uitgesmeerd zodat men geeft aan sectoren die dit niet echt nodig hebben en daardoor te weinig kan geven aan sectoren die het echt nodig hebben; en alsof al die miljarden nog niet genoeg zijn: een verlenging met 2 jaar van het verbod op loononderhandelingen, een verstrenging van de loonnorm, een uitbreiding ervan naar overheidsbedrijven en het in vraag stellen van de anciënniteitsverhogingen, zowel bij de overheid als in de privésector, waar het vooral een zaak is van de bedienden. En dat overigens geheel in strijd met de bevindingen van een recent rapport van de Hoge Raad voor de Werkgelegenheid over de zgn. ervaringsbarema s; meer flexibiliteit door annualisering van arbeidsduur, door meer overuren in Speciale uitgave Vakbeweging nr oktober

6 inlevering van 9%! Of het terugschroeven van een van onze belangrijke realisaties na het uitbreken van de financiële crisis. De regering maakt er blijkbaar een sport van om mensen dubbel te straffen voor iets waar ze geen schuld aan hebben (zie kaderstuk p. 7); ook voor de aanvullende uitkeringen voor volledig werklozen die deeltijds gaan werken, de zgn. inkomensgarantie-uitkering, keren we terug naar de slechtere situatie van vóór 2008, met zelfs een halvering van de uitkering na twee jaar deeltijdarbeid: een zware aanslag op sectoren met vele structurele onvrijwillige deeltijdarbeid (van de distributiesectoren, over de dienstencheques tot de schoonmaak) en waar de lonen al geen vetpot zijn en veel werknemers nu al de eindjes niet aan elkaar weten te knopen. Het zal alleen maar working poor creëren. Nog mensen die dubbel gestraft worden. (zie kaderstuk p. 8); Wat op tafel ligt voor de gerechtigden op sociale uitkeringen en de werknemers is geen ice bucket, dat is een bloedbad. Dat overloopt van onaanvaardbare maatregelen. MARC LEEMANS jongeren krijgen een nieuwe hap uit de inschakelingsuitkeringen: ongekwalificeerde schoolverlaters krijgen geen uitkering meer vóór hun 21 ste jaar; en schoolverlaters krijgen geen uitkering meer als ze na hun 25ste instromen; en nog in de werkloosheid verdwijnt de anciënniteitstoeslag voor de oudere werklozen die gedumpt worden en na één jaar in de langdurige werkloosheid belanden, met inkomensverliezen tot 29%. Ook krijgen we een verstrenging van de beschikbaarheidseisen. Werklozen, SWT ers inbegrepen, moeten beschikbaar blijven tot hun 65ste. De perimeter waarin werklozen werk moeten zoeken dreigt te worden vergroot tot zo n 90 km van huis. Het pesten van werklozen wordt structureel ingebouwd. Langdurig werklozen moeten 2 halve dagen per week SHUTTERSTOCK Mensen die onvrijwillig deeltijds werken en van de RVA een inkomensgarantie-uitkering krijgen bovenop hun (karige) deeltijdse loon, dreigen een kwart van hun inkomen te verliezen. 6

7 tijdelijke werklozen verliezen 9% van hun inkomen Het stond niet in het regeerakkoord, maar het ACV heeft er intussen wel bevestiging van gekregen. Er is door de regering beslist om de uitkering voor tijdelijke werkloosheid te verlagen van 70 naar 65% van het loon. Zonder overgangsmaatregel, met ingang op 1 januari Dus ook voor wie dit jaar nog in tijdelijke werkloosheid belandt of belandde. Bovenop deze vermindering komt ook nog de indexsprong van 2%. Het inkomen van wie tijdelijk werkloos is, daalt dus met maar liefst 9%. Deze besparing straft tijdelijke werklozen dubbel. Ze verliezen al 30% van hun inkomen omwille van tijdelijke werkloosheid (meer zelfs voor werknemers boven het berekeningsplafond). Nu komt daar nog een verlies van 9% van hun werkloosheidsuitkering bovenop. Voor mensen die getroffen worden door tijdelijke werkloosheid is deze regeringsbeslissing dan ook een zware financiële aderlating. met het intrekken van de belofte inzake twee maanden gewaarborgd loon bij ziekte. En nu opnieuw met het terugdraaien van de uitkering bij tijdelijke werkloosheid. Dat was eerst een tijdelijke crisismaatregel, maar nadien definitief gemaakt, in het verlengde van het eerste (ontwerp)akkoord over het eenheidsstatuut. Die tijdelijke werkloosheid zit bovendien sterk geconcentreerd bij de arbeiders van de b ouw en van de industrie. Denkt men zo het werken in die sectoren, met veel knelpuntvacatures, aantrekkelijk te maken? Deze brutale besparing is onbegrijpelijk. Het staat buiten kijf dat tijdelijke werkloosheid in crisistijden, via de minimale bescherming van de koopkracht, economisch als automatische stabilisator werkt. Tijdelijke werkloosheid maakt dat werkgevers in moeilijke maanden vrij soepel met hun personeelsbezetting kunnen omgaan, zonder mensen te moeten afdanken. Als het weer beter gaat, kan de onderneming snel weer bijbenen. Door deze regeringsingreep wordt dit alles ondergraven. In 2013 kregen werknemers af te rekenen met tijdelijke werkloosheid. De gemiddelde duur van tijdelijke werkloosheid bedroeg in dagen. Het overgrote deel van deze werknemers zijn arbeiders, minstens voor 92%. Dat betekent dat arbeiders aan wie een eenheidsstatuut werd beloofd - voor de tweede keer een slag in het gelaat krijgen. Eerst SHUTTERSTOCK De regering verlaagt de uitkering voor tijdelijke werkloosheid van 70 naar 65%. Tel daar nog de indexsprong bij. Het inkomen van wie tijdelijk werkloos is, daalt dus met maar liefst 9%. onbezoldigd klusjes opknappen. Leefloners idem. Handig voor lokale besturen en vzw s die krap bij kas zitten en zo personeel kunnen vervangen door dwangarbeiders. Want dat dit gedwongen arbeid is, staat buiten kijf, althans volgens de Internationale Arbeidsorganisatie (zie kaderstuk p.9); de uitkering bij tijdkrediet of loopbaanonderbreking kan alleen nog maar voor zorg en opleiding en een landingsbaan alleen nog maar vanaf 60 jaar (inclusief afschaffing van de uitzonderingen vanaf 50 jaar voor zware beroepen en lange loopbanen); in het SWT, het brugpensioen, wordt opnieuw de bijl gezet: de algemene regeling vanaf 60 jaar gaat naar 62 jaar; de regelingen vanaf 56 jaar voor zware beroepen en lange loopbanen gaan naar 60 jaar; die vanaf 55 jaar voor bedrijven in moeilijkheden en herstructurering ook; en voor de bij- Speciale uitgave Vakbeweging nr oktober

8 zondere regelingen vanaf 58 jaar weten we nog welk lot ze zijn beschoren; een gelijkaardige beweging voor het vervroegd pensioen. In regel nog slechts na 63 jaar en na 42 jaar loopbaan, met ook strengere loopbaaneisen voor wie vroeg is beginnen werken en al vanaf 60 of 61 jaar kan gaan (resp. 44 en 43 jaar loopbaan); de verrassing van formaat: ondanks alle dure eden gaat de wettelijke pensioenleeftijd omhoog. En niet naar 67 jaar zoals de media stelden. Maar naar 67 jaar of meer. Want het is de bedoeling om die 67 jaar vanaf 2030 ook te koppelen aan de stijgende levensverwachting; er komen voor het pensioen eventueel wel uitzonderingen voor zware beroepen, maar slechts als we de werkgevers van de Groep van 10 daarin meekrijgen. Dat zijn dus 10 vogels in de lucht; terwijl men werknemers aanmoedigt om langer te werken, gaat wel de pensioenbonus eraan voor wie op die vraag ingaat; zoals ook een stuk van de gelijkstelling voor het pensioen verloren gaat voor werklozen, landingsbanen en SWT; met bovenop nog eens de gerichte inlevering op de ambtenarenpensioenen; Aanslag op mensen die onvrijwillig deeltijds werken met een aanvullende uitkering Om en bij de mensen werken onvrijwillig deeltijds. In de distributie, de schoonmaak, de denstenchequesector, sectoren met lage lonen. Ze krijgen van de RVA een inkomensgarantie-uitkering (IGU) bovenop hun (karige) deeltijdse loon. De nieuwe regering wil die aanvullende uitkering sterk verminderen, het meeste voor alleenstaanden en samenwonenden. Na twee jaar wordt de verminderde uitkering ook nog eens gehalveerd. Daarbovenop komt een indexsprong op zowel loon als uitkering. Zoals je hierna kan lezen betekent dit voor een halftijdse met (amper) 800 euro loon een amputatie van zomaar eventjes 23% van zijn of haar bruto-inkomen! Deze maatregel zal alleen maar working poor creëren. 4 op 5 van deze onvrijwillig deeltijdse werknemers zijn vrouwen. Het gaat dus bovendien om een bijzonder vrouwonvriendelijke maatregel. (bruto). En dan houden we nog geen rekening met de indexsprong. We maken hier de berekening voor een halftijds werkende alleenstaande met 800 euro brutoloon (zie ook de tabel op www. watkrijgjijopjebord.be): Die verliest onmiddellijk 52,18 euro uitkering per maand (464,91 euro in plaats van 517,09 euro). Na twee jaar deeltijds tewerkstelling met IGU is zij of hij 284,64 euro kwijt aan uitkering. Maar met de indexsprong van 2% op zowel loon als uitkering (samen 1032,64 euro) is zij of hij per maand ook nog eens 20,65 euro kwijt (2% van 1032,64 euro). Dus samen 305,29 euro bruto minder per maand. En dat op een bruto inkomen vandaag van 1.317,09 euro per maand ( ,09 euro). Dat betekent een inlevering van maar eventjes 23,2%! Dit inkomen ligt beneden de Europese armoedenorm voor een alleenstaande. Voor iemand die onvrijwillig 1/3 werkt met aanvullende uitkering en voor gezinshoofden is het nog dramatischer. Op presenteren we een tabel met een aantal typegevallen. We bekijken eerst wat de IGU hen vandaag oplevert bovenop het loon. Dan bekijken we wat daarvan de eerste twee jaar overblijft als we terugkeren naar de toestand van vóór 2008, zoals de regering beoogt. En vervolgens berekenen we wat er na de halvering (na twee jaar deeltijdse tewerkstelling) overblijft. Onderaan vind je voor elk type wat dit samen (dus na twee jaar deeltijdwerk) aan inkomensverlies betekent En dan hebben we niet eens rekening gehouden met allerlei andere inleveringen. Zoals de blokkering van de lonen en de verhoging van accijnzen op tabak en diesel. Alsook de sluipende uitholling van de belastingvermindering voor vervangingsinkomens, die niet geïndexeerd wordt. 8

9 Verplichte gemeenschapsdienst helpt werklozen niet aan een job De regering wil langdurig werklozen en leefloners verplichten tot onbezoldigde gemeenschapsdienst, 2 halve dagen per week, ingekaderd in een traject naar werk. Diverse experts voeren aan dat dit onzinnig en ondoelmatig is. Verplichte gemeenschapsdienst helpt werklozen niet aan een job. Erger, het is ook laakbaar vanuit juridisch oogpunt. Omdat het afbreuk doet aan het verzekeringsprincipe dat aan de basis van onze sociale zekerheid ligt. De Internationale Arbeidsorganisatie catalogeert een dergelijke onbezoldigde gemeenschapsdienst als dwangarbeid. België kan ervoor op het matje worden geroepen. Sterker, het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en het Handvest van Sociale Grondrechten van de Europese Unie bevatten ook een verbod op dwangarbeid en verplichte arbeid. En dat laatste is tegenwoordig juridisch afdwingbaar. De federale regering zal handige advocaten moeten hebben om dat te omzeilen. Afbreuk aan het verzekeringsprincipe De idee om langdurig werklozen een verplichte gemeenschapsdienst te laten doen doet afbreuk aan het verzekeringsprincipe verbonden met socialezekerheidsuitkeringen. Het merendeel van de (langdurig) werklozen waarvoor gemeenschapsdienst een verplichting zou worden, waren voorheen werknemers die zich via het betalen van sociale bijdragen verzekerden tegen het risico op werkloosheid. Moeten zij dan, wanneer zij effectief werkloos worden, nog eens prestaties leveren om recht te hebben op een vervangingsinkomen waarvoor ze zich, tegen betaling van bijdragen, verzekerd hebben? Kunnen we dat dan nog een sociale zekerheid noemen? Niet dat je geen eisen mag stellen aan werklozen. Maar dan om in te gaan op een passende dienstbetrekking. En onbezoldigd moeten werken voor je uitkering, dat is niet passend. Dat past gewoon niet. Werklozen moeten niet werken voor hun uitkering. Met werklozen moet je vooral werken tegen hun uitkering. Hen begeleiden en sterken. Opdat ze zo snel als mogelijk een passende job vinden en zonder uitkering kunnen leven. een heel beperkt aantal gevallen is er sprake van misbruik (niet willen werken en toch een werkloosheidsuitkering krijgen). Verplichte gemeenschapsdienst is geen oplossing voor werk. Evaluatieonderzoeken rond de effecten van verplichte gemeenschapsactiviteiten in de landen waar dit in voege is, tonen aan dat dit geen opstap is naar werk. Zo werd een grootschalig vergelijkingsonderzoek gedaan bij langdurig werklozen in het Verenigd Koninkrijk, met enerzijds werklozen die gewoon een uitkering kregen en anderzijds werklozen die verplicht werden gemeenschapsdienst te doen. Hun tewerkstellingskansen bleken dezelfde te zijn. Gemeenschapsdienst helpt werklozen met andere woorden helemaal niet aan een job. En daar is het hopelijk toch om te doen. Of zijn we te naïef en is het niet meer of minder dan een ideologische pestmaatregel om langdurig werklozen te straffen? Verdringing reguliere (laaggeschoolde) jobs Vraag is ook of de verplichte gemeenschapsdienst geen reguliere (laaggeschoolde) jobs zal verdringen? Het Nederlandse voorbeeld indachtig, waarbij een gemeentewerker, wiens job als straatveger werd weggesaneerd, hetzelfde werk onbezoldigd mocht doen in ruil voor zijn werkloosheidsuitkering. Dat dreigt ook hier te gebeuren. Zeker naarmate tal van lokale besturen en organisaties door het harde besparingsbeleid collectieve diensten moeten afbouwen. Dan is het verleidelijk om de gaten in de dienstverlening dicht te plamuren door dwangarbeid voor werklozen te installeren. Overigens gaat het niet enkel om mensen met een inschakelings- of werkloosheidsuitkering, maar ook om mensen die het moeten stellen met een leefloon van het OCMW. Het kan ieder van ons overkomen. Geen oplossing voor werk Sommigen poneren graag en luid dat langdurige werkloosheid een individueel probleem is van werkonwilligen. De resultaten van de RVA-controles op het zoekgedrag naar werk, spreken dit nochtans duidelijk tegen. De overgrote meerderheid van werklozen wil werken, maar krijgt geen job aangeboden. Slechts in SHUTTERSTOCK De regering wil langdurig werklozen en leefloners verplichten tot onbezoldigde gemeenschapsdienst. Speciale uitgave Vakbeweging nr oktober

10 in de gezondheidszorgen wordt de groeinorm verder verlaagd van 3 naar 1,5%, plus een reeks andere besparingen, hetgeen tot 2,9 miljard euro moet opleveren; de collectieve voorzieningen worden verder ontmanteld door nog slechts 1 ambtenaar op 5 vertrekkenden te vervangen, door de steun aan Bpost en NMBS terug te schroeven en door Dit regeerakkoord heeft niks met groei, werk of verstandig beleid te maken. Dit heeft alleen te maken met ideologische trofeeën, met patronaal lobbywerk en met de goesting om werkgevers en vermogenden eens lekker te verwennen, om vermogens te ontzien en om de factuur uitsluitend te presenteren aan de werknemers en aan wie een uitkering krijgt. Ondanks alle schone praatjes over hardwerkende Vlamingen, Brusselaars, Walen of Duitstaligen. overal zwaar te besparen op de werkings- en investeringskosten. Bij het gros van de overheidsdiensten wordt lineair het hakmes gezet: 20% minder voor personeel, 28% minder voor de werking en maar eventjes 33% minder voor investeringen. Dat is natuurlijk ook een manier om de federale staat op te blazen: ze gewoon uitkleden. Hetgeen dus gegarandeerd tot hogere tarieven leidt voor post en trein, bovenop de hogere kosten voor kinderopvang, hoger onderwijs, bus en tram in Vlaanderen; zoals aangekondigd dreigt ook het stakingsrecht bij de NMBS en bij het gevangenispersoneel te worden ingeperkt. In de eerste parlementaire toespraak van de nieuwe premier werd er onverwacht ook Belgocontrol aan toegevoegd, de Belgische luchtverkeersleiding; en als kers op die zure taart: hogere accijnzen, in het bijzonder op tabak, wijn en diesel. Dit wordt gecompenseerd, zegt de regering, door een iets grotere aftrek van forfaitaire beroepskosten voor werknemers (889 miljoen meer uit BTW en accijnzen, voor 900 miljoen aan extra aftrek forfaitaire beroepskosten). Wie geen werk heeft, kan die beroepskosten uiteraard niet aftrekken. MARC LEEMANS SHUTTERSTOCK De regering wil het stakingsrecht bij de NMBS, Belgocontrol (luchtverkeersleiding) en voor het gevangenispersoneel inperken. 10

11 Een feestmaal voor werkgevers en vermogenden Wat krijgen werkgevers en vermogenden op hun bord? De werkgevers kunnen hun triomfalisme nauwelijks verbergen. Want tegenover het hongermaal van de werknemers staat inderdaad het feestbanket voor de werkgevers. Die krijgen via bijdrageverlagingen en indexsprong alleen voor 4 miljard euro minder loonkost in de schoot geworpen. Nog los van het verstrengen van de loonnorm en de nieuwe loonblokkering voor twee of meer jaren. Dat alles zonder garantie of engagement op meer jobs. De aandeelhouders kunnen zich in de handen wrijven. Er ligt nog allerlei ander lekkers op tafel: ambitieuze plannen om nog meer steun te geven aan innovatie, aan KMO s, aan de horeca en aan de landbouw. Groot feest is er ook bij de vermogenden die de dans aardig ontspringen. Géén belasting op werkelijke huurinkomsten. Géén hogere belasting bij verkoop van bedrijven. Géén afschaffing van het bankgeheim. Géén aanpak van managementvennootschappen. Géén rem op de ontspoorde notionele intrestaftrek. Géén versterkte strijd tegen fiscale fraude en ontwijking. Géén meerwaardebelasting. Bovendien worden de weinige zaken die de regering Di Rupo heeft aangedurfd teruggeschroefd. De verhoging van de taks op de liquidatiebonus wordt teruggedraaid voor KMO s die de zaak opdoeken. De boetes voor bedrijfsleiders die privé-uitgaven (communiefeesten, ) op de zaak zetten worden ook teruggedraaid. Regering buigt direct voor werkgevers. En voor werknemers? Het is moeilijk zoeken naar een lichtpuntje in het regeerakkoord, een maatregel ten bate van de koopkracht en de sociale bescherming van de werknemers. Er was er toch eentje. Het federaal regeerakkoord vermeldde dat de werkgever tijdens de eerste twee maanden ziekte van een werknemer gewaarborgd loon moet betalen. Vooruitgang voor de werknemers. Het leek ook een stap vooruit naar het eenheidsstatuut voor arbeiders en bedienden. Maar de maatregel is een pijnpunt voor de werkgevers, omdat dit hen geld kost. De Na protest van de werkgevers trok werkgeversorganisaties fulmineerden dan ook zwaar tegen deze maatregel. En de regering haar maatregel dat de onmiddellijk trok de regering Michel deze maatregel al weer in. En niet voor uitstel werkgever voortaan tijdens de eerste twee maanden ziekte van een met één jaar, zoals het werd geframed, maar voor afstel. In de definitieve begrotingstabel voor is de maatregel niet meer voorzien. Deze maatregel had werknemer gewaarborgd loon moet nochtans 354 miljoen euro moeten bijbrengen voor de sanering. Alles wijst er op betalen weer in. dat dit nieuwe gat in de begroting opnieuw door de werknemers moet worden dicht geplamuurd. Bovenop de miljarden aan inleveringen die al eerder werden afgeklopt. Als een Zwitsers zakmes knipt de regering dus voor de werkgeverswensen, zonder dat er actie, overleg of een stakingsdreiging aan te pas moet komen. Het ACV is heel erg benieuwd of de regering dezelfde inschikkelijkheid zal betonen naar werknemers toe, om maatregelen bij te stellen of op te schorten. De pers maakte op 23 oktober veel ophef over de verlenging met twee maanden van de overgangsmaatregel voor de opzeggingen met het oog op SWT, tot 31 december Cadeau aan de vakbonden, suggereerden de gazetten. Cadeau? Vergeet het. Want 1 dag te laat. Tegen 22 oktober moest er immers duidelijkheid zijn. En dus zijn heel wat werkgevers al op 21 of 22 oktober nodeloos tot ontslag moeten overgaan. En overigens is het maar een verlenging van de overgangsmaatregel, geen uitstel van de verhoging van de leeftijdsgrens, want die blijft gepland voor 1 januari Tegenwoordig vraagt men ons al content te zijn met een dooie mus. Speciale uitgave Vakbeweging nr oktober

12 Alle details Wat heeft de regering voor ons bekokstoofd? Een hongermaal! MINDER INKOMEN, DUS MINDER KOOPKRACHT Met de indexsprong verlies je duizenden euro s loon. Gemiddeld komt dit op bruto 907 euro minder loon per jaar, en dit voor de rest van je loopbaan. Op 20 jaar is dat een mooie auto. Bereken het voor je eigen loon op Dat verlies werkt door in elke uitkering, tot en met je pensioen. Werknemers zien bij tijdelijke werkloosheid hun uitkering dalen van 70% naar 65% van hun loon. Plus een nieuwe periode van loonbevriezing. Dit alles zonder garanties op jobs. HOGERE PRIJZEN EN HOGERE BELASTINGEN Duurdere trein- en posttarieven, hogere accijnzen op diesel en tabak. Bovenop de factuur van de Vlaamse regering: hoger studiegeld, duurdere kinderopvang, elektriciteit en water, Dus: werknemers, die al het zwaarst belast zijn, gaan niet alleen minder verdienen maar ook meer betalen. WIE ZIJN WERK VERLIEST, WORDT DUBBEL GESTRAFT Want waar zijn die jobs? Te jong, te oud, geen ervaring, te duur, Bovendien tellen werkloosheid, landingsbanen en SWT (brugpensioen) minder mee in je pensioenberekening. Als je niet snel werk vindt, kan je papiertjes oprapen via gemeenschapsdienst. Jonge werkzoekenden zonder diploma krijgen geen uitkering voor hun 21. NOG MEER ONZEKERHEID EN FLEXIBILITEIT De 38-urenweek staat onder enorme druk. Nog meer tijdelijke contracten, meer overuren die nog goedkoper worden voor de werkgever, veel langer werken op piekmomenten, afbouw van tijdkrediet, herinvoeren van de proeftijd Tegelijk vermindert de uitkering voor volledig werklozen die deeltijds aan de slag gaan en halveert ze na 2 jaar. Vooral jongeren en vrouwen zijn de pineut. WERKEN TOT 67 De leeftijdsgrenzen voor SWT en vervroegd pensioen schuiven weer op (derde keer op acht jaar). Tegelijk stijgt de pensioenleeftijd naar 67. Hoe gaan we dat volhouden? Want gedaan met landingsbanen beneden de 60 jaar. En waar kunnen oudere werkzoekenden aan de slag? Geen woord daarover. Ondertussen vinden tienduizenden jongeren geen werk. Door de afbouw van SWT kan men oudere werknemers goedkoop dumpen. Want werkgevers moeten geen toeslag voor de werknemer of solidariteitsbijdrage voor de sociale zekerheid meer betalen. De werknemer, de sociale zekerheid en de overheid verliezen. De werkgever wint. UITGEHOLDE OVERHEIDSDIENSTEN Veel minder personeel, investeringsbudgetten en werkingsmiddelen voor overheidsdiensten. Minder overheid is meer ieder voor zich. Dus nogmaals een hogere factuur voor gewone gezinnen. Dit bovenop de factuur die u al kreeg van de Vlaamse regering. Een indexsprong in de kinderbijslag, duurdere kinderopvang, meer inschrijvingsgeld voor hoger onderwijs, duurder water en elektriciteit, duurder openbaar vervoer, duurder lidgeld voor sportclubs en verenigingen, Wat heeft de regering voor u bekokstoofd?

13 Wat serveert de regering aan de vermogenden? Een feestmaal! GEEN FISCALE RECHTVAARDIGHEID Géén belasting op werkelijke huurinkomsten. Géén hogere belasting bij verkoop van bedrijven. Géén afschaffing van bankgeheim. Géén aanpak van managementvennootschappen. Géén rem op de ontspoorde notionele intrestaftrek. Géén versterkte strijd tegen fiscale fraude en ontwijking. Géén meerwaardebelasting. Terugdraaien van de belasting op de liquidatiebonus. Terugdraaien van de boetes voor bedrijfsleiders die privé-uitgaven op de zaak zetten. NOG MEER LASTENVERLAGING VOOR WERKGEVERS Die lastenverlaging wordt zeer breed uitgesmeerd zodat men geeft aan sectoren die dit niet echt nodig hebben en daardoor te weinig kan geven aan sectoren die het echt nodig hebben. Deze lastenverlaging wordt door de werknemers betaald met de indexsprong. Dat alles zonder garantie of engagement op meer jobs. De aandeelhouders wrijven zich nu al in de handen. MINDER WERKNEMERSRECHTEN SWT, landingsbanen, beperking op overuren: weg ermee. Er komt een indexsprong. Vrije loononderhandelingen in sectoren en bedrijven gaan op de schop. Géén harde aanpak van sociale dumping. Inperking van het internationaal gegarandeerde recht op staken. Wie hard werkt wordt nooit rijk. Maar wordt wel zwaar belast. Wie veel heeft wordt slapend rijker. Die wordt in dit land niet belast. Wij willen dat iedereen bijdraagt. Naar draagkracht en vermogen. Niet door gewone gezinnen verder te verarmen. Niet door werknemers eenzijdig de rekening te presenteren. Niet door wie al die jaren buiten schot blijft opnieuw te ontzien. Want zo knijpt men de economie en jobs dood. V.U.: D. Leyon, Haachtsesteenweg Brussel Niet op de openbare weg gooien! Wat serveert de regering aan de vermogenden?

14 Geloven ze dit zelf? Regeerakkoord onrechtvaardig en onevenwichtig (wat de regering ook moge beweren) De kritiek op het onevenwicht, de onrechtvaardigheid in het regeerakkoord worden door de regeringsleden en -partijen gepareerd. Tonen we ook niet ons sociaal gelaat? Hebben we de indexsprong niet sociaal gecorrigeerd? En vragen we via de doorkijktaks, de zgn. Kaaimantaks, geen inspanningen van de vermogenden? Hun argumenten hebben echter niet veel om het lijf en zijn makkelijk te doorprikken. Er zijn toch sociale correcties De correcties voor uitkeringen die betalen de mensen zelf. Want de middelen voor die correcties komen uit de welvaartsenveloppe. Die enveloppe moet de welvaartsachterstand, die de uitkeringen doorheen de jaren oplopen, repareren. De correcties gebeuren dus met geld waarop mensen sowieso al recht hebben. Los van de indexatie. Meer nog, uit dat budget schrapt de regering 95 miljoen voor de geregionaliseerde kinderbijslag. Met bovenop nog eens een extra besparing in Dus ca. 23% minder. Dat is dus geen correctie, dat is een extra inlevering bovenop de indexsprong. We garanderen de Onze sociale zekerheid, de grootste gelijkmaker in ons land, dreigt nu te ontaarden tot een systeem van sociale bijstand. Van een samen-leving gaan we naar een maat-schappij. Waar men van iedereen de maat neemt. En waar eigen schuld, dikke bult het leidmotief is. Iedereen moet zijn kansen maar grijpen. Dat mensen niet gelijk aan de start komen of soms tegenslag hebben, dat telt niet meer mee. MARC LEEMANS welvaartsvastheid voor 100%, is dus een leugentje om bestwil. Het zo voorstellen dat de indexsprong voor de sociale uitkeringen gecorrigeerd wordt is al een hele leugen. Het slimme van deze slimme indexsprong zit vooral in de manier waarop deze asociale maatregel verpakt wordt. Bij de begrotingsmaatregelen is nu wel een extra budgetje opgedoken, voor 127 miljoen, voor de sociale correctie van de indexsprong. Ver spring je daar niet mee. Alleen al om de indexsprong te compenseren voor de sociale minimumuitkeringen heb je een 312 miljoen nodig. En dan heb je nog niks gedaan voor de andere uitkeringen, niet voor de minimumlonen. Zomin als Vlaanderen vandaag al iets deed voor de compensatie van de indexsprong op de kinderbijslagen. Intussen kondigt men wel allerlei verbeteringen aan voor het sociaal statuut van de zelfstandigen. Gelijke rechten zijn hen zeker gegund als ze dan ook gelijk betalen, zonder bijdragenplafonds voor de beterverdieners onder de zelfstandigen. Maar dat blijft taboe. We vragen toch een bijdrage aan de vermogens, met onder meer de Kaaimantaks. Dat ballonnetje is snel doorprikt. Dat blijkt gewoon opgewarmde kost. Iets dat Di Rupo er al eerder had doorgekregen. Met wat goeie wil kan je nog de verhoging van de beurstaks (80 miljoen) en extra bankentaks (150 miljoen) als inspanning van de inkomens uit vermogen zien, voor samen 230 miljoen. De zgn. doorkijk-, alias Kaaimantaks, tegen belastingontwijking via juridische constructies in het bui- 14

15 Geen meerwaardebelasting, geen speculatietaks, geen vermogensbelasting. tenland, dat is echter een lachertje, want die was al beslist door de vorige regering (overigens voor maar 120 miljoen). Daartegenover staat dat de aandeelhouders bijzonder goed gesoigneerd worden via de 4 miljard loonkostverlaging voor hun bedrijven. Met nog een toetje van 500 à 750 miljoen bovenop voor de aandeelhouders van KMO s, door het terugschroeven van de extra-taks (van 25% naar 10%) wanneer zij de zaak opdoeken. Zelfs zonder rekening te houden met de extra winsten door de loonkostverlaging, leert een eenvoudig rekensommetje (230 miljoen extra taks min 500 à 750 miljoen minderbelasting) op dat de inkomens uit vermogen geen eurocent bijdragen, maar integendeel 27O à 520 miljoen toegeschoven krijgen. Dat heet dan fiscale rechtvaardigheid! Terwijl de BTW en accijnzen intussen met 889 miljoen euro omhoog gaan, waarvan minder dan een kwart later (na de indexsprong) wordt gecompenseerd via de gezondheidsindex. We moeten nu snoeien om te bloeien. t Is voor uw eigen goed. We moeten nu even snoeien om te bloeien, hoor je vanop de regeringsbanken. We moeten daar nu eenmaal door. Zodat groei en werkgelegenheid worden aangezwengeld. Alle economen met een beetje geloofwaardigheid, en inmiddels ook de internationale instellingen, zeggen dat we de groei en de werkgelegenheid aan het doodknijpen zijn met al die besparingen. Dat een indexsprong je reinste waanzin is als je al flirt met deflatie. Dat een tax shift naar BTW en accijnzen lood om oud ijzer is. Dat lineaire lastenverlagingen voor de werkgevers oerdom zijn. Je smeert de lastenverlagingen zo zeer ondoelmatig uit. De lastenverlaging is zo vooral gericht op de sectoren met hogere lonen, waar het werkgelegenheidseffect het geringst is. Dit regeerakkoord heeft niks met groei, werk of verstandig beleid te maken. Dit heeft alleen te maken met ideologische trofeeën, met patronaal lobbywerk en met de goesting om in VLD-termen te spreken om de werkgevers en vermogenden eens lekker te verwennen na de folteringen van de marxistische belastingregering van Di Rupo, om vermogens te ontzien en om de factuur uitsluitend te presenteren aan de werknemers en aan wie een uitkering krijgt. Ondanks alle schone praatjes over hardwerkende Vlamingen, Brusselaars, Walen of Duitstaligen. Lees in dit verband ook het kaderstuk op p We reiken u de hand We reiken u de hand, krijgen we te horen, de hand van het overleg. Grijp die uitgestoken hand i.p.v. de gebalde vuist aan de entree van de partijcongressen. Wel, de werknemers hebben die uitgestoken hand gevoeld In hun gezicht. Is dit een regering met een sociaal gelaat? Of is dit de regering van de slag in het gelaat van de werknemers. Het zijn net wij die de hand hebben uitgestoken. We hebben nooit ontkend dat iets moest gebeuren. Aan de loonkost. Aan de sanering van de openbare financiën. Aan de werkgelegenheid. Aan de vergrijzing ook. Het ACV heeft altijd erkend dat brede inspanningen moesten gebeuren. En dat dit dringend moest gebeuren. Op voorwaarde dat die inspanningen rechtvaardig worden gespreid. Met het ontzien van de zwaksten. En rechtvaardige spreiding, dat wil meer dan ooit zeggen dat de vermogens eindelijk eens hun deel doen. Te beginnen met een meerwaardebelasting. Jozef Pacolet, Frederic De Wispelaere en Joris Vanormelingen, onderzoekers van HIVA KU Leuven, geven in hun recente rapport De ontbrekende schakel: een echte meerwaardebelasting voor België aan dat dit perfect haalbaar is en miljarden kan opbrengen. Zoals we ook tal van andere voorstellen op tafel hebben gelegd om tot een rechtvaardige en doelmatige tax shift te komen. Het zijn wij die al die maanden, jaren eigenlijk, de hand hebben uitgestoken. Maar die hand werd telkens weggeslagen. Het had veel erger kunnen zijn. Maar, krijgen we te horen, weest content, het had veel erger kunnen zijn. Weet dat we ook veel wisten te vermijden. Veel zware horror is inderdaad tegengehouden. In de werkloosheid, waar een slachting dreigde door versterkte degressiviteit en/ of beperking in duur van de uitkeringen. In het SWT, waar N-VA bleek aan te sturen op een totale uitdoving. In de welvaartsvastheid van de uitkeringen, waar voorstellen voorlagen om die totaal uit te kleden. Voor jongeren, die men twee jaar lang onder de sectorale minima wilde laten werken. Al is dat ook de verdienste van het ACV, omdat we tijdens de onderhandelingen dag na dag druk zijn blijven zetten via de media en achter de schermen. Speciale uitgave Vakbeweging nr oktober

16 Denken ze nu echt? Regeerakkoord niet alleen onrechtvaardig, maar ook ondoelmatig Dat het regeerakkoord manifest onrechtvaardig is staat buiten kijf. De regeringsleden en partijen beseffen inmiddels ook wel dat ze dit niet uitgelegd krijgen en gooien het daarom maar over een andere boeg. Dat van het snoeien om te groeien. Al dat snoeiwerk dat moet de groei en werkgelegenheid aanzwengelen, heet het nu. Om in het economisch paradijs terecht te komen, moeten we even door het sociaal kerkhof. De vernietigende kracht van deflatie Denken ze nu echt dat dit saneringsplan de motor van economische groei en banengroei doet aanslaan? Beseffen ze dan niet dat dit, ook tegen de achtergrond van een slabakkende Europese en internationale economie inclusief de stilstand van locomotief Duitsland de economie en de werkgelegenheid dreigt dood te knijpen. En dat van dat snoeien om te bloeien Was het maar waar. Dit plan is verschrikkelijk onrechtvaardig, zeer ondoelmatig, erger totaal contraproductief. MARC LEEMANS De zelfstandigen hebben door de crisis al veel verloren, beweert Unizo, dus tijd dat de werknemers ook eens iets doen. Klopt dat wel? Want de thermometer lijkt kaduuk. Als de rijkere zelfstandigen, waaronder de beoefenaars van vrije beroepen, massaal overstappen naar vennootschappen, dan krijg je een kunstmatige daling van het gemiddelde zelfstandigeninkomen. Maar stel dat het zo is, goedgelovig als we zijn, hoe zou dit dan komen? Toch omdat onder druk van Europa overhaast werd gesaneerd, met een dubbele aanslag op de consumptie: minder koopkracht en minder consumentenvertrouwen, waardoor mensen meer gaan sparen i.p.v. consumeren. Dat dreigt nu ook. Nog in versterkte mate zelfs. Omdat dit federale regeerakkoord alleen maar bijzonder veel onzekerheid creëert, i.p.v. vertrouwen in de toekomst. En omdat we nu al flirten met de deflatie. Remember om eens niet Paul De Grauwe te citeren professor Economie Koen Schoors van de Universiteit van Gent: een indexsprong, de perfecte keuze als je de vernietigende kracht van een deflatoire spiraal wil meemaken. En remember de gelijkluidende waarschuwingen van andere economen. Erger dan lineair Denken ze nu echt dat dit programma van verlaging van de patronale bijdragen veel werk gaat creëren? De beste illustratie dat ze het zelf niet weten stond op 17 oktober in De Standaard. De MR mikt op à extra jobs. Johan Van Overtveldt, de nieuwe minister van Financiën (N-VA), mikt op Tja. Als economen het vandaag nog over één ding eens zijn is het dat lineaire verlagingen van de patronale bijdragen bijzonder weinig doelmatig zijn vanuit werkgelegenheidsoogpunt. En dat je dus beter focust op de lagere lonen. Het Planbureau verdedigt, terecht, eerder een variant met een combinatie van gerichte verlagingen naar lage lonen enerzijds en steun aan de industrie anderzijds. Erger nog, de voormelde economen hadden nog niet door dat wat voorligt nog een pak slechter is. Dit is erger dan lineair. Omdat men de patronale bijdrage naar 25% wil brengen. Dat oogt lineair, maar is 16

17 Landingsbanen vanaf 60 in plaats van 50 of 55 jaar, ook voor zware beroepen en lange loopbanen. de facto selectief in het voordeel van de sectoren met hogere lonen. Omdat de lageloonsectoren al in de buurt van die 25% zitten, soms er zelfs onder. Water naar de zee dragen dus, met het laagst mogelijke werkgelegenheidseffect. Meer platte werkloosheid Denken ze nu echt dat het programma van langer werken op zich voor extra werkgelegenheid gaat zorgen, die ons moet toelaten de vergrijzing voor te bereiden? Hoe dikwijls moeten we het nog zeggen? Optrekking van de leeftijden voor SWT (ex-brugpensioen), vervroegd pensioen en wettelijk pensioen zal er vooral voor zorgen dat meer mensen op platte werkloosheid belanden. Dan nog zonder ancienniteitstoeslag, want die wordt abrupt afgeschaft. En daarin een paar jaar langer blijven. Of in de invaliditeit belanden. En daarin ook langer blijven. Denken ze nu echt dat dit de jongeren gaat vooruithelpen? Die worden dubbel gestraft: én door de verdere besparingen op inschakelingsuitkeringen, én door het langere werken van ouderen. Wie dat laatste vermetel durft op te merken, die ziet de goed getrainde politici en patronale woordvoerders onmiddellijk hun debatfiche bovenhalen dat de arbeidsmarkt niet werkt als communicerende vaten, dat je moet rekening houden met de dynamiek van de arbeidsmarkt, dat er landen zijn die een hoge werkzaamheid van ouderen weten te combineren met een lage jeugdwerkloosheid, blablabla Blind als ze blijven voor het feit dat dit allemaal wel kan kloppen op een dynamische arbeidsmarkt, maar dat dit al een pak minder opgaat wanneer die arbeidsmarkt aan dynamiek verliest, als die futloos is geworden door de slabakkende economie. Zoals het Steunpunt WSE (Werk en Sociale Economie) al eerder heeft aangegeven. Vel van de kei Denken ze nu echt dat je werklozen aan een job helpt door hun uitkeringen te verlagen? Dat ze er eens het wetenschappelijke materiaal op nalezen. Waaronder het recente onderzoek van het HIVA Het vel van de kei over de sociale effecten van het saneringsbeleid voor werklozen (zie Vakbeweging nr. 810). Met behoorlijk wat twijfels over het werkgelegenheidseffect van lagere uitkeringen. Plus de vrees dat het contraproductief dreigt te werken. Denken ze nu echt dat je de tewerkstellingskansen van werklozen vooruit helpt door hen te verplichten tot gemeenschapsdienst? Buitenlandse ervaringen geven alvast aan van niet. Het credo van de regering lijkt wel: al helpt het hen geen moer, werken zullen ze doen. Erger nog is wat onderliggend is: we aanvaarden niet meer dat mensen pech hebben. Inefficiënte efficiëntiewinsten Denken ze nu echt dat je efficiëntiewinsten bereikt bij de overheid bij de zware besparingen die worden opgelegd aan het overheidsapparaat? Dat de werkgevers meer waar voor hun geld gaan krijgen doordat de administraties, instellingen en overheidsbedrijven zwaar moeten gaan snoeien in personeel, werkingskosten, investeringen? Wie een beetje in de realiteit staat, die ziet alleen maar dat dit tot een totale ontwrichting van het federale overheidsapparaat dreigt te leiden. Erger, tot het opschorten of stopzetten van de innovaties die bezig waren, precies met het oog op efficiëntiewinsten. Geen bom schelen We kunnen zo nog een tijdje doorgaan met die denken ze nu echt?. Al is er een begin van antwoord. Een deel van de regeringsonderhandelaars kan het geen bom schelen. Die zijn niet bezig met doelmatigheid in functie van het algemeen belang, maar alleen maar in het bedienen van de patronale en financiële lobby s en het botvieren van hun ideologische obsessies. En dan heb je een klein deel dat wel bezig is met die doelmatigheid. Dat zelfs moet beseffen dat dit bikkelharde saneringsplan de groei en de werkgelegenheid niet echt gaat helpen. En dat om die reden reeds zijn verdedigingslinies is beginnen voorbereiden. Als dit mislukt, dan zal het niet zijn omdat het saneringsplan je reinste waanzin is, maar omdat de vakbonden het land gaan kapot staken. Als dit mislukt, dan is het omdat de vakbonden de uitgestoken hand hebben geweigerd. Als dit mislukt, dan is het omdat de vakbonden onvoldoende van hun oren hebben gemaakt naar de werkgevers. Dat ze onvoldoende zijn ingegaan op de oproep van de nieuwe premier in zijn State of the Union om de 4 miljard euro voor loonkostverlaging te laten omzetten in werkgelegenheid, opleiding en innovatie. Terwijl het regeerakkoord precies het omgekeerde zegt: dat dit geld in de bedrijven moet blijven om de loonkloof weg te werken, hetgeen herbesteding van het geld voor werkgelegenheid, opleiding en innovatie lijkt uit te sluiten. Speciale uitgave Vakbeweging nr oktober

18 Ook gendertoets regeerakkoord niet positief De regeringsmaatregelen treffen zowel mannen als vrouwen. Bij vorige saneringen zagen we dat de vrouwen vaak zwaarder werden getroffen. Is dat deze keer ook zo? Je zou het niet zeggen als je de goede intenties leest in het luik genderdimensie van het regeerakkoord. De regering gaat die dimensie integreren in elk beleidsdomein, om ongelijkheden tussen mannen en vrouwen weg te werken. Ook bij de sociaaleconomische hervormingen. De regering zegt ook aandacht te zullen hebben voor de verzoening van werk en familieleven. Prachtig toch? En dat met een regering van hoofdzakelijk mannen. Maar die schone voornemens steken schraal af tegen de concrete maatregelen, die in een aantal gevallen een grotere weerslag hebben op vrouwen dan op mannen. Zware inleveringen voor onvrijwillig deeltijdse werknemers met aanvullende uitkering (79% vrouwen) (zie kaderstuk p.8) Moeilijkere combinatie van arbeid en gezin Meer arbeidstijdflexibiliteit, door sterkere wisseling van de arbeidsduur doorheen het jaar (annualisering) op vraag van de werkgever. De regering overweegt een loopbaanrekening in te voeren om tijd of loon op te sparen om later te gebruiken, met eventueel ook afschaffing van het tijdkrediet en de loopbaanonderbreking. In elk geval nu reeds afschaffing van de uitkering voor het tijdkrediet dat niet wordt opgenomen voor de erkende motieven van zorg en opleiding. In dat geval blijft het recht t.a.v. de werkgever (zonder uitkering) voorlopig behouden, maar er zal ook geen gelijkstelling meer zijn voor het pensioen. De regering zegt nu wel dat er nog één jaar bijkomt voor zorg, maar dat is quatsch. Dat jaar bestaat nu al (het zgn. niet-gemotiveerde tijdkrediet), dat je voor eender welk motief kon opnemen, ook zorg. Voortaan mag je dat alleen nog opnemen voor zorg. Zelfs niet meer voor opleiding. Geen landingsbanen meer beneden de 60 jaar en ook afschaffing van de uitzonderingen beneden de 55 jaar (onder meer voor verplegend en verzorgend personeel in instellingen, vaak vrouwen). Verplichting werk aan te nemen dat meer dan 60 km van je deur ligt. Voor het overheidspersoneel wordt de loopbaanonderbreking afgestemd op het tijdkrediet, dus voortaan ook zonder uitkering indien er geen erkend motief is. Bestraffing onvolledige loopbanen (meer een zaak van vrouwen dan van mannen) Periodes van niet-activiteit door werkloosheid, SWT of landingsbaan leveren minder pensioen op. Niet-gemotiveerd tijdkrediet (zonder uitkering) wordt niet langer gelijkgesteld voor het pensioen. Loopbaanvoorwaarden voor vervroegd pensioen worden verstrengd: van 40 naar 42 jaar voor vervroegd pensioen (in de toekomst slechts vanaf 63 jaar). Ook loopbaaneisen voor de uitzonderingen vanaf 60 en 61 jaar worden verstrengd, respectievelijk naar 44 jaar om op 60 jaar te kunnen gaan en naar 43 jaar om op 61 jaar te kunnen gaan. Aankondiging van verdere beperking gelijkgestelde periodes en gelijke regelingen voor privésector, openbare sector en zelfstandigen. Verdere beperking van de afgeleide rechten Verdere afbouw van het overlevingspensioen beneden de 60 jaar i.p.v. 55 jaar (vanaf 2025); wordt vervangen door tijdelijke overgangsuitkering vanuit de RVA, met nadien toegang tot de werkloosheidsuitkeringen. Verdere hervorming van het overlevingspensioen vanaf Hervorming echtscheidingspensioen vanaf Herziening gezinspensioen (geen 60% maar 75% van loon vandaag). Regering wil tegelijk ook nadenken over idee van pensioensplit: partner die loopbaan onderbreekt of arbeidsduur vermindert (meestal de vrouw) zou overdracht krijgen van een deel van de pensioenrechten die de andere partner opbouwt. Naar gelijke behandeling van gehuwden en wettelijk samenwonenden. 18

19 We focussen in dit nummer van Vakbeweging en op op de sociaaleconomische beslissingen van de nieuwe regering. In het regeerakkoord staan uiteraard nog heel wat andere zaken die ons als vakbonden aanbelangen. We pikken er twee uit. Wat zegt het regeerakkoord over asiel en migratie? En over energie en duurzaamheid? Ook hier blijven we op onze honger. Of erger, wat voorligt zint ons niet. Regeerakkoord over asiel en migratie De nieuwe regering zal er wat betreft asiel en migratie ongezien hard tegenaan gaan, nooit beleefd in de (recentere) Belgische geschiedenis. De grote hamvraag is of dit alleen te maken heeft met het profiel van de nieuwe staatssecretaris, of erger dat de toonzetting ook zal ondersteund worden door de ganse regering. De migrant en ruimer elke persoon met buitenlandse roots wordt duidelijk geviseerd in het regeerakkoord. Tenzij misschien de goedbetaalde topkaders van buitenlandse origine. Er is weinig of niets constructiefs te vinden in het regeerakkoord als het gaat over de grote maatschappelijke uitdagingen van asiel en migratie, noch de daarmee verwante discriminaties en fraudebestrijding. We zouden het nog positief of hoopgevend kunnen noemen dat de regering de detachteringsfraude gericht wil aanpakken, onder meer door een uitbreiding van de ketenaansprakelijkheid in de bouwsector naar andere sectoren. Op voorwaarde dat die huidige regeling wordt versterkt, want nu lijkt die een slag in het water. Schone intentieverklaringen over aanpak discriminatie, maar geen concrete actieplannen Over discriminatie lezen we schone intentieverklaringen, zoals dat de regering voorrang zal geven aan de strijd tegen elke vorm van racisme en vreemdelingenhaat, onverdraagzaamheid, maar buiten die algemene verklaringen vallen er geen concrete stappen of actieplannen te bespeuren. Nu ja, ook de vorige federale regering stak geen poot uit op dit vlak. De Vlaamse overigens ook niet. Maatregelen om asielaanvragen in te dijken wel concreet Als we daarentegen kijken naar de resem aan maatregelen om de asielaanvragen in te dijken dan valt het erg op dat dit wel bijzonder concreet wordt. Er komt een quasi politionele bevoegdheid ROB STEVENS Er is weinig of niets constructiefs te vinden in het regeerakkoord als het gaat over de grote maatschappelijke uitdagingen van asiel en migratie, noch de daarmee verwante discriminaties en fraudebestrijding. Speciale uitgave Vakbeweging nr oktober

20 in handen van de Dienst Vreemdelingenzaken, door deze dienst rechtstreeks toegang te geven tot de databanken van de politie. Asielzoekers die eens hun aanvraag is ingediend proberen om zelf in hun onderhoud te voorzien zullen dit zuur betalen want zij worden of van de materiele hulp uitgesloten of zij moeten een deel van dit inkomen afstaan aan Fedasil. En dit terwijl Fedasil en Vreemdelingenzaken niet transparant werken. Om dan nog maar te zwijgen van de versnelde procedures en bijkomende gesloten centra waar men op aanstuurt. Of de migrant, ongeacht hoe hij hier terecht gekomen is, goed geïntegreerd is en werkt zal geen rol spelen in de regeling van zijn verblijfsrecht. Terugkeeroperaties zullen worden opgevoerd en regularisaties zullen in de praktijk niet meer kunnen. Dat hierdoor een economisch potentieel verloren gaat en groeikansen voor alle burgers teniet doet neemt men er gewoon maar bij. Anderzijds moest de regering, in feite al lang werk hebben gemaakt van de uitvoering van een hele reeks Europese richtlijnen die economische migratie willen reglementeren, maar daarover geen woord. Ook moet van Europa de verblijfsvergunning en de toelating om hier te werken op één enkel document worden geattesteerd, zodat het duidelijk is wat kan en niet kan, maar als het om duidelijkheid gaat, geen letter hierover in het akkoord. Ranzig taaltje over mensen met buitenlandse roots Maar het gaat over meer dan de concrete maatregelen, of de afwezigheid ervan. Het gaat ook over het ranzige taaltje waarmee vandaag over mensen met buitenlandse roots en in het bijzonder vluchtelingen en nieuwe migranten wordt gesproken. Dat verschrikkelijk stigmatiserend is. Waarbij permanent de link wordt gelegd met criminaliteit, terrorisme, sociale fraude, vandalisme, enz. Waarbij die mensen kennelijk alleen maar als probleem worden voorgesteld, niet als verrijking. Dan hoef je je ook niet te bekommeren om de problemen die die mensen zelf dagdagelijks ervaren. Het is slechts één, maar wel een heel duidelijke, illustratie van de hardvochtigheid en kilheid waarmee deze nieuwe federale regering start. Met onzerzijds nog de vrees dat het ergste nog moet komen. Het nieuwe energiebeleid: afkoppeling van duurzaamheid De nieuwe federale regering engageert zich om een zekere, betaalbare en duurzame energiebevoorrading voor ondernemingen en gezinnen na te streven. De vraag is of deze drievoudige doelstelling effectief gerealiseerd zal worden De maatregelen die op tafel liggen doen vermoeden van niet. Om de energiekost onder controle te houden voert de regering een energienorm in. Ook het Vlaamse regeerakkoord verwijst hiernaar. Met deze norm wil men de energiekost op het niveau van onze buurlanden brengen. Zoals we al sinds 1996 een loonnorm hebben, om de loonkost gelijke tred te laten houden. Men wil vooral, net zoals in Duitsland, de grote energieverbruikers extra kortingen geven. Dit leidt evenwel tot concurrentie tussen de landen om de grootste korting te geven. Deze middelen kunnen dan niet meer gebruikt worden voor ander beleid. Daarenboven is het goedkoper maken van energie niet goed voor het milieu. Het is veel efficiënter om deze oneerlijke concurrentie ten koste van het milieu op Europees en internationaal niveau aan te pakken, om zo voor een echt gelijk speelveld te zorgen. Indien kortingen toch noodzakelijk zijn - voor die bedrijven die door hun hoge energiekost daadwerkelijk aan internationale concurrentie onderhevig zijn - dan moeten de kortingen gekoppeld worden aan strenge eisen inzake tewerkstellingsbehoud, jobcreatie en energiebesparing. Wat met sociaal en ecologisch energiebeleid? In België wordt een groot deel van het sociaal en ecologisch energiebeleid (sociale tarieven, klimaatbeleid, ondersteuning hernieuwbare energie, ontmanteling kerninstallaties) betaald via toeslagen op de energietarieven. Deze tarieven afbouwen zonder de middelen bij te passen, bijvoorbeeld uit de begroting (omdat er bespaard moet worden) betekent het sociaal en ecologisch beleid afbouwen. De sociale tarieven en sociale energiefondsen zullen geëvalueerd en verbeterd worden, zegt het regeerakkoord. Het beleid inzake energiearmoede zou dus niet helemaal ontmanteld worden. Veel vertrouwen hebben we daar echter niet in. In Vlaanderen zien we dat de energiescans en -renovatiepro- 20