Pyschosociale aspecten

Transcriptie

1 Pyschosociale aspecten Drs. Minke Eilander VUmc pedagoog & promovendus Veerkracht bij adolescenten met diabetes type 1 De relatie tussen probleem gedrag en HbA1c ISPAD 2014 Resilience Hilliard

2 Veerkracht (Resilience) Dr. Marisa Hilliard, Houston, Texas ISPAD 2014 Resilience Hilliard

3 Veerkracht What happens when people overcome extremely stressful or difficult situations* and do better than expected. * the kinds of situations that would be expected to throw everything off-track, like exposure to war, trauma, or major disease Luthar, 1993; Masten, 2001 ISPAD 2014 Resilience Hilliard

4 Veerkracht? Beschermende factoren Individueel: - Intelligentie - Self-Efficacy - Optimisme - Gevoel voor humor - Talenten - Doel Sociaal netwerk: - Goede relatie met belangrijke volwassenen - Voorspelbare omgeving - Ondersteunende gezinsinteractie - Sociale peergroep Omgeving: - Goede school - Publieke veiligheid - Beschikbare gezondheidszorg - Financiele middelen Masten, 2001 ISPAD 2014 Resilience Hilliard

5 Beschermende eigenschappen Intrapersoonlijk Interpersoonlijk Probleem oplossend vermogen Copings vaardigheden Zelfregulatie Kunnen tonen van dankbaarheid Support vragen Deelnemen aan sociale activiteiten Positieve opvoedingsstijl Masten, 2004; Luthar et al., 2006; Rutter, 2012 ISPAD 2014 Resilience Hilliard

6 Waarom kijken naar veerkracht? Veel onderzoek naar risico factoren voor slechte diabetes uittkomsten. Zinvol voor adolescenten en gezinnen die het niet zo goed doen Stimuleer en versterk individuele en familie factoren die bijdragen aan een goede diabetes management ISPAD 2014 Resilience Hilliard

7 Met veel adolescenten gaat het wel goed! A1c % Baseline 6-9 mos mos mos. 40% Meeting Treatment Targets Normatively Similar High Risk BGM Frequency subgroups of diabetes management and control Little change over 2 years Baseline 6-9 mos mos mos. * Hilliard et al., et 2013 al., 2013 ISPAD 2014 Resilience Hilliard

8 Diabetes + beschermende factoren Optimisme & selfeffectivity Effectieve communicatie en support van ouders Goede relatie met artsen en verpleegkundigen Probleemoplossend vermogen en copingsvaardigheden Ouders monitoren op actieve wijze de diabetes management Actieve deelname aan ziekenhuisbezoeken ISPAD 2014 Resilience Hilliard

9 Veerkracht in Actie Tegenslag Eigenschap Beschermende vaardigheden Veerkracht Intensieve behandeling Diabetes moe, diabetes stress Gevoel van isolatie Optimisme Diabetes online community Kennis van de technologie Ervaring Interventie om vaardigheden te ontwikkelen die bijdagen aan veerkracht Positief heretiketeren van gedachtes Support zoeken Herhalen wat werkt, zoals sporten Leuke dingen doen (met anderen) Goede stemming Hoopvol zijn Betere management en diabetes controle ISPAD 2014 Resilience Hilliard

10 Interventies Systeem therapie voor diabetes Effectieve communicatieve vaardigheden Training voor copingsvaardigheden Aanleren van effectieve copingsmechanismen Familie Teamwork Samen probleemoplossende vaardigheden Monitoren van de Kwaliteit van Leven (KvL) Patient-zorgverlener communiceren over KvL Wysocki et al., 2008; Anderson et al., 1999; Grey et al., 2000; De Wit et al., 2008 ISPAD 2014 Resilience Hilliard

11 Dr. Marisa Hilliard Presentatie ISPAD webcasting ISPAD 2014 Resilience Hilliard

12 Adolescenten met type 1 diabetes Wat is de relatie tussen probleem gedrag en HbA1c? Minke Eilander, MSc VU University Medical Center Amsterdam, The Netherlands

13 DINO: Diabetes IN Ontwikkeling Longitudinaal multi center cohort onderzoek Diabeter, Rotterdam & Deventer HAGA ziekenhuis Juliana kinderziekenhuis, Den Haag Meander MC, Amersfoort UMCG, Groningen VUmc, Amsterdam

14 DINO: Diabetes IN Ontwikkeling Biologische ontwikkeling Psychosociale ontwikkeling Cognitieve ontwikkeling Welbevinden van de ouders Diabulimia

15 Probleem gedrag Lage self-efficacy Minder zelfvertrouwen Dysfunctionele copingmechanismen Risicovol gedrag HbA1c Reageren niet op straf Impulsief Concentratie problemen Duke DC, Geffken GR, Lewin AB, Williams LB, Storch EA and Silverstein JH. Glycemic control in youth with type 1 diabetes: family predictors and mediators. J.Pediatr.Psychol. 2008; 33: Cohen DM, Lumley MA, Naar-King S, Partridge T and Cakan N. Child behavior problems and family functioning as predictors of adherence and glycemic control in economically disadvantaged children with type 1 diabetes: a prospective study. Journal of Pediatric Psychology 2004; 29: Carr A. The Handbook of Child and Adolescent Clinical Psychology. A Contextual Approach. Londen: Routledge; 2006.

16 Probleem gedrag HbA1c Zelfvertrouwen in diabetes zelfzorg Mismanagement

17 Online vragenlijst ingevuld door jarigen SDQ: intern en extern probleemgedrag CIDS-youth Mismanagement scale HbA1c

18 Resultaten M SD Boys / Girls (N / %) 45 / / 48.9 Age Diabetes duration (yrs) Glycemic control (HbA1c) 64.3 mmol/mol (8.0%) 11.5 Age onset

19 Resultaten Probleem gedrag Direct effect β=0.625 P=0.029* HbA1c

20 Resultaten Probleem gedrag HbA1c Zelfvertrouwen in diabetes zelfzorg Mismanagement Total indirect effect BCa 95% 0.25 to 0.85* Point estimate = 0.50

21 In de klinische praktijk Signaleren en oplossen van probleemgedrag en het vergroten van zelfvertrouwen in de diabetes zelfzorg zou de diabetes uitkomsten kunnen optimaliseren Aandacht voor extern probleemgedrag Causaliteit?

22 Maartje de Wit, PhD Vumc, Amsterdam Prof. Frank Snoek, PhD Vumc, Amsterdam Joost Rotteveel, MD-PhD Vumc, Amsterdam Roos Nuboer, MD Meander MC, Amersfoort Henk-Jan Aanstoot, MD-PhD Diabeter, Rotterdam Mieke Houdijk, MD-PhD HAGA Hospital, The Hague Willie Bakker-van Waarde, MD-PhD UMCG, Groningen Per Winterdijk, MD Diabeter, Deventer

23 Minke Eilander