Onderzoeksprogramma

Transcriptie

1 Onderzoeksprogramma Stichting RHZ Augustus 2012 Stichting ZIO Onderzoek en Ontwikkeling Regionale Huisartsenzorg Heuvelland

2 Inleiding De stichting Regionale Huisartsenzorg Heuvelland (RHZ) is een dynamische eerstelijns zorgorganisatie in de regio Maastricht-Heuvelland. De RHZ ondersteunt huisartsen in zijn of haar praktijk teneinde de kwaliteit van zorg te optimaliseren. Om dit beleid te realiseren en te evalueren voert de RHZ vanuit het bedrijfsonderdeel ZIO Onderzoek en Ontwikkeling (O&O) al een aantal jaren verschillende activiteiten uit op het gebied van evaluatie en onderzoek. Naast de uitvoer van evaluaties en onderzoeken binnen de eigen organisatie participeert de RHZ ook in wetenschappelijk onderzoek en onderwijs, veelal in samenwerking met het Maastricht Universitair Medisch Centrum (MUMC+). In 2011 is besloten deze activiteiten structureel vorm te gaan geven teneinde de activiteiten verder uit te breiden en de verworven expertise te verspreiden. Een goede afstemming tussen zorgbeleid, praktijk en de wetenschap is daarbij cruciaal. In 2012 beoogt de RHZ daarom een innovatie en evaluatieprogramma op te stellen van waaruit voor de RHZ relevante evaluatie en onderzoeksprojecten, desgewenst in samenwerking met andere partijen, worden opgezet, gecoördineerd en/of uitgevoerd. In dat kader werd in 2011 de huisartsenwerkgroep Innovatie en Evaluatie samengesteld (zie bijlage 1). Deze werkgroep heeft als taak vorm en inhoud te geven aan de vraagstellingen en behoeften aan evaluatie en onderzoek vanuit het werkveld, relevante evaluatie en onderzoeksprojecten op te zetten en waar nodig innovatieve projecten te starten. In onderhavig document is het onderzoeksprogramma van de stichting RHZ beschreven. Een inventariserend onderzoek naar relevante evaluatie en onderzoeksvragen werd uitgevoerd onder alle huisartsen in de regio Maastricht Heuvelland (n = 85 huisartsen). Voor het verzamelen van de onderzoeksgegevens werd een online vragenlijst opgesteld. In de vragenlijst werd de huisartsen gevraagd om vanuit hun eigen perspectief aan te geven welke evaluatie en onderzoeksvragen relevant zijn. In totaal werden 17 vragenlijsten online ingevuld waarbij één vragenlijst door twee huisartsen gezamenlijk werd ingevuld. Daarnaast gaf één huisarts via de mail aan niet te willen deelnemen aan de inventarisatie. De vier huisartsleden van de werkgroep Innovatie en Evaluatie zijn onderdeel van de projectgroep en vulden daarom ook geen vragenlijst in. De totale respons op de vragenlijst komt daarmee op 18 (22%) van de 81 huisartsen. De resultaten uit het inventariserend onderzoek werden besproken door de werkgroep Innovatie en Evaluatie. De werkgroep stelde een prioritering in onderzoeksvragen vast, die leidde tot verschillende onderzoekslijnen. In onderhavig document is per onderzoekslijn aangegeven welke projecten momenteel worden uitgevoerd en welke onderzoeksvragen gepland staan voor De onderzoeksthema s op het gebied van de ketenzorg programma s worden tevens ingebracht door de leden van de multidisciplinaire werkgroepen die inhoudelijk verantwoordelijk zijn voor de ketenzorg programma s. 2

3 Onderzoekslijn Praktijkvoering in de huisartsgeneeskunde 1. Inleiding De huisartsenzorg is voordurend in ontwikkeling. Ook de rol van de huisarts is continue aan verandering onderhevig. Vanuit verschillende kanten wordt steeds meer van de huisarts, zijn praktijk en de zorgverlening gevraagd. Onduidelijk is echter hoe de ideale huisartsenzorg (zorgverlening en praktijkvoering) eruit ziet. Hoe kijken de huisartsen zelf maar ook andere zorgverleners, de patiënten, de zorgverzekeraars en de overheid tegen de ideale huisartsenzorg en praktijkvoering aan. Wat is de basis van een goede huisartsenzorg en aan welke eisen kan en moet deze zorg voldoen? Huisartsen zijn het eerste aanspreekpunt in de zorg voor alle patiënten.[1] De huisarts heeft een poortwachterfunctie en coördineert in afstemming met de patiënt en zijn naasten de zorg rondom zijn patiënten. Een groot deel van de patiënten behandelt en begeleidt de huisarts zelf en daarnaast verwijst hij patiënten door naar overige zorgverleners, waaronder medisch specialisten. De communicatie tussen de huisarts en patiënt is van groot belang en bepalend voor de relatie en samenwerking tussen beiden. Maar hoe verloopt deze samenwerking? Waar hebben patiënten behoeften aan en in hoeverre zijn patiënten en huisartsen tevreden over deze relatie en samenwerking? Bovenstaande resulteerde in de opzet van de onderzoekslijn Praktijkvoering in de huisartsgeneeskunde. Binnen deze onderzoekslijn wordt een onderscheid gemaakt in onderzoek op het gebied van de huisartsenzorg en praktijkvoering, en onderzoek op het gebied van de patiënt. 2. Huidige en recent afgeronde onderzoeksprojecten Huisartsenzorg en praktijkvoering Onderzoek Telefonische bereikbaarheid huisartsenpraktijken Maastricht-Heuvelland - Projectteam: Drs. Denise Barendse, Leni Hager, Dr. Guy Schulpen, leden van de Bestuur Advies Commissie (BAC) Kwaliteit - Periode: najaar Doel: Inzicht krijgen in de mate waarin de huisartsenpraktijken in de regio Maastricht-Heuvelland voldoen aan de landelijke normen ten aanzien van de telefonische bereikbaarheid - Status: Afgerond Patiënt Geen 3

4 3. Plannen voor Huisartsenzorg en praktijkvoering De ideale huisartsenpraktijk vanuit zorgverlenerperspectief, patiëntenperspectief en doelmatigheid De toekomst van en toekomstvisie op de huisartsenzorg en praktijkvoering in Nederland Werkdruk in de huisartsenpraktijk Patiënt De ervaringen en (zorg)behoeften van patiënten ten aanzien van de huisartsenzorg Patiënttevredenheid Communicatie tussen huisarts (praktijkondersteuner) en patiënt Het motiveren van patiënten 4

5 Onderzoekslijn Transparantie in de huisartsenzorg 1. Inleiding De huidige ontwikkelingen in de gezondheidszorg maken transparantie in de zorg noodzakelijk. Het verbeteren van de transparantie in de huisartsenzorg en inzicht krijgen in de prestaties van huisartsen is daarbij van belang. Hoe verhoudt een huisartsenpraktijk zich op gebied van diagnostiek, voorschrijfbeleid, verwijsbeleid, doelmatigheid en substitutie ten opzichte van andere huisartsenpraktijken in de regio en landelijk. Met benchmarking kan dit in kaart worden gebracht. De eigen processen en prestaties worden vergeleken met die van andere huisartsenpraktijken, verschillen worden geanalyseerd en een verbetertraject wordt ingezet. 2. Huidige en recent afgeronde onderzoeksprojecten Evaluatie project Benchmark ketenzorg programma s Projectteam: Dr. Anna Huizing, Drs. Marianne Frederix, Dr. Guy Schulpen, leden van de inhoudelijke werkgroepen ketenzorg - Periode: 1 april 2012 t/m 31 augustus Doel: Inzicht krijgen in de verleende ketenzorg op het niveau van de huisartsenpraktijk en de regio. Dit geeft inzicht in het eigen functioneren ten opzichte van het regio gemiddelde en mogelijk ook aanwijzingen voor verbetering. - Status: loopt 3. Plannen voor Benchmark huisartsenpraktijken op het gebied van diagnostiek, voorschrijfbeleid, verwijsbeleid, doelmatigheid en substitutie Verklaringen voor de wijze waarop zorg wordt gebruikt en geleverd in deze regio Optimaliseren presentaties huisartsenpraktijken 5

6 Onderzoekslijn Populatiebekostiging 1. Inleiding De toename van het aantal zorgvragen en de schaarste aan zorgmiddelen leiden tot knelpunten in de financierbaarheid van de Nederlandse gezondheidszorg. Een herstructurering van zorg lijkt daarmee een onvermijdelijke zaak. Om deze knelpunten aan te pakken wordt vanuit ZIO het concept Blauwe zorg geïntroduceerd in de regio Maastricht-Heuvelland. Blauwe zorg betreft een regionale aanpak om zorg en welzijn betaalbaar, bereikbaar en toegankelijk te houden. Het concept Blauwe zorg staat voor duurzame zorg. Blauwe zorg beoogt een bewustwording bij zorgverlener en patiënten te creëren over de consequenties van zijn of haar handelen voor de gezondheidszorg. Deze bewustwording moet leiden tot duurzame zorg. Een systematiek die ruimte biedt aan vernieuwing en greep houdt op de kostenontwikkeling in de gezondheidszorg, is de zogenaamde populatiegebonden financiering ofwel populatiebekostiging.[2] Op regionaal niveau neemt ZIO het initiatief om met populatiebekostiging aan de slag te gaan in de regio Maastricht-Heuvelland. Dit initiatief richt zich primair op de kosten per persoon per jaar voor de zorg die in de zorgverzekering is gedekt. ZIO zet zich in om interventies in te zetten die de kosten per patiënt naar beneden brengen. Deze kosten zullen conform het shared savings model worden verdeeld over drie partijen, te weten de zorgverzekeraar c.q. overheid, de zorgverlenende instantie en de patiënt. Initiatieven die momenteel in dit kader door de RHZ worden aangepakt zijn de implementatie van anderhalvelijnszorg en het Transmuraal Interactief Patiënten Platform (TIPP). Daarnaast is farmacie ook een belangrijk thema voor de RHZ. De farmaceutische zorg is aan veranderingen onderhevig. De rol van de betrokken partijen is in discussie en doelmatigheid is een belangrijk thema. Onduidelijk is hoe de toekomst van de farmaceutische zorg in Nederland eruit zal zien en hoe betrokken partijen hier tegenaan kijken. Daarnaast is de regio Maastricht-Heuvelland één van de grootste en duurste voorschrijvende regio s in Nederland.[3] Inzicht in de mogelijke oorzaken van deze situatie zijn noodzakelijk. Daarnaast is het belangrijk inzicht te krijgen in de wijze waarop deze situatie kan worden veranderd. Binnen deze onderzoekslijn wordt een onderscheid gemaakt in onderzoek op het gebied van de anderhalvelijnszorg, TIPP, farmacie en overige initiatieven ten aanzien van doelmatigheid in de huisartsenzorg. 6

7 2. Huidige en recent afgeronde onderzoeksprojecten Anderhalvelijnszorg Geen TIPP Geen Farmacie Onderzoek Het gebruik van cholesterolverlagende medicatie bij diabetes patiënten - Projectteam: Drs. Denise Barendse, Dr. Anna Huizing, Dr. Bram Kroon, Prof. dr. Nicolaas Schaper, Prof. dr. Bert Vrijhoef, Drs. Thijs Wiertz - Periode: Doel: Inzicht krijgen in de mate waarin de richtlijnen voor statine gebruik bij diabetespatiënten worden opgevolgd door huisartsen in de regio Maastricht- Heuvelland. - Status: afgerond maar zal worden gecontinueerd binnen de ketenzorg HVZ Doelmatigheid in de huisartsenzorg Geen 3. Plannen voor Anderhalvelijnszorg Effect- en procesevaluatie anderhalvelijnszorg TIPP Effect- en procesevaluatie TIPP Tevredenheid patiënten en zorgverleners met TIPP Farmacie Waarom is Maastricht-Heuvelland één van de grootste en duurste voorschrijvende regio s in Nederland? De organisatie van farmaceutische zorg in de regio Maastricht-Heuvelland De optimalisatie van het voorschrijfbeleid in de regio Maastricht-Heuvelland 7

8 Doelmatigheid in de huisartsenzorg Doelmatigheid van de integratie van de huisartsenpost (HAP) met de spoedeisende hulp (SEH) Inventarisatie (korte termijn) interventies die leiden tot doelmatigheid in de zorg. Efficiëntie in de huisartsenpraktijk Duurzame zorg door patiënt en zorgverlener 8

9 Onderzoekslijn De evaluatie en meerwaarde van ketenzorg programma s 1. Inleiding De stichting RHZ ontwikkelt en implementeert eerstelijns ketenzorg programma s in de regio Maastricht-Heuvelland. Op 1 januari 2007 werd gestart met eerstelijns ketenzorg voor patiënten met Diabetes Mellitus type 2. Dit werd gevolgd door de ketenzorg voor COPD (1 oktober 2008), ketenzorg hart- en vaatziekten (1 juli 2010) en ketenzorg GGZ (1 april 2011). Momenteel wordt vanuit de stichting RHZ gewerkt aan de ontwikkeling van eerstelijns ketenzorg voor ouderen in een kwetsbare positie. Met deze ketenzorg programma s wordt beoogd de kwaliteit van de zorg in de regio Maastricht-Heuvelland te optimaliseren door het leveren van kwalitatief hoogstaande zorg tegen beheersbare en bestuurbare kosten. Het motto is betere kwaliteit van zorg tegen gelijke of lagere kosten. De geïmplementeerde ketenzorg programma s dienen daarvoor uiteraard geëvalueerd te worden om na te gaan in hoeverre de beoogde doelen worden gehaald. Dit is zowel zorginhoudelijk als voor de externe verantwoording noodzakelijk. Daarnaast is het van belang om het proces rondom ketenzorg (ontwikkeling, implementatie, uitvoer en evaluatie) goed in kaart te hebben teneinde de kwaliteit van deze zorg te optimaliseren en de kennis hieromtrent te verspreiden naar andere regio s en belangstellenden. Daarnaast is het van belang inzicht te krijgen in de meerwaarde van de verschillende ketenzorg programma s ten opzichte van de reguliere zorgverlening op het gebied van substitutie, doelmatigheid en uitkomstmaten bij patiënten. Het Chronic Care Model (Wagner et al. 1996) beschrijft de kenmerken van een goed model voor geïntegreerde chronische zorg en biedt daarmee een theoretisch kader voor de evaluatie van de ketenzorg programma s. Binnen deze onderzoekslijn wordt een onderscheid gemaakt in generieke, procesmatige onderwerpen en ziektespecifieke onderwerpen. 2. Huidige en recent afgeronde onderzoeksprojecten Generieke en procesmatige onderwerpen Onderzoek Procesevaluatie ketenpoli COPD en Vasculair geneeskunde - Projectteam: Daan van der Meulen (master student Gezondheidswetenschappen), Dr. Anna Huizing (RHZ), Dr. Inge Duimel (MUMC+) - Periode: 1 april t/m 31 augustus Doel: In dit onderzoek wordt de mate waarin, de wijze waarop en de meerwaarde van de ketenpoli COPD en vasculair geneeskunde binnen de ketenzorg programma s COPD en HVZ onderzocht. - Status: Lopend onderzoek 9

10 Onderzoek Patiënttevredenheid binnen de ketenzorg COPD - Projectteam: Drs. Denise Barendse, Dr. Anna Huizing, Prof. dr. Bert Vrijhoef, werkgroep ketenzorg COPD - Periode: 1 januari t/m 1 juli Doel: Inzicht krijgen in de mate van tevredenheid van patiënten met COPD in de regio Maastricht-Heuvelland over de zorgverlening binnen de ketenzorg COPD. - Status: Afgerond met een rapport (2012). Artikel in ontwikkeling Onderzoek De juiste patiënt op de juiste plek - Projectteam: Martine de Milliano (WESP student), Dr. Anna Huizing (RHZ), Prof. dr. Nicolaas Schaper (MUMC+), Prof. dr. Geertjan Wesseling (MUMC+), Dr. Arno van Raak - Periode: 23 oktober 2012 t/m 1 april Doel: Inzicht krijgen in de hoeveelheid patiënten met DM2 en COPD die in de regio Maastricht-Heuvelland zorg ontvangen binnen de eerstelijns ketenzorg programma s en/of de tweede lijn. Daarnaast wordt inzicht verkregen in de welke mate waarin patiënten momenteel op de juiste plek de juiste zorg ontvangen, wie op welke plek het beste terecht kan en tot welke verschuivingen dit gaat leiden binnen de huidige patiëntenpopulatie in deze regio. - Status: Voorbereidende fase Onderzoek Systematische kwaliteitsverbetering van zorg voor COPD patiënten - Projectteam: Drs. Denise Barendse, Dr. Anna Huizing, Prof. Dr. Bert Vrijhoef, Prof. Dr. Geertjan Wesseling - Periode: Doel: Het verkrijgen van inzicht in de oorzaken van het lager dan - verwachte aantal COPD-patiënten in zorg binnen de ketenzorg COPD teneinde de kwaliteit van zorg voor COPD-patiënten in deze regio te kunnen verbeteren - Status: Afgerond met een rapport en publicatie in de CAHAG bulletin (2012) Onderzoek Procesevaluatie (G)OUD - Projectteam: Drs. Maud van Hoof, Drs. Ingeborg Wijnands, Dr. Anna Huizing - Periode: Doel: Het verkrijgen van inzicht in het verloop (de uitvoer en de resultaten) van het [G]OUD consult binnen de individuele zorg- en onderzoekspraktijken in regio Maastricht-Heuvelland. Status: Lopend onderzoek 10

11 Ziektespecifieke onderwerpen Promotie onderzoek Liraglutide with or without NEAT in type 2 diabetes mellitus (DM2) - Projectteam: Drs. Dirk van Moorsel, Dr. Anna Huizing (RHZ), Dr. Marleen Kars, Prof. dr. Nicolaas Schaper (MUMC+) - Periode: Doel: Het verkrijgen van inzicht in het gecombineerde effect van GLP-1 en een toename van NEAT op de glucosehuishouding en het gewicht van patiënten met diabetes mellitus type 2. - Status: Opstart fase 3. Plannen voor Generieke en procesmatige onderwerpen Patiënttevredenheid binnen de ketenzorgprogramma s De meerwaarde van de ketenzorgprogramma s in termen van kwaliteit van zorg, doelmatigheid en substitutie van zorg De toekomst van ketenzorgprogramma s (zorg op maat, comorbiditeit) De rol van E-health programma s binnen ketenzorgprogramma s De aanpak van leefstijl De rol van de patiënt en zelfmanagement binnen ketenzorgprogramma s Het motiveren van patiënten Ziektespecifieke onderwerpen De onderzoeksonderwerpen op het gebied van DM2 zijn: Effect van de ketenzorg DM2 op de belangrijkste uitkomsten bij diabetes. [Wordt nog verder ingevuld] De onderzoeksonderwerpen op het gebied van COPD zijn: Het verkrijgen van inzicht in de mate waarin exacerbaties van COPD voorkomen bij eerstelijns COPD-patiënten in de regio Maastricht-Heuvelland, de wijze waarop het zorgproces plaatsvindt, de wijze waarop eerstelijns COPD-patiënten met exacerbaties omgaan en de mate waarin de eerstelijns ketenzorg COPD bijdraagt aan een goede zorg rondom exacerbaties van COPD. Inzicht krijgen in de kwaliteit en de rol van spirometrie in de behandeling van COPD patiënten in de eerste lijn. 11

12 Het in kaart brengen van zorgmijders met COPD: wat is de omvang van het probleem, wat zijn karakteristieken van deze patenten en waarom mijden deze patiënten de zorg? De onderzoeksonderwerpen op het gebied van HVZ zijn: Het krijgen van inzicht in de mate waarin de implementatie van het zorgprogramma ketenzorg HVZ heeft geleid tot een verbetering van de kwaliteit van zorg voor mensen met hypertensie, hyperlipidemie en/of een hart- en vaataandoening in de regio Maastricht-Heuvelland. [Wordt nog verder ingevuld] De onderzoeksonderwerpen op het gebied van GGZ zijn: Het verkrijgen van inzicht in de mate waarin de ketenzorg GGZ leidt tot een betere diagnostiek van GGZ problematiek in de regio Maastricht-Heuvelland? [Wordt nog verder ingevuld] De onderzoeksonderwerpen op het gebied van Ouderen zijn: Polyfarmacie [Wordt nog verder ingevuld] 12

13 Overige onderzoeken Onderzoek To meet the needs - Projectteam: Drs. Maud van Hoof, Drs. Marianne Frederix, Dr. Anna Huizing - Periode: Doel: Met dit onderzoeksproject wordt beoogd de leefstijl van mensen met een lage SES die woonachtig zijn in een achterstandswijk in Maastricht te verbeteren door het aanbieden van een passend laagdrempelig, wijkgericht aanbod dat integraal wordt aangeboden en aansluit bij de behoeften van deze mensen. Om dit hoofddoel te bereiken zal eerst inzicht worden verkregen in de ervaren zorgbehoeften van mensen met een lage SES die woonachtig zijn in een achterstandswijk in Maastricht. - Status: Lopend onderzoek In 2012 wordt vanuit ZIO O&O geparticipeerd in de volgende onderzoeken: NPO promotiestudie naar de effecten van [G]OUD. Hiermee verbonden is de participatie in de promotiestudie lerend netwerk ouderenzorg (NPO subsidie). De promotiestudie PILL, naar polyfarmacie bij ouderen (NPO subsidie). Een Europese studie naar de effecten van diseasemanagement (DISMEVAL, EU subsidie). Een promotiestudie naar de effecten van een internetgebaseerde leefstijlinterventie bij COPD patiënten (ZONMW subsidie). De Maastricht Studie Een studie naar de effectiviteit van het leefstijlprogramma Gezond a la Carte (GALA). 13

14 Literatuurlijst 1. Landelijke Huisartsen Vereniging. LHV-standpunt 'De huisarts als regisseur en gids'. 2012; Available from: 2. Berenschot, L. and L. Van der Geest, Integrale zorg in de buurt. Meer gezondheidsresultaat per euro. 2012, NYFER: Utrecht. 3. DGV Nederlands Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik, Benchmark Voorschrijven , DGV Nederlands Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik: Utrecht. 14

15 Bijlage 1 Samenstelling werkgroep innovatie en evaluatie HVZ Dr. A.R. Huizing, coördinator chronische zorg en onderzoeker, stichting RHZ Drs. R. Minnaard, huisarts, gezondheidscentrum De Hofhoek Drs. R. Prevoo, huisarts Cadier en Keer Dr. G. Schulpen, medisch directeur, stichting RHZ Drs. B. van der Velden-van Ansem, huisarts Valkenburg Drs. T. Wetzels, huisarts Borgharen 15