Plan van aanpak. Makkelijk Lezen Plein. Nanda Geuzebroek en Conny Reijngoudt-Zonderop

Transcriptie

1 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein Nanda Geuzebroek en Conny Reijngoudt-Zonderop Juli 2007

2 INHOUD 1 Inleiding 4 2 Beleid 5 3 Doelgroepen 3.1 Kinderen met leesproblemen Leeftijdsbegrenzing Dyslectische kinderen Kinderen met concentratieproblemen Allochtone kinderen Kinderen met auditieve, visuele of verstandelijke handicap Ouders en leerkrachten 8 4 Het concept 9 5 Collectie 5.1 Uitgangspunten Algemene criteria voor aanschaf van materialen Materiaalsoort Omvang van de collectie Mondelinge informatie en advies 14 6 Inrichting 6.1 Algemeen Uitgangspunten plaatsing van materialen en inrichting Aanbevelingen Leveranciers van meubilair 16 7 Personeel 7.1 Algemeen MLP-specialist Competenties van de MLP-specialist Taken van de MLP-specialist Deskundigheid van personeel 18 8 Samenwerking 8.1 Digitale uitwisseling van gegevens Samenwerking tussen bibliotheken Stadsbibliotheek of basisbibliotheek Samenwerking in een regio of rayon Samenwerking tussen bibliotheek en andere instellingen Samenwerkingspartners Samenwerkingsactiviteiten 21 9 Promotie 9.1 Mogelijkheden voor promotie Informatiebijeenkomsten Netwerken 23 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 2 van 34

3 10 Financiën 10.1 Vragen die de begroting beïnvloeden Personeel Inrichting Collectie Promotie Fondsenwerving Plan van aanpak 11.1 Plan van aanpak lokaal, in stappen ICT Hulpmiddelen 30 Bijlage 1 Begrotingsopzet Makkelijk Lezen Plein 31 Bijlage 2 Begrotingsvoorbeeld éénmalige kosten 32 Bijlage 3 Begrotingsvoorbeeld jaarlijkse kosten 34 COLOFON Plan van aanpak voor het opzetten van een Makkelijk Lezen Plein is gebaseerd op de Handleiding voor het opzetten van een Makkelijk Lezen Plein voor kinderen door N. Geuzebroek. Deze publicatie is een uitgave van: ProBiblio Postbus AL Hoofddorp Telefoon: Fax: info@probiblio.nl Internet: volledig herziene herdruk 2007 Het overnemen en vermenigvuldigen van (delen van) de inhoud kan alleen geschieden na schriftelijke toestemming van de uitgever. 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 3 van 34

4 1 Inleiding - 1,5 miljoen Nederlanders zijn functioneel 1 analfabeet % heeft aan het einde van groep 3 onvoldoende leestechnische vaardigheid % van de leerlingen in het basisonderwijs verlaat groep 8 op een leesniveau dat hoort bij begin groep 6 en 15% komt eind groep 8 niet verder dan niveau eind groep Daarvan is 3,6% dyslectisch 5. - Bijna een kwart van de VMBO leerlingen (basisberoepsgericht en kaderberoepsgericht) heeft moeite met het lezen van de teksten uit de schoolboeken 6. - Vooral kinderen die toch al graag lezen hebben baat bij groepsbezoeken en leesbevordering 7. Gegevens die er niet om liegen. Gegevens die staan voor consequenties als gebroken (school)carrières, schooluitval, pesten, integratieproblemen, gedragsproblemen op school, arbeidsmarktpolitiek enzovoort. Leesproblemen en leesachterstanden leiden tot grote problemen. Problemen voor de persoon in kwestie maar ook voor de samenleving. Het onderzoek van de Stichting Lezen & Schrijven, Stil Vermogen (september 2006) 8 laat zien dat door laaggeletterdheid aan te pakken jaarlijks zo n 537 miljoen euro te besparen is. Een structurele aanpak is een voorwaarde. Met het MLP (Makkelijk Lezen Plein) concept dat is ontwikkeld en uitgetest in de Stadsbibliotheek Haarlem, kan elke basisbibliotheek hier een belangrijke vorm aan geven. Bovendien zijn de resultaten veelbelovend: - In Haarlem, filiaal Schalkwijk is na de komst van het MLP het aantal uitleningen gestegen van 196 items per maand in december 2004 naar 603 items in mei Een informatieavond over vreemde talenonderwijs en dyslexie in de Stadsbibliotheek Haarlem trok 90 luisteraars. - Een informatiemarkt over leesproblemen in Heerhugowaard trok bezoekers. - In Stede Broec (vestiging Bibliotheek Westfriesland-Oost) bezochten in twee uur tijd maar liefst 150 ouders, leerkrachten en behandelaars een vergelijkbare markt met informatieve lezingen! Functioneel analfabeten kunnen onvoldoende lezen en schrijven om volwaardig mee te draaien in de maatschappij. Volgens de onderwijsinspectie (2006) hebben de meeste functioneel analfabeten een normale intelligentie en hebben ze de afgelopen jaren gewoon op basisscholen gezeten. / Van A tot Z betrokken: Aanvalsplan laaggeletterdheid (Ministerie van OCW). Iedereen kan leren lezen; publicatie onderwijsinspectie september 2006 / De staat van het onderwijs, onderwijsverslag (downloadbaar van de site: De staat van het onderwijs, onderwijsverslag (downloadbaar van de site: / Sijtstra, Van der Schoots & Hemker, 2002). Gezondheidsraad, Commissie Dyslexie (1995). Dyslexie, afbakening en behandeling. Den Haag: Gezondheidsraad (publicatie 1995/15). Hacquebord e.a Als ik directeur was ging ik meteen de hele bieb schilderen. Onderzoek naar bibliotheekgebruik en mediagedrag bij kinderen (Cedric Stalpers). Stil Vermogen, een onderzoek naar de maatschappelijke kosten van laaggeletterdheid, Stichting Lezen en Schrijven, september A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 4 van 34

5 2 Beleid Hoewel de praktische kant van het MLP in deze handleiding voorop staat, kan niet worden voorbijgegaan aan het belang van een beleid voor het MLP dat de bibliotheek allereerst dient te formuleren. Alleen dan kan het gewenste resultaat bereikt worden. De allereerste vraag die moet worden beantwoord is: Waarom wil deze bibliotheek een MLP? In de inleiding is daar al het een en ander over gezegd. Argumenten hiervoor kunnen zijn: 1. Ligt goed bij overheid: Landelijk, provinciaal en gemeentelijk is men ten strijde getrokken tegen analfabetisme en laaggeletterdheid. Doelgroep is goed te bereiken via de scholen. MLP s kunnen helpen ze aan het lezen te krijgen. Voorkomt uitval in volwassen leven. Voorkomt dus toekomstige laaggeletterdheid. 2. MLP boort nieuwe doelgroepen aan, dus nieuwe gebruikers. In de praktijk blijkt het MLP goede uitleencijfers te hebben en veel bezoekers van activiteiten. 3. MLP biedt veel mogelijkheden tot netwerkverbanden met name met het onderwijs, met intermediairs. 4. Het MLP valt onder de erkende vernieuwingsimpulsen van het bibliotheekwerk. 5. Het MLP biedt een nieuwe digitale dienstverlening in de vorm van 6. Latere uitbreidingen naar jongeren en volwassenen mogelijk. 7. Brengt informatie rond leesproblemen bijeen: ontsluit de MLP-wereld voor de doelgroepen. Wat levert het uw bibliotheek op als u een MLP opent? Naast het feit dat u kiest voor een eigentijdse vorm van bibliotheekwerk gekoppeld aan de deskundigheid van uw personeel, biedt het u nog meer: - U heeft met het MLP een concept in handen heeft waarin klantgericht en vraaggericht gewerkt kan worden. - U maakt daadwerkelijk werk van de strijd tegen de laaggeletterdheid. Door kinderen met leesproblemen bij te staan in hun ontwikkeling werkt u mee aan het verkleinen van het aantal laaggeletterden in de nabije toekomst. - U kunt met het onderwijs samenwerken op een gebied waar scholen prioriteit aan geven. Eerder genoemde cijfers en onderzoeken hebben geleid tot een onderwijsaanvalsplan: het masterplan dyslexie en de protocollen leesproblemen. Uniek verkoopmoment! - U kunt de deskundigheid van de openbare bibliotheek duidelijk profileren: de bibliotheek die in staat is het juiste medium bij de juiste gebruiker te brengen. - U werkt met een concept waarin de bibliotheek naast een fysiek plein ook een virtueel plein heeft. Voor klanten is het MLP door de website dan ook 24 uur per dag bereikbaar. - U werkt aan de tevredenheid van medewerkers. Navraag bij MLP specialisten in het land, laat zien dat het medewerkers zijn die hun werk erg waarderen door de directe hulp die zij gebruikers kunnen bieden. Kortom het MLP is een concept. Het MLP is een waardevolle aanvulling binnen de dienstverlening van de bibliotheek en heeft een maatschappelijke functie. 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 5 van 34

6 Meerjarenbeleid Kiezen voor de ondersteuning van leeszwakke doelgroepen leidt onvermijdelijk tot anders denken over de toegankelijkheid van de bibliotheek. Het verdient aanbeveling om binnen het beleid aan te geven: - Hoeveel specifieke activiteiten gewenst zijn in een jaar gericht op promotie en gericht op de informatiefunctie. - Of het MLP kan / mag groeien in omvang en welke stappen daar bij genomen moeten worden. - Of er ook voor leeszwakke jongeren en volwassenen MLP s dan wel dienstverlening georganiseerd gaat worden. Voor jongeren is een concept voorhanden onder de naam 4 you! Media september 2007 zal er een Plan van Aanpak 4 you! via ProBiblio en/of makkelijklezenplein.nl beschikbaar komen. 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 6 van 34

7 3 Doelgroepen Het MLP kan voor verschillende doelgroepen worden opgezet; behalve de kinderen met leesproblemen spelen ouders en leerkrachten ook een rol. 3.1 Kinderen met leesproblemen Leeftijdsbegrenzing De leeftijdsbegrenzing van een Makkelijk Lezen Plein heeft als ondergrens acht jaar en als bovengrens dertien jaar. De ondergrens van acht jaar hangt samen met de technische moeilijkheidsgraad van het leesmateriaal voor kinderen van groep 4. Voor kinderen met leesproblemen is deze te hoog. Ze krijgen behoefte aan leesmateriaal op een laag AVIniveau en op een inhoudelijk niveau dat meer aansluit op hun mentale ontwikkeling. De bovengrens van dertien jaar is gekozen omdat veel brugklasleerlingen nog B-boeken lezen en dat dit ook wordt toegestaan op scholen voor voortgezet onderwijs. Binnen de groep kinderen met leesproblemen kunnen verschillende subgroepen worden onderscheiden Dyslectische kinderen 9 Dyslexie is een aangeboren leerstoornis waarbij het kind ondanks een normale intelligentie grote moeite heeft met lezen en schrijven. Lezen en schrijven worden niet goed geautomatiseerd. Lezen en schrijven zullen daardoor een leven lang problemen blijven geven. Gelukkig dringt steeds meer het besef door dat ook deze kinderen zich moeten kunnen redden in onze informatiemaatschappij Kinderen met concentratieproblemen Naast de groep dyslectische kinderen onderscheiden zich de kinderen met concentratieproblemen zoals ADHD. Veel Makkelijk-Lezen-materiaal is voor hen geschikt vanwege de korte zinslengte en de eenvoudige verhaallijn Allochtone kinderen De problematiek van allochtone kinderen verschilt van de andere doelgroepen. Allochtone kinderen hebben te kampen met een achterblijvende taalontwikkeling. Materiaal voor deze groep zal dus vooral gericht moeten zijn op het stimuleren van de taalontwikkeling en het vergroten van de woordenschat. Door de korte lengte van de zinnen en de eenvoudigere woordkeus zullen de oudere allochtone kinderen zich goed kunnen redden met de materialen van het MLP. 9 Meer informatie: A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 7 van 34

8 3.1.5 Kinderen met een auditieve, visuele of verstandelijke handicap Hoewel ook deze groepen vaak problemen met lezen ervaren en daardoor zeker baat kunnen hebben bij materialen uit het MLP, staat hier een geheel andere benaderingswijze centraal. Er hoort een specifieke deskundigheid bij en veelal specialistisch materiaal. Het hangt van de sociale kaart af of je deze doelgroep benoemt als specifieke doelgroep van je MLP. 3.2 Ouders en leerkrachten Kinderen met een leesprobleem komen niet gemakkelijk uit zichzelf naar de bibliotheek. Dikwijls komen de ouders en leerkrachten met de vraag naar specifiek materiaal in de bibliotheek. Ook voor hen zou materiaal in het MLP te vinden moeten zijn, zoals informatie over leesproblemen en de aanpak hiervan. Opname in de collectie is afhankelijk van de behoefte en de omvang van het MLP. Basisbibliotheken met meerdere vestigingen kunnen er voor kiezen om het materiaal voor de ouders en de leerkrachten te centraliseren. Kleinere bibliotheken kunnen op dit gebied de samenwerking zoeken met omliggende bibliotheken of PSO s. Ditzelfde geldt voor activiteiten, waarbij de opmerking gemaakt wordt dat dichtbij wel drempelverlagend werkt! 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 8 van 34

9 4 Het concept Het MLP is een concept gericht op mensen die lezen moeilijk vinden. Door het concept kan een bibliotheek aanzetten tot lezen en aanzetten tot zelfstandig informatie verwerven. Alle daarbij bruikbare media worden gecollectioneerd en toegankelijk aangeboden. Voor kinderen tot 13 jaar is het MLP concept inmiddels ontwikkeld en in de praktijk uitgetest. Voor jongeren en volwassenen worden eveneens concepten ontwikkeld. Een concept voor jongeren, samen met jongeren ontwikkeld door de SB Haarlem, komt vanaf september 2007 op de markt met als naam: 4 you!! Waaruit bestaat het concept - Frontale plaatsing van de collectie: de media staan met de voorkant naar het publiek toe. Zonder frontale plaatsing: geen MLP! - Plezierige zoekhoogte: de media staan in bakken zoals de cd s in een cd winkel op een hoogte die rustig zoeken mogelijk maakt. - Een aantrekkelijke, toegankelijke collectie door vorm en inhoud: toegankelijk leesmateriaal dat er aantrekkelijk uitziet, materiaal dat uitdaagt tot lezen, toegankelijk en eigentijdse media om informatie te verweren. - Een klantgerichte plaatsing: de verschillende media staan door elkaar en zijn thematisch gerangschikt om de toegankelijkheid te bevorderen. - Klantgericht personeel: het personeel is geschoold in de leesproblematiek, heeft een uitnodigende houding en is in staat vraag en aanbod bij elkaar te brengen. - Dienstverlening gericht op de volwassenen die kinderen met leesproblemen omringen: ouders en leerkrachten. - Een website: de website is de virtuele versie van het MLP waarop kennis te vinden is over het MLP, lezen en leesproblemen, over media en mogelijkheden die aanzetten tot lezen. Bovendien biedt de website mogelijkheden om kennis te delen en door de website is het MLP 24 uur per dag beschikbaar! Het concept levert naast goede resultaten op inhoudelijke aspecten ook middelen waar andere openbare bibliotheken op voort kunnen bouwen. - Speciaal ontwikkeld meubilair bij verschillende bibliotheekinrichters. - Een logo. 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 9 van 34

10 5 Collectie Op de website vindt u actuele overzichten met gegevens voor de collectie. 5.1 Uitgangspunten Bij het opbouwen van een collectie voor het MLP zijn enkele algemene uitgangspunten van belang. - Een Makkelijk Lezen Plein bestaat uit voor de doelgroep geschikte materialen die bij elkaar zijn geplaatst. - De collectie moet beperkt zijn. Het aanbod moet overzichtelijk blijven. Het maximale aantal hangt nauw samen met de grootte van de doelgroep en de beschikbare ruimte in de bibliotheek. De collectie moet ruim opgesteld kunnen worden. In z n algemeenheid kan worden gesteld dat de collectie niet groter moet zijn dan items en niet kleiner dan 250 items. - Het MLP bestaat uit een collectie boeken en audiovisuele materiaal. - Kinderen met een leesprobleem maken, nog meer dan andere kinderen, een keus op grond van het uiterlijk. Het materiaal moet er dan ook aantrekkelijk en modern uitzien. - Bij de vorming van de collectie kunt u gebruikmaken van ervaringen van andere bibliotheken. Op de website staan titellijsten en advieslijsten. Andere bronnen voor de collectie vorming: Boek en Jeugdgids, Keuzelijst Horen zien en lezen (leesweb.be) en de website - De fictie is verdeeld in een aantal thema s. De non-fictie is gerubriceerd in een aantal hoofdonderwerpen. Behalve Makkelijk-Lezen-titels, staan op deze lijsten ook titels die geschikt zijn om kinderen tot lezen te motiveren, eventueel met hulp van ouders. 5.2 Algemene criteria voor aanschaf van materialen Hoewel per materiaalsoort uitgebreide criteria zijn geformuleerd, zijn enkele criteria te noemen die voor het hele MLP gelden; - Het aantal items en de noodzakelijke open ruimte moeten in balans zijn. - Populaire titels uitgezonderd, moet er worden gestreefd naar enkele exemplaren per titel. - Aantrekkelijke en informatieve voorkanten stimuleren de keuze van de lezers. - Fictie beperkt houden tot populaire thema s zoals dieren, paarden, liefde, griezelen, sport, heksen, school, humor, vrienden en detectives. - Zorg voor collectiegegevens in de vorm van uitleencijfers en gebruik deze om na te gaan of je collectie aansluit bij de wensen van de gebruikers. Als media een half jaar lang niet worden gebruikt, verwijder deze van het MLP of ga na waarom het medium niet loopt. 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 10 van 34

11 5.3 Materiaalsoort Zowel gedrukte materialen als visuele en auditieve materialen moeten worden opgenomen. De uitgangspunten van het MLP bepalen de keuze van de materiaalsoorten en de hoeveelheid ervan. Er is een aantal redenen om visuele en auditieve bronnen op te nemen. 1. Als bron van informatie: het kost deze kinderen veel moeite geschreven teksten tot zich te nemen. Daarom moet gekeken worden naar andere vormen van informatieoverdracht (informatieve cd-roms, internet, dvd s, video s). 2. Als bron van gestructureerde taal: omdat moeilijk lezende kinderen minder lezen dan andere kinderen is het voor hun taalontwikkeling belangrijk dat ze zoveel mogelijk goed gestructureerde taal tot zich nemen (gesproken boeken, verfilmde boeken). 3. Om kinderen toegang te geven tot de gewone jeugdliteratuur via gesproken of verfilmde boeken. 4. Als bron voor het maken van boekbesprekingen. Het is niet de bedoeling het kind te dwingen ook het boek te gaan lezen. Dit werkt meestal averechts. De collectie wordt uit de volgende materialen samengesteld. Verhalende boeken Kinderen met leesproblemen moeten gestimuleerd worden tot lezen. Omdat het technisch lezen moeite kost, zal het kind niet gauw uit zichzelf tot lezen komen. Het is echter van het grootste belang dat het wel gaat lezen; slechts dan zal het leestempo omhoog gaan. Daardoor ontstaat meer plezier in lezen en zal er meer gelezen worden. Daarmee wordt het gevaar van een taal en/of informatie-achterstand afgewenteld. Het MLP dient dan ook aantrekkelijk materiaal te bevatten. Korte teksten en/of spannende boeken met een eenvoudige verhaallijn zijn hiervoor geschikt. Boeken met een Makkelijk-Lezen-vignet zijn in principe geschikt voor opname. Hierbij dient wel te worden opgemerkt dat vooral de titels in de lage AVI niveaus niet allemaal even sterk zijn. Kies vooral boeken die positieve leeservaringen opleveren. Kennis van je collectie is dan ook van belang. De website helpt hierbij door tips te geven rond aansprekende titels en informatie van kinderen zelf. Draag er zorg voor dat het MLP niet alleen bestaat uit de Makkelijk Lezen boeken als de Zoeklicht. Variatie is enorm belangrijk. Strips met rustige bladspiegel en logische tekstopbouw komen ook in aanmerking. Informatieve boeken Er zijn maar weinig informatieve boeken voor kinderen met een leesprobleem. Voor deze categorie zijn geen aparte criteria ontwikkeld. De non-fictie moet u dus zelf beoordelen op bruikbaarheid voor de doelgroep. Op zijn seriebesprekingen opgenomen naast de titellijsten. Het materiaal dat nog enigszins geschikt is, is vaak wat kinderachtig (bijvoorbeeld AJboeken). Om toch tegemoet te komen aan de vraag, kunt u uit het bestaande materiaal boeken kiezen met een overzichtelijke indeling en eenvoudig taalgebruik, met veel visuele ondersteuning zodat het kind gemakkelijk kan zien welke delen wel of niet relevant voor hem of haar zijn. 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 11 van 34

12 De IRISPen 10 kan hier uitkomst bieden. Voor werkstukken en spreekbeurten heeft het kind dikwijls genoeg aan kleine stukjes tekst. Met de IRISPen kan het kind die tekst scannen en laten voorlezen door de computer. Het is dan ook van groot belang het gebruik van de IRISPen te promoten en bekend te maken 11. Tijdschriften Een kleine collectie populaire kindertijdschriften (Donald Duck, Zo zit dat, en eventueel Penny en Tina), die ook uitgeleend mogen worden, mag niet ontbreken. Gesproken boeken 12 Gesproken boeken geven kinderen met leesproblemen toegang tot de leef en leeswereld van kinderen zonder leesproblemen. Door het beluisteren wordt de taalontwikkeling gestimuleerd. Het kind kan het geschreven boek hierbij lezen; dit moet echter niet verplicht worden. Het plezier beleven aan het gesproken boek staat voorop. Met de komst van het bibliotheekwerk voor blinden en slechtzienden in de branche is de drager daisyrom beschikbaar gekomen voor de openbare bibliotheek. Het uitlenen van dit medium gaat niet vanzelf. Gerichte uitleg en promotie is van belang. Het medium is onbekend en de manier waarop de daisyroms worden ingesproken zijn niet voor elke luisteraar geschikt. Dit in tegenstelling tot de gewone luisterboeken die geen aanbeveling nodig hebben en veel meer op toon worden voorgelezen. Verfilmde boeken De verfilmde boeken moeten geschikt zijn voor het maken van een boekbespreking en in het Nederlands gesproken zijn. Het verdient aanbeveling naast de verfilming ook het boek op te nemen in de collectie. Combinatieleesboeken en taalverwervingsmaterialen Dit betreft materiaal voor allochtone kinderen gericht op vergroting van de woordenschat. Het bestaat uit o.a. speelleermateriaal dat zich op de taalontwikkeling richt, cd-roms met woordenschatprogramma s, boeken op cd, combinatieleesmateriaal (boekje-bandje), waarbij wordt voorgelezen in een aangepast tempo, zodat het kind het boek kan meelezen. Voor allochtone kinderen is dit materiaal geschikt omdat zij niet alleen het woordbeeld meekrijgen, maar ook de uitspraak. N.B. Dit materiaal is minder geschikt voor dyslectische kinderen en kan uitdrukkelijk alleen gebruikt worden met een gedegen begeleiding. Het opnemen van deze categorie in je MLP hangt af van de omvang en je werkgebied. Informatieve dvd's Deze materialen zijn belangrijk om op te nemen in de collectie. Helaas is de hoeveelheid materiaal waaruit u kunt kiezen niet groot. Het materiaal moet in het Nederlands gesproken zijn en geschikt zijn voor kinderen tussen de acht en dertien jaar. Het materiaal moet voldoende informatief zijn, zodat het bruikbaar is voor werkstukken en spreekbeurten. Het moet qua inhoud en uiterlijk aansprekend vormgegeven zijn. 10 Zie ook hoofdstuk Zie Martha Vlastuin. Ondersteunende technologie bij dyslexie. Houding leerkracht bepalend voor succes. BalansBelang, november 2002, blz Hierbij ook daisyroms. 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 12 van 34

13 Cd-roms met taalspelletjes en oefenprogramma's voor lezen, spellen, topografie en tafels Cd-roms kunt u opnemen in het MLP, maar deze moeten spraakondersteund zijn. Als er geschreven taal gebruikt wordt in een computerspel of oefenprogramma, moet die altijd voorgelezen worden. Het materiaal moet Nederlands gesproken zijn, niet kinderachtig van vorm, inhoud of ondersteunende stem. De navigatie moet vanzelfsprekend zijn en gebruikmaken van symbolen in plaats van taal. De omslag moet er aantrekkelijk uitzien en informatief zijn. Speelleermateriaal Spel materiaal rond taal, rekenen en lezen kan worden opgenomen in de grote collecties als er voldoende middelen zijn. Het kan kinderen op een speelse manier ondersteunen in hun taal en rekenontwikkeling. Je moet er echter rekening mee houden dat dit soort materialen gericht ingezet worden in het onderwijs en dan hun dienst doen. Er hoort dan een ondersteuningsplan bij. In de collectie van de bibliotheek is het vooral zinvol als er positieve taal- en of rekenervaringen door kunnen worden opgedaan. Informatief materiaal voor ouders en opvoeders De ouders en leerkrachten van kinderen met leesproblemen zijn vaak zeer gemotiveerd om materiaal te zoeken dat geschikt is voor hun kinderen. Het is daarom belangrijk deze groep goed voor te lichten over de rol die zij kan vervullen. De richtlijnen, verwoord door Tom Braams 13, vormen hiervoor een goede leidraad: - informatie over leesproblemen; - informatie over de aanpak in onder andere het onderwijs; folder van het Masterplan Dyslexie. Besteladres: of ; - tijdschrift Balans Belang; - onderwijstijdschriften in overleg met onderwijs; - foldermateriaal over leesproblemen: bij de oudervereniging Balans zijn folders verkrijgbaar met informatie over verschillende leesproblemen. Meer informatie: of ; bij de KPC Groep is de folder Dyslexie, neem er even de tijd voor ( 9.00 voor 100 folders) te bestellen of gratis te downloaden. - foldermateriaal leeshulpmiddelen de firma Lexima heeft veel foldermateriaal voor dit doel, maar ook afzonderlijke leveranciers zijn hiervoor te benaderen. Lexima: Afzonderlijke leveranciers: zie - ouders hulpmiddelen. - informatie van hulpverleners. Kies alleen voor die hulpverleners die een goedgekeurde, wetenschappelijk onderbouwde aanpak hebben Informatie van het loket aangepast lezen en Dedicon; halverwege 2007 krijgen bibliotheken automatisch de nieuwste folder van het loket aangepast lezen toegestuurd. Het leveren van dit foldermateriaal gaat daarna lopen via NBD Biblion. Via de mailgroep ZH / NH en via de website houden we u hiervan op de hoogte. Contactpersoon bij de VOB: Thea van Lanktveld. 13 Zie Ton Braams, De bieb en dyslexie, in Makkelijk Lezen Plein, Symposiumbundel Nanda Geuzebroek (red.), interne publicatie SBH, Zie ook 14 Zie dwaalwegen. 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 13 van 34

14 5.4 Omvang van de collectie Het is moeilijk exacte aantallen te geven voor de minimale of maximale omvang van een MLP-collectie. In het onderstaande schema wordt, gebaseerd op collecties van bibliotheken met een MLP en het aanbod een verdeling gegeven per categorie. Het uitgangspunt voor deze percentages is een collectie van circa items. Bij kleinere collecties kan de verdeling in boekmateriaal en niet boekmateriaal ten gunste van het niet boekmateriaal veranderen. Uiteraard dient in de loop van de tijd als het aanbod DVD s en gesproken materiaal groeit, het percentage op dit gebied toenemen. Momenteel is echter gewoon niet meer voorhanden. Materiaal soort Percentage van de collectie Volwassen collectie 2 Jeugd leesboeken 40 Strips 1 Gesproken boeken (CD, cassette, Daisy) 8 DVD film 9 Speelleermaterialen 2 Jeugd nonfictie boeken 36 DVD info 1 Cd-rom 1 Totaal 100 Belangrijk is dat al het aanwezige materiaal bij elkaar gezet wordt. Het kind moet echter wel overzicht kunnen houden. Daarom geldt er een beperking in het aanbod van titels. Er moet ruimte blijven om de collectie overzichtelijk en zoveel mogelijk frontaal op te stellen. Er moet gemakkelijk doorheen te bladeren zijn. 5.5 Mondelinge informatie en advies Het MLP is gebaat bij betrokken leerkrachten en ouders. Bovendien dient het MLP een deskundige uitstraling te hebben. Dit kan o.a. worden bereikt door jaarlijks een 3 tot 5 tal informatieve bijeenkomsten houden. Op de website zijn onderwerpsvoorbeelden te vinden. Het werven voor die avonden kan prima via scholen en andere intermediairs. Het opbouwen van een actief bestand van geïnteresseerden loont de moeite. De werkwijze waarbij op stoelen invulformulieren waarop een adres kan worden ingevuld werkt goed zo blijkt uit ervaring. - Invoeren van een spreekuur voor kinderen, ouders en opvoeders over leesproblemen. Hiervoor dient een deskundige functionaris beschikbaar te zijn. - Lezingen, workshops gericht op ouders en / of leerkrachten. - Demonstraties van leeshulpmiddelen. - In samenwerking met scholen kan de bibliotheek ouderavonden houden, waarbij het thema makkelijk lezen centraal staat. 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 14 van 34

15 6 Inrichting 6.1 Algemeen Om een MLP tot een succes te maken, is het belangrijk veel aandacht te besteden aan de inrichting. Op basis van ervaringen in Haarlem en in andere bibliotheken die inmiddels een MLP hebben zijn uitgangspunten voor de inrichting geformuleerd. Uitleencijfers tonen aan dat deze voldoen. Materiaal dat geplaatst was volgens de opstellingseisen werd beter uitgeleend dan materiaal dat noodgedwongen niet op de juiste wijze kon worden geplaatst. 6.2 Uitgangspunten plaatsing van materialen en inrichting - Een frontale opstelling is het belangrijkste uitgangspunt bij de inrichting van een MLP. Dit kan worden gerealiseerd door materialen in bakken of op schuine leggers te plaatsen of rechtop te zetten in de kast. Zonder frontale plaatsing: geen MLP! - De materialen worden zoveel mogelijk thematisch geplaatst. - Een MLP moet er aantrekkelijk en uitnodigend uitzien. - Een MLP moet een in het oog springende plaats krijgen. - Bewegwijzering met pictogrammen en/of kleurcoderingen is belangrijk. - De verhouding tussen aanwezig materiaal en open kastruimte moet in evenwicht zijn. - Er moet plaats zijn voor een folderrek. - Er moet plaats zijn voor een promotietafel om aantrekkelijke presentaties van de diverse materialen te kunnen opstellen. - Een plekje om rustig te zitten om materiaal door te kijken of te beluisteren. 6.3 Aanbevelingen - Een belangrijke voorwaarde voor een optimaal gebruik is een inlichtingenbalie met de aanwezigheid van een bibliotheekmedewerker die op de hoogte is van alle ins en outs van het MLP. - Een plaats inruimen voor een computer waarop taalspelletjes en informatieve programma s zijn geïnstalleerd kan goed diensten bewijzen. Kinderen worden hiernaartoe gelokt. - Een computer waar een voorleesfunctie op zit strekt tot de aanbeveling. Zie: hulpmiddelen. - Een hoekje met een tv met dvd-recorder stelt gebruikers in staat te beoordelen of de gekozen DVD geschikt is voor het doel. Ook is het daardoor mogelijk informatieve DVD s af te spelen en onder de aandacht te brengen. - Een walkman of diskman kan goede diensten bewijzen om klanten het gesproken materiaal eerst te laten beluisteren, alvorens het mee te nemen. Deze kan via de inlichtingenbalie worden uitgeleend. 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 15 van 34

16 6.4 Leveranciers van meubilair De volgende leveranciers hebben een specifiek voor het Makkelijk Lezen Plein ontwikkeld meubel: Bomefa: NBLC systemen: Invorm architechten: Ruim 3: Bij de leveranciers zijn informatiemappen met informatie over afmetingen en collectieinhoud op te vragen. Op de website zijn foto s van meubilair te zien. Naast de hierboven genoemde, wat grotere leveranciers, zijn ook meubels ontwikkeld door lokale meubelmakers. Bij de foto s staan uiteraard de bronnen vermeld. Neem de vrijheid om bibliotheken te bellen zodat je ervaringsgegevens kunt horen of adressen van lokale leveranciers waar je meer over wilt weten. In principe zijn alle leveranciers voor de ontwikkeling van hun meubel uitgegaan van het programma van eisen. Uiteraard heeft elke leverancier daar zijn eigenheid aan toegevoegd. Bij alle leveranciers zijn meubels voor zowel kleine als grotere collecties te bestellen. Verschillen zitten vooral in benodigde vloeroppervlakken. Zo bestaan de meubels van Bomefa en NBLC systemen uit 1 meubel en is om aan het totale programma van eisen voor een groter MLP bij Invorm en Ruim 3 meer meubilair nodig. Voor beiden valt iets te zeggen. Het is afhankelijk van de lokale mogelijkhede. 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 16 van 34

17 7 Personeel 7.1 Algemeen Om het MLP tot een succes te maken, moeten op verschillende niveaus medewerkers worden ingeschakeld. Een deel van de inspanning is slechts eenmalig vereist. Andere activiteiten zijn tijdelijk of structureel. 7.2 MLP-specialist Van groot belang is het om vanaf de start over te gaan tot de aanstelling van een coördinator MLP, een specialist. Deze medewerker zorgt voor de regie van de werkzaamheden, zowel tijdens de beleidsvoorbereiding als de beleidsuitvoering. Deze functionaris houdt ook na de start het MLP in zijn takenpakket. De MLP-specialist kan gezien worden als de spin in het MLP-web van de bibliotheek Competenties van de MLP-specialist - Op de hoogte zijn van de uitgangspunten van het MLP. - Bijhouden van nieuwe ontwikkelingen. - Op de hoogte zijn van criteria voor collectievorming. - Kennis hebben van geschikt materiaal. - Op de hoogte zijn van de behoeften van de doelgroepen. - Op de hoogte zijn van de eisen aan de inrichting. - Op de hoogte zijn de mogelijkheden van andere instellingen. - Op de hoogte zijn van de mogelijkheden op ICT-gebied. - In staat zijn MLP-kennis over te dragen aan collega s. - Communicatief Taken van de MLP-specialist - Opstellen van een beleidsplan. Hiervoor kunnen verschillende bronnen als hulpmiddel worden gebruikt Uitvoeren van het beleidsplan, waaronder het opstellen van een collectieplan. - Coördineren van de werkzaamheden die voortvloeien uit het beleidsplan. - Coördineren en/of uitvoeren van interne scholing voor diegenen die op en rond het MLP werken Ondersteunen van frontoffice-medewerkers. Diegenen die het contact met het publiek onderhouden, hoeven niet op alle vragen een antwoord te hebben. Ingewikkelder vragen verwijzen zij door naar de MLP-specialist. - Adviseren van ouders en opvoeders tijdens spreekuur of bezoek. 15 Zie: literatuuropgave. 16 Hiervoor kunt u een beroep doen op de adviseurs van een PSO of het kenniscentrum Makkelijk Lezen Plein 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 17 van 34

18 - Promotie van het MLP: Samenstellen van een promotiefolder. Organiseren van de officiële opening. Organiseren van groepsontvangsten. Organiseren van informatieavonden. Onderhouden van externe contacten met onder andere onderwijs-begeleidingsdienst, specialist onderwijs en interne begeleiders. 7.3 Deskundigheid van personeel Het opnemen van een MLP-voorziening in de bibliotheek vraagt om scholing van de mensen die ermee gaan werken. Daarbij valt een onderscheid te maken in het soort kennis dat medewerkers moeten beheersen. - Opruimers Zij dienen op de hoogte te zijn van welk materiaal waar opgeruimd moet worden. Enige kennis van het waarom van de manier van opstellen kan daarbij nuttig zijn. Deze kennis kan in één bijeenkomst door de MLP-specialist worden overgedragen. - Informatiemedewerkers Zij hebben in de frontoffice direct contact met de klanten en moeten goede achtergrondinformatie bezitten. Duidelijk moet zijn wat een MLP is, voor wie het bestemd is, wat de achtergronden zijn, welk materiaal erin opgenomen is. Enige kennis over de mogelijkheden van ouders om hun kinderen tot lezen te stimuleren is noodzakelijk. Van belang is dat zij weten aan wie zij eventuele vragen kunnen doorspelen. Ten slotte moeten zij op de hoogte zijn van de mogelijkheden van de inhoud van de website de mogelijkheden van het loket aangepast lezen ( en van de leeshulpmiddelen Deze informatie verstrekt de MLP-specialist in een dagdeel 17. De trainingsbijeenkomsten kunnen worden uitgebreid door samen te werken met de onderwijsbegeleidingsdienst of een RT van een basisschool. 17 Een PowerPoint-presentatie over dit onderwerp kunt u aanvragen bij ProBiblio 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 18 van 34

19 8. Samenwerking Voor de meeste bibliotheken zal het opzetten van een Makkelijk Lezen Plein voor kinderen zonder personele uitbreiding en budgetneutraal moeten plaatsvinden. Het is daarom van het grootste belang dat er op dit gebied ervaringen en gegevens worden uitgewisseld. Samenwerking is dus essentieel. Er zijn verschillende soorten samenwerkingsverbanden te onderscheiden. 8.1 Digitale uitwisseling van gegevens Opdat niet iedereen opnieuw het wiel zelf hoeft uit te vinden, is het goed om de belangrijkste gegevens over een MLP-collectie uit te wisselen of beschikbaar te stellen via internet. De Stadsbibliotheek Haarlem stelt met dit doel haar bevindingen via de website van de bibliotheek aan anderen ter beschikking. Van deze website kan men titellijsten van MLPmaterialen, een lijst met nuttige websites, lijsten met tips voor ouders en folderlijsten downloaden. Bibliotheken kunnen via hun eigen website verwijzen naar deze informatie. ProBiblio heeft een mailgroep waar je je bij kunt aansluiten. Via de groep kan kennis worden gedeeld en worden nieuwtjes uitgewisseld. Aanmelden bij 8.2 Samenwerking tussen bibliotheken Niet elke bibliotheek is in staat en heeft behoefte aan een volledig ingericht MLP. Samenwerking kan veel dubbelwerk voorkomen en verruimt de mogelijkheden Stadsbibliotheek of basisbibliotheek Binnen de structuur van de grote stadsbibliotheek met meerdere filialen of een basisbibliotheek met meerdere vestigingen wordt één vestiging gezien als hoofdvestiging, van waaruit de coördinatie plaatsvindt. Hier worden de afspraken gemaakt over de (centrale) collectievorming; hier zal ook in de meeste gevallen de MLP-specialist zijn werkplek hebben. Deze onderhoudt de contacten met de overige bibliotheekmedewerkers over het te voeren beleid. Ook onderhoudt deze specialist de contacten met de doelgroepen, volgt hij de belangrijkste ontwikkelingen en vertaalt deze naar de praktijk. In deze vestiging staat de grootste collectie MLP-materialen (de meest uitgebreide vorm; zie 2.3). De andere vestigingen hebben alle een (klein) aantrekkelijk MLP, van waaruit doorverwezen kan worden naar de hoofdvestiging, zowel voor materiaal als advies. De collectie kan gevarieerd blijven indien regelmatig met andere vestigingen uitwisseling plaatsvindt afhankelijk van de behoefte. Voorwaarde voor uitwisseling is het hanteren van eenzelfde catalogussysteem. Voorbeeld: Stadsbibliotheek Haarlem. 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 19 van 34

20 8.2.2 Samenwerking in een regio of rayon In situaties waar verschillende zelfstandige vestigingen met elkaar willen samenwerken, kan van bovenstaand model worden uitgegaan. Duidelijke afspraken zijn daarbij nodig over de financiële consequenties en de taakverdeling van de bibliotheekmedewerkers. Collectievorming kan het beste centraal plaatsvinden. Belangrijk hierbij is te bepalen welke verdeelsleutel wordt gehanteerd voor het bekostigen van collectie en personeel. Ook over de logistiek moeten afspraken worden gemaakt. Ten slotte is het ook in deze situatie van belang om in een vroeg stadium een MLP-specialist te benoemen. Ook afspraken over waar en in welke verhouding activiteiten plaatsvinden moeten worden gemaakt. Voorbeelden: Regio rond Gouda MLP samenwerkingsverband tussen de basisbibliotheken Gouda, Krimpenerwaard, Bibliotheek aan den IJssel, Nieuwerkerk aan den IJssel en de Groene Venen. Povinciale aanpak: Overijssel, Zeeland. 8.3 Samenwerking tussen bibliotheek en andere instellingen De bibliotheek zal om verschillende redenen samenwerking zoeken met andere instellingen. Dit kan zijn vanuit financiële redenen, waarbij het verkrijgen van subsidie een belangrijke factor is. Indien de bibliotheek samenwerkt met andere instellingen die werken aan het terugdringen en voorkomen van taalachterstand bij bijvoorbeeld allochtone kinderen, kunt u een beroep doen op een financiële bijdrage uit het gemeentelijke onderwijsachterstandenbeleid. Helaas wordt op deze subsidie de laatste tijd bezuinigd. Informatie hierover kunt u verkrijgen bij de gemeente, afdeling onderwijs. Ook kunt u aansluiten bij de lokale educatieve agenda. Meer informatie is te vinden op deze website. Samenwerking is ook belangrijk om de doelgroepen te bereiken. Ten slotte is samenwerking van belang om de ouders van de kinderen te bereiken Samenwerkingspartners - Onderwijs; wederzijds kan men van elkaars expertise profiteren. - Peuterspeelzalen en kinderdagverblijven; ouders dienen op de hoogte te zijn van het belang van een goede taalontwikkeling van hun kinderen. - Consultatiebureaus. - Instellingen die met GOA-groepen binnen de MLP-doelgroep werken. - Onderwijsbegeleidingsdienst. - Regionale vereniging van belangenorganisaties Balans. - Logopedische diensten. - Vrij gevestigde Remedial teachers. 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 20 van 34

21 8.3.2 Samenwerkingsactiviteiten - Informatieavonden voor leerkrachten en ouders 18. In samenwerking met de onderwijsbegeleidingsdienst kunt u avonden organiseren rond dyslexie en ADHD. - Lotgenotenavonden voor ouders van kinderen met dyslexie en/of ADHD in samenwerking met de regionale afdeling van Balans. - Informatieavonden of demonstratiebijeenkomsten over ICT. Men wil vaak alles weten over ICT-hulpmiddelen. - Voorlichtingsavonden over de dienstverlening van blindenbibliotheken. 18 Zie ook hoofdstuk 7: Promotie en de website 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 21 van 34

22 9 Promotie 19 Een nieuwe activiteit in de bibliotheek vraagt om promotie. Zo ook het Makkelijk Lezen Plein. De sterkste promotie van een MLP is de uitnodigende inrichting. Als een MLP op een centrale plaats is gelegen, de materialen er aantrekkelijk uitzien en frontaal gepresenteerd staan, heeft het een grote aantrekkingskracht op iedereen die de bibliotheek bezoekt. Men wordt nieuwsgierig en komt daardoor op het materiaal af. Natuurlijk worden zo vooral de mensen getrokken die toch al in de bibliotheek komen. Maar zij vertellen het door aan mensen in hun omgeving met kinderen met een leesprobleem. Daarom moet er op het MLP voorlichtingsmateriaal liggen over het MLP om door te geven aan niet-bezoekers. Een MLP richt zich op een specifieke groep, de moeilijk lezende kinderen. Het is belangrijk deze groep zo direct mogelijk te bereiken. De bibliotheek moet de promotie daarom richten op de groepen die een relatie hebben met deze kinderen: Onderwijs Het onderwijs is zeer geschikt om deze kinderen te traceren ze zijn tenslotte leerplichtig. Elke school weet welke leerlingen leesproblemen hebben. Via de promotie moeten de leerkrachten worden bereikt. Aan hen kunt u duidelijk maken wat een MLP is en voor wie het bestemd is. Ouders Ouders zijn dikwijls zeer gemotiveerd alles te doen wat hun kind verder kan helpen. Door promotie raken zij op de hoogte van de mogelijkheden van het MLP. 9.1 Mogelijkheden voor promotie - MLP-logo; Het is aan te bevelen om het logo van de SB Haarlem te gebruiken. Dit om landelijke dienstverlening mogelijk te maken. Het logo van de SBH mag hiervoor vrij worden gebruikt Zorg voor aantrekkelijke flyers, posters en brochures. Op de website van ProBiblio zijn URLs te vinden voor een folder voor ouders en een folder voor leerkrachten. Met het URL moet de bibliotheek naar de drukker. Deze kan er kleine wijzigingen als NAW gegevens in aanbrengen. Verspreid deze materialen onder de instellingen. Tips over aantallen: zie bij de productomschrijvingen van de folders op de website van ProBiblio - Gebruik uw bibliotheeksite om het MLP te promoten. Publiceer regelmatig nieuwe activiteiten op de site. Een wervend stukje voorzien van foto s kan ook zeer doeltreffend zijn. Link door naar andere sites, zoals van het loket aangepast lezen, en Balans 21. Publiceer nieuwe aanwinsten; bespreek nieuw materiaal. - Organiseer een officiële opening waarbij de plaatselijke pers wordt uitgenodigd. Een prominente plaatsgenoot (burgemeester, wethouder) uitnodigen die de openingshandeling verricht, zorgt voor extra publiciteit. Bij de opening kunnen leerlingen van een school voor speciaal onderwijs in de plaats of regio een rol spelen. Nodig de remedial teachers van de scholen in de regio uit voor de opening. Bedenk dat een opening maar 1 keer kan. Laat het geen sluitpost zijn. 19 Bij ProBiblio is op de website een algemeen communicatieplan te downloaden. Deze kan als uitgangspunt dienen voor het eigen communicatieplan. 20 Logo s voor een Makkelijk Lezen Plein, - Punt, of - Plek zijn in zwarte en oranje uitvoering te downloaden van de site van de SBH A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 22 van 34

23 - Organiseer regelmatig een informatieavond voor ouders en laat de mailing via de school lopen. - Geef voorlichting aan schoolteams. - Organiseer groepsontvangsten voor de doelgroepkinderen van scholen. - Organiseer voorleesbijeenkomsten voor oudere kinderen. - Maak aantrekkelijke presentaties om het materiaal onder de aandacht te brengen. - Zorg dat samenwerkingspartners en andere bibliotheken in de regio genoeg voorlichtingsmateriaal hebben. - Zorg dat de bibliotheekmedewerkers een actieve benadering hebben. Klanten op het MLP willen graag alles weten over de service van de blindenbibliotheken en over ICThulpmiddelen. Laat de mogelijkheden zien, ook als de klanten er niet om vragen. Tevreden klanten zorgen voor een goede mond-tot-mondreclame. 9.2 Informatiebijeenkomsten Informatiebijeenkomsten brengen het MLP op een gunstige manier in de publiciteit. Schakel de plaatselijke pers hierbij in. Verder is het belangrijk dat het woord dyslexie duidelijk in de titel van het persbericht staat. Overleg dit met de pers. Veel ouders van dyslectische kinderen zijn zelf ook dyslectisch. Het woord dyslexie vangt de aandacht van de ouders. Het aanleggen van een mailinglist met adressen van ouders kan bijdragen aan een hoog bezoekersaantal op de informatiebijeenkomst. Behalve bijeenkomsten met samenwerkingspartners kan de bibliotheek ook zelf een informatieavond houden over de mogelijkheden van het MLP. Daarbij kan worden ingegaan op de vraag hoe ouders hun kind kunnen stimuleren tot lezen. In de Stadsbibliotheek Haarlem zijn de avonden rond de schoolkeuze voor voortgezet onderwijs zeer succesvol geweest. Deze avonden hadden het karakter van een informatiemarkt, waarbij de scholen voor voortgezet onderwijs uit de regio hun dyslexiebeleid toelichtten voor ouders en onderwijskrachten. Voorafgaand aan deze avonden was een bijeenkomst georganiseerd rond het MLP, waarbij ook ingegaan werd op de vraag hoe men tot een goede keuze komt voor een school voor voortgezet onderwijs voor dyslectische kinderen. Als vervolg er op was er een avond waar ouders van dyslectische kinderen andere ouders informeerden over hun ervaringen op het VO. 9.3 Netwerken Regelmatig contact met de samenwerkingspartners is van groot belang. Juist door de regelmaat blijft men op de hoogte van elkaars activiteiten. Gezamenlijk georganiseerde avonden kunnen de contacten versterken. Ook vindt uitwisseling van informatie daardoor gemakkelijker plaats. 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 23 van 34

24 10 Financiën 22 Het inrichten en beheren van een MLP brengen eenmalige, maar vooral ook structurele kosten met zich mee. De kosten zijn te verdelen over vier posten: - kosten voor personeel; - inrichting; - collectie; - promotie. De hoogte van de kosten is mede afhankelijk van de doelstellingen van het MLP en de mogelijkheden van de openbare bibliotheek Vragen vooraf die de begroting beïnvloeden Omvang - Ga uit van de kennis van je werkgebied sociale kaart: aantal scholen, scholen voor speciaal onderwijs. - In alle vestigingen of alleen in een centrale vestiging. - Solitair of in een samenwerkingsverband. MLP Meubel - Wil ik aan de slag met een nieuw meubel? Of ga ik een bestaand meubel aan laten passen? - Wil ik er nog uitnodigend meubilair om heen? - Om te zitten? - Om aan te werken? - AVM - Wil ik investeren in hardware als een PC voor het MLP, een TV, Geluidsapparatuur. Ebooks, ict hulpmiddelen? - Wil ik daar koptelefoons bij? - Wil ik speciaal AV meubilair passend bij het meubel. Collectie - Wil ik investeren in een collectie? Of gebruik ik media uit de mijn bestaande collectie? - Verdeling: streef naar gelijke aantallen als het gaat om boekmateriaal en AVM (Vooralsnog is, in verband met de beschikbaarheid op de markt, de verhouding 75% boeken en 25% AVM). - Grootste voorziening: maximaal media zo blijft het overzichtelijk / Kleinste voorziening minimaal 250 media om de diversiteit te waarborgen. Formatie en scholing - Hoeveel uren zetten we in? - Solitaire aanpak of samenwerking met bibliotheken in nabije omgeving of PSO? - Wie wil je scholen: alleen de specialisten en zij scholen verder de verdere collega s of wil je de hele scholing in huren. - Wat wil je naast het aanbieden van de collectie nog meer doen? 22 Zie ook de bijlagen 1, 2 en 3. 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 24 van 34

25 PR - Bedenk: je kunt iets maar een keer openen! - Laat je eigen folders, posters enzovoort ontwikkelen of maak je gebruik van bestaande folders en posters. - Hoe wil je gaan werven? Via scholen? Direct mail? Hoe vaak? In een begroting voor het opzetten van een MLP horen in ieder geval de volgende posten thuis: - Personeel. - Inrichting. - Collectie. - Promotie Personeel Deze kosten zijn te verdelen in eenmalige kosten en kosten die een terugkerend karakter hebben, de structurele kosten. In de formatie moet rekening gehouden worden met de volgende werkzaamheden. Dit overzicht is ontstaan op basis van ervaringen bij een aantal bibliotheken. In alle gevallen gaat het hier om een specialist die werkt voor MLP s op meerdere locaties. Personeelskosten Eenmalig Structureel Uren Beleidsplan / Plan van aanpak X Organiseren scholing personeel X (herhaling) 16 Samenstelling + inwerken collectie X X 40 / 1 à 2 uur p/w Promotieactiviteiten X 1 uur p/w Coördinatie MLP X 6 uur p/w Inrichting X 24 Websitebeheer X 1 uur p/w Groepsontvangsten X pm De kosten van de MLP-specialist variëren, afhankelijk van de doelstelling van het MLP. Indien veel promotieactiviteiten worden georganiseerd moeten de personeelskosten hiervoor hoger worden begroot. In het algemeen moet men voor coördinatie van het MLP per week rekenen op vier à acht uur. In de voorbereidende fase moet u rekening houden met een hoger aantal uren. Voor mediaverwerking moet u in de startfase rekening houden met tenminste vier uur per week, afhankelijk van het aantal materialen dat u aanschaft. Structureel zal ongeveer een à twee uur beschikbaar moeten zijn. 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 25 van 34

26 10.3 Inrichting (zie ook hoofdstuk 6) De kosten van de inrichting van het MLP hangen zeer af van de wensen en de mogelijkheden van de bibliotheek. Veel zal afhangen van de doelstelling van het MLP: 'welke materialen worden opgenomen voor wie en wat moet worden bereikt?' Hoewel er een aantal goede meubels voor het MLP op de markt zijn, wordt soms toch gekozen voor een lokale leverancier. Hieronder een ingekort programma van eisen dat gebruikt kan worden bij het overleg met lokale leveranciers. Programma van eisen: - kasten met mogelijkheden voor frontale opstelling; - themaplaatsing; - folderrek (ken); - verlichting; - vloerbedekking; - zitplaatsen; - iets om het MLP mee op te fleuren; - mogelijkheid om posters op te hangen. Aanvulling op de basisinrichting kan zijn: - bank; - kussens; - tafel en stoelen; - computertafel; - computers voor afspelen van spelletjes en raadplegen van Internet; - dvd-afspeelapparatuur; - luisterapparatuur zoals discman, walkman, Daisy-recorder Collectie Zie hoofdstuk 5 en de hierboven genoemde vragen die de begroting beïnvloeden Promotie De promotieactiviteiten bepalen de hoogte van de uitgaven. In hoofdstuk 9 over promotie zijn deze activiteiten uitgewerkt. De bibliotheek moet keuzes maken, alvorens een begroting op te stellen. Als basis dienen de volgende onderdelen te worden opgenomen in de begroting: - opening; - bewegwijzering MLP; - flyers, posters, brochures; - activiteiten als informatieavonden; - content voor de website; - mailing naar samenwerkingspartners. 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 26 van 34

27 10.6 Fondsenwerving De leesproblematiek is een hot item en dat betekent dat fondsen te interesseren zijn voor een aanpak als het MLP. In veel basisbibliotheken is het gelukt om extra gelden te genereren uit subsidies en fondsen. Om hier een beroep op te kunnen doen is het van groot belang hier vanaf het begin van het project op in te spelen. Daardoor kan het projectplan zo ingericht worden dat het het meest voor subsidie en fondsverwerving vatbaat is. Subsidie- en fondsgevers hebben eigen voorwaarden en regels voor de subsiedieverstrekking. De gevraagde bijdrage moet daar op aansluiten. Veelal kan bij de PSO hulp gevraagd worden in dit soort trajecten. Ook is het mogelijk om via gemeenten middelen te genereren bij afdelingen die zich bezig houden met onderwijsachterstanden of laaggeletterdheid. Immers het MLP kan bijdrage tot het behalen van gemeentelijke doelstellingen in deze. 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 27 van 34

28 11 Plan van aanpak Het opzetten van een MLP zal in de meeste gevallen een maand of 9 in beslag nemen. Een planmatige aanpak werkt het best. Zorg dat er een verantwoordelijke is en weet waar je naar toe wilt werken. De zogenaamde PDCA cirkel is een handig hulpmiddel tot doelmatig werken. PDCA is een afkorting die staat voor de belangrijkste stappen uit de cirkel: Plan (maak een plan met de resultaten die je wilt bereiken), Do (voer het plan uit), Check (vergelijk de resultaten met wat je had willen bereiken), Act (bij afwijking: neem maatregelen/stuur bij om de resultaten alsnog te bereiken. Leg in je plannen ook vast hoe je wilt meten of je je doelen bereikt. Houd rekening met het feit dat het niet eenvoudig is om te meten of je kinderen met leesproblemen zelf bereikt hebt als je geen systeem van registreren hebt waarbij je de handicap noteert. Kies voor haalbare indicatoren als: - uitleencijfers; - collectiegebruik; - aantal activiteiten; - aantal bezoekers activiteiten; - aantal inlichtingen Plan van Aanpak lokaal in stappen 1. Inventarisatiefase a. Benoemen lokale projectleider. b. Samenstellen projectgroep. c. Bepalen startmoment. d. Sociale kaart. e. Doelgroepen benoemen. f. Omvang MLP. g. Welke locaties? Een of meerdere? h. Tegelijkertijd verschillende locaties of Meerjarentraject? i. Ruimte bepalen. j. Aanwezig materiaal + lacunes. k. Meubilair: aanwezig of nieuw. l. Werkzaamheden en personele bezetting. m. Inschatten financiële behoefte: opstellen begroting. n. Financierplan: subsidie en andere middelen (zie ook notitie vragen die begroting beïnvloeden). o. Netwerkvorming. p. Klankbordgroep ja / nee. q. Tijdpad bepalen. 07A0467 Plan van aanpak Makkelijk Lezen Plein pagina 28 van 34