Passende Financiële Verhoudingen

Transcriptie

1 Passende Financiële Verhoudingen 16 mei 2019 Arnhem

2 Introductie Wat is de bedoeling van vandaag Wat verwachten jullie Wat willen jullie zeker weten Wanneer is bijeenkomst geslaagd

3 Gemeentefonds nader bekeken

4 Heroverweging financiële verhoudingen Brede scope (4 sporen) 1. Gemeentefonds 2. Provinciefonds 3. Uitkeringsstelsel 4. Kennis- en informatie 4

5 Perceel I Perceel II Overig gemeentefonds excl SD Evaluatie verdeelmodellen Sociaal Domein Centrumfunctie, OEM, Vrijheidsgraden in taken, Belastingcapaciteit Kwalitatief onderzoek, Methodiek verdeelonderzoek Aanpassing verdeelmodel o.b.v. regressieanalyse op gemeentelijke uitgaven Publicatie in meicirculaire 2020 Toerekening overhead Volumeverdeling Eigen inkomsten Gebruik maatstaven Mutatie reserves Aanpassing verdeelmodel o.b.v. regressieanalyse op gemeentelijke uitgaven (Aanpassing woonplaatsbeginsel Jeugd) Publicatie in meicirculaire Invoering Invoering

6 Evaluatie verdeelmodellen sociaal domein Wanneer? Wat? Zomer 2019 Januari 2020 Januari maart 2020 Begin mei 2020 Mei 2020 Januari 2021 Bestuurlijke keuzes (over specifieke aandachtspunten) Afronding kwantitatief onderzoek Advisering door VNG en ROB Besluitvorming aanpassing verdeling in BOFv (incl. ingroeipad) Bekendmaking nieuwe verdeling in meicirculaire Invoering nieuwe verdeelmodellen sociaal domein

7 Waar gaat het over binnen het SD? Evaluatie verdeelmodellen sociaal domein Waar gaat het over? Hoe ziet het traject er uit? Waarom een herziening? Wie zijn betrokken? Onderzoeksmethode Het verdeelonderzoek

8

9 Waarom evaluatie van de verdeelmodellen? In 2015: Precies dezelfde systematiek als bij de algemene uitkering Cijfers gebaseerd op 2012 en 2013 Cijfers gebaseerd op situaties die nu niet meer bestaan Veel aannames, veel discrepanties Conclusie: verdeling IUSD was niet goed

10 AEF, april 2018; Zoeken naar Balans De verdeelmodellen bevatten geen expliciete beleidsmatige veronderstellingen De verdeelmodellen zijn niet toegerust voor aanstaande beleidswijzigingen Niet-uitlegbare verdeelmaatstaven (medicijngebruik, Wajong, gemiddeld inkomen)

11 BZK: Organisatie verdeelonderzoeken Perceel I: oges Perceel II: EVSD Begeleidingscommissie Fysiek/ Eigen middelen Begeleidingscommissie Educatie/ Cultuur/OOV/ Bestuur en AO Begeleidingscommissie Jeugd/ wmo Begeleidingscommissie Participatie/ Inkomen Stuurgroep oud gemeentefonds excl. Sociaal Domein Stuurgroep Evaluatie Verdeelmodellen Sociaal Domein Bestuurlijk Overleg Financiële Verhoudingen (BOFv)

12 Klankbordgroep heroverweging financiële verhoudingen Klankbordgroep herziening sociaal domein VNG: ambtelijke begeleiding VNG-programma VNG-commissies (incl. kopgroep) VNG- Expertgroep VNG: bestuurlijke begeleiding VNG-bestuur Bestuurlijk Overleg Financiële verhoudingen (BOFv)

13 Wil je meedoen of op de hoogte blijven?

14 Uitgangspunten huidige verdeling GF Verdeling is kosten georiënteerd

15

16 Verdeelformule cluster Educatie:

17 Regressieanalyse op gemeentelijke uitgaven Bron: SEO

18 Specifieke aandachtspunten EVSD 1. Clusterindeling 2. Beschermd wonen en maatschappelijke opvang 3. Invoering woonplaatsbeginsel jeugd 4. DU vrouwenopvang 5. Omgang met wijkteams 6. Transformatie

19 Aandachtspunt: indeling sociaal domein Indeling escalatie ladder IV3 Taakvelden Saldo lasten - baten per taakveld in mln. Geëscaleerde zorg 6.82 Geëscaleerde zorg , Geëscaleerde zorg ,03 Maatwerkvoorzieningen 6.6 Maatwerkvoorzieningen 578, Maatwerkdienstverlening , Maatwerkdienstverlening ,33 Inkomensvoorzieningen 6.3 Inkomensregelingen 1.813, Begeleide participatie 2.289, Arbeidsparticippatie, toeleiding werk 812,81 Algemene voorzieningen 6.1 Samenkracht en burgerparticipatie 1.886, Wijkteams 888, Volksgezondheid 674,15

20 Uitgangspunten verdeelonderzoek 1. Financiële verhoudingswet is uitgangspunt 2. Ondersteunend aan de transformatie 3. Transparantie

21 Financiële verhoudingswet is uitgangspunt

22 Ondersteunend aan transformatie Gemeenten zijn soms nog zoekende naar een goede manier om hun nieuwe taken te organiseren. Bijvoorbeeld de beste manier om lokaal maatwerk te leveren, ontschot te werken of om van individuele naar collectieve voorzieningen te bewegen.

23 Onderzoek is transparant Reproduceerbaarheid Onderzoeksgegevens, aannames en afwegingen zullen transparant in de eindrapportage en onderzoeks-verantwoording worden opgenomen en bestuurlijk worden afgestemd.

24 Onderzoek AEF

25 Onderzoek AEF: Beoordelingskader In ieder geval: Voldoet het aan de Financiële Verhoudingswet? Ondersteunt het de transformatie? Oplossing voor de knelpunten AEF? Uitlegbaarheid? Vereenvoudiging? Juiste maatstaven? Is dit voldoende?

26 Beoordelingskader: uitlegbaarheid Uitlegbaarheid: De uitlegbaarheid van de verdeling is een belangrijke randvoorwaarde voor draagvlak - Van de methode - Van de clusterindeling - Van de maatstaven - Van de gewichten van de maatstaven - Causale verbanden met de uitgaven - Van uitkomsten voor vergelijkbare gemeenten

27 Onderzoek AEF: taken van gemeenten Beschrijven wat de taken zijn en hoeveel beleidsvrijheid gemeenten hebben in de uitvoering ervan. De takenanalyse is input voor de clusterindeling. Het uiteindelijke verdeelmodel bestaat uit meerdere onderdelen. Per cluster van logisch met elkaar samenhangende taken wordt een apart verdeelmodel gemaakt Mijlpalen en richtinggevende gesprekken - Begin mei 2019: vaststellen beoordelingskader clusterindeling - Begin juni 2019: bespreken takenanalyse - Begin juli 2019: keuze clusterindeling

28 Onderzoek AEF: Maatstaven In de eerste fase van het onderzoek analyseren welke kenmerken onderzocht moeten worden als mogelijke maatstaf. Onder andere via interviews met experts uit gemeenten en wetenschap. Onderzoeken of de voorgestelde maatstaven beschikbaar zijn en toetsen of ze voldoen aan criteria uit een afwegingskader. Mijlpalen en richtinggevende gesprekken - Begin mei 2019: vaststellen afwegingskader voor maatstaven - Begin juli 2019: maatstavenset bespreken - Midden november 2019: toets maatstaven aan afwegingskader

29 Onderzoek Cebeon / AEF: Verzamelen en opschonen data Gegevens uniformeren en eventuele boekingsfouten corrigeren. Inzichtelijk maken welke kosten het gevolg zijn van beleids- of organisatorische keuzes. 1. Ophalen Iv3-data (informatievoorziening voor derden). 2. Steekproef van 100 gemeenten voor nader onderzoek. 3. Bij deze 100 gemeenten opvragen van nadere gegevens. 4. Op basis van nadere uitvraag Iv3 data te corrigeren. 5. Corrigeren van de data op basis van veranderingen in wet- en regelgeving

30 Tijdlijn onderzoek AEF

31 Oud gemeentefonds excl. Sociaal Domein Aanleiding Verdeelmaatstaven Aandachtspunten OGES: Eenvoudiger en globaler Inkomstenverevening Centrumfunctie maatstaven Beleidsvrijheid Samenhang twee trajecten

32 Belangrijkste verdeelmaatstaven Bijstandsontvangers Huishoudens Huishoudens laag inkomen Inwoners Jongeren Leerlingen Voortgezet onderwijs Lokaal klantenpotentieel Minderheden Omgevingsadressendichtheid Oppervlakte bebouwd kernen Ouderen Regionaal klantenpotentieel Woonruimten Woonruimten x bodemfactor

33

34 Quiz: Noem de 10 verdeelmaatstaven die het grootste bedrag verdelen?

35 Maatstaven percentage cumulatief 1.Inwoners 21,0 2.Omgevingsadressendichtheid 9,0 30,0 3.Jongeren 7,35 37,35 4.Bijstandsontvangers 7,25 44,60 5.Huishoudens 5,83 50,43 6.Huishoudens laag inkomen 5,83 56,26 7.Lokaal klantenpotentieel 5,36 61,62 8.Minderheden 3,73 65,35 9.Woonruimten 3,65 69,00 10.Woonruimten x bodemfactor 3,56 72, Regionaal klantenpotentieel 3,06 75, Oppervlakte bebouwd kernen 2,22 77,84 x bodemfactor kern 13. Leerlingen Voortgezet onderwijs 2,17 80, Ouderen 2,05 82,06

36 Uitgavenverevening Minder clusters, minder maatstaven Wellicht andere clusterindeling

37 Focus Oud gemeentefonds ex Sociaal Domein Doel: eenvoudiger en globalere verdeling Aandachtspunten: Eenvoudiger en globaler Regionalisering Investeringsgerelateerde uitgaven Regionale verschillen: groei en krimp Eigen inkomsten Centrumfunctie

38 INKOMSTENVEREVENING

39 Vrij besteedbare middelen van gemeenten Algemene uitkering OZB capaciteit Overige eigen middelen (OEM): Overige belastingen Winst grondexploitatie Rente Rendement aandelenbezit (oa BNG) Erfpacht

40 Bedrag (mld) 20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Infrastructuur en gebiedsontwikkeling Cultuur en ontspanning Maatschappelijke ondersteuning Educatie Bestuur en alg. onderst. Werk en inkomen OOV Jeugd

41 Bedrag (mld) 20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 Algemene uitkering Infrastructuur en gebiedsontwikkeling Cultuur en ontspanning 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Maartschappelijke ondersteuning Educatie Bestuur en alg. onderst. Werk en inkomen OOV Jeugd

42 Bedrag (mld) 20,0 18,0 Algemene uitkering 16,0 14,0 12,0 Infrastructuur en gebiedsontwikkeling Cultuur en ontspanning 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Ozb capaciteit Oem Maartschappelijke ondersteuning Educatie Bestuur en alg. onderst. Werk en inkomen OOV Jeugd

43 Algemene uitkering van gemeente is: Totaal uitgavenijkpunten ijkpunt OZB ijkpunt oem. In 2016: 18,7 mld - 2,2 mld - 0,9 mld = 15,6 miljard

44 ijkpunt ozb: 80% van de WOZ waarde woningen en 70% WOZ waarde niet-woningen tegen gemiddeld rekentarief. ijkpunt oem: in 1997: -5,4% van de uitgavenijkpunten Daarna nooit meer naar gekeken en ook geen rekening meer mee gehouden. Heel scheve verdeling over gemeenten

45 Perceel I Perceel II 2018 Oud gemeentefonds exclusief SD (OgeS) Centrumfunctie, OEM, Vrijheidsgraden in taken, Belastingcapaciteit, Uitkeringsstelsel Evaluatie verdeelmodellen Sociaal Domein (EvSD) Kwalitatief onderzoek, Methodiek verdeelonderzoek Aanpassing verdeelmodel o.b.v. regressieanalyse op gemeentelijke uitgaven Publicatie in meicirculaire 2020 Toerekening overhead Volume verdeling Eigen inkomsten Gebruik maatstaven Mutaties reserves Aanpassing verdeelmodel o.b.v. regressieanalyse op gemeentelijke uitgaven Aanpassing woonplaatsbeginsel Jeugd Publicatie in meicirculaire Invoering Invoering

46 Bestuurlijke keuzes zomer 2019: 1. clusterindeling 2. mate van inkomstenverevening 3. hoe om te gaan met overhead 4. regionalisering 5. omvang clusters 6. beoordelingskader 7. beoordeling herverdeeleffecten 8. hoe om te gaan met outliers 9. botsende uitgangspunten van ROB

47 Spoor 3: Uitkeringsstelsel

48 Informatie VNG: BZK: AEF: CEBEON: