Ontwikkelingsstoornissen en verslaving bij meisjes. PJM van Wijngaarden-Cremers, hoofd verslavingspsychiatrie Dimence

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Ontwikkelingsstoornissen en verslaving bij meisjes. PJM van Wijngaarden-Cremers, hoofd verslavingspsychiatrie Dimence"

Philomena van den Pol
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Ontwikkelingsstoornissen en verslaving bij meisjes PJM van Wijngaarden-Cremers, hoofd verslavingspsychiatrie Dimence

2 inhoud Inleiding Casus 1 en 2 Gevolgen Comorbide aandoeningen Behandeling conclusies

3 ASS en ADHD - Zijn niet beperkt tot jongens, noch bij kinderen - Hoge persistentie van beperkingen - Diagnose op volwassen leeftijd - Verschuivingen in de prevalentie - Het meeste onderzoek & beleid gebaseerd op studies bij jongens. - Volwassenen en vrouwen onvoldoende herkend

4 Anja - 13 jaar - Opgepakt wegens openbare dronkenschap - Spijbelt al maanden - Alcohol afhankelijk - Na detox: ADHD ook in voorgeschiedenis - Naast ADHD ook Dysthyme stoornis

5 Anja Voorgeschiedenis - Jongste van twee kinderen / vader VSO veel wisselende banen moeders vader alcoholist - Verder goed sociaal geintegreerd gezin - Broertje gaf/geeft heel veel problemen (CD) - Leuke dromerige kleuter - Op de basisschool gezellige kwebbelende onderpresteerder

6 Anja Problemen - Vroeg rijp meisje dat op 9 jarige leeftijd misbruikt wordt door een groep hangpubers - Niet onderkende PTSS - Abrupt van school naar ZMOK school - Uitdagende hypersexueel gedrag - Hangt rond met jongens van Ouders raken greep kwijt, regelmatig dronken

7 Anja illustreert het zeer grote risico op traumatisatie en verglijden naar middelen misbruik bij NIET onderkende ADHD bij meisjes

8 praktijk Casus M - 20 jaar - verslaafd cocaine, blowen misbruik alle andere drugs behalve heroine - 6x behandeld in diverse klinieken - sexueel misbruik - borderline persoonlijkheid

9 praktijk Na detox: - Angstig - Chaotisch - Aandachtsproblemen - Dwangmatig - ADHD - Moeite met contact itt vroeger?! - na 2 jaar--- ASS

10 ADHD

11 Kernsymptomen Aandachtsstoornis Hyperactiviteit Impulsiviteit

12 ADHD symptomen in de tijd Aandachtsproblemen Impulsiviteit Hyperactiviteit Leeftijd

13 sekseverschillen ADD- subtype gedrag niet storend vaker ADD Jongens vaker doorverwezen ondanks correctie (CD,ODD,agressie) Hyperactiviteit anders ( kletsen)

14 sekseverschillen Meest gebruikte schalen(b.v. Conners) nadruk op externaliserend gedrag (23 van 59) 7 van 59 betrekking op internaliserende eigenschappen Verschil in opvoeding

15 Remissie ADHD symptomen in de tijd Biederman ea, 2000

16 Beloop symptomen Hyperactiviteit is aangepast, gecompenseerd of verinnerlijkt: Vermijden bijeenkomsten met stilzitten Excessief sporten Hectische baan vol afwisseling Blowen/alcohol/tranquillizers tegen onrust Druk praten, innerlijke onrust Afname uiterlijk opvallende hyperactiviteit wrs reden achterhaalde hypothese dat ADHD overging met leeftijd

17 Gevolgen niet gediagnosticeerde ADHD Aangeleerde hulpeloosheid - geven zichzelf vaker de schuld - verwachting in toekomst vergelijkbare neg. gebeurtenissen - weinig aan kunnen doen Externe locus of control

18 Gevolgen niet gediagnosticeerde ADHD Vaker depressie en angststoornissen Vaker emotiegerichte coping Minder taakgerichte coping

19 ADHD en comorbiditeit Stel elke stoornis afzonderlijk vast Behandel op volgorde van ernst VS: 77% tenminste een comorbide stoornis NL: 78% een comorbide stoornis, 33% heeft er twee Biederman 1993, Kooij 2001

20 Welke comorbiditeit? Depressie (waarvan 60% SAD) 20-55% Bipolaire stoornis (88% BP II) 10% Angststoornissen 20-30% Middelenmisbruik 25-45% Roken 40% Cluster B PS 6-25% Slaapproblemen (wrs DSPS) 70% Biederman 1991,1993, 2002; Weiss 1985; Wilens 1994; Kooij 2001, 2004, 2007 in voorbereiding; Amons 2006

21 Angst en depressie met ADHD - vaker internaliserende symptomen - na puberteit - 1/3 depr. sympt. versus 1/10 zonder - 2/3 in verl. depressief versus tot 1/3 zonder

22 met ADHD Angst en depressie - 2/3 last gehad van angst - Waarvan 1/3 verlammende angst in sociale situaties - 1/5 zonder

23 PTSS Prev. van ADHD bij getraumatiseerde kinderen % Volw. ADHD kwetsbaarder ontwikkelen PTSS Kind. met PTSS hyperactief gedrag vertonen wat lijkt op ADHD Kind. met emot. probl./traumager. angst gedrag vertonen wat lijkt op aandachtsproblemen met ADHD en leerstn. op school trauma s oplopen PTSS leerprobl.

24 Genetisch verband Verslaving ADHD slechter zelfbeeld Verbetert door drugsbebruik Toename stress(adolescentie) behoefte aan zelfmedicatie

25 vroege life events Genetische factoren Gevoeligheid Dopamine systeem Ontregeling stress systemen Huidige Stress belasting neuropsychiatrische aandoeningen Verslaving PTSS ADHD ASS? Gen- en omgevingsfactoren in het kwetsbaarheidsmodel (uit wat heet verslaving A.Schellekens en J.verkes 2004 )

26 Verslaving onbewust pijn en verveling behandelen met zelfmedicatie ( eten, chocola, alcohol, drugs) Gewoonte verslaving ADHD koolhydraatrijk voedsel kalmeren/ stimuleren ADHD grotere kans alc./drugs problemen ADHD vroeger opsporen noodzakelijk om SUD te voorkomen

27 vroege life events Verwaarlozing Mishandeling -Sexueelmisbruik Genetische Factoren Kwetsbaarheid voor verslaving-adhd-ass-odd/cd Impulsiviteit/compulsiviteit Gevoeligheid Dopamine systeem Ontregeling stress systemen Huidige Stress Belasting Leerproblemen- Uitval school/werk/peergroup Sexueel misbruik Ontwikkelingsstoornissen Verslaving ODD/CD ADHD ASS PTSS Gen- en omgevingsfactoren in het kwetsbaarheidsmodel uit Kind en Adolescent 2010 Verslaving als ontwikkelingsstoornis: Een andere kijk op neurobiologie en comorbiditeit Patricia J.M. van Wijngaarden-Cremers & Rutger Jan van der Gaag

29 ASS

30 Autisme een mannen kwaal? Autisme gekenmerkt : Stoornissen ontwikkeling van wederkerige sociale contacten Stoornissen verbale en non-verbale communicatie starre patronen van gedrag en beperkte interesses Een stoornis of gewoon het overdreven beeld van een man????

31 Evolutie In primitieve samenlevingen : : functioneren van de groep aantrekkelijk: verbinden sterke sociale en communicatieve vaardigheden : voedsel aantrekkelijk: detailgerichte jager niet bemoeit sociale gebeuren

32 Evolutie Vrouwen steeds meer gekenmerkt : Sociale kwaliteiten Taalvaardigheid Analoog denken

33 Evolutie Mannen werden steeds meer gekenmerkt door Sterke detail gerichtheid Logisch denken (wiskunde knobbel) Eenzijdig doorzetten op een bepaald thema (wetenschappers: denk aan de computer technologie) Meer digitaal (zwart-wit) denken

34 Evolutie niet volkomen onderscheiden verdeling volgens de Gauss curve extreem mannelijk denkenden vrouwen die mannelijker denken dan vele mannen

35 Evolutie mannelijke en vrouwelijke eigenschappen onder invloed van chromosomen en hormonen Testosteron ook bij vrouwen transseksuelen : patroon van denken verandert onder invloed toedienen hormonen

36 Wat vertelt de genetica ons? In 10-15% ASS bekende oorzaak In 85% erfelijke aanleg ook omgevingsinvloeden: Middelen/geneesmiddelen? infecties? Hormoonspiegels???

37 Wat vertelt de genetica ons? Verdeeld over 17 chromosomen Veel aandacht voor chromosoom 7 en 15 MAAR ook het X-chromosoom

38 Wat vertelt de genetica ons? David Skuse (Londen ) Turner (X-O) autisme vaak voor alleen meisjes X-chromosoom van moeder hebben!!!

39 literatuur T.Attwood: meisjes en vrouwen met asperger : vaker verwezen ( extern./agressief gedrag) : - passieve persoonlijkheid - vaker bemoederd door - gemotiveerder om te leren - vaker toneel/dramalessen - vaker ingebeelde vrienden - vaker interesse voor dieren en klassieke literatuur - meer problemen puberteit

40 Vrouwen met ASS: symptomen en bijkomende problemen Meisje met zeer uitgesproken Kannerautisme en laag IQ worden niet gemist Meisjes met hoger IQ en wat ASS symptomen van ASS schuil gaan achter Angst Leerproblemen Stemmingswisselingen

41 Vrouwen met ASS: symptomen en bijkomende problemen taalvaardigheid en bepaalde mate van sociale empathie kunnen tobberig zijn (tot depressie aan toe) mannelijke ASS eigenlijk nooit ongemakkelijk of schuldig voelen. compensatieve obsessieve gedragingen (eetstoornissen en verslaving)

42 relaties en seksualiteit Seksualiteit is bij ASS vaak nog een taboe onderwerp ASS is een cognitieve stoornis zonder biologische afwijkingen Vrouwen met ASS tobben vaak met vragen rondom seksualiteit Maar bovenal zijn zij gemakkelijke potentiële slachtoffers van seksueel misbuik (willen graag contact met alle gevolgen van dien)

43 conclusies ADHD bij ADHD komt bij even vaak voor Vaker het ADD-subtype Comorbiditeit groter en vaker reden van consult

44 Conclusies ASS bij Diagnostiek bij meisjes het ASS is moeilijk bij de mildere vormen Co-morbiditeit speelt een hele sterke rol Wees heel alert op tekenen van mishandeling en misbruik ( ASS lijden vaak zonder dat zij dat kunnen / durven te uiten)

Vergelijkbare documenten

Impulsief, avontuurlijk, maar vooral kwetsbaar seksueel geweld bij meisjes met ADHD

Impulsief, avontuurlijk, maar vooral kwetsbaar seksueel geweld bij meisjes met ADHD Dr. PJM van Wijngaarden- Cremers SCOS ( Specialistisch Centrum Ontwikkelings Stoornissen) Dimence Inhoud Inleiding ontwikkeling