Fundament Informatica

Transcriptie

1 Fundament Informatica Deel 2 ICT voor de tweede fase Module 5 tot en met 7

2 VOORWOORD Deze uitgave is het tweede deel van de methode, bestemd voor het keuzevak informatica in de tweede fase van havo en vwo. De volledige methode omvat: deel 1, module 1 tot en met 4, module 5 tot en met 7 extra materiaal voor deel 1 en 2 via met praktijkopdrachten, verdiepingsstof en presentaties bij elk hoofdstuk en projectopdrachten bij iedere module. Er zijn afzonderlijke keuzemodules programmeren, bijvoorbeeld voor Java, VB.Net, PHP+MySQL en ontwikkelen van apps. is ook online beschikbaar via of een elektronische leeromgeving. Deze bevatten de inhoud van deel 1, en het extra materiaal. Kernprogramma Het kernprogramma is in twee boeken beschreven. Het bevat zeven modules met theorie, vragen en opdrachten: Deel 1 bevat de modules: Informatica, Hardware, Software en Programmeren. Deel 2 bevat de modules: Datacommunicatie+netwerken, Projectmanagement en Schematechnieken+databases. De modules zijn afgeronde gehelen en kunnen in elke gewenste volgorde doorlopen worden. Via de QR-codes in de paragrafen kunnen de leerlingen zelfstandig op internet op zoek gaan naar aanvullende informatie. De links in de QR-codes zijn tevens, overzichtelijk, opgenomen in de docentenhandleiding. Op die manier kunnen de websites ook zonder QR-codetoepassing bezocht worden. Extra en verdiepingsmateriaal Er is veel extra materiaal in de vorm van presentaties, projectdocumenten, extra opdrachten en projecten. Daarnaast is er bij elke module verdiepingsmateriaal dat bijvoorbeeld mogelijkheden biedt om te differentiëren tussen havo en vwo. Het extra en verdiepingsmateriaal is beschikbaar via In een online abonnement of via een ELO is dit geïntegreerd met de leerstof van het kernprogramma. 4

3 Voorwoord Werkvormen is voor meerdere didactische werkvormen geschikt: Theoriegerichte werkwijze Hierbij wordt de theorie behandeld, de leerlingen oefenen met open vragen, meerkeuzevragen en (korte) opdrachten en het geheel wordt afgesloten met een toets. Praktijkgerichte werkwijze Een leerling maakt (zelfstandig of in groepsverband) per hoofdstuk de praktijkopdracht en maakt zich, al doende, de materie eigen. Projectgerichte werkwijze Leerlingen maken per module de projectopdracht, waardoor zij op een aansprekende manier met de materie te maken krijgen. Ze ontwikkelen bovendien projectmanagementvaardigheden. Op module- en hoofdstukniveau bestaat de keuze uit verschillende opdrachten. Dankzij deze opzet heeft de docent de mogelijkheid om de lessen volledig naar eigen voorkeur in te richten. Een combinatie van bovengenoemde werkvormen is bijvoorbeeld ook goed mogelijk. Betrokkenen Diverse personen zijn betrokken geweest bij de actualisering en verdere ontwikkeling van de methode. Het team bestaat uit Rien den Besten (docent Informatica, Wartburg College in Rotterdam), Harry Bezemer (docent Informatica, Gomarus College in Gorinchem), Peter van Dam (dtp, Sanders en van Dam, Utrecht), Adriaan Gijssen (docent Informatica, Wartburg College in Rotterdam), Ramon Hagenaars (student Informatica, Universiteit Utrecht), Kees Huizing (docent en studiebegeleider, Technische Universiteit Eindhoven), Martin van der Maas (docent Informatica, Driestar College in Gouda), Coen van Meijeren (marketing medewerker, Instruct), Christa Rompas (coördinatie en redactie, Kommanucatie), Wynke Stulemeijer (docent Informatica) en Anton Wesdorp (directeur, Instruct). Aan alle betrokkenen zijn we een groot compliment en veel dank verschuldigd voor hun waardevolle inbreng. Instruct 5

4 INHOUDSOPGAVE Module 5 Datacommunicatie en netwerken Doelstellingen Module Toepassingen van datacommunicatie Datacommunicatie Het belang van datacommunicatie De systeembeheerder Model van (data)communicatie Storing Computernetwerken Het internet Inleiding internet World Wide Web Chatten, samenwerken en sociale netwerken Internettelefonie Nieuwsgroepen Downloaden van bestanden Intranet en extranet Intranet Extranet Videoconferencing E-learning Telewerken Mobiele communicatie Gsm en smartphone GPRS G Satellietplaatsbepalingssysteem GPS Vergelijkbare systemen RFID De tag Toepassingsmogelijkheden De toekomst Privacy Elektronisch betalen E-commerce Vragen en opdrachten Open vragen Meerkeuzevragen Korte opdrachten Samenvatting 44 6

5 2. Technische aspecten van datacommunicatie Meer over netwerken Geschiedenis Topologieën De server Netwerkbeveiliging Het transportmedium Bekabeling Draadloos: geen bekabeling Netwerkinterfacekaart en modem Netwerkinterfacekaart Modem Soorten aansluitingen ADSL Kabel Glasvezel Protocollen Wat zijn protocollen? Veelgebruikte protocollen Referentiemodellen voor netwerken Inleiding referentiemodellen Het OSI-referentiemodel Het TCP/IP-model Foutcontrole Schakeltechnieken Circuit-switching Packet-switching IP nader bekeken IP-datagram IP-adres DNS Speciale apparatuur Switch Repeater Bridge Router Gateway Functies met betrekking tot netwerken Vragen en opdrachten Open vragen Meerkeuzevragen Korte opdrachten Samenvatting 88 7

6 Module 6 Projectmanagement Doelstellingen Module De kern van projectmanagement Projectmatig werken Wat is een project? Wat is projectmanagement? Plan van aanpak Planning Activiteitenschema Kritieke pad Resources Mijlpaalproduct De kenmerken van een project Een verzameling unieke activiteiten Een tijdelijk samenwerkingsverband Een vooraf bepaald tijdsbestek Een afgesproken budget Een van tevoren gespecificeerd resultaat Beëindiging van een project Vragen en opdrachten Open vragen Meerkeuzevragen Korte opdrachten Samenvatting De organisatie Inleiding organisatie Wat is een organisatie? Afdelingen en ondersteunende diensten Beleid Organigram Drie basisorganisatievormen Lijnorganisatie Lijn-staforganisatie Matrixorganisatie De projectorganisatie Wat is een projectorganisatie? De opdrachtgever Stuurgroep Projectgroep Werkgroep 117 8

7 2.5 De communicatie bij de uitvoering van een project Het linking-pinprincipe Het voortgangsverslag De vergadering Vastleggen van afspraken Vragen en opdrachten Open vragen Meerkeuzevragen Korte opdrachten Samenvatting Systeemontwikkeling De drie stappen van systeemontwikkeling Stap A: de eerste aanzet Het informatieplan De gevolgen van een systeemontwikkeltraject Stap B: de realisatie van het informatiesysteem Belangrijke vragen bij een systeemontwikkelingsproject Werk in fasen Maak validatierapporten Bewaak en verbeter het project Verdeel de rollen De verantwoordelijkheden van de projectleider Beslis of het project doorgaat Kies de juiste methode Kies de juiste techniek Kies het juiste gereedschap Maak afspraken over de uitvoering Stap C: gebruik en beheer van het informatiesysteem De invoering van het informatiesysteem Drie categorieën van systeembeheer Het beheer als volwaardige activiteit PRINCE Inleiding PRINCE De zeven thema s De zeven processen De zeven principes Vragen en opdrachten Open vragen Meerkeuzevragen Korte opdrachten Samenvatting 145 9

8 Module 7 Schematechnieken en databases Doelstellingen Module Schematische weergave informatiestromen en bedrijfsprocessen Bedrijfsprocessen en informatiestromen Wat is een bedrijfsproces? Geschiedenis Beschrijving van de processen en stromen Methoden om processen te beschrijven Model van het te ontwikkelen systeem Het model Modelleertalen Voorbeelden van modelleertalen CASE-tools Conceptueel model en implementatiemodel Vragen en opdrachten Open vragen Meerkeuzevragen Samenvatting Data Flow Diagram Inleiding Data Flow Diagram Wat is een Data Flow Diagram? Gecombineerde DFD Aandachtspunt Symbolen Inleiding symbolen Buitenwereld Functie of proces Gegevensstroom Gegevensverzameling of buffer Contextdiagram Wat is een contextdiagram? De systeemgrens Ontwerp is maatwerk Voorbeeld: tafeltennisvereniging Vragen en opdrachten Open vragen Meerkeuzevragen Korte opdrachten Samenvatting Unified Modeling Language Inleiding UML Wat is UML? 175

9 3.1.2 Use-case Tools Voorbeeld: geldautomaat De use-cases Het scenario De actor Het sequencediagram Het collaborationdiagram Het statediagram Soorten diagrammen Het use-casediagram Het classdiagram Het objectdiagram Het sequencediagram en collaborationdiagram Het statediagram Het componentdiagram Het deploymentdiagram De fasen in het ontwikkelingstraject Fase 1: strategieplanning Fase 2: ontwikkeling use-casediagrammen Fase 3: analyse Fase 4: beschrijving architectuur Fase 5: ontwerpfase Fase 6: constructiefase Fase 7: testfase Fase 8: ingebruikname Wat als de plannen wijzigen? Vragen en opdrachten Open vragen Meerkeuzevragen Korte opdrachten Samenvatting Entity Relation Diagram en ontwerp relationele database Inleiding Het belang van goed database-ontwerp Het ERD Objecten, entiteiten en attributen Relaties, tabellen, kolommen en rijen Grafische voorstelling De weergave van entiteittypen De weergave van relaties Cardinaliteit Optionaliteit Attributen en tekstuele beschrijving Het rationele model Begrippen in het relationele model Tabellen in een relationeel model Omzetten ERD naar relationeel model Omzetten één-op-veel relatie naar relationeel model Omzetten veel-op-veel relatie naar relationeel model Omzetten één-op-één relatie naar relationeel model

10 4.5 Uitgewerkt voorbeeld Vragen en opdrachten Open vragen Meerkeuzevragen Korte opdrachten Samenvatting Relationele databases en SQL De relationele database Relaties SQL Een SQL-query Relatieoperatoren Functies en keywords LIKE Groeperen Mogelijke voorwaarden aan groepen Sorteren LIMIT Rekenen in SELECT Raadplegen van meer dan één tabel Subqueries Wijzigingen aanbrengen in gegevens databasetabellen Vragen en opdrachten Open vragen Meerkeuzevragen Korte opdrachten Samenvatting 249 Index 252 A B C D E F G H I P Q R S T U V W Z J K L M N O