Taken en bevoegdheden van OR, GOR of COR voortvloeiend uit enkele andere wetten en regelingen

Transcriptie

1 Bijlage A Taken en bevoegdheden van OR, GOR of COR voortvloeiend uit enkele andere wetten en regelingen 1 Algemeen De taken en bevoegdheden van de OR (de GOR en de COR daaronder mede begrepen) worden niet uitsluitend en uitputtend geregeld in de WOR. Ook in een aantal andere wetten zijn aan de OR taken en bevoegdheden toegekend. Zie paragraaf 2. Bovendien kunnen aan de OR taken en bevoegdheden worden toegekend bij regelingen krachtens de WOR. Zie paragraaf 3. 2 Taken en bevoegdheden in andere wetten a Antidiscriminatiewetgeving De Wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen en artikel 7: 646 van het Burgerlijk Wetboek (BW) verbieden de werkgever bij werving en selectie voor een functie, bij het aangaan van de betrekking, bij de arbeidsvoorwaarden, bij bevordering, bij het verstrekken van onderricht of bij de beëindiging van de betrekking onderscheid te maken tussen mannen en vrouwen. Ingevolge artikel 7: 648 BW mag de werkgever bij de voorwaarden waaronder een arbeidsovereenkomst wordt aangegaan, voortgezet of opgezegd tussen werknemers geen onderscheid maken dat is gebaseerd op verschillen in de met hen overeengekomen arbeidsduur (voltijd / deeltijd). De Algemene wet gelijke behandeling (AWGB) verbiedt discriminatie op grond van godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, nationaliteit, hetero- of homoseksuele gerichtheid of burgerlijke staat. Het discriminatieverbod geldt onder meer bij werving en selectie voor een functie, het aangaan en het beëindigen van een functie, arbeidsvoorwaarden, bevordering en scholing en vorming. Een OR, die meent dat binnen de onderneming onderscheid wordt gemaakt dat door de wet wordt verboden, kan de Commissie gelijke behandeling vragen daarnaar een onderzoek in te stellen (artikel 12 lid 2 onder d AWGB). 2 b Arbeidsomstandighedenwet en -besluit (Arbowet en Arbobesluit) De Arbowet en het Arbobesluit geven de OR een aantal taken en bevoegdheden met betrekking tot het beleid van de ondernemer ten aanzien van de veiligheid, de gezondheid en het welzijn van de 2) Deze bepaling hangt samen met artikel 28 lid 3 WOR dat op de OR de taak legt te waken tegen discriminatie in de onderneming en in het bijzonder de gelijke behandeling van mannen en vrouwen, alsmede de inschakeling van gehandicapten en allochtone werknemers in de onderneming te bevorderen. 63 Bijlage A

2 werknemers. De aan de OR toegekende taken en bevoegdheden omvatten onder meer: het recht op overleg vooraf; het recht te worden gehoord; rechten op informatie; rechten op faciliteiten; de bevoegdheid zich met een verzoek tot het nemen van maatregelen te wenden tot de Arbeidsinspectie en, in beroep, tot de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Gezien de samenhang met het instemmingsrecht dat de OR op grond van artikel 27 WOR 3 heeft ten aanzien van een regeling inzake het ziekteverzuim, wordt hier gewezen op artikel 4 Arbowet 1998, dat de werkgever verplicht een beleid te voeren met betrekking tot het ziekteverzuim. Onderdeel daarvan is in elk geval: het zoveel mogelijk voorkomen of beperken van ziekte van werknemers; het begeleiden van werknemers die door ziekte niet in staat zijn hun arbeid te verrichten. c Arbeidstijdenwet en -besluit De Arbeidstijdenwet en het Arbeidstijdenbesluit beogen een normering van de arbeids- en rusttijden van werknemers. Arbeidstijdenwet en -besluit kennen een systeem van standaardnormen en overlegnormen. De standaardnormen zijn onderwerpsgewijs neergelegd in een wettelijke standaardregeling. Boven dit wettelijke normencomplex bevindt zich het normencomplex van de overlegregeling: bij een collectieve regeling mag van het normencomplex van de standaardregeling worden afgeweken tot aan de grenzen van de overlegregeling. Een collectieve regeling wil zeggen: een regeling die bij CAO of bij schriftelijke overeenstemming tussen de ondernemer en het medezeggenschapsorgaan is overeengekomen (artikelen 1: 3 en 1: 4 van de wet). Onder medezeggenschapsorgaan wordt in artikel 1: 6 van de Arbeidstijdenwet onder meer begrepen de OR, alsmede een personeelsvertegenwoordiging als bedoeld in de WOR. Zie over de personeelsvertegenwoordiging ook de Inleiding, paragraaf 1.4. d Wet op de (re)integratie arbeidsgehandicapten Doel van deze wet, die in de plaats is gekomen van de Wet arbeid gehandicapte werknemers (WAGW), is de integratie en reïntegratie van arbeidsgehandicapten in het arbeidsproces te bevorderen. Volgens artikel 8 van de wet is de werkgever die een of meer gehandicapte werknemers in dienst heeft, verplicht de samenstelling en toewijzing van arbeid, de inrichting van de arbeidsplaatsen, de productie- en werkmethoden en de bij de arbeid te gebruiken hulpmiddelen aan die werknemer aan te passen, alsmede de inrichting van het bedrijf aan te passen, voorzover de behoefte daaraan wordt opgeroepen door de deelneming van die werknemer aan de werkzaamheden of het daarmee samenhangende verblijf in het bedrijf. 3) Op grond van artikel 27 lid 1 onder d WOR heeft de OR instemmingsrecht ten aanzien van door de ondernemer voorgenomen besluiten tot vaststelling, wijziging of intrekking van een regeling op het gebied van de arbeidsomstandigheden, het ziekteverzuim of het reïntegratiebeleid. 64 Bijlage A

3 e Wet melding collectief ontslag (WMCO) De WMCO beoogt onder meer te bewerkstelligen dat een werkgever die voornemens is over te gaan tot een collectief ontslag (20 werknemers of meer), daarover overleg pleegt met de vakorganisaties en met de OR. Bij de aanvraag van een vergunning voor het voorgenomen collectief ontslag aan het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) moet de werkgever onder meer opgeven: of voor de onderneming waarin de betrokken werknemers werkzaam zijn een OR is ingesteld; of het voorgenomen ontslag verband houdt met een (voorgenomen) besluit als bedoeld in artikel 25 lid 1 WOR, en zo ja, het tijdstip waarop de OR over dat besluit is of zal worden geraadpleegd. De werkgever dient het CWI op de hoogte te houden van de raadpleging van de vakorganisaties en van de OR (artikel 4). Zolang raadpleging van de OR, respectievelijk van de vakorganisaties niet heeft plaatsgevonden, neemt het CWI het verzoek om een ontslagvergunning niet in behandeling (artikel 6 lid 2). f Enquêterecht (Burgerlijk Wetboek) Ingevolge de regeling van het enquêterecht (artikel 344 en volgende Boek 2 BW) kan de Ondernemingskamer van het Gerechtshof te Amsterdam op verzoek een onderzoek (enquête) instellen naar het beleid en de gang van zaken bij: een naamloze of besloten vennootschap, een coöperatie of een onderlinge waarborgmaatschappij; een vereniging of stichting waarvoor de WOR geldt, en bepaalde commanditaire vennootschappen en vennootschappen onder firma. Een verzoek om een onderzoek kan onder meer worden ingediend door een vakorganisatie die leden heeft in de onderneming. Een vakorganisatie die voornemens is een dergelijk verzoek te doen, moet tevoren de betrokken OR(-en) in de gelegenheid stellen schriftelijk commentaar te geven op dat voornemen (artikel 349 lid 2). De wet kent de bevoegdheid een verzoek om een onderzoek in te dienen niet toe aan de OR. Wel kan bij de statuten of bij overeenkomst met de ondernemer onder meer aan de OR die bevoegdheid worden toegekend (artikel 346 onder c). g Regeling raden van commissarissen bij grote ondernemingen (structuurregeling) Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek 4 (BW) kent aan OR-en die zijn ingesteld bij bepaalde ondernemingen invloed toe op de benoeming van commissarissen. Het gaat hier om ondernemingen 4) De regeling voor de NV is te vinden in de artikelen 152 en volgende, voor de BV in de artikelen 262 en volgende, en voor de coöperatie en de onderlinge waarborgmaatschappij (owm) tezamen in de artikelen 63a en volgende, telkens van Boek 2 BW. 65 Bijlage A

4 die in stand worden gehouden door rechtspersonen (naamloze en besloten vennootschappen, coöperaties en onderlinge waarborgmaatschappijen) die voldoen aan de in het BW genoemde groottecriteria: het eigen vermogen van de rechtspersoon bedraagt ten minste 13 miljoen euro; door de rechtspersoon zelf of een of meer van haar dochtermaatschappijen is krachtens wettelijke verplichting (WOR) een OR ingesteld; bij de rechtspersoon en haar dochtermaatschappijen zijn in de regel ten minste 100 werknemers in Nederland werkzaam. Deze grote rechtspersonen zijn wettelijk verplicht een raad van commissarissen in te stellen, die een aantal specifieke taken en bevoegdheden heeft: benoeming (en ontslag) van de leden van het bestuur, vaststelling van de jaarrekening en een goedkeuringsrecht ten aanzien van bepaalde besluiten van het bestuur. De commissarissen bij deze grote rechtspersonen worden benoemd door de raad van commissarissen zelf. Onder andere aan de OR is op de benoeming invloed toegekend 5, die inhoudt dat de OR kandidaten kan voordragen voor benoeming tot commissaris en tegen een voorgenomen benoeming bezwaar kan maken. Ook kan de OR, indien sprake is van in het BW genoemde bijzondere omstandigheden, een commissaris voor ontslag voordragen bij de Ondernemingskamer van het Gerechtshof te Amsterdam. Zie over de benoemingsprocedure en over afspraken tussen OR en raad van commissarissen bij deze grote rechtspersonen ook hierna bijlage B. h Wet op de Europese ondernemingsraden (WEOR) Deze wet beoogt te waarborgen dat werknemers van multinationals met meer dan 1000 werknemers in verschillende lidstaten van de Europese Unie, naar behoren worden geïnformeerd en geraadpleegd over grensoverschrijdende aangelegenheden die voor hen van belang zijn. De wet laat vrijheid in de wijze waarop deze doelstelling wordt gerealiseerd. Het bestuur van de moederonderneming dient hierover in overleg te treden met een op te richten bijzondere onderhandelingsgroep (BOG) van vertegenwoordigers van de werknemers uit de betrokken lidstaten. Zij kunnen samen besluiten tot de vrijwillige oprichting van een Europese ondernemingsraad (EOR), dan wel een andere procedure voor informatie en raadpleging van de werknemers afspreken. Worden zij het niet eens dan geldt (subsidiair) op grond van de WEOR de verplichting een EOR op te richten met in de wet opgesomde bevoegdheden. Voor de Nederlandse vestigingen en ondernemingen worden de leden van de BOG, respectievelijk van de verplichte EOR aangewezen (dan wel wordt hun aanwijzing ingetrokken) door de bij die vestigingen of ondernemingen ingestelde OR-en, respectievelijk de daarvoor ingestelde COR(-en) of GOR(-en), dan wel door de COR, respectievelijk de GOR en de daarin niet vertegenwoordigde raden tezamen (artikel 10, respectievelijk artikel 17 WEOR). 5) Het gaat daarbij om de OR(-en) van de door de rechtspersonen zelf (direct) of via dochtermaatschappijen (indirect) instandgehouden onderneming(en). 66 Bijlage A

5 i Wet inschakeling werkzoekenden (WIW) Genoemde wet verruimt de mogelijkheid voor gemeenten om (via een gemeentelijk werkfonds) langdurig werklozen en jongeren aan werk te helpen. De gemeente kan hun een arbeidsovereenkomst aanbieden. Vervolgens kan de gemeente de werknemer voor het verrichten van arbeid ter beschikking stellen aan een ondernemer, mits onder meer is voldaan aan de voorwaarde dat de inlenende ondernemer met de OR (of met de personeelsvertegenwoordiging) is overeengekomen dat voor de onderneming werknemers als bedoeld in de WIW kunnen worden ingeleend (artikel 6, lid 1 onder c WIW). j Wet stimulering arbeidsdeelname minderheden Deze wet, die geldt voor ondernemingen vanaf 35 werknemers, beoogt de evenredige arbeidsdeelname van allochtonen te bevorderen. In de wet is een expiratiedatum opgenomen: zij loopt af per 1 januari Op grond van artikel 5 van de wet dient de werkgever jaarlijks een verslag op te maken waarin, naast andere informatie, in elk geval gegevens moeten worden opgenomen over: het aantal allochtone werknemers bij de onderneming in het afgelopen jaar; maatregelen die de ondernemer denkt te nemen om het komende jaar de arbeidsdeelname van allochtonen in de onderneming te bevorderen. Het jaarverslag wordt vastgesteld na voorafgaand overleg met de OR en van het oordeel van de OR wordt in het jaarverslag mededeling gedaan (artikel 5 lid 4). k Wet financiering loopbaanonderbreking In de praktijk worden tussen werkgevers en werknemers steeds vaker afspraken gemaakt die werknemers de mogelijkheid bieden met instandhouding van de arbeidsovereenkomst hun loopbaan, geheel of gedeeltelijk, te onderbreken. Ter ondersteuning van die afspraken stelt deze wet regels op grond waarvan aan werknemers die verlof opnemen, onder bepaalde voorwaarden een financiële tegemoetkoming kan worden verleend door het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV). Een van de door de wet gestelde voorwaarden is dat de verlofganger gedurende de twaalf maanden voorafgaand aan het verlof geen financiële tegemoetkoming van het Lisv heeft ontvangen. Bij CAO kan worden overeengekomen dat de termijn van twaalf maanden niet wordt toegepast. Indien voor de onderneming geen CAO geldt of deze hierover geen bepaling bevat, kan de termijn buiten toepassing worden gesteld indien de werkgever daarover schriftelijk overeenstemming heeft bereikt met de OR, of, bij het ontbreken daarvan, met de personeelsvertegenwoordiging (of, bij het ontbreken daarvan, met de werknemer zelf). 3 Taken en bevoegdheden in andere regelingen Op grond van artikel 32 lid 1 WOR kunnen aan de OR bij CAO of een regeling van arbeidsvoorwaarden vastgesteld door een publiekrechtelijk orgaan, verdergaande bevoegdheden worden toegekend dan die welke de WOR toekent. 67 Bijlage A

6 Volgens artikel 32 lid 2 WOR kunnen ook bij schriftelijke overeenkomst tussen de ondernemer en de OR aan de OR meer bevoegdheden worden toegekend dan die welke worden genoemd in de WOR. Ook kunnen bij een dergelijke overeenkomst aanvullende voorschriften worden gegeven over de toepassing van hetgeen bij of krachtens de wet is bepaald. Zie ook hierna bijlage B. Indien aan de OR op grond van het eerste of het tweede lid van artikel 32 WOR een advies- of instemmingsrecht is toegekend, is het advies of de instemming van de OR niet vereist voorzover de aangelegenheid voor de onderneming reeds inhoudelijk is geregeld bij CAO of in een regeling vastgesteld door een publiekrechtelijk orgaan (artikel 32 lid 3). 68 Bijlage A