Geld voor gemeenten in het sociaal domein. Uithoorn, 17 september 2015 Gijs Oskam, VNG/Gemeentefinanciën

Transcriptie

1 Geld voor gemeenten in het sociaal domein Uithoorn, 17 september 2015 Gijs Oskam, VNG/Gemeentefinanciën

2 Programma Inkomstenbronnen Eigen inkomstenbronnen Uitkeringen van het Rijk Decentralisatie Jeugdzorg en Wmo/AWBZ

3 Inkomstenbronnen

4 Inkomstenbronnen 2015 Totaalinkomsten bijna 60 miljard 16% 19% 65% Rijk Belastingen en retributies Overige middelen

5 Eigen inkomsten

6 Gemeentelijke belastingen Gesloten systeem: alleen heffing mogelijk als opgenomen in Gemeentewet of andere wet Niet gekoppeld aan tegenprestatie Belangrijkste belasting is onroerende zaakbelasting

7 Retributies Gekoppeld aan tegenprestatie Opbrengsten mogen alleen gebruikt worden voor het doel waarvoor ze worden geheven Tarieven mogen niet hoger zijn dan kosten-dekkend Belangrijkste zijn rioolrechten en afvalstoffenheffing

8 Belastingen en retributies Uithoorn Kijk op

9 Woonlasten meerpersoonshuish. 2015

10 Overige eigen inkomsten Inkomsten uit voorzieningen/prijzen (bijv. musea, sportaccommodaties) Inkomsten uit aandeelhouderschap Inkomsten uit bezittingen en eigen vermogen (bijv. huurpacht, grondexploitatie, rente) Overige eigen inkomsten zijn onregelmatig verdeeld over gemeenten en kunnen per jaar sterk variëren

11 Uitkeringen van het Rijk

12 Specifieke uitkeringen Geldstroom van het Rijk naar gemeenten Rijk bepaalt omvang én besteding (geoormerkt geld) Voorbeelden specifieke uitkeringen 2015: Algemene bijstand Sanering verkeerslawaai 5,7 mrd 24 mln In 1985 ruim 400 specifieke uitkeringen, in 2015 nog ongeveer 30

13 Gemeentefonds Geldstroom van het Rijk naar gemeenten Onderdelen: Algemene uitkering (AU) Decentralisatie-uitkeringen (DU)* Beheerders ministers van Financiën en BZK Besteding niet gekoppeld aan bepaald doel, dus vrij besteedbaar (niet geoormerkt) * Incl. Integratie-uitkeringen (IU = tijdelijke DU)

14 Kenmerken algemene uitkering In 2015 gaat het om ca. 15 mrd Groei AU direct gekoppeld aan groei rijksuitgaven: samen de trap op, samen de trap af Slechts een deel van de rijksuitgaven tellen mee Verdeling aan de hand van een complex verdeelsysteem met 60 verdeelmaatstaven Nogmaals: het geld is niet geoormerkt

15 Ontwikkeling AU en Conjunctuur Stand meicirculaire % 6% 4% 2% 0% -2% -4% Nominale groei

16 Ontwikkeling AU en Conjunctuur Stand meicirculaire % 6% 4% 2% 0% -2% -4% Nominale groei Reële groei

17 Ontwikkeling AU en Conjunctuur Stand meicirculaire % 6% 4% 2% 0% -2% -4% Nominale groei Reële groei Groei BBP

18 Groei AU Nominaal, groei van jaar tot jaar (in mln euro s) GF-circulaire Mei September Mei September Mei

19 Groei AU Nominaal, groei van jaar tot jaar (in mln euro s) GF-circulaire Mei September Mei September Mei

20 Verdeling algemene uitkering Gemeenten kunnen bij gelijke tarieven een gelijkwaardig voorzieningenniveau bieden Model is globaal en kostengeoriënteerd en houdt rekening met OZB-capaciteit en structuurkenmerken ( hoe ziet de gemeente er uit en wat kan de gemeente zelf aan OZB ophalen ) Verdeling via ca. 60 objectieve maatstaven Verdeling is/wordt in 2015 en 2016 aangepast aan veranderende omstandigheden

21 Verdeelmaatstaven AU OZB (negatieve maatstaf) Inwoners Woonruimten Huishoudens laag inkomen Bijstandsontvangers Uitkeringsontvangers Minderheden Jongeren Ouderen Leerlingen SO en VO Omgevingsadressendichtheid Lokaal klantenpotentieel Regionaal klantenpotentieel Oppervlakte land Oppervlakte binnenwater Oppervlakte buitenwater Oppervlakte bebouwing Vast bedrag Bodemgesteldheid En nog veel meer.

22 Algemene uitkering per inwoner Gemeente Gemeente Aalsmeer 590 De Ronde Venen 654 Amstelveen 717 Ouder-Amstel 622 Uithoorn 730 Nieuwkoop 632 Amsterdam Leiden Haarlemmermeer 632 Ned. gemiddeld 881

23 Kenmerken DU s Decentralisatie-uitkeringen: * Lijken op specifieke uitkeringen Herkenbaar in gem.fonds (bijv. WMO 2007) Eigen verdeling en vaak ook groeipad Eenvoudige verantwoording in gemeenterekening Geld is niet geoormerkt * Incl. Integratie-uitkeringen (IU = tijdelijke DU)

24 Ontwikkelingen Sociaal Domein Wmo, Jeugd en Participatie

25 Decentralisatie Sociaal Domein (1) Bouwen op de eigen kracht van burgers Motto: één gezin, één plan, één regisseur Decentralisatie naar gemeenten: AWBZ/WMO Jeugdzorg Participatiewet Zelfredzaamheid faciliteren en stimuleren; steun alleen voor wie het niet zelf en in eigen omgeving kan regelen en organiseren

26 Decentralisatie Sociaal Domein (2) Integratie-uitkering sociaal domein Niet geoormerkt Uitgaven worden gemonitord: monitoren lastig, maar belangrijk WMO 2007 en algemene bijstand doen niet mee Elk onderdeel in integratie-uitkering heeft eigen systematiek voor vaststelling macrobudget en wijze van verdelen

27 Herverdeling Wmo (l) en Jeugd (r)

28 Zorg/WMO

29 Macrobudget Wmo De korting uit regeerakkoord beloopt ± 1,2 miljard; 0,7 op nieuwe taken, 0,5 op hulp bij huishouden Korting Wmo loopt niet op, wel lopen enkele tijdelijke middelen af in 2016 Per ,4 mld in het gemeentefonds: 2,1 mld naar alle gemeenten 1,4 mld naar centrumgemeente Op onderdelen nog gesprekken over budget, ook voor Deloitte toetst mutaties

30 Verdeelmodel Wmo Verdeling 2015 via historisch budget (basis 2013) Budget voor beschermd wonen blijft voorlopig historisch M.i.v ,1 mld overgang naar objectief verdeelmodel In 4 jaar, maximaal 15 nadeel per inwoner per jaar Proces tot verbetering model Onderdeel overkoepelende overgangsregeling

31 Verdeelmaatstaven Wmo 2016 Objectieve verdeling voor alle gemeenten Maatstaf Mln % Inwoners 164 8% Inwoners % Eenpersoonshuishoudens 135 6% Uitkeringsontv. -/- bijstandontvangers % Uitkeringen Wajong % Huish. laag inkomen boven drempel % Medicijngebruik boven drempel % Lokaal klantenpotentieel 184 9% Kernen > 500 inwoners 8 0% Omgevingsadressendichtheid % Totaal % 114%

32 Jeugd

33 Macrobudget Jeugd Oplopende efficiencykorting van 120 in 2015 naar 450 mln in 2017 In ,9 mld in het gemeentefonds: 0,5 mld voor voor voogdij- en 18plus-cliënten 3,4 mld naar alle gemeenten Op onderdelen nog gesprekken over budget, ook voor Deloitte toetst mutaties

34 Verdeelmodel Jeugd Verdeling 2015 via historisch budget (basis 2012) Budget voor voogdij- en 18plus-clienten blijft historisch (circa 500 mln) Restant m.i.v overgang naar objectief verdeelmodel In 4 jaar, maximaal 15 nadeel per inwoner per jaar Proces tot verbetering model Onderdeel overkoepelende overgangsregeling

35 Verdeelmodel Jeugd Macrobudget ,9 miljard Jeugdzorg in 2015: verdeling aan de hand van werkelijke uitgaven per gemeente in 2012 M.i.v overstap naar objectieve verdeling (verdeling aan de hand van objectief meetbare kenmerken) >> 3,4 miljard Blijvende historische verdeling voor o.a. voor jongeren onder voogdij >> 0,5 miljard

36 Verdeelmaatstaven Jeugd 2016 Objectieve verdeling voor alle gemeenten Maatstaf % Inwoners < 18 jaar 46% Eenoudergezinnen (EOG) 9% EOG met 2 kinderen of meer 7% EOG met bijstand 6% Medicijngebruik ouders (x aantal jongeren) 14% Gezinnen met armoederisico 3% Uitkeringsontv. -/- bijstandontvangers 24 Leerlingen met laagopgeleide ouders -11 Gem. gestand. inkomens per gemeente * Totaal 100% * Wegingsfactor, die op de score van de maatstaven wordt losgelaten

37 Van historisch naar objectief budget Euro s per inwoner Wmo Jeugd % Objectief Budget 2016 % Objectief Budget 2016 Aalsmeer 15 19% % 110 Amstelveen 1 1% % 117 Uithoorn 11 11% % 159 Nederland