De transgenderzorg voor kinderen en adolescenten in Nederland Winst voor de één, verlies voor de ander

Transcriptie

1 Over een zoektocht, acceptatie en weer verder gaan De transgenderzorg voor kinderen en adolescenten in Nederland Winst voor de één, verlies voor de ander Kennis- en Zorgcentrum voor Genderdysforie Maryse. H. Roos,

2 Genderpoli Amsterdam Kinderen & Adolescenten (< 17,5-18 jaar) VUmc Amsterdam Curium, LUMC (Leiden) Lentis/Jonx (Groningen) Volwassenen (> 17,5-18 jaar) UMCG (Groningen) 2

3 Genderpoli Amsterdam: Aanmeldingen Kinderen < 12 jaar 100 per jaar Adolescenten jaar 150 per jaar Volwassenen >18 jaar > 500 per jaar

4 Intro 4

5 Begeleiding van kinderen met GD A boy inside, a girl from the outside

6 Begeleiding van kinderen met GD Diagnostiek en advisering Gender & genderidentiteits ontwikkeling Algemene ontwikkeling Comorbide problematiek? Psychisch / Sociaal functioneren Familie / steunsysteem GEEN behandeling

7 Begeleiding van kinderen met GD Gender role behavior should not be confused with gender identity

8 Begeleiding van kinderen met GD Genderdysforie in de kindertijd DSM 5 A. Gedurende minstens 6 maanden (minstens 6 kenmerken): Een sterk verlangen om van het andere geslacht te zijn of tot te behoren Bij jongens; sterke voorkeur voor cross-dressing of nabootsen van vrouwelijke kledingstijl Bij meisjes; een sterke voorkeur voor het dragen van jongenskleding en afkeer van meisjeskleding Een sterke voorkeur voor rollen van het andere gender tijdens doen-alsof-spel of fantasiespel Een sterke voorkeur voor speelgoed, spellen of activiteiten van het andere gender Een sterke voorkeur voor speelkameraadjes van het andere gender Bij jongens; een sterk afwijzen van jongenspeelgoed, spellen etc, en vermijding van wilde spellen Bij meisjes; een sterk afwijzen van meisjesspeelgoed, spellen etc. Een sterke afkeer van de eigen lichamelijke geslachtskenmerken Een sterk verlangen om de primaire en/of secundaire geslachtskenmerken van het ervaren gender te hebben Gender identiteit B. Criterium: Klinische significante lijdensdruk of beperkingen in het functioneren

9 Begeleiding van kinderen met GD Advisering (met name aan ouders) Wat te verwachten in de toekomst? Hoe om te gaan met de GD gevoelens? Hoe om te gaan met comorbide problematiek? Hoe om te gaan met de wens voor een transitie?

10 Wat weten we over de ontwikkeling van kinderen met GD? (tot 3.14)

11 Begeleiding van kinderen met GD NIET ALLE KINDEREN HEBBEN IN DE ADOLESCENTIE OOK GD Gender identiteit: Clinical follow-up studies: 317 GD kinderen 47 (14.8%) persisters 270 (85.2%) desisters Sexuele orientatie Ristori & Steensma (2016)

12 Klinische implicaties / advisering aan ouders Psycho-educatie over wat we weten van de ontwikkeling van GD en kinderen Alle opties open houden Bied ruimte om te exploreren Geen stappen die moeilijk zijn terug te draaien => Vroege gender transitie? Rol van ouders? Ontwikkeling monitoren

13 Cruciale periode voor verandering 10 jaar 13 jaar Factors / Processes 1. Verandering in de sociale omgeving 2. Anticipatie bij de daadwerkelijke lichamelijk veranderingen in de puberteit 3. Ervaringen met verliefdheid en seksuele attractie Steensma, Biemond, de Boer & Cohen-Kettenis (2011)

14 Adolescenten protocol Aanmelding jaar jaar 18 + Diagnostische Fase Geen Medische interventie Verlengde Diagnostiek Fase Puberteitsremming Volledig omkeerbaar Hormonale Fase Cross- Sex Hormonen Gedeeltelijk omkeerbaar Chirurgie Borsten Buik Genitalia (gezicht, Adamsappel) +/- 6 maanden Max 4 jaar Max 2 jaar Wachtlijst 1x maand 1x in 3 maanden 1x in 3 maanden

15 Diagnostiek Genderdysforie bij adolescenten Thema s Gender ontwikkeling, Inhoud & intensiteit van de genderdysforie? Algemene ontwikkeling Seksualiteit Psychisch en sociaal functioneren (incl. comorbiditeit) Werk-, School-, Woon situatie, dagbesteding Steunsysteem (support & acceptatie) Onderzoeken van behandelingswens en verwachtingen van toekomst Bieden van informatie, advies omgaan met GD => realistische verwachtingen?

16 Diagnostiek Genderdysforie in de adolescentie DSM 5 A. Gedurende minstens 6 maanden (minstens 2 kenmerken): Een duidelijke incongruentie tussen ervaren/geuite gender vs de primaire/secundarie geslachtskenmerken Een sterk verlangen om de eigen geslachtskenmerken niet te hebben (of te voorkomen) Een sterk verlangen om de geslachtskenmerken van het andere gender te hebben Een sterk verlangen om van het andere gender te zijn Een sterk verlangen om als iemand van het andere gender te worden behandeld Een sterke overtuiging de kenmerkende gevoelens en reacties van het andere gender te ervaren B. Criterium: Klinische significante lijdensdruk of beperkingen in het functioneren

17 Continuum 17

18 Advies en besluit = Teamsbesluit Geen GD, geen medische behandeling; soms wel andere behandeling GD, maar (nog) geen medische behandeling GD, start medische behandeling: Hormonen (puberteitsremmers) and Real Life Experience

19 Aanmelding jaar jaar 18 + Eerste Diagnostische Fase Geen Medische interventie Verlengde Diagnostiek Fase Puberteitsremming Volledig omkeerbaar Hormonale Fase Cross- Sex Hormonen Gedeeltelijk omkeerbaar Chirurgie Borsten Buik Genitalia (gezicht, Adamsappel) +/- 6 maanden Max 4 jaar Max 2 jaar Wachtlijst 1x maand 1x in 3 maanden 1x in 3 maanden

20 Puberteitsremming GnRH analoog om de puberteit uit te stellen: Sinds 2000: jaar Volledig omkeerbaar Geen geslachtsaanpassing; verlengde diagnostiek fase: Ruimte creëren voor een gebalanceerd besluit richting een geslachtsaanpassing Voorkomen lijden rondom lichamelijke ontwikkeling & optimaliseren van psychische gezondheid Betere passabiliteit bij verdere behandeling

21 Aanmelding jaar jaar 18 + Eerste Diagnostische Fase Geen Medische interventie Verlengde Diagnostiek Fase Puberteitsremming Volledig omkeerbaar Hormonale Fase Cross- Sex Hormonen Gedeeltelijk omkeerbaar Chirurgie Borsten Buik Genitalia (gezicht, Adamsappel) +/- 6 maanden Max 4 jaar Max 2 jaar Wachtlijst 1x maand 1x in 3 maanden 1x in 3 maanden

22 Hormonale Fase met Cross-sex hormonen Starten cross-sex hormonem (testosteron, oestrogenen) Complete sociale transitie Elke 3 maanden psychologisch en medisch consult Lengte minimaal 12 maanden Doel Optimaliseren treatment outcome Sociale transitie Evaluatie van Real Life Experience Bieden informatie chirurgie

23 Aanmelding jaar jaar 18 + Eerste Diagnostische Fase Geen Medische interventie Verlengde Diagnostiek Fase Puberteitsremming Volledig omkeerbaar Hormonale Fase Cross- Sex Hormonen Gedeeltelijk omkeerbaar Chirurgie Borsten Buik Genitalia (gezicht, Adamsappel) +/- 6 maanden Max 4 jaar Max 2 jaar Wachtlijst 1x maand 1x in 3 maanden 1x in 3 maanden

24 Chirurgie Man Vrouw Vaginaplastiek Mamma augmentatie (niet vergoed) Vrouw Man Mastectomie Hysterectomie Genitale chirurgie Metaïdoioplastiek Phalloplastiek

25 Number of People GD betekent niet inzetten van alle mogelijke interventies! % % 50 0 Classical Non- Classical Beek, Kreukels, Cohen-Kettenis, & Steensma (2015) 1.7% Not yet decided

26 Behandeling bij adolescenten Aanvraag verklaring wijziging geslacht Genderdysforie neemt af Lichaamsbeeld verbetert Psychisch functioneren in normale range Sociaal functioneren in normale range 26

27 Evaluatie van behandeling Voor puberteitsremming Voor start cross-sex hormonen (T=0) (T=1) 1 jaar na geslachtsaanpassende chirurgie (T=2) (N=55)

28 Psychisch Functioneren (CBCL) % Clinical Range Total Internalizing Externalizing T0 T1 T2 De Vries, McGuire, Steensma, Wagenaar, Doreleijers, & Cohen-Kettenis (2014), Pediatrics

29 Genderdysforie (UGDS) UGDS T0 T1 T2 De Vries, McGuire, Steensma, Wagenaar, Doreleijers, & Cohen-Kettenis (2014), Pediatrics

30 T2 Treatment Satisfaction Transvrouwens: allen vaginaplastiek 75% geen borstvergroting allen tevreden met beiden Transmannen: allen hysterectomie 13% geen mastectomie, 40% alleen maar onzichtbare littekens allen tevreden met beiden Geen spijtoptant De Vries, McGuire, Steensma, Wagenaar, Doreleijers, & Cohen-Kettenis (2014), Pediatrics

31 T2 Living situation 67% wonen bij ouders, anderen op kamers of zelfstandig 50% student, 38% werkt, 12% werkloos Tevreden met de hoeveelheid steun van familie en vrienden, tevreden met hun sociale leven, zeer weinig negatieve reacties De Vries, McGuire, Steensma, Wagenaar, Doreleijers, & Cohen-Kettenis (2014), Pediatrics

32 Invloed media 32

33 Discussievragen / morele dilemma s - Is Genderdysforie een stoornis? En hoort deze in de DSM? - Op welke leeftijd kan je een bekwame keuze maken? - En wat is de rol van ouders hierbij? - Wanneer is een (sociale) rol wisseling volledig? 33

34 Terugkerend op thema: Verlies en weer verder gaan (3.16 / 9.20) - Geboorte kaartjes - Dit zou niet bij ons gezin moeten overkomen - Als mijn kind maar gelukkig is - Acceptatie; wisselend voor jongere en ouders - Toekomst anders dan verwacht/ rouwproces / schuld - Meedoen met de media - Culturele en religieuze invloeden Uitgangspunt: Wat is in het belang voor alle stakeholders? En op de lange termijn? Winst voor de één, verlies voor de ander? 34

35