Commissie notitie. gemeente Eindhoven Raadsnummer 17R7240 Inboeknummer 17bst00604 B&W-beslisdatum 02 mei 2017 Dossiernummer

Transcriptie

1 gemeente Eindhoven Raadsnummer 17R7240 Inboeknummer 17bst00604 B&W-beslisdatum 02 mei 2017 Dossiernummer Commissie notitie Onderwerp: toezegging gesubsidieerde banen Inleiding Bij de behandeling van de kadernota op 19 juli 2016 is er een motie (op initiatief van PvdA en GroenLinks) aangehouden ten aanzien van gesubsidieerde banen. Middels deze aangehouden motie riep de Raad het College van B&W op om Samen met partners in de stad (bijvoorbeeld FNV lokaal en werkgevers) een voorstel te doen van gesubsidieerde arbeid voor mensen die gebruik maken van de bijstand en de raad hierover te informeren voor het einde van het jaar. In plaats van de motie is er tijdens diezelfde vergadering een toezegging gedaan door wethouder Depla, zijnde: Gesubsidieerde arbeid met perspectief: is bereid tot onderzoek en komt hierop bij de raad terug. Tijdens de behandeling van de begroting op 1 (meningsvormende vergadering) en 8 november (reguliere raad) 2016 is de toezegging opnieuw aan de orde geweest. Op 8 november 2016 is er een aanvullende toezegging gedaan door wethouder Depla, zijnde: Neemt het creëren van gesubsidieerde banen bij buurtbedrijven mee in de toezegging n.a.v. de niet ingediende motie KM03 d.d. 19 juli 2016: onderzoek naar gesubsidieerde arbeid met perspectief, kijkt nog naar financiële gevolgen en mogelijke concurrentievervalsing daarvan en komt hiermee naar de raad in januari/februari Op basis van bovenstaande informatie zijn een viertal invalshoeken onderzocht, zijnde: 1) Terug in de tijd: Melkert- en ID-banen 2) Uitbreiding LKS naar % 3) Additionele banen binnen Gemeente Eindhoven 4) Gesubsidieerde banen bij Buurtbedrijven Middels deze notitie wordt aan uw raad terugkoppeling gegeven over de resultaten van het onderzoek en is op basis van de uitkomsten een conclusie geformuleerd ter bespreking in de meningsvormende vergadering van 30 mei. Wettelijke taak Kerntaak gekoppeld aan het werkprogramma van het college Onvermijdelijk

2 Advies gevraagd aan de commissie om 1. Kennis te nemen van de onderzoeksresultaten en de daarbij beschreven overwegingen; 2. Zich tijdens de meningsvormende vergadering op 30 mei uit te spreken over de geformuleerde conclusie. Kaderstelling Op 8 maart 2017 heeft er een gesprek plaatsgevonden tussen raadslid Hafid Bouteibi en een ambtelijke afvaardiging om de insteek van de aangehouden motie te achterhalen. Gesubsidieerde arbeid is immers een breed begrip waar diverse beelden en invullingen van bestaan. Uit dit gesprek bleek dat de aangehouden motie zich richt op de doelgroep met een loonwaarde van %, de top van het gemeentelijke cliëntenbestand oftewel de kansrijken. De aangehouden motie streeft ernaar om deze doelgroep perspectief te geven op arbeid mét ontwikkeling (inhoudelijk maar ook qua salariëring (>Wettelijk Minimum Loon, WML)). Dit hoeft niet persé binnen de Buurtbedrijven, wanneer we denken dat dit op een andere manier beter zou kunnen. Aanvullend werd het signaal afgegeven dat de participatieplaatsen binnen de Buurtbedrijven niet volledig worden ingevuld. Onderzoeksresultaten 1) Terug in de tijd: Melkert- en ID-banen 1 Om tegemoet te komen aan de toezegging is gestart met een duik in de geschiedenis. Wanneer we in vogelvlucht terugkijken zien we dat gemeenten al jaren een hoofdrol hebben in het ondersteunen van mensen richting de kortste weg naar werk. Voorheen op grond van de Algemene bijstandswet (Abw) en daarna op grond van de Wet werk en bijstand (WWB). In de WWB zijn de oude Algemene bijstandswet, de Wet inschakeling werkzoekenden (Wiw) en het Besluit in- en doorstroombanen opgegaan. De WWB is met ingang van 2015 opgegaan in de Participatiewet. Met de invoering van de Participatiewet is de Wet Sociale Werkvoorziening (WSW) gesloten voor nieuwe instroom. 1 Hierbij is gebruik gemaakt van de volgende bronnen: - ID-banen in Perspectief, IVA Tilburg, januari Maatschappelijke kosten en baten van gesubsidieerde arbeid en sociale activering, TNO Arbeid, november Van melkert-, ID-banen naar Wet Werk en Bijstand,

3 Wanneer we denken aan gesubsidieerde banen denken we al snel aan initiatieven zoals de Melkert- of de ID-banen. Bij Melkert- en ID-banen ging het om arbeid waarbij de werkgever subsidie ontvangt van de gemeente voor het tewerkstellen van een langdurige werkloze. Dat betekent dat een uitkeringsgerechtigde (bijstand, IOAZ of IOAW) gesubsidieerde arbeid ging verrichten. Met deze medewerker ging de werkgever een arbeidsovereenkomst aan, waarbij de werkgever bepaalde voorschriften in acht nam om zijn subsidie veilig te stellen. De Melkertbanen werden gefinancierd door gelden uit het Europees Sociaal Fonds (ESF). Bij de ID-banen was er financiering vanuit de rijksoverheid beschikbaar. Uit de evaluatie van de Melkertbanenconstructie bleek dat de gesubsidieerde werknemers nauwelijks doorstroomden naar reguliere banen. Later werden de Melkertbanen dan ook omgedoopt tot Instroom-Doorstroom- of ID-banen, waarbij de naam duidelijker moest refereren aan het uiteindelijk beoogde doel, het (her)integreren van de persoon in de reguliere arbeidsmarkt. Echter ook bij de ID-banen bleek de volledige uitstroom naar reguliere banen beperkt. Na de invoering van de Wet Werk en Bijstand (WWB) in 2004 schaften veel gemeenten de hele ID-regeling dan ook af, al dan niet na een overgangsperiode van meerdere jaren. Met de invoering van de Participatiewet zijn onder andere de instrumenten loonkostensubsidie (LKS) en de inzet van begeleiding in de plaats gekomen, met het doel de doelgroep zoveel als mogelijk bij reguliere werkgevers aan de slag te laten gaan. Overwegingen bij Terug in de tijd: Melkert- en ID-banen : Bij initiatieven als de Melkert-, ID-banen kan in theorie gesproken worden over volledig gesubsidieerde banen met perspectief. Desalniettemin bleek in de praktijk dat werknemers onder deze regelingen nauwelijks doorstroomden naar reguliere banen. De Melkert- en ID-banen waren gericht op langdurig werklozen, anders dan de doelgroep waar de toezegging zich op richt, namelijk de doelgroep met een loonwaarde van %, de top van het gemeentelijke cliëntenbestand oftewel de kansrijken. Er was sprake van geoormerkte financiering voor de invulling van zowel een Melkert- als een ID-baan. Tegenwoordig zijn de re-integratiemiddelen voor gemeenten onderdeel van het Participatiebudget. De inzet van deze middelen bepalen we op basis van de effectiviteit (onder andere via de matrix arbeidsmarkt). De ervaringen uit voormalige wetgeving en voormalige re-integratie-initiatieven zijn meegenomen in de nieuwe wetgeving: de huidige Participatiewet. 2) Uitbreiding LKS naar % Een tweede invalshoek die is onderzocht is de uitbreiding van de huidige regeling loonkostensubsidie (LKS). De LKS wordt nu verstrekt aan werkgevers wanneer zij werknemers in dienst nemen met een loonwaarde tussen 30-80%. Werkgevers worden voor het verlies van loonwaarde van hun werknemer door onze gemeente gecompenseerd tot maximaal 70% van het wettelijk minimum loon (WML). Aanname bij de uitbreiding van LKS naar % is dat dit drempelverlagend/stimulerend zou werken voor werkgevers om de doelgroep in dienst te nemen.

4 Overwegingen bij Uitbreiding LKS naar % : Om onderzoek te doen naar deze invalshoek is er een werkbezoek gebracht aan Weener XL in s Hertogenbosch waar een LKS wordt toegepast van %. Uit de door hen verstrekte informatie kan de meerwaarde van LKS % ten opzichte van LKS 30-80% echter niet worden aangetoond. Er is een marktconsultatie gedaan bij twee werkgevers om de drempelverlagende werking van LKS % te toetsen. De reacties waren: - Loonkostensubsidie oprekken tot 100% heeft volgens mij niet veel meerwaarde, deze groep is meestal goed in te zetten maar heeft nog wel extra begeleiding nodig. Dus wel vergoeding voor coaching en begeleiding maar geen extra loonkostensubsidie. - Loonkostensubsidie oprekken tot 100% heeft geen echte meerwaarde. Ik ben benieuwd of er veel medewerkers zonder vlekje zijn die in de praktijk een loonwaarde van 100% halen. De aangehouden motie streeft ernaar om de doelgroep % perspectief te geven op arbeid mét ontwikkeling (inhoudelijk en qua salariëring). Loopbaanontwikkeling en salariëring zijn onderwerpen die tussen de werkgever en werknemer spelen. Het uitbreiden van de LKS-regeling biedt dus geen antwoord op het perspectiefverzoek in de toezegging. De uitbreiding van de LKS-regeling heeft financiële gevolgen voor de uitputting van het BUIG-budget. De subsidie zal bij een fulltimer met WML bij 80% loonwaarde neerkomen op ca. 310,- per maand en bij 90% loonwaarde op ca. 150,- euro per maand. De doelgroep met een loonwaarde van %, de top van het gemeentelijke cliëntenbestand oftewel de kansrijken zijn voor het Werkgelegenheidsteam (WGT)/04Werkt de subdoelgroep bijstandsgerechtigden die het makkelijkst plaatsbaar is. Voor de doelgroep met een loonwaarde van %, de top van het gemeentelijke cliëntenbestand PW oftewel de kansrijken wordt, in lijn met de WIJvisie, ondersteuning geboden om de inwoner in kwestie zo zelfredzaam mogelijk te laten zijn. Deze ondersteuning gebeurt al in de vorm van het traject WerkLeerBedrijf (WLB), sollicitatietrainingen en/of ondersteuning bij het vinden van geschikte vacatures en/of het opstellen van een cv. Om plaatsingen te bewerkstellingen wordt momenteel met name het instrument werken met behoud van uitkering toegepast, waarbij de focus is dat de cliënt na deze proefplaatsing een dienstverband aangeboden krijgt bij de werkgever in kwestie. Er zijn reeds diverse andere regelingen beschikbaar die drempelverlagend werken om werknemers uit de doelgroep % in dienst te nemen. Denk hierbij aan mobiliteitsbonussen, premiekortingen, no-risk polis of werkplekaanpassingen. In de bijlage bij deze notitie is een inventarisatie opgenomen van het huidige aanbod aan gesubsidieerde banen voor de doelgroep % (inzet LKS en instrument proefplaatsing.)

5 3) Additionele banen binnen Gemeente Eindhoven De derde invalshoek die is onderzocht is het idee dat Gemeente Eindhoven als werkgever zelf banen kan creëren voor de doelgroep %, al dan niet onder de buurtbedrijven. Hiertoe is het volgende voorbeeld uitgewerkt: Voorbeeld Sara start bij Gemeente Eindhoven Gemeente Eindhoven besluit om een gesubsidieerde baan te creëren (mogelijkerwijs binnen buurtbeheerbedrijf). Sara wordt aangenomen op deze baan. Sara blijkt een loonwaarde te hebben van 90%. Salariëring vindt plaats op basis van de cao van Gemeente Eindhoven, met minimaal het wettelijk minimumloon (WML). De gemeente subsidieert 10% LKS op basis van het WML en ontvangt deze via eigen geledingen. Sara ontvangt in jaar 2 een periodiek van gemeente Eindhoven vanwege haar goede inzet. Haar loonwaarde blijft gelijk op 90%. De begeleiding voor Sara blijft gehandhaafd. Rekening houdend met 10% LKS en het niet meer te hoeven betalen van een bijstandsuitkering aan Sara (fulltime uitstroom), kost dit voorbeeld in jaar 1 ca ,- en in jaar 2 ca ,- 2. Overwegingen bij Additionele banen binnen Gemeente Eindhoven : Gemeente Eindhoven heeft een additionele werknemer die conform functie werkzaamheden verricht. Omdat Gemeente Eindhoven werkgever is, is er invloed op het perspectiefverzoek (inhoudelijk en qua salariëring). Het restant aan personele kosten zal door Gemeente Eindhoven betaald moeten worden. De doelgroep met een loonwaarde van %, de top van het gemeentelijke cliëntenbestand oftewel de kansrijken zijn voor het WGT/04Werkt de subdoelgroep bijstandsgerechtigden die het makkelijkst plaatsbaar is. Sara uit het voorbeeld vindt daardoor relatief makkelijk een baan bij een andere werkgever. 2 Voor deze berekening is gebruik gemaakt van de kosten conform WML. Afhankelijk van inschaling wijkt dit bedrag af van de kosten conform cao Gemeente Eindhoven. Er zijn geen begeleidingskosten ingecalculeerd.

6 4) Gesubsidieerde banen bij Buurtbedrijven Tot slot is specifiek gekeken naar de situatie binnen de Buurtbedrijven. De Buurtbedrijven zijn initieel ontstaan onder de vlag van het ruimtelijke domein omdat inwoners, nadat de afvalinname had plaatsgevonden door milieudiensten, alsnog huisvuil in de openbare ruimte plaatsten. Door de Buurtbedrijven is er toen een additionele ronde huisvuil ophalen ingezet. Vanuit dit initiatief werden diverse ongedane klussen in de wijken gezien en ontstond het idee om deze klussen om te vormen tot participatieplaatsen voor bijstandsgerechtigden. De Buurtbedrijven zijn inmiddels uitgegroeid tot een business unit onder Ergon, waar ca. 200 participatieplaatsen voorhanden zijn (aantal plekken is dynamisch doordat de klussen seizoensgebonden zijn en toegespitst zijn op de vraag van de inwoner). De doelgroep van de Buurtbedrijven zijn inwoners met een bijstandsuitkering die nog niet toe zijn aan een betaalde baan en door sociale activering mogelijk een eerste stap naar werk kunnen zetten. Er is bij deze doelgroep (nog) geen tot nauwelijks sprake van loonwaarde. Binnen de Buurtbedrijven is er nadrukkelijk aandacht voor het ontwikkelen van werknemersvaardigheden, zoals het opbouwen van werkritme, leren samenwerken en op tijd komen. Er is een breed aanbod van binnen- en buitenwerk dat voor iedereen toegankelijk is. Het traject is met behoud van uitkering (gemiddelde duur 9 maanden), met de mogelijkheid van een prestatiebeloning. ( 350,- Per half jaar indien de inwoner gemiddeld 24 uur per week aanwezig is geweest. Bij minder uren wordt er naar rato uitgekeerd.) Gemeente Eindhoven draagt jaarlijks ,- uit het Participatiebudget bij aan de Buurtbedrijven. Overwegingen bij Gesubsidieerde banen bij Buurtbedrijven : De inzet van het instrument Buurtbedrijven is gericht op activering. Het aantal aanmeldingen naar de buurtbedrijven is afgelopen jaren licht gedaald van ca.200 in 2015 naar ca.150 nu, alsook is de gemiddelde aanwezigheid van participanten gedaald. Echter de aanmeldingen naar de Buurtbedrijven zijn op kwalitatieve basis toegenomen. Omdat uit het onderzoek naar de Buurtbedrijven blijkt dat de beschikbare participatieplaatsen niet volledig bezet zijn, zal worden nagegaan hoe deze capaciteit volledig benut kan worden. Hierbij zou de inzet van LKS en/of het vormgeven van beschut werk een optie zijn, wanneer dit meerwaarde biedt ten opzichte van bestaande activiteiten binnen Ergon. Voor het daadwerkelijk vormgeven van gesubsidieerde banen binnen de Buurtbedrijven gelden aanvullend dezelfde overwegingen als degene die geschetst zijn bij invalshoek 1 en 3 in deze notitie.

7 Conclusie Door meer ervaring aangaande de effectiviteit van re-integratiebeleid, alsook door de economische recessie van de afgelopen jaren, hebben er diverse wetswijzigingen plaatsgevonden. Het instrument gesubsidieerde arbeid, zoals voorheen de Melkert- en ID-banen, zijn onder de Participatiewet vervangen door onder andere de instrumenten loonkostensubsidie, de inzet van begeleiding en het realiseren van proefplaatsingen. Gemeente Eindhoven kent binnen de vigerende wetgeving een uitgebreid instrumentarium om re-integratie en sociale activering te bewerkstellingen, zijnde onder andere: Proefplaatsingen/leerwerkplekken Loonkostensubsidie (LKS) Werkstages Participatieplaatsen (o.a. binnen Buurtbedrijven) Persoonsgebonden re-integratiebudget (PRB) Low-riskpolis Studietoeslag En daarnaast alle mogelijke aanvullende trajecten, trainingen, jobcoaching, begeleiding etc. in te zetten door generalisten of via inbesteding (WerkLeerBedrijf/Participatiebedrijf) of Inkoop Maatschappelijke Deelname Werk. Pilot Inclusieve Stad waarin 15 inwoners gestimuleerd worden om via de buurteconomie aan het werk te komen. Uit de onderzoeksresultaten blijkt dat het bestaande instrumentarium, zonder additionele gesubsidieerde banen te creëren, voldoende ruimte biedt om de doelgroep met een loonwaarde van %, de top van het gemeentelijke cliëntenbestand oftewel de kansrijken dichter naar de arbeidsmarkt te brengen. Alternatieven anders dan in de notitie benoemd, leiden tot een vraag naar extra inzet van middelen die nu niet beschikbaar zijn. Procesafspraken Behandeling in de meningsvormende vergadering van 30 mei Ter inzage gelegde stukken In de bijlage bij deze notitie is een inventarisatie opgenomen van het huidige aanbod aan gesubsidieerde banen voor de doelgroep % (inzet LKS en instrument proefplaatsing.) Burgemeester en wethouders van Eindhoven, secretaris