Analyse Uitkomsten Waterschapsspiegel 2016 (peiljaar 2015)

Transcriptie

1 Analyse Uitkomsten Waterschapsspiegel 2016 (peiljaar 2015) Datum 16 februari 2017 Opgemaakt door afdeling Bedrijfskundige Ondersteuning Kenmerk

2 Pagina 2 van 30 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding Bestuurlijke ambitie in de begroting Samenhang taken en financiën Samenvatting uitkomsten Top 5 positie in relatie tot bestuurlijke ambities Overzicht Indicatoren Nadere analyse per programma Waterveiligheid Voldoende water Schoon water Zuiver afvalwater Maatschappelijk verantwoord Energieverbruik Duurzame energie Biogas Terugdringen broeikasgasemissies Duurzaam inkopen Duurzaam GWW en profesioneeel opdrachtgeverschap Dienstverlening Servicenormen De watervergunning Klachten en bezwaren Internationaal samenwerken Belastingheffing en invordering, perceptiekosten Financiën Investeren om de taakuitoefening op orde te houden Financiële positie Lastenontwikkeling Bestuursakkoord Water: Besparingen en samenwerking

3 Pagina 3 van Spoor 1: Ontwikkeling van de belastingen en kosten Spoor 2: De manier waarop de besparingen in de praktijk worden gerealiseerd Spoor 3: Ontwikkeling van de geleverde prestaties Doelmatigheid in de waterketen Samenwerking met Rijkswaterstaat Samenwerking leidt tot lagere perceptiekosten van waterschapsbelastingen

4 Pagina 4 van Inleiding 1.1.Bestuurlijke ambitie in de begroting In de begroting 2015 is omtrent de ambities van het waterschap de volgende tekst opgenomen: In de begroting 2015 was omtrent de ambities van het waterschap de volgende tekst opgenomen: De kaders die voor de komende jaren gelden, laten zich als volgt samenvatten: wij houden onze ambities op niveau en streven ernaar om qua prestaties tot de beste 5 waterschappen van Nederland, te horen; het is onze bestuurlijke ambitie om qua belastingtarieven en belastingdruk voor onze ingelanden onder de in het Bestuursakkoord Water ( 1.2.1) gestelde lijn te blijven en tot de 5 laagste waterschappen van Nederland te blijven. Om dit te realiseren limiteren wij de groei in belastingopbrengsten tot een jaarlijkse groei van 4,3% voor watersysteembeheer en 2% voor zuiveringsbeheer, tot het moment dat er begrotingsevenwicht is. 1.2.Samenhang taken en financiën De taken, ambities en financiën van een waterschap staan niet op zichzelf maar hebben een onderlinge samenhang. Zo kan een ambitie om op alle indicatoren de beste score te behalen op gespannen voet staan met bijvoorbeeld de ontwikkeling van de lastendruk en/of de schuldenpositie. De financiën van een waterschap zijn een afgeleide van de taken en taakopvatting. Waar een waterschap voor staat, wat zij wil bereiken en wat ze daarvoor doet, bepaalt in belangrijke mate hoe zij er financieel voor staat en wat zij in de vorm van belastingen in het gebied neerlegt. Voor veel aspecten van de taakuitoefening van een waterschap gelden wettelijk vastgelegde eisen. Het bestuur van een waterschap is verantwoordelijk dat hieraan wordt voldaan, maar kan in de regel keuzes maken ten aanzien van een verschillend ambitieniveau (meer doen dan het wettelijk minimum) en het tempo van investeren. Ook maakt een bestuur een zorgvuldige afweging tussen niet alleen de juiste inzet op veilig en schoon water, maar ook op duurzaamheid, innovatie en de ontwikkeling van de lastendruk. Door binnen dit spectrum keuzes te maken, bepalen de besturen mede de hoogte van de belastingen. De figuur hierna geeft deze verbanden weer. 4

5 Pagina 5 van 30 Vanwege de samenhang tussen de drie aspecten, moet er altijd met een brede blik naar de resultaten uit de verschillende bedrijfsvergelijkingen worden gekeken. Focus op één aspect of een deelonderwerp daarbinnen kan tot verkeerde conclusies leiden. 2. Samenvatting uitkomsten 2.1. Top 5 positie in relatie tot bestuurlijke ambities De bedrijfsvergelijking waterschapsspiegel over het jaar 2015 laat voor ons waterschap een divers beeld zien. Er zijn indicatoren waarbij we tot de top 5 behoren, bij andere indicatoren scoren we rond het gemiddelde en bij andere indicatoren onder het gemiddelde. Een te rigide interpretatie van de hiervoor aangegeven begrotingsambitie zou beteken dat we op alle indicatoren tot de top 5 zouden moeten behoren. Dit is gezien de veelheid aan indicatoren en de hiervoor aangegeven samenhang tussen taken, financiële positie en lastendruk niet mogelijk. Het is daarom voor de toekomst noodzakelijk focus aan te brengen op een beperkt aantal indicatoren, maximaal 4 of 5. Deze worden dan als speerpunt voor de organisatie gezien en als zodanig behandeld. 5

6 Pagina 6 van 30 In de begroting 2017 zijn een aantal speerpunten geformuleerd. Uit beleidsbegroting 2017 We focussen ons op de drie strategische speerpunten: Uitvoeringsstrategie voor de stad, Bodemverbetering en Duurzaamheid, waarbij terugwinnen van grondstoffen centraal staat. Daarbij is innovatie, zowel technisch als sociaal, een wezenlijk onderdeel. Watersysteem Ten behoeve van de realisatie van de doelen in het watersysteem zijn ook 2017 vele plannen en projecten gepland. Zo werken we met partners robuuste groene en blauwe structuren uit voor een leefbare, toekomstbestendige en veilige stad en geven invulling aan het speerpunt uitvoeringsstrategie voor de stad. In het kader van het speerpunt bodemverbetering starten we in 2017 met de uitvoering van projecten uit het in 2016 op te stellen programma bodem. Samen met de Rijn-Oost waterschappen gaan we de haalbaarheid van chemische KRWdoelen tegen het licht houden. Waterketen We werken aan verwaarding van reststromen door onder meer de bedrijfsvoering van onze Energie- en Grondstoffenfabrieken te optimaliseren en door met partners de Waterfabriek in Wilp te creëren en de Bio-energie Centrale Harderwijk te realiseren. De duurzaamheidsprojecten sluiten goed ook goed aan bij het bestuurlijk geformuleerde speerpunt. In dit kader worden in 2017 bijvoorbeeld de pilot LNG uitgevoerd om een duurzame transportbrandstof te produceren, wordt met gemeenten gewerkt aan nieuwe sanitatie en wordt een haalbaarheidsstudie uitgevoerd om decentraal te zuiveren in de Glind. 6

7 2.2. Overzicht Indicatoren In deze paragraaf worden de belangrijkste indicatoren uit de bedrijfsvergelijking van de waterschappen weergegeven. Het gaat om de prestaties van het waterschap gerealiseerd in 2015 afgezet tegen het gemiddelde van de waterschappen in dat jaar (+ rangorde). Daarnaast wordt ook vergeleken met de prestaties van het waterschap in het jaar De lichtblauwe rijen zijn doelen die ook in de begroting (beleids- en beheerbegroting) zijn opgenomen.

8 3. Nadere analyse per programma 3.1.Waterveiligheid Primaire waterkeringen Voldoen aan norm Ons waterschap beheert 129 km primaire waterkeringen. Hiervan voldoet 87 km (67,4%) aan de normen. Hiermee nemen wij in vergelijking met andere waterschappen, net als in 2013, een 12 e positie in. In het kader van het HWBP 2 is 22km primaire waterkering, de Eem- en Randmeerdijken, in uitvoering. In 2017 zijn de Eem- en Randmeerdijken veilig en voldoen daarmee aan de norm. In 2018 volgt de definitieve oplevering van de dijken en vindt afrekening plaats met het HWBP. Op basis van de urgentiesystematiek van het HWBP werken we aan verbeteringen van de Grebbedijk, het Apeldoorns Kanaal en de Noordelijke Randmeerdijken. Deze projecten bevinden zich in de verkenningsfase, die moet resulteren in een voorkeursalternatief voor de dijkverbetering. Digitale data primaire waterkeringen beschikbaar Ons waterschap is één van de vijf waterschappen die voor de primaire waterkeringen nog geen digitale data beschikbaar heeft. Acties Wij gaan in de eerste veiligheidsbeoordeling de data over onze primaire waterkeringen ook digitaal beschikbaar maken. Regionale waterkeringen Voldoen aan norm Van de 47 genormeerde regionale waterkeringen is 36km (76,6%) goed. Hiermee nemen wij vergelijking met andere waterschappen een 8 e positie in. De voorbereiding van de Maatpolderkade vraagt een nadere veiligheidsanalyse met nieuwe gegevens over de bodemopbouw en in het bijzonder de veenlagen. Deze inzichten kunnen aanleiding geven om aangrenzende dijktrajecten mee te nemen in de verbetering van de Maatpolderkade in 2017 en 2018 conform afspraken met de

9 Pagina 9 van 30 provincies. Na uitvoering voldoen onze regionale waterkeringen aan de gestelde veiligheidsnorm. Voor de Slaperdijk onderzoeken wij in 2017 of beheermaatregelen nodig zijn om de instandhoudingsnorm te waarborgen tot in ieder geval de Grebbedijk is versterkt. Overige keringen Het waterschap heeft 64km overige keringen in beheer. In 2018 hebben wij een plan van aanpak voor toetsing en beheer gereed. Waar nodig voeren wij gedurende de toetsing al beheermaatregelen uit als overige waterkeringen duidelijk en zichtbaar niet aan de norm voldoen. In 2017 onderzoeken wij hoe wij de Hoenwaardkade doelmatig kunnen beheren, rekening houdend met toekomstige gebiedsontwikkelingen. Financiën waterveiligheid De netto kosten van aanleg en beheer per km waterkering bedragen voor ons waterschap per km. Na de Dommel hebben wij de hoogste kosten per km. Een belangrijke reden voor deze hoge kosten per km waterkering is de bijdrage aan het HWBP. Ons waterschap activeert deze bijdrage niet maar verantwoordt deze kosten in de exploitatie. In 2015 is daardoor 12,1 miljoen in de exploitatiekosten opgenomen. Dit is na Rijnland het hoogste bedrag. Berekenen we de exploitatiekosten per km zonder de HWBP-bijdrage zijn we op 6 na de goedkoopste per km. 9

10 Pagina 10 van Voldoende water Peilbeheer Ons waterschap had in 2015 voor 71% van het gebied een actueel peilbesluit. In 2013 was dit nog 82% en in 2011 nog 94%. Het landelijk gemiddelde stond in 2015 op 81%. In 2015 hadden we in de Benchmark een 15 e positie. Acties Ons waterschap heeft in totaal 6 peilbesluiten. Die voor Oosterwolde-Oldebroek en de Noordelijke IJsselvallei zijn in de afgelopen jaren verlopen. Aan beide wordt gewerkt. Het peilbesluit Oosterwolde-Oldebroek wordt waarschijnlijk voor de zomer vastgesteld. De situatie in de Noordelijke IJsselvallei is complex waardoor het nog niet duidelijk is wanneer hiervoor een nieuw peilbesluit wordt vastgesteld. Alle andere peilbesluiten (Eemland, Arkemheen, Bunschoten en Hattem) zijn actueel. Het peilbesluit Bunschoten wordt komend jaar vernieuwd. Wateroverlast Het % oppervlakte beheergebieden dat voldoet aan normen van onaanvaardbare wateroverlast bedraagt voor ons waterschap 99,9%. Tezamen met 8 andere waterschappen betekent dit een 2 e positie. Deze indicator geeft overigens een vertekend beeld, het lijkt alsof we met 99,9% het beheergebied heel goed op orde 10

11 Pagina 11 van 30 hebben. Maar 0,1% is alsnog 300 ha die niet voldoet aan de normen voor wateroverlast. Acties In de eerste helft van 2017 leveren we een programmaplan op voor de aanpak van onze NBW-knelpunten (Nationaal Bestuursakkoord Water, planperiode: ). Hierin worden zowel de resterende knelpunten uit de eerste toetsronde, als de nieuwe knelpunten uit de tweede toetsronde meegenomen Schoon water Zwemwater Alle zwemwaterlocaties voldoen aan de gestelde normen en worden als excellent beoordeeld. Hiermee hebben we samen met drie andere waterschappen een 1 e positie. Prioritaire stoffen In 2015 voldeden, evenals in 2013, 25 van de 32 waterlichamen (78,1%) niet aan de norm. Het waterschap scoort hiermee een 16 e positie. Het gemiddelde van de waterschappen dat niet voldoet bedraagt 57%. Sinds 2009 is de lijst met prioritaire stoffen waar waterlichamen een voldoende op moeten scoren tot tweemaal toe uitgebreid. Dit heeft zijn invloed op de scores omdat een waterlichaam voor de KRW op alle stoffen een voldoende moet scoren. 11

12 Pagina 12 van 30 Acties De prioritaire stoffen scoren slecht vanwege nieuwe Europees opgelegde normen. Op zowel nationaal als regionaal niveau worden deze nieuwe normen tegen het licht gehouden. De landelijke waterbeheerders ervaren vaak geen waterkwaliteitsprobleem m.b.t. prioritaire stoffen en vinden de normen daarom niet realistisch. Belangrijk om te vermelden is dat we volledig invulling geven aan de bestuurlijk afspraken o.a. het KRW programma. Fosfor 37,5% van de waterlichamen wordt als (zeer) goed aangemerkt (12 e positie), 31,3% als matig (11 e positie). Wanneer het totaal van zeer goed/matig wordt bekeken nemen we als waterschap een 18 e positie in. Wel is, zo blijkt uit onderstaande figuur, sprake van een lichte verbetering ten opzichte van 2013 De lichtblauwe kolommen betreffen het jaar 2015, de donkerblauwe De eerste kolom is (zeer) goed, de tweede matig, de derde ontoereikend en de vierde slecht Stikstof 59,4% van de waterlichamen wordt als (zeer) goed aangemerkt (10 e positie), 34,4% als matig (7 e positie). Wanneer het totaal van (zeer) goed/matig wordt bekeken nemen we als waterschap een 6 e positie in. Wel is, zo blijkt uit onderstaande figuur, sprake van een lichte verbetering ten opzichte van 2013 De lichtblauwe kolommen betreffen het jaar 2015, de donkerblauwe De eerste kolom is (zeer) goed, de tweede matig, de derde ontoereikend en de vierde slecht 12

13 Pagina 13 van 30 Fosfor en stikstof blijven voor de waterschappen een belangrijke oorzaak voor het niet op orde zijn van de biologische toestand. Acties We zijn in gesprek met de gebiedspartners om binnen projecten van het Deltaplan agrarisch waterbeheer en ons bodemprogramma de uitspoeling van nutriënten te verminderen. Viskwaliteit 81,2% heeft het kenmerk matig tot (zeer) goed (8 e positie). 53,1% heeft een (zeer) goede viskwaliteit (5 e positie) 13

14 Pagina 14 van 30 Financiën watersysteem De netto kosten voor de inrichting en beheer van watersysteem bedragen 104 per hectare. Dit is het laagst van alle waterschappen. Wanneer we deze kosten relateren aan de km waterloop dan neemt ons waterschap met per km een 12 e positie in. 14

15 Pagina 15 van Zuiver afvalwater Ons waterschap heeft dit jaar deelgenomen aan de 3 jaarlijkse uitvraag voor de bedrijfsvergelijking zuiveren. De uitkomsten hiervan zijn dit najaar beschikbaar gekomen. De uitkomsten zijn geanalyseerd en op 23 januari jl. aan D&H gerapporteerd. In deze analyse wordt daarom niet nogmaals ingegaan op de zuiveringsindicatoren maar wordt verwezen naar de afzonderlijke rapportage over de Benchmark Zuiveren. 4. Maatschappelijk verantwoord. Kort samengevat zijn de belangrijkste ambities van het Klimaatakkoord en het SER Energieakkoord tussen Unie van Waterschappen en het Rijk: 30% energie - efficiënter en zuiniger werken tussen 2005 en 2020; 40% zelfvoorzienend door eigen duurzame energieproductie in 2020 (en 100% op termijn); 30% minder uitstoot van broeikasgas tussen 1990 en 2020; 100% duurzame inkoop in Energieverbruik Het totale energieverbruik van de waterschappen bedroeg in TJ. Dat is ruim 1,7% minder dan het totale verbruik in Bij waterschap Vallei en Veluwe was het totale verbruik in TJ. In 2015 is het totaal gedaald tot 544 TJ. Dit is een daling van bijna 7,5%. Met het energieverbruik neemt het waterschap een 19 e positie in (2013: 20 e ). Gerelateerd aan het energieverbruik per ve neemt het waterschap voor wat betreft de waterzuiveringen een 10 e positie in, voor wat betreft het energieverbruik voor watersystemen per hectare watersysteem een 6 e positie. 15

16 Pagina 16 van Duurzame energie Gemiddeld is 97% van de energie van waterschappen afkomstig van een duurzame bron. Hiervan is gemiddeld 29% afkomstig van eigen opwekking. Bij waterschap Vallei en Veluwe is in % van een duurzame bron. (dit betekent dat ook een deel weer wordt verkocht). Hiervan is gemiddeld 71% afkomstig van eigen opwekking. Hiermee is waterschap Vallei en Veluwe koploper bij de waterschappen. 16

17 Pagina 17 van Biogas Waterschap Vallei en Veluwe is ook koploper met geproduceerd biogas. Voor 2015 is dat 17,5 miljoen m Terugdringen broeikasgasemissies De doelstelling is een reductie van de emissie van broeikasgassen van 30% tussen 1990 en De totale CO2 klimaatvoetafdruk van de waterschappen is in ton tegenover ton in Dit is een daling van ruim 16%. Bij waterschap Vallei en Veluwe was de footprint in ton en in ton. Een daling van bijna 7%. Het waterschap heeft hiermee zowel in 2013 als in 2015 een 21 e positie. Een neveneffect van de hoge eigen energieopwekking is dat hierbij veel CO2 vrij komt. Dit verklaart de hoge CO2 klimaatvoetafdruk voor ons waterschap. 4.5.Duurzaam inkopen De waterschappen hebben gezamenlijk de ambitie dat in %, van hun inkoop voldoen aan de duurzaamheidcriteria van de overheid. Deze ambitie is met een 98% score voor alle waterschappen vrijwel geheel gerealiseerd. Waterschap Vallei en Veluwe zit, evenals in 2013, op 100%. 4.6.Duurzaam GWW en professioneel opdrachtgeverschap De afspraak in het visiedocument de waterschappen als publieke opdrachtgever is dat de waterschappen het instrumentarium van duurzaam GWW toepassen bij projecten van meer dan De waterschappen hebben dit concept in 2015 al vanaf de start ingezet voor gemiddeld 33% van de in 2015 afgeronde projecten van meer dan Een exact percentage voor ons waterschap is niet bekend Wel hebben we in 2015 en 2016 een aantal pilots uitgevoerd met de aanpak duurzaam GWW en samen met Drents Overijsselse Delta een aantal sessies georganiseerd om de aanpak Duurzaam GWW te implementeren. Een belangrijk onderdeel van het visiedocument is de Gedragscode Publiek Opdrachtgeverschap. Ook ons waterschap heeft deze gedragscode verankerd in de werkwijze. 5. Dienstverlening Alle waterschapstaken zijn diensten aan de samenleving. We werken aan het steeds slimmer inrichten van onze dienstverlening, sámen met de omgeving waar we deel van uitmaken. 17

18 Pagina 18 van Servicenormen De waterschappen hebben nagestreefd om vanaf 2015 te werken volgens de Visie op dienstverlening en met de Waterschapsservicenormen. Eén van de eerste resultaten van de visie is de ontwikkeling van een set gezamenlijke servicenormen waarmee de dienstverlening wordt geoptimaliseerd. De waterschappen zijn goed op weg om de doelstelling te halen, maar het kost tijd om de systemen te implementeren. In 2015 behaalde 30% van de waterschappen het Bewijs van Goede Dienst en hanteerde 50% de Waterschapsservicenormen. Waterschap Vallei en Veluwe is een van zes waterschappen die bezig zijn deze in te voeren. 5.2.De watervergunning Het percentage van de ontvangen vergunningaanvragen dat in 2015 in het kader van de Waterwet en de keur binnen de geldende termijn is afgehandeld is landelijk gemiddeld 92%. Bij waterschap Vallei en Veluwe werd in % van de vergunningen tijdig afgedaan. Dit is positie 17. In 2015 is dit lage percentage veroorzaakt door de invoering van nieuwe software. Om de dienstverlening op het gebied van vergunningverlening en handhaving in de toekomst te blijven borgen hebben een aantal waterschappen, waaronder Waterschap Vallei en Veluwe, en Rijkswaterstaat gezamenlijk de proces ondersteunende applicatie Powerbrowser geïmplementeerd. De deelnemende waterschappen en Rijkswaterstaat werken uniform in een gezamenlijke omgeving. Door gebruik te maken van deze applicatie wordt verwacht dat de aansluiting op toekomstige ontwikkelingen als het Digitaal Stelsel Omgevingswet op dit gebied 18

19 Pagina 19 van 30 beter gerealiseerd wordt. Waterschap Vallei en Veluwe implementeerde de applicatie als koploper in de eerste helft van Deze implementatie heeft het proces rondom vergunningverlening en handhaving tijdelijk ernstig verstoord, waardoor de doorlooptijden voor vergunningverlening tijdelijk toegenomen zijn. De doorlooptijden zijn eind 2015 weer teruggebracht op het oude niveau. In 2016 bedroeg het % vergunningen waterwet en keur binnen de wettelijke termijn 96%. Dit is adequater dan onze doelstelling en hoger dan het landelijk gemiddelde. 5.3.Klachten en bezwaren Het is belangrijk dat waterschappen alert reageren op klachten en meldingen. Het volgende staatje brengt dat over 2015 in beeld: Aard van de klacht Termijn Aandeel tijdige afhandeling Landelijk WSVV Klacht over organisatie 6 weken 90% 90% of medewerkers Klacht over 10 dagen 70% 75% taakuitoefening Klacht over 6 weken 93% 100% vergunningverlening Afhandeling bezwaarschriten (niet zijnde belastingheffing) 6 weken 90% 100% Bezwaarschriften tegen belastingen (door GBLT) Waterschap Vallei en Veluwe handelt klachten en bezwaarschiften meestal tijdiger af dan de collega s. Ook de bezwaren tegen belastingen worden door GBLT iets tijdiger dan gemiddeld afgehandeld. 6 weken 85% 86% 6. Internationaal samenwerken Vragen om assistentie, advies en samenwerking van waar dan ook ter wereld worden gecoördineerd door DWA en uitgezet bij de waterschappen. Waterschappen werken gezamenlijk aan internationale projecten in diverse landen om het regionale watermanagement op een hoger niveau te brengen.waterschap Vallei en Veluwe heeft meegewerkt aan projecten in 5 landen (Zuid-Afrika, Ethiöpië, Colombia, Vietnam en Polen). 7. Belastingheffing en invordering, perceptiekosten Het percentage perceptiekosten is de verhouding tussen de kosten voor heffen en invorderen t.o.v. totale belastingopbrengst. Het percentage in 2015 bedroeg 5,1%. Hiermee nemen we een 17 e positie in. Het gemiddelde in 2015 bedroeg 4,1%. Het 19

20 Pagina 20 van 30 percentage van ons waterschap bedroeg in ,7%. In euro s zijn perceptiekosten ten opzichte van 2013 met 0,8 miljoen gestegen De perceptiekosten over 2015 vallen met name hoger uit door incidentele kosten in 2015 van het programma gegevensbeheer bij GBLT, in totaal 1,97 miljoen. Ons aandeel hierin bedroeg 0,49 miljoen. In 2016 vallen de perceptiekosten weer lager uit. 8. Financiën 8.1.Investeren om de taakuitoefening op orde te houden Waterschappen moeten continu investeren om ervoor te zorgen dat de waterkeringen, waterlopen, gemalen, zuiveringsinstallaties en andere waterwerken die zij beheren ook bij veranderende omstandigheden voor hun taak berekend blijven. Momenteel zorgen veranderende weersomstandigheden, zeespiegelstijging, bodemdaling, verzilting en aangescherpte (Europese) milieunormen voor volle investeringsagenda s. n 2015 hebben de waterschappen samen voor ruim 1,3 miljard geïnvesteerd. Hiervan is bijna 0,6 miljard gesubsidieerd door andere overheden. Ons waterschap heeft in miljoen geïnvesteerd en hiervan 82 miljoen gesubsidieerd gekregen. Een deel van de waterschappen activeert de HWBP-bijdrage. Bij ons waterschap nemen we die kosten rechtstreeks op de exploitatie. 20

21 Pagina 21 van 30 Bruto-investeringen 2015 naar taak. Van de bruto-investeringen 2015 is landelijk 47% voor waterveiligheid. Voor ons waterschap is dat 71%. Dit betreft grotendeels de twee Ruimte voor de Rivierprojecten (Cortenoever/Voorsterklei en Veessen/Wapenveld) en het HWBP2-project Veiligheid Zuidelijke Randmeren. Deze projecten worden 100% gesubsidieerd door het Rijk. Wanneer gekeken wordt naar de bruto investeringen (inclusief werken voor derden) over het jaar 2015 dan neemt ons waterschap een 5 e Positie in. 21

22 Pagina 22 van Financiële positie EMU-saldo Als in een bepaald jaar de netto-investeringsuitgaven omvangrijker zijn dan de afschrijvingen, zal het waterschap over het algemeen geld moeten lenen. Het EMUsaldo is een nuttige indicator, omdat deze nagenoeg overeenkomt met de toename van schuld in enig jaar. In 2015 bedroeg het EMU saldo van ons waterschap 1,19 miljoen negatief. Ten opzichte van de andere waterschappen betekent dit een 5 e positie. Voor Waterschap Vallei en Veluwe is het EMU-saldo inclusief de prognose over de jaren 2016 t/m 2021 als volgt weer te geven: 22

23 Pagina 23 van EMU-saldo EMU-saldo EMU referentiewaarde Geraamd EMU saldo In de jaren 2013 en 2014 heeft ons waterschap een positief EMU-saldo gehad. Het landelijk grote verschil in prognose en werkelijkheid heeft zich ook bij ons voor gedaan. De prognose voor 2016 t/m 2021 geeft voor de jaren 2017 en 2021 een gering negatief saldo. Wij blijven nog ruim binnen de referentiewaarde zoals de Unie die voor ons waterschap heeft uitgerekend op basis van de landelijke afspraken in het kader van de Wet Houdbare Overheidsfinanciën. Vreemd Vermogen De waterschappen hanteren als principe dat degenen die van de investeringen profiteren, daarvoor betalen in de periode dat zij dit profijt hebben. Met deze achtergrond financieren zij hun investeringsuitgaven over het algemeen via leningen. De rente en aflossingen van dit vreemd vermogen worden betaald vanuit hun belastinginkomsten. Een veelgebruikt kengetal dat inzicht geeft in de omvang van de schuld van een organisatie is de netto-schuldquote, de verhouding tussen de omvang van het vreemd vermogen en van de inkomsten. Het kengetal geeft een beeld van de capaciteit die een organisatie heeft om vreemd vermogen te kunnen dragen. Met een netto schuldquote van 259% nemen we een 9 e positie in. Het gemiddelde van de waterschappen is 272%. 23

24 Pagina 24 van 30 Onderstaand is in beeld gebracht de ontwikkeling van de Netto-schuld quote over de afgelopen jaren: 300 Netto-schuld Quote Vallei en Veluwe Landelijk gemiddelde Bij ons waterschap daalt de netto-schuld quote sneller dan de landelijke daling. Dit is mede het resultaat van het sturen op schuld bij de begroting, waarbij een investeringsplafond is ingesteld en beleid is gemaakt om de schuld te maximeren op 322 miljoen. Flexibiliteit in de begroting Als het aandeel van de beïnvloedbare kosten in de begroting hoog is, heeft een waterschap in principe meer mogelijkheden om keuzes te maken in vergelijking met een begroting met een hoog aandeel vastliggende kosten. Bij een waterschap vormen met name de afschrijvingen en de rentekosten - samen de kapitaallasten 24

25 Pagina 25 van 30 genoemd - de kosten die op korte termijn moeilijk beïnvloedbaar zijn. Onderstaand is in beeld gebracht het percentage kapitaallasten van de totale exploitatie, Voor de jaren 2013 t/m 2015 zijn dit de rekeningcijfers en voor 2016 en 2017 begrotingscijfers. 35 Kapitaallasten % totaal Kapitaallasten als %totale kosten Landelijk gemiddelde Het cijfer 2014 is voor waterschap Vallei en Veluwe zo hoog door de extra afschrijvingen. In 2015 zitten we iets onder het landelijk gemiddelde. De daling landelijk en voor ons waterschap is met name veroorzaakt door lagere rentelasten. 25

26 Pagina 26 van Lastenontwikkeling De volgende figuur geeft de hoogte van de belastingdruk voor een meerpersoonshuishouden met een eigen woning met een waarde van in de verschillende waterschappen weer. Roer en Overmaas De Dommel Vallei & Veluwe Peel en Maasvallei Rijn en IJssel Aa en Maas Brabantse Delta Vechtstromen Amstel, Gooi en Vecht De Stichtse Rijnlanden Schieland en de Krimpenerwaard Rijnland Hollandse Delta Rivierenland Scheldestromen Zuiderzeeland Drents Overijsselse Delta Noorderzijlvest Hollands Noorderkwartier Fryslân Hunze en Aa's Delfland Lastendruk meerpersoonshuishouden Gemiddelde Zowel voor 2015 als voor 2016 zit waterschap Vallei en Veluwe op positie 3. Voor 2016 betaald een gemiddeld meerpersoonshuishouden met een eigen woning van in Vallei en Veluwe 244 terwijl dit landelijk gemiddeld 316 is. In maart wordt de unie brochure Waterschapsbelastingen 2017 verwacht. Op basis van deze brochure zal inzicht worden gegeven in de lastendrukontwikkeling 2017 van ons waterschap voor de verschillende profielen ten opzichte van de andere waterschappen. 26

27 Pagina 27 van Bestuursakkoord Water: Besparingen en samenwerking De waterschappen hebben in mei 2011 met het Rijk, de provincies, gemeenten en drinkwaterbedrijven afspraken gemaakt die er voor zorgen dat de kostbare investeringen die nodig zijn voor veiligheid tegen hoogwater, goede waterkwaliteit en voldoende zoet water kunnen worden uitgevoerd zonder dat deze leiden tot een sterke stijging van de belastingen voor huishoudens en bedrijven. Deze afspraken, die zijn vastgelegd in het Bestuursakkoord Water (BAW), leiden tot een doelmatigere uitvoering van het waterbeheer. Om na te gaan of de afgesproken gematigde lastenstijging en besparingen daadwerkelijk worden gerealiseerd, wordt door de BAW-partners langs drie parallelle sporen gemonitord: Spoor 1: Ontwikkeling van de belastingen en kosten. Spoor 2: De manier waarop de besparingen in de praktijk worden gerealiseerd. Spoor 3: Ontwikkeling van de geleverde prestaties. 9.1.Spoor 1: Ontwikkeling van de belastingen en kosten In het eerste spoor worden de werkelijke belastingopbrengsten van de waterschappen vergeleken met de prognose daarvan, die op het moment van afsluiten van het BAW is gemaakt. 27

28 Pagina 28 van 30 De ontwikkeling van de totale belastingopbrengsten is door de Unie van Waterschappen vertaald naar streefwaarden per waterschap. Hierna de ontwikkeling van de belastingopbrengsten van Waterschap Vallei en Veluwe zoals weergegeven in de begroting Uit deze grafiek blijkt dat onze nieuwe ramingen hieraan nog steeds voldoen. 9.2.Spoor 2: De manier waarop de besparingen in de praktijk worden gerealiseerd. Om van elkaar te kunnen leren, geven de waterschappen al weer enkele jaren ten behoeve van deze rapportage aan het begin van het jaar aan wat de (maximaal vijf) belangrijkste doelmatigheidstrajecten zijn die zij in het voorgaande jaar hebben afgerond. De 21 waterschappen en Waterschapsbedrijf Limburg die deze informatie over 2015 hebben aangeleverd, hebben in totaal 77 trajecten naar voren gebracht. Waterschap Vallei en Veluwe heeft in doelmatigheidsinitiatieven lopen: - Gezamenlijke visie op de afvalwaterketen - Bijdrage aan ontvlechten van regenwater - Gezamenlijk meten en monitoren in de afvalwaterketen - Contractbeheer 9.3.Spoor 3: Ontwikkeling van de geleverde prestaties. In het kader van de monitoring van het Bestuursakkoord Water is een aantal van de prestaties van de waterschappen als kernprestaties benoemd. Deze worden betrokken bij het volgen van de afspraken over de gematigde lastenontwikkeling en de te behalen doelmatigheidswinst. Er moet immers worden voorkomen dat de besparingen ten koste gaan van de kwaliteit van de taakuitoefening en van de dienstverlening. 9.4.Doelmatigheid in de waterketen In het BAW hebben de waterschappen en gemeenten zich samen tot doel gesteld om in de afstemming tussen de afvalwaterzuiveringstaak van de waterschappen en de rioleringstaak van gemeenten in 2020 minimaal 380 miljoen te besparen. Daarnaast hebben de drinkwaterbedrijven zich voorgenomen dat zij op hetzelfde moment besparingen van minimaal 70 miljoen hebben gerealiseerd. Over het 28

29 Pagina 29 van 30 onderwerp doelmatigheid in de waterketen wordt periodiek afzonderlijk aan het algemeen bestuur gerapporteerd. 9.5.Samenwerking met Rijkswaterstaat. Omdat hun taken voor een deel vergelijkbaar zijn, hebben de waterschappen en de regionale directies van Rijkswaterstaat veel mogelijkheden om bij de uitvoering via samenwerking efficiencywinst te boeken. Waterschap Valleien Veluwe werkt in 2015 samen met Rijkswaterstaat op de onderwerpen: HWBP; overdracht waterkeringen; beheer en onderhoud primaire keringen; overig beheer en onderhoud; Vergunningverlening en handhaving; kennisontwikkeling en onderzoek; uitwisseling personeel; opleidingen In 2015 wordt door Vallei en Veluwe nog niet samengewerkt op de onderwerpen: meetnetten; crisisbeheersing; inkopen en aanbesteden. 9.6.Samenwerking leidt tot lagere perceptiekosten van waterschapsbelastingen. Ultimo 2015 geldt dat drie waterschappen tot de conclusie zijn gekomen dat samenwerking in hun gevallen niet leidt tot verlaging van de kosten, verhoging van de kwaliteit en verlaging van de kwetsbaarheid. De overige 20 waterschappen hebben de uitvoering van hun belastingtaken ondergebracht in een samenwerkingsverband. Met gemeenten wordt (in 2016) samengewerkt op het gebied van: - Verlenen van kwijtschelding met 242 gemeenten (GBLT met.. gemeenten binnen Vallei en Veluwe); - Volledige belastingheffing met 107 gemeenten(gblt met 3 gemeenten (Nijkerk, Bunschoten en Leusden) binnen Vallei en Veluwe); - WOZ taxaties met 105 gemeenten (GBLT met 3 gemeenten binnen Vallei en Veluwe). Landelijk zijn de perceptiekosten t.o.v met 35 % gedaald. De laatste jaren gaat dat nog steeds door. Landelijk zijn de perceptiekosten vanaf 2013 tot 2015 gedaald van 4,4% tot 4,1%. Voor ons waterschap is dit echter gestegen van 4,7% 29

30 Pagina 30 van 30 tot 5,1%. Een stijging doet zich voor bij de meeste GBLT-waterschappen. In hoofdstuk 9 van deze rapportage is al aangegeven dat de perceptiekosten over 2015 met name hoger uitvallen door incidentele kosten in 2015 van het programma gegevensbeheer bij GBLT. Acties De stijging van de perceptiekosten (van GBLT) vergt nader onderzoek. Landelijk is een leerkring heffing en inning ingesteld samen met de belastingkantoren. De onderwerpen die nader onderzocht worden zijn: Inzicht in kostenopbouw Verbeteren vraagstelling in benchmarks 30