cursus Optische Communicatie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "cursus Optische Communicatie"

Transcriptie

1 Kath. Univ. Leuven Dept. ESAT-Elektrotechniek cursus Optische Communicatie (H05H6a) Cursusnota s eerste gedeelte: optische basistechnieken en lasers versie 2009/2010 Prof. Jan Engelen

2 Inleiding Deze cursusnota's horen bij het eerste gedeelte van de cursus "Optische Communicatie" en behandelen een aantal basisprincipes van moderne optica en laserkunde. Voor het aansluitende gedeelte rond optische- en glasvezelcommunicatie wordt verwezen naar het boek A. Ghatak en K. Thyagarajan (zie hieronder). Voor de practica die bij dit vak horen bestaan er aparte nota's. Ondanks het grote aantal toepassingen van lasers en de daarmee samenhangende enorme vlucht van de optische communicatie is het goed te beseffen dat het domein eigenlijk nog vrij nieuw is, zeker in vergelijking tot mechanica, warmteleer etc. Optische laserwerking werd voor de eerste maal vastgesteld in De basisprincipes van gestimuleerde versterking en ook de toepassing ervan in het microgolfgebied, in zgn. "masers") waren echter veel al langer bekend (zie hoofdstuk I). In deze cursus, gericht op de ingenieursstudenten van de masterrichting Elektronica- ICT-Telecommunicatie en Telematica, worden, steunend op een aanwezig veronderstelde basiskennis van natuurkunde, wiskunde en een stukje netwerktheorie (positieve en negatieve terugkoppeling) volgende onderwerpen uitgediept: de basisideeën over licht en de laserwerking; de veldverdeling, voortplanting en eigenschappen van laserstralen; de lichtvoortplanting in lichtgeleidende materialen; de optische vezels; de optische communicatietechnieken; de huidige stand-van-zaken ("state of art") rond telecommunicatie m.b.v. vezels. Deze cursusnota's bestrijken de eerste twee punten. Er is nog een aparte nota over lichtvoortplanting en de overige topics worden gedoceerd uit het boek "Introduction to Fiber Optics" van A. Ghatak & K. Thyagarajan (ISBN ). Bij de lessen horen ook transparanten met extra figuren en toelichtingen. De PDF versies van de nota's (met aanklikbare links) en de PPT versies van de transparanten zijn via de op pag. 3 vermelde website te downloaden of te bekijken. Voor de grote lijnen van het eerste gedeelte (over laserprincipes en lasertypes) blijf ik erkentelijk aan mijn voorganger, Prof. em. G. François. Voor het geheel van de huidige cursus ben ikzelf natuurlijk verantwoordelijk. Bedenkingen, aanvullingen e.d. zijn welkom, bij voorkeur via Jan Engelen (Jan.Engelen@esat.kuleuven.be) 1 vandaar het "Laserfest" in 2010 ( Optische communicatie ed Jan Engelen 0-2

3 Beknopt overzicht van deze cursusnota's Het eerste gedeelte van de cursus is opgesplitst in vijf hoofdstukken. Hoofdstuk 1. Lasers en optische communicatie - een korte historiek Hoofdstuk 2. Fundamentele eigenschappen van de laser, werkingsprincipe Hoofdstuk 3. Kenmerken van laserstralen Hoofdstuk 4. De Gaussische straal Hoofdstuk 5. [wordt wegens tijdgebrek niet meer gedoceerd] De He-Ne laser Voor het gedeelte over Optische communicatie, wordt verwezen naar aparte nota's en gedeelten uit het boek "Introduction to Fiber Optics" van A. Ghatak en K. Thyagarajan (ISBN ) OPMERKING Bij deze cursus hoort een homepagina op het web: waar altijd de meest recente gegevens en afspraken te vinden zijn. Naast praktische informatie (lesdata, practica, examenstof...) zijn er ook inhoudelijke teksten, de gebruikte transparanten en extra randinformatie te vinden. Cursusteksten en transparanten vindt men onder de link "cursusnota's" Opmerking in verband met de aanvullende teksten: om zeker te zijn dat die informatie beschikbaar blijft, ook als weblinks zouden verbroken worden, zijn voor intern K.U.Leuven gebruik een aantal webpagina's van externe informatieaanbieders gedupliceerd ("gespiegeld") op de cursuswebsite. De originele aanbieder (en het laatst bekende webadres ervan) zijn wel duidelijk vermeld. Deze extra informatie is via de homepagina bereikbaar. Ga daarna naar de rubriek: "links naar extra informatieve webpagina's". Optische communicatie ed Jan Engelen 0-3

4 Fig. 0-1: Optische Communicatie: toename van de snelheden (trends) Fig. 0-2: DWDM monitor Optische communicatie ed Jan Engelen 0-4

5 Fig. 0-3: Optische Communicatie oktober Snelheden in basisband (TDM) en gemultiplext (DWDM) voor experimentele opstellingen! Optische communicatie ed Jan Engelen 0-5

6 Fig. 0-4: Optische Communicatie: toename van capaciteit (trends) Fig. 0-5: Opbouw van een 14 Tb/s kanaal (NTT, 2006) Optische communicatie ed Jan Engelen 0-6

7 Fig. 0-6: De verschillende optische frekwentiebanden en het 14 Tb/s kanaal (NTT, 2006) Fig. 0-7: ITU-T: C-Band frequenties (gedeeltelijke lijst) [ Optische communicatie ed Jan Engelen 0-7

Basisprincipes glasvezelcommunicatie

Basisprincipes glasvezelcommunicatie Basisprincipes glasvezelcommunicatie Jan Engelen v.009 A. Inleiding 0. Historisch overzicht Het gebruik van licht om boodschappen over te brengen is zeer oud. Een kort "historisch" overzicht vindt men

Nadere informatie

Overzicht en doelstellingen van de cursus

Overzicht en doelstellingen van de cursus Overzicht en doelstellingen van de cursus Jan Swevers, Joris De Schutter 2006 0-0 Overzicht en doelstellingen van de cursus 1 Overzicht Doelstellingen van de cursus: kennis, vaardigheden, attitude Overzicht

Nadere informatie

Stoeien met Statistiek

Stoeien met Statistiek Stoeien met Statistiek Havo 4: Statistiek op grote datasets 2 Inhoudsopgave Achtergrondinformatie... 4 Docentenhandleiding... 5 Inleiding voor leerlingen... 6 Opdracht 1... 7 Opdracht 2... 8 Opdracht 3...

Nadere informatie

November 2014. FAQ: Breedband, eigenschappen en aanleg

November 2014. FAQ: Breedband, eigenschappen en aanleg November 2014 FAQ: Breedband, eigenschappen en aanleg ALGEMENE VRAGEN Wat is breedband? Breedband is de verzamelnaam voor snelle infrastructuur die het mogelijk maakt aan te sluiten op het internet (wereldwijde

Nadere informatie

Erasmusbestemming: Berlijn Academiejaar: twee semesters

Erasmusbestemming: Berlijn Academiejaar: twee semesters Erasmusbestemming: Berlijn Academiejaar: 2015-2016 twee semesters Universiteit Waar is de universiteit ergens gelegen (in het centrum/ ver uit het centrum)? - De universiteit is zeer centraal gelegen -

Nadere informatie

18.00 uur Welkom 18.05 uur Algemene informatie 18.45 uur Vragen 19.30 uur Afsluiting

18.00 uur Welkom 18.05 uur Algemene informatie 18.45 uur Vragen 19.30 uur Afsluiting 18.00 uur Welkom 18.05 uur Algemene informatie 18.45 uur Vragen 19.30 uur Afsluiting 15, 21 en 22 januari: 10-min. gesprekken Eerste week van maart: keuzecarousel nieuwe vakken 13 maart: inleveren voorlopige

Nadere informatie

Interview Han van der Maas

Interview Han van der Maas Interview Han van der Maas Voor mij is programmeren een essentiële tool, zoals hamer en spijkers voor een timmerman 272 Interview Hoe ben je zelf geïnteresseerd geraakt in programmeren? Pas op de universiteit,

Nadere informatie

19.00 uur Welkom uur Algemene informatie uur Vragen uur Afsluiting

19.00 uur Welkom uur Algemene informatie uur Vragen uur Afsluiting 19.00 uur Welkom 19.05 uur Algemene informatie 19.45 uur Vragen 20.30 uur Afsluiting 18 februari: keuzecarrousel nieuwe 26 februari: inleveren voorlopige stroomkeuze 7, 13 en 14 april: 10-min. gesprekken

Nadere informatie

STUDIEGEBIED CHEMIE (tso)

STUDIEGEBIED CHEMIE (tso) (tso) Tweede graad... Techniek-wetenschappen Derde graad Techniek-wetenschappen Studierichting Techniek-wetenschappen de graad Een woordje uitleg over de studierichting... Logisch denken Laboratoriumwerk

Nadere informatie

LANDSEXAMEN VWO

LANDSEXAMEN VWO Examenprogramma BIOLOGIE V.W.O. LANDSEXAMEN VWO 2017-2018 1 Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het commissie-examen. Het centraal examen wordt afgenomen in één zitting van

Nadere informatie

Ondernemers-Sociëteit KAN. Workshop zoekmachineoptimalisatie. www.cowpunks.nl

Ondernemers-Sociëteit KAN. Workshop zoekmachineoptimalisatie. www.cowpunks.nl Ondernemers-Sociëteit KAN Workshop zoekmachineoptimalisatie www.cowpunks.nl Mark Beuzel Ton Buurman Léon Collaris www.cowpunks.nl De missie van Google is alle informatie ter wereld te organiseren en universeel

Nadere informatie

TOLEDO: QUICK START VOOR DOCENTEN. Snel wegwijs in de digitale leeromgeving

TOLEDO: QUICK START VOOR DOCENTEN. Snel wegwijs in de digitale leeromgeving TOLEDO: QUICK START VOOR DOCENTEN Snel wegwijs in de digitale leeromgeving Een ICTO-handleiding 2015-2016 Toledo: Onmiddellijk aan de slag! Toledo is de gemeenschappelijke digitale leeromgeving van de

Nadere informatie

21 + -Toelatingsonderzoek

21 + -Toelatingsonderzoek Examentraining 2014-2015 (instroom 2015-2016) Leraar Horeca & Voeding Wiskunde en Natuurkunde Voor het 21 + -Toelatingsonderzoek Onderwijs en Opvoeding september 2014 Examentraining voor 21+ - Toelatingsonderzoek

Nadere informatie

Fysica 2 Practicum. Laser

Fysica 2 Practicum. Laser Fysica Practicum Laser 1. Theorie : Eigenschappen van een laserbundel 1.1. Werking van een gaslaser cf. Douglas C. Giancoli Natuurkunde voor Wetenschap en Techniek, Deel III : Moderne Natuurkunde). 1..

Nadere informatie

Denken Delen Uitwisselen - Voorbeeld Natuurkunde

Denken Delen Uitwisselen - Voorbeeld Natuurkunde - Voorbeeld Natuurkunde Leerlingen kunnen de eigenschappen van van de drie stralingssoorten die het gevolg zijn van radio-actief verval, alfa-, bèta-, en gammastraling, toepassen in nieuwe situaties. De

Nadere informatie

Catalogus rekruteringscampagne brandweer Document editor. Welkom op de document editor van de Catalogus rekruteringscampagne brandweer.

Catalogus rekruteringscampagne brandweer Document editor. Welkom op de document editor van de Catalogus rekruteringscampagne brandweer. Welkom op de document editor van de Catalogus rekruteringscampagne brandweer Handleiding Page 1 URL De web applicatie is beschikbaar online als je de volgende url typt: http://brandweer.apogeestorefront.com/storefront/

Nadere informatie

Jaarplanning decanaat Mavo-tl 3

Jaarplanning decanaat Mavo-tl 3 Jaarplanning decanaat Mavo-tl 3 Decanen Farel College Sjoerd Tolsma Roos Wubben E-mail: decanaat@farel.nl U vindt ons in de kamer achter het computerlokaal (013) Versie 1 sept 2015 RW 1 Jaarplanning decanaat

Nadere informatie

Kath.Vereniging voor E.H.B.O. Den Dungen Instructielokaal:"De Pleisterplaats". Grinsel 17a Den Dungen. Telefoon 06-10698119 Raborekening 112931057

Kath.Vereniging voor E.H.B.O. Den Dungen Instructielokaal:De Pleisterplaats. Grinsel 17a Den Dungen. Telefoon 06-10698119 Raborekening 112931057 Kath.Vereniging voor E.H.B.O. Den Dungen Instructielokaal:"De Pleisterplaats". Grinsel 17a Den Dungen. Telefoon 06-10698119 Raborekening 112931057 Voorzitter Harold Soffner 5941442 Secretaris Henriëtte

Nadere informatie

Professionele bachelor elektromechanica

Professionele bachelor elektromechanica 1ste jaar (semester 1 en 2) 1ste jaar - gemeenschappelijk traject "Een stevige basis" 2de jaar (semester 3 en 4) 2de jaar - gemeenschappelijk traject "Een technologiebad" 3de jaar (semester 5 en 6) Afstudeerrichting

Nadere informatie

Docentenhandleiding Tabellen en grafieken

Docentenhandleiding Tabellen en grafieken Docentenhandleiding Tabellen en grafieken Havo A, leerjaar 4 Dit hoofdstuk is onderdeel van het domein Formules en grafieken. Havo 4: Tabellen en grafieken Havo 4: Formules Havo 4: Lineaire verbanden Havo

Nadere informatie

Profielkeuze Vwo 3. Het doel is: Op basis van reële zelfkennis, een gedegen keuze maken!

Profielkeuze Vwo 3. Het doel is: Op basis van reële zelfkennis, een gedegen keuze maken! Profielkeuze Vwo 3 Profielkeuze in het algemeen Dit jaar maakt uw dochter/zoon een belangrijke keuze in haar/zijn schoolloopbaan. Er moet een profiel gekozen worden: vakken waarin uw kind eindexamen gaat

Nadere informatie

MS Internet Explorer

MS Internet Explorer MS Internet Explorer Module 0 MS Internet Explorer, versie 6 (NL) Nummer: 302 (20082002) The Courseware Company Niets van deze uitgave mag verveelvoudigd worden en/of openbaar worden gemaakt door middel

Nadere informatie

Intake assessment. Indra Newton Psycholoog/adviseur NOA. Masterclass Studiekeuzegesprekken 18 November 2010. www.noa-vu.nl

Intake assessment. Indra Newton Psycholoog/adviseur NOA. Masterclass Studiekeuzegesprekken 18 November 2010. www.noa-vu.nl Intake assessment Indra Newton Psycholoog/adviseur NOA Masterclass Studiekeuzegesprekken 18 November 2010 Wat doet NOA? Online tests en vragenlijsten Advies en productontwikkeling Training en coaching

Nadere informatie

Wat is het verschil tussen deze opleiding bij de TU Delft en die bij een andere universiteit?

Wat is het verschil tussen deze opleiding bij de TU Delft en die bij een andere universiteit? Naam opleiding: Industrieel Ontwerpen Toelating Is de studie moeilijk? Een studie aan de TU Delft is pittig, zorg er daarom voor dat je er aan het begin van je studie gelijk vol voor gaat. Gas terugnemen

Nadere informatie

Studio Visual Steps Een website aanpassen via Avanquest webhosting

Studio Visual Steps Een website aanpassen via Avanquest webhosting Studio Visual Steps Een website aanpassen via Avanquest webhosting Aanvullend PDF-bestand bij het boek Websites bouwen met Web Easy Een website aanpassen via Avanquest webhosting 2 Een website aanpassen

Nadere informatie

Informatieavond Klas 3 Welkom

Informatieavond Klas 3 Welkom Informatieavond Klas 3 Welkom Programma opening het 3 vwo team uw kind op 3 vwo communicatie LOB: Profielkeuzeproces in 3 vwo Pauze (kopje koffie in het dolninarium) kennismaking met de mentor Leerlingen

Nadere informatie

Programma uur Welkom uur Algemene informatie uur Vragen uur Afsluiting

Programma uur Welkom uur Algemene informatie uur Vragen uur Afsluiting Programma 19.00 uur Welkom 19.05 uur Algemene informatie 19.45 uur Vragen 20.30 uur Afsluiting Belangrijke data 21 december: keuzecarrousel nieuwe vakken 8, 15 en 16 januari: 10-min. gesprekken 9 februari:

Nadere informatie

Faq Droogsurfen Jeroen Devlieghere Ine Callebaut

Faq Droogsurfen Jeroen Devlieghere Ine Callebaut Faq Droogsurfen Droogsurfen is een handige oplossing voor al wie het internet in zijn of haar essen wil gebruiken, maar geen of te weinig toegang heeft tot computers met ntemetverbinding. Maar ook wie

Nadere informatie

Landelijke Database Nieuwe Business Modellen

Landelijke Database Nieuwe Business Modellen WEBSITES, LES-, WERK- & LEES- MATERIALEN Landelijke Database Nieuwe Business Modellen Status 10 augustus 2015 Inleiding Per 1 september 2015 start het project Landelijke Database Nieuwe Business Modellen

Nadere informatie

20/9/2011 NULMETING COSTIAN. Leerjaar 2011 propedeuse blok 1.1 Costian de Jonge

20/9/2011 NULMETING COSTIAN. Leerjaar 2011 propedeuse blok 1.1 Costian de Jonge 20/9/2011 COSTIAN NULMETING Leerjaar 2011 propedeuse blok 1.1 Costian de Jonge Dit verslag heeft als functie de basiskennis van de startende student vastleggen, het moment van de meting is begin september

Nadere informatie

Programma uur Welkom uur Algemene informatie uur Vragen uur Afsluiting

Programma uur Welkom uur Algemene informatie uur Vragen uur Afsluiting Programma 19.00 uur Welkom 19.05 uur Algemene informatie 19.45 uur Vragen 20.30 uur Afsluiting Belangrijke data (week van) 6 maart: keuzecarrousel nieuwe 17 maart: inleveren voorlopige stroomkeuze 13,

Nadere informatie

DigiGIDS@work Criteria voor het bewaren van e-mails

DigiGIDS@work Criteria voor het bewaren van e-mails DigiGIDS@work Criteria voor het bewaren van e-mails Colofon Archief en Museum voor het Vlaams leven te Brussel Arduinkaai 28 1000 Brussel Auteur: Stephanie Aertsen Vormgeving: Kevin Van Campenhout Afbeeldingen:

Nadere informatie

(instroom 2015-2016) Cursus Wiskunde B

(instroom 2015-2016) Cursus Wiskunde B (instroom 2015-2016) Cursus Wiskunde B Opleidingen van Techniek september 2014 Cursus Wiskunde B 2014-2015 Doelgroep Aankomend studenten van de Hogeschool van Amsterdam. 21+-toelatingsexamenkandidaten

Nadere informatie

TENTAMEN. x 2 x 3. x x2. cos( x y) cos ( x) cos( y) + sin( x) sin( y) d dx arcsin( x)

TENTAMEN. x 2 x 3. x x2. cos( x y) cos ( x) cos( y) + sin( x) sin( y) d dx arcsin( x) FACULTEIT TECHNISCHE NATUURWETENSCHAPPEN Opleiding Technische Natuurkunde Kenmerk: 46055907/VGr/KGr Vak : Inleiding Optica (4602) Datum : 29 januari 200 Tijd : 3:45 uur 7.5 uur TENTAMEN Indien U een onderdeel

Nadere informatie

Naam opleiding: Technische Natuurkunde. Toelating

Naam opleiding: Technische Natuurkunde. Toelating Naam opleiding: Technische Natuurkunde Toelating Is de studie moeilijk? Een studie aan de TU Delft is pittig, zorg er daarom voor dat je er aan het begin van je studie gelijk vol voor gaat. Gas terugnemen

Nadere informatie

Gedragscode. Gewoon goed doen

Gedragscode. Gewoon goed doen Gedragscode Gewoon goed doen 2 Inhoudsopgave pagina 1. Missie, ambitie en kernwaarden 4 2. Gewoon goed doen 5 3. Waarom een gedragscode? 6 4. Omgaan met de patiënt/klant: respectvol en gastvrij 7 5. Professioneel

Nadere informatie

SURFnet 7: De Optische Laag

SURFnet 7: De Optische Laag SURFnet 7: De Optische Laag 27 juni 2013 Rob Smets Netwerkdiensten (rob.smets@surfnet.nl) Inhoud: Introductie Optische communicatie: een basis Technologieën Concepten NGE over SURFnet s CPL netwerk Vragen

Nadere informatie

Voorlichting. Tweede. Fase

Voorlichting. Tweede. Fase Voorlichting Tweede Fase 3(tweetalig) havo OUDERAVOND 2018-19 15 november 2018 Inleiding Op deze speciale ouderavond voor de leerlingen van klas 3 HAVO en 3 TTO Havo krijgt u informatie over de inrichting

Nadere informatie

Introductie workshop Zo Wordt Je Website Je Beste Verkoper

Introductie workshop Zo Wordt Je Website Je Beste Verkoper Introductie workshop Zo Wordt Je Website Je Beste Verkoper Tom Zoethout Internet Marketing Specialist Internet Marketing als onderdeel van de bedrijfsvoering 2 1 Internet Marketing als onderdeel van de

Nadere informatie

Informatieavond over de profielkeuze in de 3 e klas

Informatieavond over de profielkeuze in de 3 e klas Informatieavond over de profielkeuze in de 3 e klas 24 november 2015 26-06-14 1 Na vanavond begrijpt en weet U: Wat profielen zijn. Welke profielen er op het Cosmicus College zijn. Hoe een profiel gekozen

Nadere informatie

PR-team, stand van zaken

PR-team, stand van zaken Beste deelnemer, Ditmaal ontvang je een update van het PR-team. Deze update staat voornamelijk in het teken van de kaartverkoop ten behoeve van ons thuisconcert op 24 mei a.s.. We vragen je deze dan ook

Nadere informatie

XML. hands -on > 3- DAAGSE CYCLUS. > Antwerpen, 11 december 2001 > Leuven, 15 januari & 5 februari 2002. K.U. LEUVEN Departement Computerwetenschappen

XML. hands -on > 3- DAAGSE CYCLUS. > Antwerpen, 11 december 2001 > Leuven, 15 januari & 5 februari 2002. K.U. LEUVEN Departement Computerwetenschappen > 3- DAAGSE CYCLUS XML > Antwerpen, 11 december 2001 > Leuven, 15 januari & 5 februari 2002 hands -on K.U. LEUVEN Departement Computerwetenschappen TECHNOLOGISCH INSTITUUT Genootschap Informatietechnologie

Nadere informatie

Piotr Tekien. Grafische Vormgeving Revisie portfoliostijl GAR1-B. 3 december 2014 PIOTR TEKIEN HKU GAME ART GAR-1B

Piotr Tekien. Grafische Vormgeving Revisie portfoliostijl GAR1-B. 3 december 2014 PIOTR TEKIEN HKU GAME ART GAR-1B Piotr Tekien GAR1-B Grafische Vormgeving Revisie portfoliostijl 3 december 2014 PIOTR TEKIEN HKU GAME ART GAR-1B INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave Revisie Portfoliostijl 1 Inleiding 1 Vergelijking eigen site

Nadere informatie

Geometrische optica. Hoofdstuk 1. 1.1 Principe van Huygens. 1.2 Weerkaatsing van lichtgolven.

Geometrische optica. Hoofdstuk 1. 1.1 Principe van Huygens. 1.2 Weerkaatsing van lichtgolven. Inhoudsopgave Geometrische optica Principe van Huygens Weerkaatsing van lichtgolven 3 Breking van lichtgolven 4 4 Totale weerkaatsing en lichtgeleiders 6 5 Breking van lichtstralen door een sferisch diopter

Nadere informatie

Studio Visual Steps Een website aanpassen via uw eigen webhostingservice

Studio Visual Steps Een website aanpassen via uw eigen webhostingservice Studio Visual Steps Een website aanpassen via uw eigen webhostingservice Aanvullend PDF-bestand bij het boek Websites bouwen met Web Easy Een website aanpassen via uw eigen webhostingservice 2 Een website

Nadere informatie

wiskunde boeken 82142B3EA16F942DFA5897C20CD9D845 Wiskunde Boeken 1 / 6

wiskunde boeken 82142B3EA16F942DFA5897C20CD9D845 Wiskunde Boeken 1 / 6 Wiskunde Boeken 1 / 6 2 / 6 3 / 6 Wiskunde Boeken Wiskunde Onze gratis met oefeningen en uitwerkingen zullen je helpen om wiskundige begrippen en modellen beter te gaan begrijpen. Onderwerpen zoals limietwaarde,

Nadere informatie

De Kleine WordPress Handleiding

De Kleine WordPress Handleiding Introductie Dit is geen uitgebreide handleiding om een WordPress website of blog mee te bouwen. Het is ook geen overzicht van alle aspecten die een WordPress website zo bijzonder maken en geen verhandeling

Nadere informatie

Scenario voor verdeling van de lesuren bij het behandelen van geheel Nova 5 havo in één schooljaar

Scenario voor verdeling van de lesuren bij het behandelen van geheel Nova 5 havo in één schooljaar Nova 5 havo en uw lesplanning Om u te helpen bij het opstellen van een lesplanning en PA is een voorbeeldplanning opgesteld: vijf hoofdstukken met CE-onderwerpen en één SE-keuzeonderwerp, dus zes hoofdstukken

Nadere informatie

Wat te kiezen? De tweede fase Welke profielen en vakken zijn er?

Wat te kiezen? De tweede fase Welke profielen en vakken zijn er? Wat te kiezen? De tweede fase Welke profielen en vakken zijn er? De tweede fase Het 4 e leerjaar tm eindexamen havo of vwo Een brede algemene ontwikkeling Samenhang tussen de schoolvakken Klassen in wisselende

Nadere informatie

FACULTEIT TECHNISCHE NATUURWETENSCHAPPEN. Opleiding Technische Natuurkunde TENTAMEN

FACULTEIT TECHNISCHE NATUURWETENSCHAPPEN. Opleiding Technische Natuurkunde TENTAMEN FACULTEIT TECHNISCHE NATUURWETENSCHAPPEN Opleiding Technische Natuurkunde TENTAMEN Vak : Inleiding Optica (19146011) Datum : 9 november 01 Tijd : 8:45 uur 1.15 uur Indien U een onderdeel van een vraagstuk

Nadere informatie

Cursus Berekend Beleggen

Cursus Berekend Beleggen Auteur: Uitgever: Jan van Gemeren GannTrader Een unieke combinatie van leren beleggen met geavanceerde optieconstructies en over de schouder meekijken van Jan van Gemeren, een ervaren optiebelegger en

Nadere informatie

Informatie Profielkeuze Vernieuwde Tweede Fase cohort

Informatie Profielkeuze Vernieuwde Tweede Fase cohort Informatie Profielkeuze 2015-2016 Vernieuwde Tweede Fase cohort 2016-2019 Informatieboekje profielkeuze Tweede fase en de keuze van een profiel Leerlingen die nu in de derde klas zitten, krijgen volgend

Nadere informatie

NLT: een vak voor jou? Januari 2016 HWC AMSTELVEEN

NLT: een vak voor jou? Januari 2016 HWC AMSTELVEEN NLT: een vak voor jou? Januari 2016 HWC AMSTELVEEN NLT: een vak voor jou? Waarom deze voorlichting? NLT is een nieuw vak sinds 2005 NLT is een belangrijk (profiel)keuzevak NLT wát NLT WAAROM? HET BÈTAONDERWIJS

Nadere informatie

De mogelijkheden van XML voor de langdurige bewaring van digitale documenten. DAVID studiedag 30 nov 2000

De mogelijkheden van XML voor de langdurige bewaring van digitale documenten. DAVID studiedag 30 nov 2000 De mogelijkheden van XML voor de langdurige bewaring van digitale documenten DAVID studiedag 30 nov 2000 Prof. Jan Engelen, Steven Depuydt K.U.Leuven - ESAT Onderzoeksgroep Document Architecturen Waarom

Nadere informatie

Wat was de prijs/maand om deze accommodatie te huren? 326 Hoe was de prijs/kwaliteit verhouding voor deze accommodatie?

Wat was de prijs/maand om deze accommodatie te huren? 326 Hoe was de prijs/kwaliteit verhouding voor deze accommodatie? VRAAG ANTWOORD Gewoon een nummer voor de administratie van de bevraging 55 Heb je een taaltest moeten afleggen voor je mocht starten met studeren aan de universiteit die je gekozen hebt? Nee Hoe zag de

Nadere informatie

BASISCURSUS LENORMAND

BASISCURSUS LENORMAND BASISCURSUS BASISCURSUS BASISCURSUS Door RENÉE MERKESTIJN Door RENÉE MERKESTIJN Door Gebaseerd op het boek Lenormandkaarten van deze auteur. Gebaseerd op het boek Lenormandkaarten van deze auteur ebaseerd

Nadere informatie

Handleiding voor het maken van je eigen webpagina op de schoolsite

Handleiding voor het maken van je eigen webpagina op de schoolsite Waar gaat dit over? Handleiding voor het maken van je eigen webpagina op de schoolsite Hier leer je hoe je een eigen webpagina kunt maken op de site van de school. Op deze webpagina kun je vertellen wie

Nadere informatie

Tags: online; websites; automatisering; infrastructuur; cloud; infrastructure; Mirabeau; 626; automation; guidelines

Tags: online; websites; automatisering; infrastructuur; cloud; infrastructure; Mirabeau; 626; automation; guidelines Asset 1 van 4 Effectief in de cloud Gepubliceerd op 7 october 2013 Cloud technologie speelt een steeds grotere rol binnen de exploitatie van web omgevingen. De voordelen van cloud zijn inmiddels breeduit

Nadere informatie

Aan de slag met Twitter

Aan de slag met Twitter Aan de slag met Twitter Registreren De URL (het adres op het internet) om te registreren is: https://twitter.com/signup In dit voorbeeld is er een Twitter 1 account aangemaakt voor een woning die te koop

Nadere informatie

Eigen logo. Welkom. Beheer van bekabeling vanuit het gezichtsveld met een praktijk gerichte blik

Eigen logo. Welkom. Beheer van bekabeling vanuit het gezichtsveld met een praktijk gerichte blik Welkom Beheer van bekabeling vanuit het gezichtsveld met een praktijk gerichte blik Binnen het beheer van datacenters speelt bekabeling en de passieve infrastructuur een steeds belangrijkere rol. De vraag

Nadere informatie

Wat was de prijs/maand om deze accommodatie te huren? 180 euro + extra kosten (gas, elektriciteit, water, internet). In totaal ong. 220.

Wat was de prijs/maand om deze accommodatie te huren? 180 euro + extra kosten (gas, elektriciteit, water, internet). In totaal ong. 220. VRAAG ANTWOORD Gewoon een nummer voor de administratie van de bevraging Heb je een taaltest moeten afleggen voor je mocht starten met studeren aan de universiteit die je gekozen hebt? Nee Hoe zag de academische

Nadere informatie

NLT: een vak voor jou? Januari 2015 HWC AMSTELVEEN

NLT: een vak voor jou? Januari 2015 HWC AMSTELVEEN NLT: een vak voor jou? Januari 2015 HWC AMSTELVEEN NLT: een vak voor jou? Waarom deze voorlichting? NLT is een nieuw vak sinds 2005 NLT is een belangrijk (profiel)keuzevak NLT wát NLT wát Wat ga je doen

Nadere informatie

MASTERCLASS MEDICAL DEVICES Opleidingen 2013. Een overzicht over de werking van de medische hulpmiddelen sector

MASTERCLASS MEDICAL DEVICES Opleidingen 2013. Een overzicht over de werking van de medische hulpmiddelen sector MASTERCLASS MEDICAL DEVICES Opleidingen 2013 Een overzicht over de werking van de medische hulpmiddelen sector MASTERCLASS MEDICAL DEVICES 2013 UNAMEC nodigt u uit om in te schrijven op het concept van

Nadere informatie

1 e Voorlichtingsavond 3 VWO

1 e Voorlichtingsavond 3 VWO Kiezen is een kunst 1 e Voorlichtingsavond 3 VWO Jaarprogramma 2015/2016 Vakkenoverzicht VWO 2 e fase Kiezen en keuzebegeleiding : - Doorlopende leerweg - Loopbaanoriëntatie en begeleiding (LOB) - Keuzebegeleiding(slessen)

Nadere informatie

U Word je eigen Chief Paperless Officer (CPO)

U Word je eigen Chief Paperless Officer (CPO) 1 U Word je eigen Chief Paperless Officer (CPO) Alles wat je moet weten om papierloos te kunnen werken met je ipad Een ipad is een ideaal instrument om papierloos, of in ieder geval papierarm, te werken.

Nadere informatie

vwo: Het maken van een natuurkunde-verslag vs 21062011

vwo: Het maken van een natuurkunde-verslag vs 21062011 Het maken van een verslag voor natuurkunde, vwo versie Deze tekst vind je op www.agtijmensen.nl: Een voorbeeld van een verslag Daar vind je ook een po of pws verslag dat wat uitgebreider is. Gebruik volledige

Nadere informatie

Op de grens van hemel en aarde. Een bijna-doodervaring

Op de grens van hemel en aarde. Een bijna-doodervaring Op de grens van hemel en aarde Een bijna-doodervaring Eerste druk, 2014 2014 Tineke H.C.M. Verwij Illustraties: Tineke H.C.M. Verwij Coverfoto: Tineke H.C.M. Verwij isbn: 9789048432684 nur: 402 Uitgever:

Nadere informatie

Erasmusbestemming: Stockholm... Academiejaar: 2013. - 2014. Één semester Universiteit Waar is de universiteit ergens gelegen (in het centrum/ ver uit

Erasmusbestemming: Stockholm... Academiejaar: 2013. - 2014. Één semester Universiteit Waar is de universiteit ergens gelegen (in het centrum/ ver uit Erasmusbestemming: Stockholm... Academiejaar: 2013. - 2014. Één semester Universiteit Waar is de universiteit ergens gelegen (in het centrum/ ver uit het centrum)? Er is éen grote campus voor alle universiteitsrichtingen

Nadere informatie

Proeven van UHasselt!

Proeven van UHasselt! 2018-2019 Proeven van UHasselt! Openlesdagen Proefritten Coachingsdagen Cursussen excellente leerlingen Blijf op de hoogte van ons aanbod en bezoek regelmatig onze website www.uhasselt.be/proevenvanuhasselt

Nadere informatie

Inzage exemplaar. Citotoets, Entreetoets, LVS-toetsen oefenen boeken set groep 7 & 8 ISBN: 978-90-821669-7-2

Inzage exemplaar. Citotoets, Entreetoets, LVS-toetsen oefenen boeken set groep 7 & 8 ISBN: 978-90-821669-7-2 Inzage exemplaar Citotoets, Entreetoets, LVS-toetsen oefenen boeken set groep 7 & 8 ISBN: 978-90-821669-7-2 Inhoud Taal: lezen, begrippenlijst, taalverzorging Rekenen: getallen, verhoudingen, meten & meetkunde,

Nadere informatie

Studio Visual Steps Website verwijderen bij Avanquest webhosting

Studio Visual Steps Website verwijderen bij Avanquest webhosting Studio Visual Steps Website verwijderen bij Avanquest webhosting Aanvullend PDF-bestand bij het boek Een website maken voor uw eigen bedrijf Website verwijderen bij Avanquest webhosting 2 Website verwijderen

Nadere informatie

Programma van toetsing en bevordering. 1 vmbo-lwo. Schooljaar 2014 2015

Programma van toetsing en bevordering. 1 vmbo-lwo. Schooljaar 2014 2015 Programma van toetsing en bevordering Schooljaar 2014 2015 Inhoud: - Leergebied mijn wereld & ik - Leergebied meten & weten - Leergebied kunst & vliegwerk Programma van Toetsing en Bevordering 1 schooljaar

Nadere informatie

Achter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen.

Achter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen. Eamen VW 04 tijdvak dinsdag 0 mei 3.30-6.30 uur wiskunde B (pilot) chter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen. Dit eamen bestaat uit 8 vragen. Voor dit eamen

Nadere informatie

LANDSEXAMEN HAVO

LANDSEXAMEN HAVO Examenprogramma BIOLOGIE H.A.V.O. LANDSEXAMEN HAVO 2017-2018 1 Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het commissie-examen. Het centraal examen wordt afgenomen in één zitting

Nadere informatie

Beroepen van de toekomst

Beroepen van de toekomst Beroepen van de toekomst Ruud Smeulders, BrilliantBrains Renée Prins, HBO-i 3 oktober 2013 1 wat denk je dat een trendwatcher doet? 2 en wat doet een futurist? 3 trendwatcher? futurist? niet een waarzegger

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 De functie van de cursus 7 2 De inhoud van de cursus 7 2.1 Voorkennis 7 2.2 Leerdoelen van de cursus 8 2.3 Opbouw van de cursus 8 3 Leermiddelen en wijze van studeren

Nadere informatie

Programma van Toetsing en Afsluiting Vak: Nederlands VWO 4. stofomschrijving

Programma van Toetsing en Afsluiting Vak: Nederlands VWO 4. stofomschrijving Vak: Nederlands VWO periode code som tt/mt/lt po/hd 3 of tt mt 0 Presentatie literair thema De leerlingen lezen twee moderne prozawerken. In een leesgroep wordt vastgesteld welke twee werken dit zullen

Nadere informatie

All optical networks. Door Bart Embrechts en Marijn Scheir

All optical networks. Door Bart Embrechts en Marijn Scheir All optical networks Door Bart Embrechts en Marijn Scheir Inleiding De netwerkarchitectuur van telecommunicatienetwerken heeft in de loop van de geschiedenis een sterke evolutie ondergaan. Wat de gebruikte

Nadere informatie

Sint-Jan Berchmanscollege

Sint-Jan Berchmanscollege Sint-Jan Berchmanscollege Infobrochure Wetenschappen (2de en 3de graad ASO) Leerlingprofiel Ben je een leerling die: sterk geïnteresseerd is in de verschillende wetenschappelijke disciplines: aardrijkskunde,

Nadere informatie

KIESWIJZER 2015. Laar & Berg STROOMKEUZE VWO EN MYP PROFIELKEUZE HAVO PROFIELKEUZE VWO

KIESWIJZER 2015. Laar & Berg STROOMKEUZE VWO EN MYP PROFIELKEUZE HAVO PROFIELKEUZE VWO KIESWIJZER 2015 Laar & Berg STROOMKEUZE VWO EN MYP PROFIELKEUZE HAVO PROFIELKEUZE VWO INHOUD INLEIDING... 3 STROOMKEUZE V3 EN T3... 4 PROFIELKEUZE HAVO... 5 Maatschappijprofielen in havo 4 en 5... 6 Natuurprofielen

Nadere informatie

Welkom. Wilbert Leenders

Welkom. Wilbert Leenders Welkom Wilbert Leenders Agenda T&M Systems BV Inleiding Spraak kwaliteit MOS/ E-model / R -factor PESQ/ POLQA Implementatie voorbeeld Conclusie Intrusieve spraak kwaliteit metingen voor moderne telecom

Nadere informatie

WP 3 September 2015. Welkom

WP 3 September 2015. Welkom WP 3 September 2015 Welkom Even voorstellen: Liesbeth Arens Decaan VWO Medewerker team 6 ANW Wat in en na 3 VWO? Nu en Later (LOB) Worden wie je bent Wat ik wil bespreken De weg door het jaar daarheen

Nadere informatie

Airyfunctie. b + π 3 + xt dt. (2) cos

Airyfunctie. b + π 3 + xt dt. (2) cos LaTeX opdracht Bewijzen en Redeneren 1ste fase bachelor in Fysica, Wiskunde Werk de volgende opdracht individueel uit. U moet hier alleen aan werken. Geef ook geen files door aan anderen. Ingediende opdrachten

Nadere informatie

GIB INFOBROCHURE. Een echt sportieve school in een groene omgeving!

GIB INFOBROCHURE. Een echt sportieve school in een groene omgeving! GIB INFOBROCHURE Een echt sportieve school in een groene omgeving! Zondag 10 mei 2015 van 14u tot 17u GIB OPENDEUR Rondleidingen in onze dynamische school Leerlingen in actie en doe-activiteiten Kinderopvang

Nadere informatie

Drs. Govert Janssen, Tevreden BV Lunteren, 2 november 2006

Drs. Govert Janssen, Tevreden BV Lunteren, 2 november 2006 Drs. Govert Janssen, Tevreden BV Lunteren, 2 november 2006 Govert Janssen Bedrijfskundige DGA Tevreden BV Persoonlijk Ervaringsdeskundige als nabestaande m.b.t. palliatieve zorg: - 12 maart 2002 Overlijden

Nadere informatie

Dossier opdracht 4. Vakproject 2: Vakdidactiek

Dossier opdracht 4. Vakproject 2: Vakdidactiek Dossier opdracht 4 Vakproject 2: Vakdidactiek Naam: Thomas Sluyter Nummer: 1018808 Jaar / Klas: 1e jaar Docent Wiskunde, deeltijd Datum: 26 september, 2007 Samenvatting Dossier opdracht 3 bevat een uitgebreid

Nadere informatie

Schakelprogramma s UHasselt

Schakelprogramma s UHasselt 2018-2019 Schakelprogramma s UHasselt Heb je een professioneel bachelordiploma op zak en wil je een academische master behalen? Dat kan! Via een schakelprogramma kun je doorstromen naar een bepaalde master.

Nadere informatie

EXAMENREGLEMENT: VRAAG EN ANTWOORD

EXAMENREGLEMENT: VRAAG EN ANTWOORD Op de website van de universiteit vind je een forum waar je vragen kan stellen over de examens en het examenreglement. Medewerkers van de universiteit of collegastudenten kunnen dan een antwoord geven

Nadere informatie

Informatieboekje profielkeuze

Informatieboekje profielkeuze Informatieboekje profielkeuze Tweede fase en de keuze van een profiel Leerlingen die nu in de derde klas zitten, krijgen volgend jaar te maken met de Tweede Fase. In de tweede fase heeft elke leerling

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 Plaats en functie van de cursus 7 2 Inhoud van de cursus 7 2.1 Tekstboek 7 2.2 Voorkennis 8 2.3 Leerdoelen 8 2.4 Opbouw van de cursus 9 3 Leermiddelen en wijze van studeren

Nadere informatie

Factsheets Exact - schooljaar 2016/2017 - versie 1.0 - pagina 1/5

Factsheets Exact - schooljaar 2016/2017 - versie 1.0 - pagina 1/5 Getal & Ruimte 11e ed. Tweede Fase Getal & Ruimte 10e ed. Onderbouw Getal & Ruimte 10e ed. Tweede Fase Leerjaar 4 + De delen van leerjaar 4 (delen 1,2,3) zijn niet te Leerjaar 5 + De delen van leerjaar

Nadere informatie

FrontPage 2000. Websites voor iedereen

FrontPage 2000. Websites voor iedereen FrontPage 2000 Websites voor iedereen Andy Camps, 2001 Inhoud 2 Inhoud Inhoud...2 Woord vooraf...7 Hoe met deze cursus werken?...8 1. Proloog webtechno, rauwkost...9 1.1. Internetadres...9 1.1.1. Domein

Nadere informatie

Met deze minigids willen we u het onderstaande kort toelichten:

Met deze minigids willen we u het onderstaande kort toelichten: Wat is monkey.be? monkey.be is dé online databank voor Tax & Accountancy professionals met actuele en praktisch toepasbare commentaren, nieuwsberichten, praktische cijfers, adressen en telefoonnummers,

Nadere informatie

FACULTEIT TECHNISCHE NATUURKUNDE. Kenmerk: /Gor/Hsa/Rrk. Datum: TENTAMEN

FACULTEIT TECHNISCHE NATUURKUNDE. Kenmerk: /Gor/Hsa/Rrk. Datum: TENTAMEN FACULTEIT TECHNISCHE NATUURKUNDE Kenmerk: /Gor/Hsa/Rrk Datum: Vak : Inleiding Optica (4602) Datum : 9 januari 200 Tijd : 9.00 uur - 2.0 uur TENTAMEN Indien U een onderdeel van een vraagstuk niet kunt maken

Nadere informatie

BC Broekhin PTA HAVO 2015-2017 V 19-6-15

BC Broekhin PTA HAVO 2015-2017 V 19-6-15 BC Broekhin PTA HAVO V 19-6-15 Inhoudsopgave Nederlands 2 Frans 3 Duits 4 Engels 5 Geschiedenis 6 Aardrijkskunde 7 Maatschappijleer 8 Economie 9 Management en Organisatie 10 Levensbeschouwing 11 Wiskunde

Nadere informatie

Eindexamen vwo wiskunde B pilot 2014-I

Eindexamen vwo wiskunde B pilot 2014-I Eindeamen vwo wiskunde B pilot 04-I Formules Goniometrie sin( tu) sintcosu costsinu sin( tu) sintcosu costsinu cos( tu) costcosusintsinu cos( tu) costcosusintsinu sin( t) sintcost cos( t) cos tsin t cos

Nadere informatie

Nu: Wiskunde HAVO 1 Hierna: Engels VWO 1 09:00-10:00 10:00-11:00. Jouw leerlingen. Wat ga je doen deze les? Chris Janssen.

Nu: Wiskunde HAVO 1 Hierna: Engels VWO 1 09:00-10:00 10:00-11:00. Jouw leerlingen. Wat ga je doen deze les? Chris Janssen. Nu: Wiskunde HAVO Hierna: Engels VWO 09:00-0:00 0:00 - :00 Jouw leerlingen Aanwezig? Wat ga je doen deze les? Urgent Handelingsafspraken 3 Dyslexie Ouders in scheiding Laatste 3x afwezig Dyslexie, Handelingsafspraak

Nadere informatie

Door deel te nemen aan deze evaluatie van help je de ontwikkelaars uit te zoeken hoe ze alle informatie best weergeven.

Door deel te nemen aan deze evaluatie van help je de ontwikkelaars uit te zoeken hoe ze alle informatie best weergeven. Dit is een prototype van een applicatie waarop je evaluaties en onderzoeken kan vinden die jouw hulp nodig hebben. Je kan er ook je eigen evaluatie of onderzoek plaatsen. Door deel te nemen aan deze evaluatie

Nadere informatie

Hoofdstuk 7: METING VAN DE FREQUENTIE- NAUWKEURIGHEID

Hoofdstuk 7: METING VAN DE FREQUENTIE- NAUWKEURIGHEID Hoofdstuk 7: METING VAN DE FREQUENTIE- NAUWKEURIGHEID 7.1. Inleiding In dit hoofdstuk zullen we enkele methoden bespreken voor het bepalen van de nauwkeurigheid van de door ons te distribueren frequentiestandaard.

Nadere informatie