Rechten en bevoegdheden van de or

Transcriptie

1 Rehten en bevoegdheden van de or In deze brohure vindt u een toelihting op de rehten en plihten van een or. Deze is gebaseerd op de Wet op de ondernemingsraden (WOR). Artikelgewijs is een korte beshrijving opgenomen. Als u vragen heeft over de toepassing van de WOR kunt u altijd ontat opnemen met één van de RMU-medewerkers. Het is mogelijk dat de toepasselijke ao aan de or verdere bevoegdheden heeft toegekend. Kijk daarom altijd in de toepasselijke ao of aan de or rehten zijn toegekend. 1 Rehten en bevoegdheden van de or telijk zeggenshap over de onderneming kunnen hebben. 6 De organisatie van de onderneming, de naam en woonplaats van de bestuurders en van de belangrijkste overige leidinggevende personen en de wijze waarop de bevoegdheden tussen deze personen is verdeeld. Als er wijzigingen optreden in bovengenoemde zaken, dient de ondernemer dat diret (shriftelijk) te laten weten aan de or. Gaat het om een personeelvertegenwoordiging, dan mag de ondernemer de informatie ook mondeling verstrekken. De or heeft vier soorten rehten: A Informatiereht (artikel 31 WOR) B Reht van overleg en Initiatiefreht (artikel 23 WOR) C Adviesreht (artikel 25 WOR) D Instemmingsreht (artikel 27 WOR) A Informatiereht De ondernemer moet de or (en ommissies die door de or zijn ingesteld) tijdig inlihten en gegevens verstrekken die de or nodig heeft om zijn taak te kunnen vervullen. Aan het begin van een nieuwe zittingsperiode van de or dient de ondernemer desgevraagd shriftelijk (basis)gegevens te verstrekken over: 1 De rehtsvorm van de ondernemer (indien van toepassing met de statuten erbij). 2 De naam en woonplaats van de persoon, maten of beherende vennoten als sprake is van een ondernemer/natuurlijk persoon, ondernemer/maatshap of ondernemer/-vennootshap. 3 De naam en woonplaats van de ommissarissen of bestuursleden als sprake is van een ondernemer/rehtspersoon. 4 Als de ondernemer deel uitmaakt van een aantal ondernemers dat in een groep is verbonden, de namen van de ondernemingen, de onderlinge zeggenshapsverhoudingen, de naam en woonplaats van degenen die de feitelijke zeggenshap uitoefenen. 5 De ondernemers of instellingen waarmee de ondernemer duurzame betrekkingen onderhoudt, die in het belang zijn voor het voortbestaan van de onderneming en de naam en woonplaats van degenen die daardoor fei- De ondernemer verstrekt mede ten behoeve van de bespreking van de algemene gang van zaken van de onderneming ten minste twee maal per jaar aan de or mondeling of shriftelijkalgemene gegevens over de werkzaamheden en de resultaten van de onderneming. Alle relevante informatie van het afgelopen jaar zoals het jaarverslag, het soiaal jaarverslag, de (geonsolideerde) jaarrekening, de aountantsverklaring en de bestemming van de winst moeten bekend worden gemaakt. Ook relevante informatie voor het komende jaar zoals het te voeren bedrijfseonomish beleid en de begroting en het meerjarenplan, dient beshikbaar te worden gesteld, dit dient ten minste twee maal per jaar te gebeuren. Als de ondernemer wettelijk verpliht is tot het opstellen van een milieuverslag dient hij dit ter bespreking voor te leggen aan de or. Met betrekking tot het arbeidsomstandighedenbeleid dient de werkgever atief informatie uit te wisselen met de or. B Reht van overleg en Initiatiefreht De or en de ondernemer komen bij elkaar binnen twee weken nadat een van beiden hierom onder opgaaf van redenen heeft verzoht. In deze overlegvergadering worden onderwerp besproken die de onderneming betreffen waarvan or of ondernemer overleg wenselijk vinden. Aan de orde kunnen komen alle aangelegenheden die de onderneming betreffen, dus soiale, organisatorishe, finaniële en eonomishe zaken in de onderneming. Op grond van de Arbeidsomstandighedenwet dient de werkgever met de ondernemingsraad overleg te voeren over aangelegenheden die het arbeidsomstandighedenbeleid betreffen en over de uitvoering van dit beleid. o u t i n h o Artikel bij Inleiding organisatiekunde 1/6

2 De or heeft het reht om uit eigen beweging te komen met initiatiefvoorstellen in of buiten de overlegvergadering. Dit kan op grond van informatie die de or krijgt van de ondernemer of op grond van informatie vanuit de ahterban. De overlegvergadering is de vergadering waar het overleg tussen or en ondernemer plaatsvindt. De arbeidsvoorwaarden kunnen in dit overleg aan de orde komen. De or is ook buiten de overlegvergadering bevoegd aan de ondernemer voorstellen te doen. Een dergelijk voorstel wordt shriftelijk en voorzien van een toelihting aan de ondernemer voorgelegd. De ondernemer beslist pas over het voorstel nadat daarover ten minste eenmaal overleg is gepleegd in een overlegvergadering. Hij kan het voorstel overnemen of naast zih neerleggen. In het laatste geval dient hij dat te motiveren. C Adviesreht De or heeft adviesreht ten aanzien van onderwerpen die betrekking hebben op de eigen onderneming. In artikel 25 van de WOR staat opgesomd welke voorgenomen besluiten van de ondernemer ter advisering moeten worden voorgelegd aan de or. De ondernemer moet de or vroegtijdig op de hoogte brengen van het voorgenomen besluit. De or kan om advies worden gevraagd, maar kan ook zelf ongevraagd advies verstrekken (door gebruik te maken van het initiatiefreht). De or heeft adviesreht met betrekking tot de volgende onderwerpen: Overdraht van de zeggenshap over de onderneming; Overdraht van de zeggenshap over een onderdeel van de onderneming; Het vestigen van, het overnemen of afstoten van de zeggenshap over een andere onderneming; Het aangaan van, het aanbrengen van een belangrijke wijziging in of het verbreken van een duurzame samenwerking met een andere onderneming (hieronder valt tevens het aangaan, in belangrijke mate wijzigingen of verbreken van een belangrijke finaniële deelneming vanwege of ten behoeve van een dergelijke onderneming); Beëindiging van de werkzaamheden van de onderneming; Beëindiging van een belangrijk onderdeel van de onderneming; Een belangrijke inkrimping, uitbreiding of andere wijziging van de werkzaamheden van de onderneming; Een belangrijke wijziging in de organisatie van de onderneming; Een belangrijke wijziging in de verdeling van de bevoegdheden binnen de onderneming; De wijziging van de plaats waar de onderneming haar werkzaamheden uitoefent; Het groepsgewijs werven of inlenen van arbeidskrahten; Het doen van een belangrijke investering ten behoeve van de onderneming; Het aantrekken van een belangrijk krediet ten behoeve van de onderneming; Het verstrekken van een belangrijk krediet en het stellen van zekerheid voor belangrijke shulden van een andere ondernemer, tenzij dit geshiedt in de normale uitoefening van werkzaamheden in de onderneming; Invoering of wijziging van een belangrijke tehnologishe voorziening; Het treffen van een belangrijke maatregel in verband met de zorg van de onderneming voor het milieu, waaronder begrepen het treffen of wijzigen van een beleidsmatige, organisatorishe en administratieve voorziening in verband met het milieu; Vaststelling van een regeling met betrekking tot het zelf dragen van het risio, bedoeld in artikel 75 derde lid van de Wet op de Arbeidsongeshiktheidsverzekering; Het verstrekken en het formuleren van een adviesopdraht aan een deskundige buiten de onderneming over de hierboven genoemde onderwerpen. Bij adviesreht zijn de volgende stappen van belang: Algemeen: twee keer per jaar vindt een overlegvergadering plaats over plannen en verwahtingen van de ondernemer. Hier kunnen afspraken worden gemaakt over de te volgen adviesproedure (art. 24); De ondernemer legt het voorgenomen besluit shriftelijk en gemotiveerd voor; De adviesvraag moet tijdig bij de or worden ingediend; De or beraadt zih en raadpleegt desgewenst de ahterban; In de overlegvergadering wordt de adviesaanvraag geagendeerd; De or geeft advies, shriftelijk of in de overlegvergadering; De ondernemer neemt een besluit en stelt de or daarvan op de hoogte. o u t i n h o Artikel bij Inleiding organisatiekunde 2/6

3 De or kan vershillende soorten advies geven: A Positief advies: Het advies van de or is overeenkomstig het voorgenomen besluit. De ondernemer kan zijn besluit tot uitvoering brengen; B Negatief advies/afwijkend advies: De uitvoering van het besluit wordt door de ondernemer voor één maand uitgesteld, tenzij de or aangeeft dat dit niet nodig is. In het uiterste geval kan de or in beroep gaan bij de ondernemingskamer; C Ja, mits of nee, tenzij: De or kan een genuaneerder antwoord geven dan alleen ja of nee. Soms kan de or onder voorwaarden akkoord gaan omdat de ondernemer bepaalde informatie zelf nog niet ter beshikking heeft. Om de voortgang van het proes niet tegen te houden moet de or een genuaneerd advies geven. De formuleringen die de or daarbij kan gebruiken zijn Ja, mits of Nee, tenzij. De laatste formulering geeft de or meer ruimte om later alsnog negatief te adviseren. Ervaring leert dat de formulering Ja, mits vaak wordt opgevat als een ja zonder voorbehoud, waardoor het voor de or moeilijk wordt om later alsnog negatief te adviseren. D Instemmingsreht Instemming van de or is vereist voor de volgende, in de wet limitatief opgesomde, voorgenomen besluiten: Regeling met betrekking tot een pensioenverzekering, een winstdelingsregeling of een spaarregeling; Werktijd- of vakantieregeling; Belonings- of funtiewaarderingssysteem; Regeling op het gebied van: veiligheid, gezondheid of welzijn in verband met de arbeid of het ziekteverzuim; het aanstellings-, ontslag- of bevorderingsbeleid; de personeelsopleiding; de personeelsbeoordeling; het bedrijfsmaatshappelijk werk; werkoverleg; behandeling van klahten; registratie, de omgang en de besherming van de personeelsgegevens; voorzieningen die geriht zijn op of geshikt zijn voor waarneming van of ontrole op aanwezigheid, gedrag of prestaties van de werknemers. Voor al deze regelingen geldt dat zij betrekking moeten hebben op alle of een groep van de in de onderneming werkzame personen. Op grond van de Arbeidstijdenwet heeft de or instemmingsreht met betrekking tot een regeling waarin afgeweken wordt van het aantal te werken zondagen per jaar en het aantal nahtdiensten dat ahtereenvolgens gewerkt mag worden. Ingeval van instemmingsreht zijn de volgende stappen relevant: De ondernemer heeft minstens twee keer per jaar overleg met de or over het te voeren soiaal beleid (art. 24); De ondernemer komt met een voorgenomen besluit met betrekking tot één van de onderwerpen zoals hierboven genoemd en vraagt shriftelijk om instemming; Het besluit wordt gemotiveerd en de te verwahten gevolgen worden aangegeven; Dit voorgenomen besluit wordt behandeld in de overlegvergadering; De or beraadt zih. Indien nodig wordt overleg gepleegd met de ahterban; De or besluit, eveneens shriftelijk en gemotiveerd. De or kan twee vershillende besluiten nemen: 1 De or stemt in. De ondernemer kan dan het besluit definitief nemen en de or daarvan op de hoogte brengen. Vervolgens kan het besluit worden uitgevoerd. 2 De or stemt niet in. Dit heeft twee mogelijke gevolgen: De ondernemer vraagt na bemiddeling van de bedrijfsommissie aan de kantonrehter om het besluit te kunnen nemen. Als de kantonrehter toestemming geeft kan de ondernemer zijn besluit gaan uitvoeren. De or kan hiertegen in beroep gaan bij de rehtbank. Als de kantonrehter geen toestemming geeft kan de ondernemer hiertegen in beroep bij de rehtbank. De ondernemer voert diret het besluit toh uit. De or kan dan de nietigheid van het besluit inroepen en na bemiddeling van de bedrijfsommissie een verbod tot uitvoering bij de kantonrehter afdwingen. Tegen de uitspraak die de kantonrehter vervolgens doet staat weer beroep open bij de rehtbank. o u t i n h o Artikel bij Inleiding organisatiekunde 3/6

4 2 Extra bevoegdheden Ten aanzien van failiteiten voor het vergaderen en de frequentie van vergaderen dienen nadere afspraken te worden gemaakt. Er moet duidelijkheid zijn over de randvoorwaarden waarbinnen de or funtioneert. Sommige randvoorwaarden staan duidelijk vermeld in de wet, andere staan wel in de wet vermeld maar zullen in overleg met de ondernemer nader moeten worden vastgesteld. De volgende randvoorwaarden zijn wettelijk vastgesteld: A Reht op failiteiten (artikel 17, 18 WOR) B Proesbevoegdheid (artikel 36 WOR) C Reht op overleg (artikel 18, 23, 24 WOR) A Reht op failiteiten De or mag gebruik maken van alle middelen en voorzieningen binnen de onderneming die zij voor de uitvoering van haar taak nodig heeft. De ondernemer moet deze voorzieningen ter beshikking stellen. Hiermee worden de volgende middelen/voorzieningen bedoeld: Vergaderruimte; Gebruik van materiaal (bijvoorbeeld telefoon, kopieerapparaat, briefpapier, fax, frankeermahine); Hulp van ondersteunend personeel (bijvoorbeeld typiste, notuliste). Sholing en vorming ten behoeve van or-werk; Per jaar moet minstens 60 uur besteed (kunnen) worden aan overleg. In overleg met de onderneming kan een hoger aantal uren worden vastgesteld, alles op basis van redelijkheid; Per jaar moeten minstens 5 dagen besteed (kunnen) worden aan sholing en vorming. Ook hier kan in overleg met de ondernemer een ander aantal dagen worden afgesproken; Het reht op failiteiten van de personeelsvertegenwoordiging. De personeelsvertegenwoordiging heeft met enkele beperkingen reht op vergelijkbare failiteiten als de or. Uitzonderingen zijn: wettelijk minimum aantal uren en dagen (voor overleg en sholing) is niet van toepassing. Het raadplegen van deskundigen en het instellen van ommissies kan alleen met toestemming van de ondernemer. B Proesbevoegdheid De wet op de ondernemingsraden biedt de or de mogelijkheid om gerehtelijke proedures tegen de ondernemer te starten. De algemene geshillenregeling (artikel 36 WOR) en de rehtsgang ingeval van niet naleving van het adviesreht van de or (artikel 26 WOR) bieden de or de mogelijkheid de rehter of de bedrijfsommissie in te shakelen. C Reht op overleg Wil een or goed kunnen funtioneren dan dient zij in staat te worden gesteld met diverse personen en instanties te overleggen. Dit reht op overleg is in de WOR vastgelegd. Ook is het mogelijk gebruik te maken van middelen die niet binnen de onderneming worden aangetroffen. Er moet dan sprake zijn van redelijkerwijs noodzakelijke kosten van de or. Als de ondernemer bezwaar maakt tegen het gebruik van bepaalde failiteiten, dan kan de or via de bedrijfsommissie naar de kantonrehter stappen. De overige randvoorwaarden zijn: Doorbetaling van loon tijdens vergaderingen van or en ommissies en de overlegvergaderingen met de ondernemer; Finaniële vergoeding of ompensatie in tijd voor leden van de or en de ommissies wanneer or genoodzaakt is buiten werktijd te vergaderen; Vergoeding voor personen die regelmatig werkzaam zijn voor de or (afspraak in onderling overleg met de ondernemer); De or mag overleggen met: De ahterban; Deskundigen in de overlegvergadering; De raad van ommissarissen (indien van toepassing) in een overlegvergadering of een or-vergadering; De ondernemer in de overlegvergadering; Een onderdeelommissie (van de or) met de leidinggevende van het betrokken onderdeel; (de leden van) de raad van bestuur (indien van toepassing) in de overlegvergadering of een or-vergadering; Vakorganisaties. o u t i n h o Artikel bij Inleiding organisatiekunde 4/6

5 3 Verplihtingen van de ondernemer Wat mag de or verwahten van de ondernemer? In de WOR zijn de volgende verplihtingen voor de ondernemer opgenomen: Initiatief nemen om een or in te stellen. Wanneer de ondernemer niet aan deze verplihting voldoet dan kan iedere belanghebbende en iedere vakorganisatie die bij deze onderneming kandidaten kan stellen eerst via de bedrijfsommissie en later via de kantonrehter de ondernemer verplihten een or in te stellen (artikel 2 lid 1 WOR); Failiteiten bieden aan or. Bepaalde (minimum) failiteiten zijn genoemd in de WOR; Vergoeden van diverse kosten die de or moet maken om goed te kunnen funtioneren. Als er geen ao-afspraken zijn gemaakt, kan de ondernemer ook besluiten om de or te handhaven. Shriftelijke mededeling aan de bedrijfsommissie door de ondernemer bevestigt deze situatie. Artikel 5a lid 2 WOR geeft aan dat de ondernemer vrijwillig dit besluit kan nemen. De bestaande or of de vakorganisatie kan de ondernemer wijzen op deze mogelijkheid. 5 Fusie tussen ondernemingen; verzelfstandiging van delen van ondernemingen Bij iedere fusie, overname of verzelfstandiging van een bedrijf of onderneming is er sprake van een speifieke eigen situatie. Daarom is de informatie in dit hoofdstuk slehts op hoofdlijnen. 4 Veranderingen in de onderneming Veranderingen voor de medezeggenshap? Als er veranderingen optreden in de onderneming, kunnen er ook veranderingen optreden voor de medezeggenshap. Wat te doen bij wijziging van de onderneming waardoor het personeelsbestand zakt onder de 50? Wat te doen als de onderneming fuseert met een andere onderneming waar ook een or atief is? Wat als de personeelsvertegenwoordiging overgaat in een or (of omgekeerd)? Wijziging in de onderneming Gedurende de zittingsperiode behoudt de or de rehten die behoren bij het personeelsbestand dat bestond op het moment dat de or werd ingesteld. Als het personeelsbestand wijzigt, waarmee een or grens overshreden wordt, dan wordt eerst gekeken of deze wijziging van blijvende aard zal zijn. Als dat zo is zal de or zih qua ledenaantal en eventueel qua bevoegdheden in de nieuwe zittingsperiode moeten aanpassen aan het nieuwe personeelsbestand (artikel 2 lid 2 WOR). Een mogelijkheid die zih voor kan doen is dat het aantal werknemers onder de 50 komt en de or niet langer de aangewezen medezeggenshapsinstantie is. De personeelsvergadering behartigt dan de belangen, tenzij bij ao is afgesproken dat de ondernemer verpliht is een or in te stellen ongeaht het aantal werknemers. Artikel 5a lid 1 WOR geeft dit aan. Neem als or altijd zo spoedig mogelijk ontat op met de or of personeelsvergadering van het bedrijf waarmee fusie wordt beoogd. Probeer zo snel mogelijk de medezeggenshap in de nieuwe organisatie te regelen. Vanaf het moment dat de vershillende ondernemingsraden hun advies hebben gegeven kan formeel het besluit tot fusie worden uitgevoerd. Dat is tevens een goed moment om als betrokken ondernemingsraden onrete voorstellen te doen over de medezeggenshap in de nieuwe organisatie. Afhankelijk van de soort fusie kan worden toegewerkt naar een ompleet nieuwe or waarvoor dan ook nieuwe verkiezingen moeten worden uitgeshreven, of naar een gemeenshappelijke of een entrale or. 6 Juridishe stappen or of personeelsvergadering Als de or of de personeelsvergadering van mening is dat de ondernemer zih niet houdt aan de (wettelijke) afspraken zijn de volgende stappen mogelijk: o u t i n h o Artikel bij Inleiding organisatiekunde 5/6

6 6.1 or Er valt een ondersheid te maken tussen de algemene geshillenregeling artikel 36 WOR, de bijzondere geshillenregeling en gerehtelijke proedures buiten de WOR. A Algemene geshillenregeling (artikel 36 WOR) Bedrijfsommissie Als er een geshil dreigt tussen or en ondernemer moet allereerst de bedrijfsommissie worden ingeshakeld. De bedrijfsommissie doet een bemiddelingspoging om partijen weer bij elkaar te brengen. Als deze bemiddeling lukt, hoeft men niet meer naar de kantonrehter. De bedrijfsommissie moet binnen twee maanden nadat om bemiddeling is gevraagd adviseren. Met toestemming van partijen kan dat met 2 maanden worden verlengd. De duur van dit trajet is zodoende maximaal 4 maanden. Kantonrehter Als de poging tot bemiddeling mislukt kunnen or of ondernemer een verzoekshrift indienen bij de kantonrehter. Dit moet gebeuren binnen 30 dagen nadat de bedrijfsommissie shriftelijk heeft geadviseerd. De kantonrehter werkt in de plaats waar de onderneming is gevestigd. Nadat het verzoekshrift is ingediend kan de gedaagde partij een verweershrift indienen, daarna volgt een mondelinge behandeling bij de kantonrehter. De duur van deze proedure is ongeveer drie maanden. Als een uitspraak eerder is gewenst, kan worden gekozen voor een kort geding proedure. Ook kan aan de kantonrehter worden gevraagd een voorlopige maatregel op te leggen. Rehtbank Tegen de uitspraak van de kantonrehter kunnen partijen beroep instellen bij de rehtbank. Hoge Raad Tegen de uitspraak van de rehtbank kunnen partijen in beroep (in assatie) gaan bij de Hoge Raad. B Bijzondere geshillenregeling (artikel 26 WOR) In artikel 26 WOR is het beroepsreht geregeld in geval de ondernemer zijn besluit uitvoert zonder rekening te houden met het advies van de or of wanneer de or inmiddels informatie heeft ontvangen op basis waarvan een ander advies zou zijn gegeven. De or kan dan beroep instellen bij de Ondernemingskamer van het gerehtshof te Amsterdam. Dit gebeurt door het indienen van een verzoekshrift. De Ondernemingskamer beoordeelt of de ondernemer in redelijkheid tot dit besluit heeft kunnen komen. Tegen de uitspraak van de Ondernemingskamer kan men in hoger beroep gaan (assatie) bij de Hoge Raad. C Gerehtelijke proedures buiten de WOR Kantonrehter Het is mogelijk om zonder tussenkomst van de bedrijfsommissie een verzoekshrift in te dienen bij de kantonrehter. Dit kan als het gaat om kwesties over het beëindigen van de arbeidsovereenkomst van een (oud) or- of ommissielid. De or is geen partij bij dit onflit. Ook hier kan de weg worden gevolgd naar rehtbank en Hoge Raad. Kort geding proedure Het kan zijn dat de normale gerehtelijke proedure erg lang duurt en dat er toh op korte termijn een uitspraak is gewenst. Het is dan mogelijk om een kort geding aan te spannen. Dit geding wordt aangespannen bij de president van de rehtbank in de regio waar de onderneming is gevestigd. Het spoedeisende belang moet worden aangetoond. Na ongeveer één week doet de president uitspraak. De uitspraak kan bestaan uit het opleggen van een voorlopige maatregel. Tegen de uitspraak staat hoger beroep open in kort geding bij de president van het gerehtshof. 6.2 Personeelsvergadering Als de ondernemer verpliht is een personeelsvergadering te houden, maar daar geen gehoor aan geeft, dan kan een individuele werknemer of de vakorganisatie zih op basis van artikel 36a WOR wenden tot de kantonrehter. De bedrijfsommissie heeft geen rol in dit geheel. Het verzoekshrift moet worden ingediend bij de kantonrehter in de woonplaats van de werknemer of in de vestigingsplaats van de vakorganisatie. Na indiening van een verzoekshrift volgt de mogelijkheid tot verweer (mondeling of shriftelijk). Tegen de uitspraak van de kantonrehter kan hoger beroep worden ingesteld bij de rehtbank. In geval van spoedeisendheid kan ook hier een kort geding bij de president van de rehtbank worden aangespannen. Bron: RMU.org o u t i n h o Artikel bij Inleiding organisatiekunde 6/6