Lewenswetenskappe Vraestel 2 Vrae 2012

Transcriptie

1 Lewenswetenskappe Vraestel Vrae 0 Lewenswetenskappe Vraestel Vrae fdeling Vraag. Verskeie keuses word as moontlike antwoorde op die volgende vrae gegee. Kies die korrekte antwoord en skryf slegs die letter ( ) langs die vraagnommer (....0) in die NTWOOROEK neer, byvoorbeeld n Pasiënt ervaar geringe visuele en spoedversteurings na n ernstige kopbesering. Watter deel van die brein is moontlik beskadig? Serebrum Serebellum Hipotalamus Medulla Oblongata.. Watter van die volgende pare liggaamsfunksies is normaalweg

2 Lewenswetenskappe Vraestel Vrae 0 onwillekeurige aksies maar kan vir kort tydperiodes willekeurig beheer word? Hartklop en bloeddruk Knip van die oog en asemhalingsmeganisme Sametrekking van skeletspiere en pupilgrootte eheer van liggaamstemperatuur en bewing..3 n Voedselketting bestaan uit die volgende organismes: (i) (ii) (iii) (iv) Klein voëltjie Koolkop Uil Ruspe ie korrekte volgorde van hierdie voedselketting, beginnende met die produseerder, is (i), (ii), (iii) en (iv) (iv), (ii), (i) en (iii) (ii), (iv), (i) en (iii) (iv), (ii), (i) en (iii)..4 Watter EEN van die volgende is n voorbeeld van sosiale gedrag? Suigmossels op walvisse n Skool visse Seeanemone en die kluisenaarkrap ye op blomme..5 Watter van die volgende is funksies van adrenalien? eïnvloed die pupilgrootte en beheer die hoeveelheid water wat die liggaam deur die niere verloor Verhoog die bloedsuikervlak en bloeddruk Verlaag metaboliese tempo en bloedsuikervlakke eïnvloed groei en verhoog spiertonus..6 ie korrekte volgorde van n groep ekologiese terme, van die eenvoudigste tot die ingewikkeldste, is organisme, populasie, gemeenskap, ekostelsel, biosfeer biosfeer, ekostelsel, gemeenskap, populasie, organisme organisme, populasie, ekostelsel, biosfeer, gemeenskap populasie, organisme, ekostelsel, gemeenskap, biosfeer..7 n Forelboer het 50 forelle uit sy nette getrek, hulle gemerk en hulle terug in n dam gegooi. ie oppervlakarea van die dam is gelyk aan vierkantmeter. Twee dae later is 00 visse gevang en 0 van hulle was gemerkte visse. ie totale forelpopulasie in die dam is...

3 Lewenswetenskappe Vraestel Vrae Metamorfose is die proses waartydens sekere diere sekere fases ondergaan. n Voorbeeld van n volledige metamorfose is... (i) eier, nimf, volwassene (ii) volwassene, eier, larwe (iii) eier, larwe, papie, volwassene (iv) volwassene, larwe, eier, papie Slegs (i) Slegs (ii) (i) en (iii) (ii) en (iii)..9 ui die korrekte volgorde aan waarin impulse in die geval van n knierefleks beweeg: Motorneuron sensoriese neuron effektor reseptor Effektor sensoriese neuron motorneuron reseptor Reseptor sensoriese neuron motorneuron effektor Sensoriese neuron reseptor motorneuron effektor..0 Emigrasie is die toename in die grootte van populasie migrasie van diere beweging van individue van n populasie uit n habitat uit beweging van individue van n populasie in n habitat in. (0 x ) 0. Gee die korrekte biologiese term vir elk van die volgende beskrywings. Skryf slegs die term langs die toepaslike vraagnommer ( ) neer ie laag in die soogdiervel wat aktief verdelende kuboïede selle bevat. ie mikroskopiese ruimte tussen opeenvolgende neurone. ie toestand wanneer die liggaamstemperatuur van mense bo normale vlakke verhoog. Eise wat mense aan natuurlike hulpbronne in n gegewe gebied stel. ie krans van n blom wat vir bestuiwing verantwoordelik is. eelde wat van die ongebore baba gevorm word deur klankgolwe deur die 3

4 Lewenswetenskappe Vraestel Vrae 0 ma se liggaam te stuur. (6 x ) 6.3 ui aan of elk van die stellings in KOLOM slegs op, slegs op, op beide en of op geen van die items in KOLOM II van toepassing is. Skryf Slegs, Slegs, eide en of geen langs die relevante vraagnommer neer. Kolom I.3. Metode of proses van reproduksie waarin eiers gelê word en die ontwikkeling van hierdie eiers buite die ma se liggaam plaasvind..3. Twee verskillende spesies wat dieselfde beperkte hulpbron nodig het en waar een spesies die ander uitkompeteer..3.3 Kliere wat afskeidings direk in die bloedstroom plaas..3.4 Metodes wat soms deur mense ingespan word om gemeenskapstrukture te beheer. Kolom II. Viviparie. Oviparie. Kompeterende uitsluiting. Hulpbronverdeling. Endokrien. Eksokrien. Uitdunning. Migrasie ( 4 x ) 8.4 ie tabel hieronder toon voorstellings van populasiepiramides in Kolom, Kolom en Kolom en gee n beskrywing van die populasiepiramides. estudeer die tabel en beantwoord die vrae wat volg. Kies en skryf slegs die LETTER uit Kolom en die NOMMER uit Kolom neer wat die beste by die voorstelling in Kolom pas. 6 4

5 Lewenswetenskappe Vraestel Vrae 0.5 ie grafiek hieronder stel n biologiese beheer voor. estudeer die grafiek en beantwoord die vrae wat volg iologiese beheer word uitgeoefen deur n natuurlike vyand te gebruik om die getalle van n spesifieke pes te beheer wanneer die pespopulasie tot so n mate toeneem dat dit nadelig word. Met verwysing na die grafiek, noem die voedingsverwantskap wat tussen die natuurlike vyand en die pes bestaan. (i) Watter van die bevolkings, die plantluise of liewenheersbesies, sal jy as roofdiere beskou? (ii) Gee EEN rede vir jou antwoord in (i) hierbo. Stel n rede voor waarom die grafiek van die liewenheersbesies nie by 0 op die x-as begin nie. Wat dui die horisontale stippellyn op die grafiek aan? Hoekom neem die grafiek die vorm aan soos by aangedui? Totaal Vraag : Totaal fdeling : 0 50 fdeling Vraag. Ouksiene is plantgroeistowwe wat verlenging in ontwikkelde plantweefsels kan veroorsaak. n Groep leerders het n ondersoek onderneem om die uitwerking van twee verskillende konsentrasies van die hormoon ouksien op saailingweefsel te bepaal. Om hierdie idee te toets het die leerders tien 5 mm lengte monsters van identiese hawersaailinge gebruik. Vyf van die saailinge is in n oplossing van g dm 3 ouksien en die ander vyf 5

6 Lewenswetenskappe Vraestel Vrae 0 in n oplossing van 0 g dm 3 ouksien gesteek. ie monsters is vir ure in beheerde toestande gelaat waarna hulle verwyder is en hulle lengtes weer gemeet is. ie resultate van die ondersoek word hieronder getoon Formuleer n hipotese vir die ondersoek hierbo. erei n tabel voor en organiseer die data op n geskikte wyse sodat die twee lesings vergelyk kan word. Watter gevolgtrekking kan uit die resultate gemaak word oor die uitwerking van die konsentrasie ouksien op die groei van die saailinge? 3 6. ie volgende tabel toon die aantal individue in n populasie van spesie oor n - week periode. estudeer die tabel en beantwoord die vrae wat volg. Tyd (Weke) antal individue (Spesie ) Gebruik die inligting in die tabel en teken n lyngrafiek om die groeikurwe van die populasie van spesie te illustreer. 0 6

7 Lewenswetenskappe Vraestel Vrae 0.. (i) (ii) Identifiseer die fase tussen week en week 3. Gee TWEE redes waarom die kurwe die vorm aanneem soos gesien kan word tussen week en week Watter tipe kompetisie vind tussen die individue in die populasie van spesie plaas? Gee EEN rede waarom die aantal individue weer in week 0 is. Is omgewingsweerstand, wat n beperkende faktor is, n digtheidafhanklike of digtheid-onafhanklike faktor? Gee n rede vir jou antwoord Vraag 3 3. n Persoon sit in n donker kamer en word gevra om een oog toe te hou. n Gedempte elektriese gloeilamp word op wisselende afstande van die persoon, in een minuut intervalle vir n periode van tien minute aangeskakel. Gedurende hierdie periode word die deursnee van die oog se pupil gemeet. ie resultate van hierdie ondersoek word in die grafiek hieronder getoon. estudeer die grafiek en beantwoord die vrae wat volg Watter struktuur in die oog reguleer die grootte van die pupil? Stel EEN rede voor waarom die deursnee van die pupil dieselfde bly gedurende die derde en die vierde interval. y watter tydinterval was die gloeilamp die verste van die persoon af? Verduidelik jou antwoord. Verduidelik hoe die pupil van n deursnee van mm tot n deursnee van 7 mm verstel. Gee EEN manier waarop die pupil n beskermende funksie in die oog verrig

8 Lewenswetenskappe Vraestel Vrae 0 3. estudeer die diagramme hieronder wat sommige van die strukture in die ovum gedurende n menstruele siklus toon Noem die selverdeling wat vir ontwikkeling van die follikel verantwoordelik is. Noem TWEE belangrike aspekte van die selverdeling wat in Vraag 3.. genoem is in die vorming van gamete. Identifiseer die strukture en. enoem die proses wat by plaasvind. Met verwysing na struktuur : (i) Watter hormoon stimuleer sy ontwikkeling? (ii) Watter hormoon skei dit af? (iii) Wat is die funksie van die hormoon wat in 3..5 (ii) genoem is? (iv) Wat gebeur met struktuur indien bevrugting nie plaasvind nie? Gee in tabelvorm TWEE verskille tussen oögenese en spermatogenese. Totaal Vraag 3: Totaal fdeling : (5)

9 Lewenswetenskappe Vraestel Vrae 0 fdeling Vraag 4 4. ie skematiese voorstelling hieronder verteenwoordig afwisseling van generasies in plante. estudeer die diagram en beantwoord die vrae wat volg Identifiseer die generasies wat onderskeidelik etiket X en Y het. Watter prosesse word deur elke van die genommerde dele en voorgestel? (i) Noem die proses wat by nommer 3 plaasvind. (ii) Verduidelik wat bedoel word met die proses wat jy in Vraag 4..3(i) genoem het. Is struktuur 4 haploïed of diploïed? ie diagram hierbo beeld n spesifieke verskynsel uit: (i) Noem die verskynsel. (ii) Wat word bedoel met die verskynsel wat in 4..5.(i) genoem is? 0 4. n Permanente rotsagtige eiland het te voorskyn gekom soos die oseaan se water met verloop van tyd teruggetrek het Stel die tipe ekologiese opvolging voor wat sal plaasvind in die stelling hierbo. Met verwysing na die stelling hierbo, watter EEN van die volgende plantgroepe sal hulleself waarskynlik eerste vestig? onkruide struike lae bome mosse Gee EEN rede vir jou antwoord in 4... Verduidelik wat n mos is. 9

10 Lewenswetenskappe Vraestel Vrae In watter volgorde sal hierdie vier plantgroepe hulleself in die nuwe gebied vestig? n Seun wat kaalvoet loop het met sy linkervoet op n doring getrap. Hy het onmiddellik sy linkervoet weggetrek en homself op sy regtervoet gebalanseer. eskryf hoe die beginsel van balans hom in staat gestel het om balans te bestuur en te handhaaf en hoe dit sy liggaamsposisie sal beïnvloed. Feitelike inhoud: 7 Sintese: 03 Totaal fdeling Groototaal: