Agora Stichting voor Bijzonder Primair Onderwijs in de Zaanstreek

Transcriptie

1 Agora Stichting voor Bijzonder Primair Onderwijs in de Zaanstreek Agora Jaarverslag 2016 agora.nu

2 >> >> INHOUD >> AGORA Jaarverslag 2016 Voorwoord 6 Leeswijzer 7 >> a BESTUURSjaarverslag Visie, missie en doelstellingen De organisatie Leerlingaantallen Personeel Onderwijs en identiteit Middelen en voorzieningen Financiële situatie op balansdatum Continuïteitsparagraaf Verslag van de Raad van Toezicht Verslag van de Medezeggenschapsraad 48 >> b De Jaarrekening 2016 Balans per 31 december Staat van baten en lasten over Kasstroomoverzicht over Algemene toelichting Grondslagen voor waardering activa en passiva Grondslagen voor bepaling van het resultaat Toelichting activa Toelichting passiva Niet in de balans opgenomen verplichtingen en activa Toelichting baten Verantwoording subsidies Toelichting lasten Bezoldiging bestuurders en toezichthouders Financiële baten en lasten Financiële instrumenten en risicobeheersing Toelichting bij kasstroomoverzicht Gebeurtenissen na balansdatum Verbonden Partijen 75 >> c overige gegevens Controleverklaring van de accountant 80 >> Colofon 86 03

3 Agora >> Jaarverslag 2016

4 Agora jaarverslag 2016 >> >> Voorwoord >> Leeswijzer Voor u ligt het jaarverslag 2016 van de Stichting Agora. We geven u hierin een beeld van de belangrijkste ontwikkelingen die dit jaar hebben plaatsgevonden en verantwoorden ons voor de keuzes die we hebben gemaakt. Hierbij gaat het met name om de wijze waarop we de ons ter beschikking staande middelen hebben besteed en ten goede hebben laten komen aan het realiseren van goed onderwijs. We geven aan welke resultaten we hebben bereikt en welke verbeterpunten we hebben geconstateerd. In zijn algemeenheid kunnen we tevreden zijn over het achter ons liggende jaar. De resultaten zijn goed geweest. We hebben het daarbij in eerste instantie over de onderwijsresultaten. Het organiseren en geven van goed bijzonder (of: bijzonder goed!) onderwijs is immers de reden van ons bestaan. Zoals gebruikelijk is, hebben alle scholen van Agora een zogenaamd basisarrangement van de onderwijsinspectie. Dit betekent dat de onderwijskwaliteit ook in de ogen van de inspectie goed is. Hier hechten wij erg aan. Voorop staat immers steeds het onderwijsbelang: daarin ligt de legitimering van ons handelen. Wat merken het kind in de klas, zijn/haar ouders en onze medewerkers van onze inspanningen en de keuzes die we maken? Voor wat betreft de inhoudelijke keuzes geldt dat 2015 het eerste jaar was van ons nieuwe meerjarenbeleidsplan ( Leren/Leven ) en 2016 het tweede. De keus voor het, naast het reguliere onderwijsaanbod, bieden van brede vorming van kinderen (bildung) is in dat plan een belangrijke. In het zowel in het werkveld als in de media enthousiast ontvangen boek De Zaanse Agora is een aantal gedachten hierachter verwoord. Voor de komende jaren zullen we dit verder uitbouwen en meer en meer een plek geven in ons onderwijs. De kinderen van nu zijn immers de volwassenen van de toekomst. Naast beheersing van de schoolse vakken op een goed niveau is het in een snel veranderende samenleving (die vraagt om veel individuele keuzes en aanpassingen) immers van belang om zowel stabiel als flexibel te zijn. Ogenschijnlijk lijken dit tegenstellingen, maar we willen ze benutten als kwaliteiten die elkaar aanvullen. Stabiliteit, stevig in de schoenen staan is immers noodzakelijk om met voldoende zelfvertrouwen goede keuzes te durven en kunnen maken, en flexibiliteit en nieuwsgierigheid zijn nodig om open te staan voor verandering en ontwikkeling. Bildung, brede vorming, is het vehikel, het middel om aan deze competenties te werken. In financieel opzicht hebben we het jaar 2016 afgesloten met een klein positief saldo. Dit past ons erg. De beschikbare middelen zijn immers bestemd voor goed onderwijs en niet om op te potten en dienen daarom zo volledig mogelijk te worden ingezet, maar niet overschreden. Ook in andere opzichten is 2016 een goed en bruisend jaar geweest voor Agora. In de zomer onderscheidden we ons door na de couppoging in Turkije voortvarend in ruim een week tijd een 125-tal kinderen van een aanpalend bestuur in ons onderwijs op te nemen. Er lopen diverse nieuwbouwprojecten, de verhuizing van het centraal bureau is voorbereid en ook een stichting breed Operajaar is in voorbereiding. De samenwerking met TintelTuin in de vorming van IKC s krijgt steeds verder gestalte, Agora Support krijgt een steeds herkenbaarder gezicht als smeerolie binnen de organisatie en het aantal klachten is voor een organisatie van onze omvang zeer gering. Deze tevredenheid is mooi voor het moment, echter geen reden voor een pas op de plaats. Eerder is het een stimulans om door te gaan op de ingeslagen weg. Verandering, vernieuwing en streven naar optimalisering zijn en blijven een geïntegreerd onderdeel van wat we doen. Wij wensen u veel leesplezier. Het College van Bestuur, Taco Keulen, voorzitter Rien Spies, lid Dit jaarverslag bestaat uit drie delen. Deel A omvat het bestuursverslag, waarbij de focus ligt op horizontale verantwoording aan onze stakeholders. Naast de missie, visie en doelstellingen wordt de organisatiestructuur van Agora kort toegelicht. Vervolgens komen de kengetallen rondom leerlingaantallen en personeel aan de orde. In hoofdstuk A5 wordt stilgestaan bij de door ons behaalde onderwijsresultaten. Daarna komt de bedrijfsvoering aan de orde, gevolgd door de financiële resultaten per balansdatum en de continuïteitsparagraaf. Het bestuursverslag wordt afgesloten met de bijdragen van de Raad van Toezicht en van de Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad. In deel B wordt de jaarrekening 2016 nader toegelicht, waarbij de focus ligt op verticale verantwoording aan het Ministerie van OCW. De hoofdstukindeling is conform voorgeschreven wet en regelgeving (RJ 660) ingericht. Alle verplichte tabellen en gebruikte grondslagen zijn opgenomen. Het jaarverslag wordt afgesloten met deel C, waarin de controleverklaring van de onafhankelijke accountant de belangrijkste paragraaf vormt. 6 7

5 Agora bestuursverslag >> a 2016

6 Agora bestuursverslag 2016 >> a 01 >> Visie, missie en doelstellingen Als stichting voor bijzonder primair onderwijs staan wij voor waarden-gedreven onderwijs. De overtuiging dat de betekenis van het leven verder gaat dan het hier en nu, inspireert ons in onze ambitie en zet ons aan om het beste te halen uit onszelf en uit de kinderen die aan ons zijn toevertrouwd. Zowel onze missie (datgene waar we voor stáán) als onze visie (waar we voor gáán) hebben we in 2015 opnieuw geformuleerd en in 2016 in praktijk gebracht. De ontwikkelingen in het onderwijs, de geïntensiveerde samenwerking met ketenpartners, technologische ontwikkelingen (ICT bijvoorbeeld) en maatschappelijke ontwikkelingen en versnellingen vormden aanleiding ons (recht van) bestaan te herijken. De totstandkoming van ons meerjarenbeleidsplan Leren/Leven hebben we aangegrepen om met onze belangrijkste stakeholders van binnen en buiten de organisatie ons ID onder de loep te nemen en te herformuleren. >> Missie Agora staat voor bijzonder goed onderwijs voor iedereen. Met de inspiratie uit onze christelijke waarden dragen we bij aan een betere wereld, nu en in de toekomst Deze beknopte formulering refereert met name aan de doelstelling, de identiteit en aan de ambitie van onze scholen. Bijzonder goed onderwijs, of zo u wilt, goed bijzonder onderwijs is wat we willen bieden. Daar ligt onze ambitie. Die ambitie is flink. Niet alleen voor de kinderen maar ook voor onszelf leggen we de lat hoog. We zijn daarbij niet tevreden met een gemiddelde prestatie. We willen bijdragen aan een betere wereld, nu (doordat we goed onderwijs bieden) en in de toekomst als onze kinderen op hun beurt een goede bijdrage leveren aan de samenleving. De belangen zijn groot: de kinderen, de ouders, de leerkrachten, maar ook de samenleving. >> Visie Bij Agora hebben we hoge verwachtingen van leerlingen, medewerkers en ouders. Daarom realiseren we drie dingen: 1: Een brede vorming voor elk kind, onder meer met passend onderwijs 2: Educatief partnerschap met ouders 3: Eigenaarschap van alle betrokkenen. Dit maken wij mogelijk door: A Het bieden van een eigentijdse, stimulerende leer- en werkomgeving A Intensieve samenwerking tussen teamleden vanuit een onderzoekende houding A Continu werken aan professionele ontwikkeling >> Doelstellingen In ons Meerjarenbeleidsplan Leren/Leven hebben we de volgende doelen geformuleerd: 01: Personeel & Organisatie Leiderschap Mensen bij Agora tonen leiderschap door verantwoording af te leggen vanuit hun eigen professionaliteit. Professionaliteit betekent het hebben van hoge verwachtingen (ambitie), een brede interesse, een onderzoekende, lerende en innovatieve houding. Dit laat iedereen bij Agora dagelijks zien, onafhankelijk van de formele positie. Cultuur en professionalisering Wat we delen bij Agora, is dat we voor elk kind het verschil willen maken. Die gedrevenheid maakt ons uniek. Om dat waar te maken krijgen alle medewerkers ondersteuning bij professionalisering en zelfontplooiing. Hiervoor wordt een sterk HRM beleid ingezet. Ons onderwijs moet naast de wettelijke eisen ook voldoen aan Agora-standaarden, en wordt gegeven door hoogwaardige, zich voortdurend ontwikkelende en lerende professionals, die verantwoordelijkheid dragen én verantwoording afleggen. Onderwijs en Identiteit Het hart van het schoolplan, zoals ook bij het meerjarenbeleidsplan van Agora, wordt gevormd door het ID, het identiteitsbewijs waarin we kort en bondig de kern van de organisatie en ons (meerjaren)beleid verwoorden. Het onderwijsproces kent drie hoofdrichtingen: A Breed A Passend A Opbrengstgericht Deze drieslag vormde, in een minder uitgewerkte vorm, ook een wezenlijk bestanddeel van het eerdere meerjarenbeleidsplan Bouwen aan Goed Onderwijs Agora staat voor bijzonder goed onderwijs voor iedereen. Met de inspiratie uit onze levensbeschouwelijke waarden dragen we bij aan een betere wereld, nu en in de toekomst. Dat is onze missie. Iedereen met wie wij werken heeft zijn eigen verantwoordelijkheid en rol, in gelijkwaardigheid. Ieder kind is voor ons uniek, van grote waarde en een belofte. Vanuit die open nieuwsgierigheid kijken wij naar kinderen en ouders. Dit is wat wij beloven: > Inclusiviteit Iedereen is welkom bij Agora > Duurzaamheid In onze relatie met mensen en onze omgeving handelen we duurzaam > Talentontwikkeling Zowel voor onze kinderen als voor onszelf staat talentontwikkeling in dienst van het leren > Brede vorming We leiden kinderen op voor een maatschappij die we nu nog niet kennen > Bijzonder onderwijs Ons onderwijs is waardengedreven Identiteit Onze scholen bieden onderwijs dat is gebaseerd op levensbeschouwelijke waarden. Dat is terug te zien in de volgende kenmerken: A Een respectvolle omgang: met jezelf, de ander en de omgeving A Dat we ons verbonden voelen met elkaar en dat we verschillen respecteren A Dat het geloof vanuit de Bijbel een inspiratiebron is A Het hebben en geven van vertrouwen A Verantwoordelijk zijn en verantwoording afleggen A Bijdragen aan een betere wereld waarin elk mens tot zijn recht komt. Identiteit is voor ons geen schoolvak en ook geen rudiment uit vervlogen tijden van verzuiling, maar het cement in de organisatie. Wat ons drijft en wat ons bindt is de eigentijdse waardengemeenschap als hierboven geschetst, van waar uit we willen bijdragen aan een betere wereld. Wij willen voor èlk kind het verschil maken door ze een brede kijk op de samenleving mee te geven. Die gedrevenheid maakt ons uniek. Ieder kind is welkom, we gedragen ons verantwoordelijk, staan open voor suggesties en leren van kritiek. Daar mag u ons op aanspreken. Als ieder kind met vertrouwen de toekomst tegemoet gaat, meebouwt aan de samenleving, talent heeft kunnen ontplooien, terugblikt op een goede tijd en naar de best passende volgende school doorstroomt, hebben wij onze beloftes ingelost

7 Agora bestuursverslag 2016 >> a 02: middelen & Voorzieningen Op onze scholen werken we met eigentijdse en rijk gevarieerde leermiddelen die aansluiten bij de onderwijsbehoeften van de leerlingen. ICT zetten we in als middel om onder meer gepersonaliseerd leren mogelijk te maken. Onze gebouwen en de omgeving, de methodieken en de leermiddelen vormen één geheel, met als gedeeld doel het faciliteren van het leren van kinderen. De vorming van Integrale Kindcentra (IKC s) waarin opvang en onderwijs geïntegreerd zijn, is daar een voorbeeld van. Ook zijn we er van overtuigd dat onderwijs meer is dan taal en rekenen. Talentontwikkeling en bildung zetten we in als middel voor het verrijken, verdiepen en verbreden van het onderwijs aan kinderen. Bildung, de brede vorming van kinderen, is het vehikel om te werken aan de mens-vorming. Religie, Cultuur, Sport en Filosofie zien we daarbij als de zogenaamde oefensferen waarin leren en ontwikkelen plaatsvinden. Dit in aanvulling op de leefsferen van het wonen (Privéleefsfeer), werken (Private leefsfeer), maatschappij (Publieke leefsfeer) en bestuur (Politieke leefsfeer). Voor de medewerkers hebben we met de Agora Leergemeenschap een breed palet aan middelen voor professionalisering te bieden. Ons onderwijs is waardengedreven, dat betekent dat de scholen van Agora onderwijs bieden gebaseerd op levensbeschouwelijke waarden. Kenmerken hiervan zijn: een respectvolle omgang: met jezelf, de ander en de omgeving dat we ons verbonden voelen met elkaar en de verschillen respecteren dat het geloof vanuit de Bijbel een inspiratiebron is. Bijzonder onderwijs 12 13

8 Agora bestuursverslag 2016 >> a 02 >> De organisatie >> scholen De volgende scholen vallen onder de Stichting Agora: Agora is een interconfessionele stichting waarin 25 scholen zijn verenigd. Deze scholen staan alle in de Zaanstreek, in de gemeenten Zaanstad, Wormerland en Oostzaan. De statutaire vestigingsplaats van stichting Agora is Zaanstad. Het KvK nummer is De Bijenkorf 5 De Evenaar 6 De Golfbreker 6 De Hoeksteen 7 >> Bestuur De stichting wordt bestuurd door een tweehoofdig College van Bestuur: De Saenparel 8 De Korenaar 9 Kleurenpracht 10 De Oceaan 11 Drs. T.P. Keulen (voorzitter) M.C. Spies MLE (lid) De Piramide De Rank De Regenboog De Rietvink WormerWieken De Vuurvogel De Westerkim De Windroos >> Organigram RAAD VAN TOEZICHT Het Baken Het Koraal Het SchatRijk Octant Paus Joannes sbo Tijstroom GMR COLLEGE VAN BESTUUR Tamarinde Toermalijn Willibrord CENTRAAL BUREAU CONTROLLER Bestuurssecretaris MR SCHOLEN 14 15

9 Agora bestuursverslag 2016 >> a >> Externe ontwikkelingen met impact op het beleid van Agora Couppoging Turkije Op 15 juli 2016 vond in Turkije een couppoging plaats. Een deel van het leger heeft geprobeerd de macht over te nemen van de zittende regering van Turkije. De regering van Turkije noemt de Gülen-beweging als het brein achter de couppoging. Volgelingen van de in de VS woonachtige geestelijk leider van deze beweging, Fetüllah Gülen, werden in verband gebracht met de Stichting Islamitisch Onderwijs Zaandam. Daarmee ontstond ook een impact op het beleid van Agora. Voor veel ouders van Turkse origine werd het - uit godsdienstige, politieke of pragmatische redenen - heel lastig hun kinderen nog naar deze school te sturen. In de laatste week van de zomervakantie kregen we ruim 125 overplaatsingen, voornamelijk naar de vier scholen van Agora in Poelenburg/Peldersveld/Hoornseveld: De Tamarinde, Kleurenpracht, Paus Joannes en De Windroos. In samenwerking met de Gemeente Zaanstad en de collega s van Zaan Primair is dit proces in goede banen geleid en door grote inzet van directie en medewerkers van de betreffende scholen is het gelukt alle kinderen bij het begin van het schooljaar op te nemen. Lerarentekort Als gevolg van een veelheid aan ontwikkelingen tekent zich een fors lerarentekort af voor het primair onderwijs. Enerzijds is er een versnelde uitstroom van grote groepen oudere leerkrachten doordat de zogenaamde babyboomers langzaamaan hun werkzame leven beëindigen. Anderzijds is er verminderde instroom van nieuwe leerkrachten door ontgroening in de samenleving, economisch herstel (er zijn veel arbeidsmogelijkheden), het optrekken van de toegangseisen voor de PABO s, het matige imago van het vakgebied, de werkdruk en de bij de marktontwikkelingen achterblijvende salariëring van medewerkers in het onderwijs. Hierdoor stromen niet alleen minder nieuwe leerkrachten in, maar kiezen leerkrachten minder dan in het verleden voor een gehele loopbaan in het onderwijs; er wordt door leerkrachten vaker de keus gemaakt na een aantal jaren het onderwijsveld weer te verlaten. In de loop van 2016 werd dit lerarentekort meer en meer manifest. Het is lastiger om invalkrachten te vinden, waardoor de toch al als hoog ervaren werkdruk bij de overige medewerkers toeneemt. Het kost veel tijd van alle betrokkenen en geld om vacatures te vervullen. Constructies om medewerkers eerder te binden leveren een (beperkt) hoger risico op. Vaker dan gewenst moet een beroep worden gedaan op dure uitzendkrachten waardoor personele budgetten worden overschreden. Wet Werk en Zekerheid (WWZ) Vanuit de Sector PO is in 2016 met enige regelmaat aan de bel getrokken over de gevolgen van de Wet Werk en Zekerheid. Dit zou onderwijsbesturen in de weg zitten bij het inzetten van invalkrachten omdat te snel sprake zou zijn van verplichtingen. Voor Agora heeft dit nauwelijks gespeeld. Gezien de krapte op de arbeidsmarkt, maar vooral ook gezien de werkwijze van Agora (met Agora Support waardoor medewerkers bestuursbreed kunnen worden ingezet) is dit geen zwaar onderwerp, al helpt het niet om beginnende leerkrachten werkervaring te kunnen laten opdoen. Wij brengen medewerkers die op verschillende plaatsen in de organisatie worden ingezet onder in Agora Support. Hierdoor ontstaat - binnen de voor werknemers veilige kaders van een vast dienstverband - ruimte voor flexibele inzet. Waar we meer last van hebben en in de toekomst meer zullen krijgen is de transitievergoeding. Deze drukt zwaar op de exploitatie en brengt organisatorische risico s met zich mee. De in het onderwijs gewenste toename van flexibiliteit en mobiliteit en een meer gedifferentieerde loopbaanopbouw wordt hierdoor afgeremd. Het bieden van een loopbaanperspectief voor medewerkers voor wie de werkdruk in het onderwijs te hoog is wordt hierdoor beperkt; de hoge transitievergoedingen zijn daarbij echt een beletsel. Het beoogde doel (een stevige basis voor werknemers) lijkt ook hiermee te worden gemist. Regionale Educatieve Agenda De gemeenten Zaanstad, Wormerland en Oostzaan hebben in samenwerking met de schoolbesturen voor PO, VO en MBO in 2015 gewerkt aan de totstandkoming van een regionale onderwijsagenda (Regionale Educatieve Agenda, REA) Deze agenda heeft een achttal ontwerpen opgeleverd waaraan in de komende jaren in gezamenlijkheid wordt gewerkt. De thema s zijn: A Doorontwikkeling van IKC s A Onderwijsachterstandenbeleid A Meer leerlingen in HAVO en VWO A Onderwijs en economische ontwikkeling A Onderwijs en zorg A Gezonde levensstijl en gezonde school A Veiligheid in en om de school A Betrokken samenleving en burgerverantwoordelijkheid Agora is de bestuurlijke trekker van de onderwerpen IKC ontwikkeling en onderwijsachterstandenbeleid. De onderwijsagenda loopt tot en met 2018 en de afspraken staan voornamelijk in het teken van overleg, onderzoek en het definiëren van vraagstukken en oplossingen. Na 2018 stopt het dan ook niet, maar loopt het proces van samenwerking door. Gaandeweg het traject kunnen onderwerpen afgerond worden (was bijvoorbeeld eind 2016 het geval met het onderwerp Veiligheid in en om de school), kunnen onderwerpen aangepast worden (in 2016 zijn bijvoorbeeld de segregatieve ontwikkelingen in de Zaanse wijk Poelenburg toegevoegd aan het onderwerp Betrokken Samenleving en Burgerverantwoordelijkheid) en kunnen ook volledig nieuwe onderwerpen toegevoegd worden. Dit laatste geldt bijvoorbeeld het onderwerp Lerarentekort. Om op de arbeidsmarkt de concurrentie met de metropool Amsterdam aan te kunnen is een gezamenlijke taak weggelegd voor Gemeente en onderwijs. Het betreft een dynamisch proces. >> Klachtenregeling Onderwijs is boven alles mensenwerk. De persoon en de inzet van de leerkracht, maar ook die van de directeur, de IB-er, de bestuurder en alle andere medewerkers in de organisatie maken samen kwalitatief goed onderwijs. Iedere dag opnieuw vinden tienduizenden interacties plaats in onze scholen en worden duizenden grote en kleine beslissingen genomen. Hoezeer we ook ons best doen en hoe professioneel en zorgvuldig we ook te werk gaan, het is onvermijdelijk dat er soms ook ongenoegens ontstaan. De scholen van Agora werken met een klachtenregeling. Niet alleen omdat dit een verplichting is, maar omdat we het belangrijk vinden om met ouders in gesprek te blijven. Gerezen ongenoegen willen we boven alles met elkaar oplossen. Wanneer dit niet lukt, moet er een goed toegankelijke weg zijn om met ondersteuning de situatie formeel te toetsen en op te lossen. We steken in op een goede communicatie, waardoor we hopen deze regeling niet of nauwelijks nodig te hebben. De regeling waarborgt dat klachten deskundig en onafhankelijk worden beoordeeld en afgehandeld. In onderstaande overzicht rapporteren wij het aantal uitingen van ongenoegen, dat bij het bestuur, de externe vertrouwenspersoon en de Landelijke Geschillencommissie in behandeling is genomen. In totaal zijn in uitingen van ongenoegen bij het bestuur terecht gekomen. Dit is een toename vergeleken bij eerdere jaren (ter vergelijking: in 2015 waren dat er 16). Van deze uitingen van ongenoegen bleken er uiteindelijk slechts 2 (hetzelfde aantal als in 2015) uit te monden in een formele klacht. In een geval is gekozen voor mediation, in de tweede situatie zijn we nog in afwachting van de uitspraak van de landelijke geschillencommissie. Doorgaans bleek het in gesprek gaan met de klager en het elkaar horen voldoende om het ongenoegen op te lossen. De uitingen van ongenoegen betroffen het functioneren van personen (3), veiligheid en pesten (5), het niet correct toepassen van procedures (2), het schooladvies (2) en de wijze van bejegening in school (13)

10 Agora bestuursverslag 2016 >> a 03 >> Leerlingaantallen In 2016 is het leerlingaantal evenals voorgaande jaren licht gedaald. Het leerlingenaantal in 2016 was op 1 oktober (6.871 in 2016). Met name de toeloop van leerlingen van Stichting Islamitisch Onderwijs Zaanstad heeft de krimp beperkt. De verwachting is dat de daling doorzet en uiteindelijk afvlakt bij ongeveer leerlingen. In het meerjarenbestuursformatieplan en de meerjarenbegroting anticipeert Agora op deze daling. Het leerlingaantal is in 2016 slechts met 18 leerlingen afgenomen ten opzichte van De toeloop van Stichting Islamitisch Onderwijs Zaanstad was ca. 125 leerlingen. Zonder deze toeloop is de daling Leerlingen historie , prognose ca. 140 leerlingen wat overeenkomstig de verwachte demografische ontwikkeling van ons verzorgingsgebied is. Voor de toekomst is de gemeente Zaanstad in de prognoses van de regio echter een aantrekkelijk alternatief voor Amsterdam aan het worden. De groei van jongeren onder de 15 jaar is de komende jaren ca. 2%. Het marktaandeel van Agora is de laatste jaren stabiel, waardoor de verwachting omtrent de leerlingaantallen ook zal stabiliseren tot rond de leerlingen. Gezien de ontwikkelingen rond de metropool Amsterdam (overloop naar randgemeenten) en de daardoor verwachte nieuwe woningbouw in Zaanstad, ligt een beperkte groei op langere termijn in de verwachting. Binnen de stichting is momenteel één sterke groeischool: Het Koraal >> Leerlingaantallen naar leeftijd en gewichtenregeling Het leerlingaantal in de onderbouw is afgelopen jaar gedaald met 32 leerlingen (2015: 23 leerlingen). De bovenbouw is als gevolg van de zij-instroom vanuit het Islamitisch onderwijs gestegen met 14 leerlingen waar in 2015 nog een daling van 124 leerlingen werd opgetekend. De verhouding onderbouw/bovenbouw van onze stichting is gelijk aan 2015 en is 49%/51%. Het aantal gewichtenleerlingen is voor het vierde achtereenvolgende jaar gedaald en is in leerlingen (2015: 410). schooljaar 2013/ / / /2017 telling op 1 oktober Onderbouw 4 t/m 7 jaar Bovenbouw 8 jaar en ouder Aantal leerlingen Aantal leerlingen +3% waarvan gewichtenleerling: 0, , Gewichtenregeling

11 Agora bestuursverslag 2016 >> a >> Leerlingaantallen per school Het leerlingaantal in de onderbouw is afgelopen jaar afgenomen. Onderstaand de leerlingaantallen per Brin-nummer gerangschikt op verhouding boven- en onderbouwleerlingen (van hoog naar laag). Een hoog percentage bovenbouwleerlingen kan er op duiden dat onze organisatie op de langere termijn krimpt, omdat de uitstroom hoger is dan de instroom. Bij een percentage van rond de 50% is de in- en uitstroom nagenoeg gelijk. De oorzaak van de krimp bij Agora is het gevolg van exogene (demografische) oorzaken. Ondanks toenemende secularisatie in de samenleving blijft Agora als Stichting voor Bijzonder Onderwijs haar marktaandeel behouden. Brinnr. School totaal totaal totaal 4-7 jaar >=8 jaar verhouding BC Octant % 16YE WormerWieken % 09VE Paus Joannesschool % 16BA De Vuurvogel % 16JK De Saenparel % 05UN De Rank % 15XF Kleurenpracht % 10OD De Windroos % 09WP De Regenboog % 15UZ De Piramide % 22KA De Westerkim % 27YV Het Schatrijk % 22KA Het Baken % 03TL Toermalijn % 08YN De Golfbreker % 09CL De Evenaar % 07TN De Bijenkorf % 08YO De Hoeksteen % 30AH De Oceaan % 16DY Tamarinde % 22KB De Rietvink % 08XR Willibrordschool % 05RV De Korenaar % 30FU Het Koraal % Totaal BO UN Tijstroom % Totaal BO en SBO >> Uitstroom naar voortgezet onderwijs Landelijk gaat ongeveer 40% van de leerlingen die het primair onderwijs verlaat naar HAVO/VWO en 60% naar het VMBO/PRO. Bij Agora is de uitstroom van schooljaar naar HAVO/VWO 45% en gaat 55% naar VMBO/PRO. Ten opzichte van schooljaar is de uitstroom naar HAVO/VWO ongeveer gelijk gebleven, zowel absoluut als procentueel (3 leerlingen minder respectievelijk 3% stijging). Uitstroomgegevens naar voortgezet onderwijs Schooljaar 2012/ / / /2016 Uitstroom naar PRO Uitstroom naar VMBO Uitstroom naar HAVO/VWO Uitstroom naar overigen Totaal

12 Agora bestuursverslag 2016 >> a 04 >> Personeel Onderwijs is boven alles ménsenwerk. De kracht van Agora is dat wij voor elk kind het verschil willen maken. Om dat waar te kunnen maken krijgen alle medewerkers ondersteuning voor permanente kwalificaties en bieden wij iedereen de gelegenheid tot zelfontplooiing. Zorg en aandacht voor de medewerkers blijft (en is dat zelfs in toenemende mate) een belangrijk speerpunt voor Stichting Agora. >> Krimp Ook in 2016 was er sprake van een lichte daling van het leerlingenaantal binnen de stichting. Een aantal scholen binnen Agora heeft een stijgend leerlingaantal en een aantal scholen heeft een dalend leerlingen aantal. Voor enkele personeelsleden betekent dit dat zij overgeplaatst worden naar een andere school. Indien dit niet lukt wordt vanuit Agora Support werkgelegenheid gezocht (en gevonden) binnen onze stichting. >> Agora Support Om in te spelen op de ontwikkelingen binnen de organisatie en de wet en regelgeving is in 2016 verdere invulling gegeven aan Agora Support. Agora Support is een belangrijk onderdeel binnen de stichting waar medewerkers vanuit verschillende disciplines werkzaam zijn die niet rechtstreeks verbonden zijn aan een school, maar tijdelijk of langer organisatie-breed kunnen worden ingezet. De vraag vanuit de scholen naar flexibele medewerkers is zo groot dat er sprake is van een continue werving uit Agora Support om aan de vraag van de scholen te kunnen voldoen. >> Centraal bureau Om de organisatie beter te kunnen bedienen wordt ook binnen het centraal bureau voortdurend gewerkt aan verbetering. Daarbij was ook de huisvesting van het centraal bureau aan verbetering toe. Sinds vele jaren was het bureau gehuisvest in een oude vleugel van een oud schoolgebouw dat zeer gedateerd was. Om nog meer uiting te kunnen geven aan het thema ontmoeten (Agora = marktplaats) is voor 2017 gepland te verhuizen naar een gebouw dat daar beter bij past. De verhuizing wordt ook opgepakt als goed moment voor herbezinning op de basiswaarden van de bedrijfscultuur in het centraal bureau en om de eerder ingezette herpositionering van de afdelingshoofden een versnelling te geven. >> Professionalisering Vanuit het besef dat de leraar voor het belangrijkste deel de kwaliteit van het onderwijs bepaalt, ziet Agora het professionaliseren van die leraar als een belangrijk speerpunt. Een professionele leraar is vakbekwaam en bezit alle kenmerken om het beroep op het gewenste niveau uit te oefenen. Een beginnend leraar is dat nog niet en verdient alle ondersteuning om daartoe te komen. Vakbekwame leraren moeten in staat gesteld worden om die bekwaamheid te onderhouden. Het is immers een kwestie van een leven lang leren. Agora geeft de professionalisering vanuit zes perspectieven vorm: A Persoonlijke professionalisering A Professionalisering op Agora niveau A Schoolontwikkeling A Trajecten voor individuen ten behoeve van de school A De lerarenbeurs A Professionaliseringsactiviteiten voor directeuren Jaarlijks maakt iedere leraar binnen het POP een persoonlijk professionaliseringsplan. Leraar en leidinggevende bespreken dit plan. Na een jaar volgen de evaluatie en de verantwoording. Hiermee delen de leraren en de leidinggevenden de verantwoordelijkheid over de professionalisering. Agora heeft in 2015 een brochure uitgegeven met als titel Samen leren en professionaliseren in de Agora Leergemeenschap. In deze brochure staan alle perspectieven uitgebreid beschreven en worden ook de dwarsverbanden en combinaties beschreven. Het geheel aan professionaliseringsactiviteiten heeft de naam: De Agora Leergemeenschap. >> CAO 2016 Er is in 2016 een nieuwe CAO afgesloten voor een jaar. Hoogtepunten in de nieuwe CAO zijn onder meer de loonontwikkeling en het verruimen van de ketenbepaling (uit de Wet Werk & Zekerheid) en vervangingsmogelijkheden voor het bijzonder onderwijs. >> Functiemix Om de afgesproken doelen van de functiemix te kunnen behalen diende op bestuursniveau de inschaling van 40% van de leerkrachten in de LB-schaal gerealiseerd te zijn. Dit is (nog) niet gelukt. Op schoolniveau hebben de meeste scholen wel hun streefpercentage behaald. Het niet halen van het streefpercentage komt onder andere omdat er onder het personeel slechts in geringe mate interesse is om te solliciteren naar de (zwaardere) functie en het niet in voldoende mate beschikbaar zijn van geschikte kandidaten op de scholen. Voor de stichting is de functiemix een kwaliteitsinstrument (en niet alleen een beloningsinstrument). We houden er dan ook strikt de hand aan dat de medewerker over de juiste kwalificaties beschikt alvorens een LB kwalificatie toe te kennen. Onderstaand het gemiddelde percentage over 2015 en LA 64% 64% LB 35% 35% LC 1% 1% 100% 100% >> Kengetallen en grafieken personeel Op 1 oktober 2016 had Stichting Agora 635 medewerkers in dienst waaronder 80 mannen en 555 vrouwen. Het aantal medewerkers is in 2016 verder teruggelopen met 11 personeelsleden. De terugloop heeft onder andere te maken met het vertrekken van personeel als gevolg van arbeidsongeschiktheid, vertrek op eigen verzoek of als het gevolg van gebruikmaking van pensioen. Voor een kleiner deel is dit ook gerelateerd aan vermindering van (te) kleine parttime aanstellingen. In de leeftijdscategorieën is een schommeling te constateren in aantallen per leeftijdscategorie. De grootste groep personeelsleden zit in de categorie van jaar

13 Agora bestuursverslag 2016 >> a Personeel (peildatum 1 oktober) aantal aantal aantal aantal aantal % Personeelscategorieën Directie % OP personeel % OOP personeel % Totaal % Mannen % Vrouwen % Totaal % Leeftijdscategorie t/m 24 jaar % jaar % jaar % jaar % jaar % 65 jaar % Totaal % leeftijdscategorie 2% t/m 24 jaar 22% jaar 19% jaar 26% jaar 30% jaar 1% >65 jaar Voltijd/partime 32% Voltijd personeel (>1,0) 68% Partime personeel (<1,0) Gewogen Gemiddelde Leeftijd OP-personeel 40,2 40,4 40,3 40,8 40,7 Voltijd personeel (>1,0) % Parttime personeel (<1,0) % Totaal % >> leeftijdscategorie Qua ziekteverzuim is de situatie in 2016 ten opzichte van 2015 niet veel gewijzigd c.q. stabiel gebleven. De ziekmeldingsfrequentie, de maatstaf voor frequent ziekteverzuim, is licht gedaald. Het verzuimpercentage van 6,7% is net iets hoger dan het landelijk gemiddelde verzuimpercentage van 6,5%. Sinds 1 januari 2016 is de bedrijfsarts gedetacheerd bij Agora. Dit brengt korte communicatielijnen met zich mee waardoor er slagvaardiger gewerkt kan worden ten aanzien van het verzuimdossier, wat heeft geleid tot een verlaging van het langdurig verzuimpercentage. Personeelscategorieën MAnnen/vrouwen De aandacht in 2017 ten aanzien van het verzuim zal zich richten op het terugdringen van het middellang verzuim. 6% Directie 76% OP personeel 18% OOP personeel 13% Mannen 87% Vrouwen Ziekteverzuimpercentage 6,6% 7% 6,3% 6,7% Ziektemeldingsfrequentie 1,15 1,07 1,12 1,05 Gemiddelde verzuimduur (dagen) 9, ,

14 Agora bestuursverslag 2016 >> a 05 >> Onderwijs en identiteit Het jaar 2016 is het eerste volledige jaar waarin Agora gewerkt heeft binnen het Meerjaren beleidsplan Leren Leven. De schoolplannen van de scholen waren eveneens van kracht. Er is bij het ontwikkelen van de schoolplannen gekozen voor een indeling die is afgestemd op de indeling van het meerjarenbeleidsplan van de stichting. Het hart van het schoolplan, zoals ook bij het meerjarenbeleidsplan van Agora, wordt gevormd door het ID, het identiteitsbewijs. Gedurende het jaar 2016 is er voor elke school een poster ontwikkeld met daarop het ID van de school en dat van de stichting. Deze posters hangen in de school en van elke school hangt er ook één in het bestuurskantoor. De scholen en Agora hebben de plannen opgenomen in de Monitor Goed Onderwijs, een door Agora ontwikkelde webapplicatie, waarin het mogelijk is om alle plannen op te roepen en per onderdeel met elkaar te vergelijken. Hierdoor is het mogelijk geworden om optimaal kennis te nemen van elkaars plannen, deze af te stemmen, samen te werken en van elkaar te leren. De kern van het meerjarenbeleidsplan van Agora, het ID, is het deel waarin Agora vijf beloften formuleert. Deze zijn: inclusiviteit, duurzaamheid, talentontwikkeling, brede vorming (bildung) en bijzonder onderwijs. Het onderwijsproces kent nog steeds de drie hoofdrichtingen: breed, passend en opbrengstgericht. 01: breed De scholen van Agora vormen met partners een IKC. Dit betekent: één regie, één pedagogie, één beleid. Het gaat daarbij om: A Een verrijkend en breed aanbod; onderwijs, opvang, ontmoeten en ontspannen A Talentontwikkeling A Ondernemend leren A 21ste -eeuwse vaardigheden A Doorgaande ontwikkelingslijnen A Taalontwikkeling A Burgerschap Samen met kinderopvangorganisatie TintelTuin heeft Agora in 2015 stappen gezet in de ontwikkeling naar IKC-vorming. Er is in 2015 een grote stap gezet ten aanzien van de aansluiting peuterspelen/vve en de scholen van Agora. Samen met andere schoolbesturen in het primair onderwijs, aanbieders van kinderopvang en de gemeente Zaanstad is in het kader van de wet OKE (Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie) gewerkt aan het aansluiten van en realiseren van doorgaande lijnen bij basisscholen en kinderopvang/ peuterspeelzaalwerk. De meeste scholen van Agora kregen in 2015 een één op één samenwerking met een peuterspeelzaal van TintelTuin in of nabij de school. In 2016 is deze samenwerking versterkt en verder uitgebouwd. Voor- en naschoolse opvang is voor de meeste scholen al langer gerealiseerd met TintelTuin. Ouders maken in enkele gevallen ook de keuze voor een andere aanbieder. Binnen het brede aanbod in de scholen heeft bildung een steeds grotere plek ingenomen. Bildung laat zich niet direct gemakkelijk vertalen in activiteiten. Het is eerder een visie op onderwijs, een visie op ontwikkelen. We hanteren hiervoor de volgende definitie: Bildung is algemene en persoonlijke vorming. Het gaat om een streven naar eruditie, beschaving en mentale flexibiliteit. Bildung is het ontwikkelen van denkvaardigheden, persoonlijkheid en karakter, zodat je kunt omgaan met de complexiteit van de huidige wereld en met het onbekende van de toekomstige wereld. Bildung vereist denkvaardigheden, persoonlijkheid en karakter. (bron: wijleren.nl). Agora organiseert tweejaarlijks een bestuursbrede studiedag voor alle medewerkers van de organisatie. Het Agora bildungsmodel was het grote thema van Leren aan de Zaan 7. Het Agora bildungsmodel kent acht sferen, vier levenssferen (privé, privaat, publiek en politiek) en vier oefensferen (religie, sport, kunst en filosofie). Voor elke sfeer waren er workshops en/of masterclasses georganiseerd en alle deelnemers kwamen op meerdere momenten plenair bij elkaar op het grote Verkade terrein, omgedoopt tot de Zaanse Agora, om met elkaar ervaringen uit te wisselen, te eten en te drinken. Het was de warmste dag van het jaar, heet dus, maar het enthousiasme was groot. Zeker de afsluiting, waarbij in samenwerking met de Nationale Opera een voorproefje werd gegeven op het komende operajaar , was een groot succes. Bildung werd op die dag vorm gegeven en zichtbaar gemaakt in alle mogelijke aspecten. In activiteiten en in denken. Duidelijk werd ook dat bildung een essentieel element in het onderwijs behoort te zijn omdat we kinderen willen voorbereiden op een toekomst die we nog niet kennen. Begin 2016 kwam ook De Zaanse Agora uit. Een boek geschreven door Peter Henk Steenhuis in opdracht van Agora en de Internationale School voor Wijsbegeerte (ISVW). In dit boek is het Agora bildungsmodel, ontwikkeld door René Gude, uitgewerkt en in de vorm van interviews met bekende Zaankanters verhelderd. Alle Agora medewerkers hebben dit boek in december 2015 ontvangen. Het boek is ook verkrijgbaar in de boekhandel en is goed ontvangen. 02: passend De scholen hebben de expertise om de basisondersteuning te realiseren. Met de inwerkingtreding van Passend Onderwijs is de basisondersteuning een feit geworden. Het formuleren van de beschikbare basisondersteuning zorgt dat ouders weten wat zij ten minste van iedere school van Agora mogen verwachten op het gebied van onderwijs en onderwijsondersteuning. De basisondersteuning legt vast welke bekwaamheidseisen aan het personeel worden gesteld en wat de mogelijkheden van de school zijn om ondersteuning in te zetten. De praktijk leert dat het nog lastig wordt gevonden om de grens tussen de basisondersteuning en de extra ondersteuning te vinden. Uitgangspunt is echter dat de school ervoor zorgt dat de leerling díe ondersteuning krijgt die nodig is voor de ontwikkeling. Er wordt optimaal samengewerkt met de jeugdhulpverlening. De aansluiting met de jeugdteams wordt in eerste instantie tot stand gebracht middels het schoolmaatschappelijk werk. Deze medewerkers zijn in dienst van Agora en stemmen af met de jeugdteams van de gemeente Zaanstad indien er bij een leerling reden tot zorg is. We zetten adequate arrangementen in om tegemoet te komen aan kinderen die barrières ervaren bij leren en participeren. Agora heeft ervoor gekozen om de budgetten die bestemd zijn voor de lichte zorg zo laag mogelijk in de organisatie in te zetten, namelijk direct in de school. De scholen hebben voor het realiseren van deze zorg een bedrag per leerling toegevoegd gekregen in hun schoolbudget. Hiermee kunnen zij arrangementen inkopen bij Agora Support Passend Onderwijs (ASPO): een team van specialisten onderwijsarrangementen bij Agora. Scholen kunnen er ook voor kiezen om de arrangementen zelf uit te voeren door bijvoorbeeld extra handen in de klas in te zetten. Voor de complexere arrangementen kunnen de scholen extra middelen aanvragen bij de zogenaamde TEMA commissie (Toekenning Extra Maatwerk Arrangementen). Deze commissie bestaat uit directeuren en intern begeleiders van de scholen van Agora. Het budget dat naar de scholen gaat is in de afgelopen twee jaar gestegen. Enerzijds omdat vanwege de verevening het totale budget van het SWV is gegroeid en anderzijds vanwege het gegeven dat er minder beroep wordt gedaan op de risicopot die TEMA beheert en scholen steeds meer in staat zijn gebleken om de ondersteuningsbehoefte van de leerlingen zelf in te vullen met eigen mensen of door het inkopen van arrangementen bij ASPO. 03: opbrengstgericht Op de scholen van Agora: A Werken we opbrengstgericht in de brede zin (niet alleen de basisvakken). Opbrengstgericht werken beperkt zich niet tot de vakken rekenen, taal en lezen, maar is ook praktijk bij de andere vakken, zoals de wereld oriënterende en de kunstvakken. A Leren we kinderen leren. Agora scholen zorgen ervoor dat kinderen niet alleen kennis en vaardigheden verwerven, maar ook leren om zich deze zelfstandig eigen te maken. Het leren leren. A Werken we systematisch aan het realiseren van gestelde doelen, planmatig en door data geïnformeerd (PDSA). Onder opbrengstgericht werken verstaan we dat er doelen worden geformuleerd die gebaseerd zijn op een analyse van de bestaande situatie, de populatie met haar eigen kenmerken en de ontwikkeling die we daarbij zien. De doelen worden voorzien van heldere hypothesen aangaande de te verwachten resultaten. De activiteiten en de behaalde resultaten worden geanalyseerd en geëvalueerd. Hiermee wordt er systematisch gewerkt. A Baseren we keuzes die we maken op onderzoek of bewezen praktijk. In de PLG s van Agora wordt kennis vergaard en gedeeld over onderwijspraktijk die succesvol is gebleken. De PLG s doen ook steeds vaker zelf onderzoek en werken samen met kennisinstellingen. Ook bij de professionaliseringsactiviteiten wordt gewerkt met bewezen praktijk. Literatuur over onderwijs is hierbij van belang

15 Agora bestuursverslag 2016 >> a >> Professionalisering Omdat de leraar de kwaliteit van het onderwijs bepaalt zet Agora volop in op professionalisering. Ook in 2016 zijn er weer tal van activiteiten ontplooid. Agora heeft haar professionalisering ingericht langs vijf lijnen voor leraren en daarnaast nog een lijn voor directeuren. Verder heeft Agora nog een 14-tal bovenschoolse Professionele Leergemeenschappen die kennis creëren, kennis delen en onderzoek doen. Deze indeling is ervoor bedoeld om de mogelijkheden in kaart te brengen, maar kan op allerlei manieren met elkaar gecombineerd worden. Alle activiteiten tezamen noemt Agora: De Agora Leergemeenschap. A Lijn 1. Deze komt voort uit de CAO. Per fte zijn in totaal 83 uur en 500,- beschikbaar door de medewerker zelf in te zetten en te verantwoorden. Agora limiteert de kosten niet en honoreert in principe alle goedgekeurde persoonlijke professionaliseringsplannen (PPP s). Deze PPP s zijn onderdeel van het POP van de medewerker. A Lijn 2. Agora organiseert 10 dagdelen voor bovenschoolse professionaliseringsactiviteiten. Met name de PLG s maken aanbod voor deze dagdelen. A Lijn 3. Op schoolniveau wordt door alle scholen aan schoolontwikkeling gedaan. A Lijn 4. Agora koopt diverse specialistenopleidingen in. Deze zijn erop gericht om specialisten op de diverse terreinen binnen de scholen te realiseren. A Lijn 5. Agora stimuleert het deelnemen aan de lerarenbeurs, waarbij leraren een masteropleiding kunnen volgen. A Voor directeuren zijn de volgende mogelijkheden: O Het directeurenoverleg organiseert de eigen professionalisering voor het team van directeuren. O Aankomende en zittende directeuren volgen de opleiding voor directeur. Deze wordt door Agora gefinancierd. O Directeuren kunnen vervolgopleidingen, zoals masteropleidingen, volgen. Agora maakt hiervoor gebruik van de scholingsbudgetten voor directeuren en vult deze zo nodig aan. Als verbeterpunten ziet Agora de volgende items: A De professionaliseringsactiviteiten in Lijn 2 (de Agora studiemiddagen) zijn nog teveel aanbodgericht. Er moet gewerkt worden aan een meer vraag gestuurd programma waarbij de professionals als ontwerper van de eigen en gezamenlijke professionalisering functioneren. A Het denken in termen van PLG zal meer zichtbaar moeten zijn bij de professionalisering: Samen leren als professional om het onderwijs aan de leerlingen te verbeteren. A Agora hecht sterk aan het leren met elkaar door professionals vanuit de verschillende scholen. Hierdoor komt de professional uit de wereld van de eigen school, ontmoet anderen en wordt kennis beter gedeeld. A Verder wil Agora de professionalisering in Lijn 4 en 5 extra stimuleren. De masteropleiding ziet Agora als een zeer belangrijke aanvulling en wil dat ook verder stimuleren. A Vertrouwen, verantwoordelijkheid en verantwoording afleggen zijn de pijlers van het gehele professionaliseringsbeleid. Deze elementen liggen allemaal bij de professional. Eigenaarschap is ook hier van belang. Met elkaar zal Agora hier aan blijven werken. >> Samen Professioneel Sterk (SPS) In het kader van de regeling Versterking Samenwerking besturen en hogescholen is Agora samen met een aantal besturen uit Noord Holland en de ipabo/amsterdam/ Alkmaar in 2013 een samenwerkingsproject genaamd SPS gestart. Het doel van deze samenwerking is gericht op het samen opleiden van nieuwe en zittende leraren. De deelnemende besturen hebben op het gebied van opleiden allerlei deelprojecten uitgevoerd die er op gericht zijn de kwaliteit en professionaliteit van de leraren te versterken. Met dit project hebben de besturen gezamenlijk verantwoordelijkheid genomen. Een verantwoordelijkheid die voordien alleen bij de hogeschool lag. In 2016 hebben enkele besturen van SPS en een aantal nieuwe deelnemers een kwaliteitsagenda Noord Holland opgesteld waarin de samenwerking tussen deze besturen en de ipabo wordt gecontinueerd na afloop van SPS in In de nieuwe samenwerking zijn onder andere een baangarantieplan voor studenten van de ipabo en het opzetten van een consortium Opleidingsschool opgenomen. In 2017 zal deze agenda verder worden uitgebreid. >> Onderwijsresultaten 2016 begrijpend lezen CITO LOVS Rekenen/ Wiskunde CITO LOVS gshdfjs. Cito Eind gem norm gem norm score B/Z havo vmbo cijfer cijfer vwo % % ouders leerlingen Toermalijn 58, , ,0 Basis 43,8 56,3 7,2 8,3 Korenaar 58, , ,2 Basis 57,1 42,9 7,7 7,9 Rank 58, , ,6 Basis 55,6 44,4 6,8 8,0 Bijenkorf 58, , ,5 Basis 52,0 48,0 7,9 7,8 Willibrord 52, , ,8 Basis 34,2 65,8 6,9 8,1 Golfbreker 56, , ,4 Basis 59,1 40,9 7,5 8,5 Hoeksteen 59, , ,2 Basis 42,6 57,4 7,7 7,9 Evenaar 60, , ,6 Basis 49,0 51,0 7,1 8,0 Paus Joannes 47, , ,8 Basis 11,8 88,2 7,5 8,0 Regenboog 54, , ,7 Basis 37,1 62,9 6,9 7,8 Windroos 54, , ,8 Basis 55,8 44,2 7,3 8,5 Piramide 60, , ,8 Basis 25,0 75,0 7,9 8,8 Kleurenpracht 53, , ,7 Basis 17,4 82,6 7,5 7,4 Vuurvogel 59, , ,1 Basis 34,8 65,2 7,5 7,8 Tamarinde 55, , ,4 Basis 26,4 73,6 6,8 7,9 Saenparel 57, , ,3 Basis 12,5 87,5 6,8 8,3 WormerWieken 57, , ,0 Basis 42,6 57,4 7,6 8,0 Baken 52, , ,3 Basis 67,6 32,4 7,9 8,3 Westerkim 77, , ,8 Basis 53,8 46,2 8,1 8,4 Rietvink 57, , ,0 Basis 36,4 63,6 7,6 8,2 Octant 59, , ,9 Basis 40,6 59,4 7,3 7,8 SchatRijk 56, , ,6 Basis 75,0 25,0 8,1 8,1 Oceaan 61, , ,1 Basis 40,0 60,0 7,5 8,0 Koraal 62, , ,6 Basis 38,5 61,5 7,9 8,5 Tijstroom (SBO) Basis 18,2 81,8 7,6 7,6 A Inspectiearrangement: De inspectie kent de volgende drie arrangementen: zeer zwak/zwak/basis A VMBO/PRO%: Het percentage leerlingen dat in 2015 naar VMBO-b, VMBO-k of VMBO-t is verwezen A HAVO/VWO %: het percentage dat naar HAVO of VWO is verwezen De inspectie bezocht in 2016 twee scholen van Agora, De Hoeksteen en SchatRijk. Beide scholen kregen opnieuw een basisarrangement. Oordeel inspectie Schooladvies Tevredenheid 28 29

16 Agora bestuursverslag 2016 >> a >> Agoragids Alle scholen van Agora publiceren jaarlijks hun schoolgids. Deze gids bestaat uit twee delen: een deel dat voor alle scholen geldt, de Agoragids en een schoolkatern waarin de specifieke schoolonderdelen beschreven worden. Alle ouders ontvangen de digitale Agoragids in september via DigiDuif. Het schoolkatern en de Agoragids worden ook op de websites van de scholen geplaatst. De Agoragids wordt eveneens op de website van de stichting gepubliceerd. Beide gidsen worden jaarlijks, voor de zomervakantie, geactualiseerd. >> Marktplaats Agora geeft een magazine uit met de titel Marktplaats. In 2016 is nummer 22 uitgekomen. Dit nummer had als thema: Professionalisering. Professionalisering is één van de speerpunten van Agora. Dat was in 2016 zo en dat zal ook de komende jaren zo blijven. Dit in het besef dat de kwaliteit van het onderwijs voor het grootste deel wordt bepaald door de kwaliteit en de professionaliteit van de leraar. In dit nummer is veel aandacht voor alle activiteiten op het gebied van professionaliseren bij Agora en daarbuiten. Aandacht voor de masteropleidingen en de academische opleiding voor leraren, PLG s, onderzoek, maar ook de goede leraar in de ogen van de leerling. Marktplaats is een onderwijsinhoudelijk blad met bijdragen uit de wetenschap, het beleid en de praktijk van Agora. Het biedt een podium voor medewerkers en gastauteurs om kennis en expertise te delen. Voor digitale lezing van Marktplaats: zie Voor een abonnement op de papieren versie: redactie@ agora.nu >> ICT Op het gebied van ICT waren er in 2016 successen maar soms ook tegenvallers. Zo ook bij de invoering van Office 365, een applicatiepakket die de organisatie veel mogelijkheden biedt op het gebied van samenwerken, werken op afstand en documentenbeheer. Geleidelijk aan werden alle problemen goed opgelost, maar soms nam dat ook wel tijd in beslag. In 2016 heeft Agora een grote investering gedaan in Windows-tablets die goed passen bij de in gebruik zijnde software en beheermogelijkheden. Ook werd in 2016 steeds meer gebruik gemaakt van de applicatie Snappet. Er is voorlichting geweest voor scholen die dit product niet gebruiken en dit leidde ertoe dat het gebruik ervan is toegenomen. De mogelijkheden van de communicatietool DigiDuif zijn uitgebreid en ook de scholen maken steeds meer gebruik van dit product in de communicatie met ouders. >> Sociale Veiligheid Sociale veiligheid krijgt een steeds prominentere plek in het basisonderwijs. Het belang van het zich veilig voelen wordt terecht steeds meer onderkend. De rol van de school hierbij is vanzelfsprekend. Het gaat hierbij om het algemene pedagogische klimaat en om het tegengaan van pesten in het bijzonder. De scholen van Agora besteden hier veel aandacht aan en maken gebruik van programma s als de vreedzame school en de kanjertraining, maar ook andere methodieken. Daarnaast wordt het sociaal emotioneel beleven op school al langere tijd gevolgd met volgsystemen als Zien en SCOL. Hoewel de scholen het beleid over het algemeen goed op orde hebben heeft Agora in 2016 een werkgroep ingericht om het bovenschoolse beleid op sociale veiligheid opnieuw op te zetten. Dit beleid wordt geïntegreerd met het beleid voor algemene veiligheid en het tegengaan van kindermishandeling. In 2017 zal dit nieuwe beleid van kracht zijn. >> Brede School Academie In 2015 hebben de besturen van Agora, Zaan Primair en de Roos in samenwerking met de gemeente Zaanstad de Brede School Academie Zaanstad (BSA) opgezet was het eerste volledige jaar van deze voorziening. De BSA heeft als doel vooral een vergroting van de taalvaardigheid van de leerlingen en een verbeterde doorstroom naar HAVO en VWO. Veel van de (vooral allochtone) leerlingen realiseren hun potentieel niet omdat ze beschikken over onvoldoende woordenschat, leesvaardigheid, kennis van de wereld en studievaardigheden. Verbetering van de taalvaardigheid in de volle breedte en van de doorstroom naar het voortgezet onderwijs zijn dus de voornaamste doelstellingen van de BSA. Het aanbod wordt na schooltijd gegeven. Er is sprake van verlengde schooltijd. De BSA is niet ondergebracht in een school, maar heeft een eigen zelfstandige locatie. Hiervoor is bewust gekozen. De BSA is inmiddels zeer bekend bij alle deelnemende scholen en sinds enige tijd ook bekend bij alle andere scholen in de Zaanstreek. Door het uitgeven van de BSA courant is ervoor gezorgd dat het concept bij een breder publiek bekend werd. Ontwikkelingen zijn er momenteel vooral op de gebieden: A BSA als kenniscentrum A Het Zaanse BSA curriculum A Verbreding van het BSA concept (er wordt meegedacht in de opzet van de BSA s op andere plekken in het land). Inclusiviteit betekent dat iedereen welkom is bij Agora. Op de scholen van Agora zien we volwaardig burgerschap als einddoel. We streven na dat kinderen, ongeacht kleur, etnische afkomst, geslacht of beperking, mee kunnen doen in de samenleving. Inclusiviteit 30 31

17 Agora bestuursverslag 2016 >> a De BSA is inmiddels uitgegroeid tot een belangrijk aanbod in de Zaanstreek. De wens is om dit concept ook in een ander deel van de stad te kunnen opzetten. De grootste wens is echter om de ervaringen die binnen de BSA worden opgedaan ook in de scholen te gaan toepassen, zodat een apart aanbod niet meer nodig zal zijn. De verwachting is wel dat dit nog de nodige jaren zal gaan kosten. De BSA wordt gefinancierd uit de middelen voor onderwijsachterstanden. >> Zomerschool Naast de BSA participeert Agora ook in het project De Zaanse Zomerschool. In dit project ontvangen kinderen gedurende de eerste drie weken van de zomervakantie een aanbod op twee locaties in de Zaanstreek. Dit aanbod is in eerste instantie gericht op het vasthouden van leerrendement op het gebied van taal en rekenen. Het aanbod wordt projectmatig uitgevoerd. In eerste instantie wordt de Zomerschool aangeboden aan kinderen met een risico op verlies van schoolvorderingen in de zomerperiode. De volgende doelen zijn geformuleerd: A Het tegengaan van taal- en rekenachterstanden A Het stimuleren van de sociaal-emotionele aspecten als de brede ontwikkeling van het kind A Nuttige invulling van de zomervakantie In 2016 kregen de schoolbesturen de opdracht om flink te bezuinigen op de uitgaven binnen het onderwijsachterstanden budget (OAB). Na veelvuldig overleg en het wegen van de verschillende activiteiten die vanuit het OAB worden gefinancierd kwamen de deelnemende schoolbesturen tot de conclusie dat de zomerschool het minst bijdraagt aan de doelstellingen van het OAB. Besloten werd om te stoppen met de zomerschool en deze in 2016 in afgeslankte vorm nog éénmaal te organiseren. Dit leidde tot verzet vanuit de bevolking en binnen de a Externe leden: Dick den Bakker Guus van Oers Karien Verschuren Alida Joachim Interne leden: Nienke Hansen (vz) Susan Prins Mark Verdam Ingrid van der Putte gemeenteraad. Een motie van de raad om de zomerschool te behouden werd met brede steun aangenomen. De zomerschool zal daarmee blijven bestaan, maar wordt niet meer bekostigd vanuit de OAB middelen. De organisatie van de zomerschool blijft onder regie van de stuurgroep, maar de invloed van de gemeente is groter geworden en de inbreng vanuit andere, niet onderwijs-, organisaties zal groter zijn. Te denken valt hierbij aan sport, cultuur, GGD en verenigingsleven. >> Identiteit Agora heeft een klankbordgroep die het bestuur adviseert bij identiteitsvraagstukken. Deze groep heet de Resonansgroep. De groep bestaat uit vier externe en vier interne leden (zie kader a). >> Jaarverslag Resonansgroep 2016 De Resonansgroep is vijf maal bijeen geweest: 18 januari, 21 maart, 30 mei, 19 september en 21 november. Er zijn geen wijzigingen in de samenstelling geweest. In dit verslag zijn de belangrijkste, steeds terugkerende, onderwerpen van gesprek opgenomen. Hierbij wordt steeds een beeld van de gesprekken geschetst met de bijbehorende vragen die vanuit de Resonansgroep zijn gesteld. Deze vragen geven aanleiding om verder te denken, verder te praten en verder te ontwikkelen. Een enkele keer heeft de Resonansgroep een duidelijk advies willen geven aan het CvB. Deze adviezen zijn in het jaarverslag opgenomen. Dit jaarverslag volgt niet chronologisch hetgeen besproken is maar geeft een logische samenvatting op volgorde van het door de Resonansgroep toegekende belang. Eigen kracht als uitganspunt In veel van de gesprekken binnen de Resonansgroep (RG) is steeds naar voren gekomen dat Agora een waardevolle en krachtige organisatie is. Vanuit dit besef zouden Directeur Onderwijs & Identiteit Verus Oud voorzitter College van Bestuur VO Docent levensbeschouwelijke vorming Oud directeur basisschool ICBS De Piramide CBS Het Baken Evangelische BS Het Schatrijk RK Jenaplanschool De Bijenkorf medewerkers niet handelingsverlegen hoeven te zijn. Bij ingewikkelde vraagstukken kunnen Agora medewerkers met trots een waardevol standpunt innemen. Uit gesprekken blijkt ook steeds dat dit makkelijker gezegd is, dan gedaan wordt. Bovendien zien wij dat het behouden, onderhouden en beleven van deze gedeelde waarden steeds aandacht verdient. Voorbeelden van onderwerpen waarbij het belang van eigenheid en vertrouwen in de eigen (organisatie)kracht besproken is: A De toets-cultuur binnen het onderwijs. Wat is het belang van toetsen? Toetsen wij om ouders te pleasen of om het onderwijs mee (in) te richten. Maak je kinderen eigenaar van het leerproces door toetsing als rekening te presenteren of als onderdeel van de ontwikkeling te gebruiken? De pedagogische opdracht mag niet gaan lijden onder het meten van de resultaten. Hoe kom je tot een balans? De RG geeft aan dat vertrouwen in de eigen kracht van de scholen het uitgangspunt moet zijn. Weet wat je doet en waarom je het doet. Organiseer eigen critical friends. Zoek, wanneer nodig, grenzen van beleid op. A Samenwerkingsverbanden zoals het ontwikkelen van het IKC in samenwerking met TintelTuin. Wat maakt dit IKC tot een Agora-IKC? Welke onderscheidende kenmerken wil je zien? Welke concrete pedagogische invulling past bij de eigen uitgangspunten? De RG geeft aan dat het zinvol is een herkenbare levensbeschouwelijke invulling uit te werken; dit is onderscheidend en geeft heldere kaders voor samenwerking. A De discussie rondom artikel 23. Hoe reageer je op een bijzonder ingewikkeld en politiek geladen onderwerp? Moeten wij het recht op bijzonder onderwijs verdedigen? Spreekt de realiteit van een prachtige, waardevolle, onderwijsgemeenschap niet voor zichzelf? Het bijzonder onderwijs mag de discussie niet laten kapen door de media maar zou vanuit eigen kracht moeten handelen en de discussie op een open manier moeten voeren met alle betrokkenen. De RG geeft in eerste reactie aan vertrouwen te hebben in de meerwaarde van het eigen onderwijs; hét bewijs voor het belang van bijzonder onderwijs. Er zal in 2017 zeker nog uitgebreid verder gesproken worden over dit onderwerp. A Het thema bildung heeft steeds als rode draad door alle vergaderingen gelopen. Binnen het thema bildung zijn verschillende onderwerpen aan bod geweest zoals het belang van muziek voor het onderwijs als de betrokkenheid bij politieke ontwikkelingen. Het thema blijkt goede handvatten te bieden voor het bespreken van abstracte thema s binnen het onderwijs. De RG heeft met waardering gevolgd hoe het thema bildung levend wordt gehouden binnen de organisatie. De organisatie van het Operajaar mag gezien worden als een ultiem vertoon van eigen kracht. Een uitgestoken hand naar Islamitische scholen Er is in de RG meerdere malen gesproken over de ontwikkelingen rondom Islamitische school De Roos. Hoewel het samenwerkingstraject geen vruchtbaar einde kent, ziet de RG dit traject als goed voorbeeld van het beleven en uitdragen van de eigen identiteit. Het zoeken van verbinding, het reiken van de hand, en de grote mate van compassie voor de menselijke maat in dit proces is een prachtig voorbeeld geweest van het voorleven van de christelijke identiteit. De RG heeft steeds met goedkeuring de handelwijze van het CvB gevolgd. Wijziging statuten De statuten zijn, in het kader van governance, aangepast. De rol van de RG is in formele zin aangepast. Belang en waardering van RG worden herkend en erkend in de nieuwe formulering van deze statuten. IKC ontwikkeling Agora heeft ook in 2016 stappen gezet in de ontwikkeling naar IKC s. Het blijft nog steeds een lastig proces waarin veel hobbels moeten worden genomen. Deze liggen vooral op het terrein van wet- en regelgeving, het verschil tussen privaat (opvang) en publiek (onderwijs), CAO s en cultuur. Toch zijn er successen te melden. Zoals eerder beschreven zijn de peuterspeelzalen nu goed aangesloten op de scholen en wordt er gewerkt vanuit doorgaande lijnen, waarbij het aanbod van peuterspelen en onderwijs goed op elkaar zijn afgestemd en wordt er goed samengewerkt tussen de leidsters en de leraren. Ook bestuurlijk worden er stappen gezet. Vooruit, maar soms ook een stapje terug. Bestuurlijk was het plan opgevat om op een aantal plaatsen het IKC volledig onder één leiding te plaatsen (één directie voor zowel onderwijs en opvang). Dat bleek nog niet geheel haalbaar. Daarom is er besloten om met ingang van januari 2017 te gaan starten met twee proeftuinen, de Golfbreker en de Piramide, waarbij een gedeelde projectleider samen met de locatieleider van de opvang en de directie van de school leiding aan het IKC gaan geven. Deze proeftuinen zijn bedoeld om ervaring op te doen met het verder doorvoeren van de IKC ontwikkeling en deze lessen mee te nemen in de nieuw te starten proeftuinen in

18 Agora bestuursverslag 2016 >> a 06 >> Middelen en voorzieningen 07 >> Financiële situatie op balansdatum >> Huisvesting Het Integraal Huisvestingsplan (IHP) van de gemeente Zaanstad is een goed kader voor de bouw van onderwijshuisvesting. Agora is nauw betrokken bij de totstandkoming en de prioriteringen. De projecten lopen in het algemeen volgens plan, al is het tijdpad vaak (te) lang. Vaak treedt er vertraging op door uitgebreide procedures en complexe trajecten van vergunningsaanvragen. De stand van zaken: A Voor Het Koraal in Assendelft is er een definitief ontwerp vastgesteld en is de omgevingsvergunning aangevraagd. A De omgevingsvergunning voor Overtuinen, het gebouw waarin voor Agora basisschool De Westerkim wordt gehuisvest, is door de Raad van State vernietigd. Bezwaren (met name verkeerstechnische) van de omliggende bedrijven zijn aanleiding tot het besluit. De gemeente onderzoekt de mogelijkheden om tot een nieuwe vergunning te komen. A De omgevingsvergunning van basisschool Tamarinde vestiging Jonge Arnoldusstraat is verstrekt en de verhuizing naar de tijdelijke huisvesting heeft plaatsgevonden. Start sloop en bouw begin A De ruimtebehoefte van SchatRijk is opgelost in een naastgelegen gebouw. Hierin zijn een speelzaal en twee lokalen gerealiseerd. De overige ruimte is beschikbaar gekomen voor peuterspelen. A Voor IKC Roggeplein, een gebouw waar zowel bassischool De Willibrord als De Seanparel wordt gehuisvest, waren de problemen voor parkeren, fiets parkeren en Kiss & Ride opgelost, maar nieuwe regelgeving en inzichten bij de gemeente hebben dit op losse schroeven gezet. Het ontwerpproces is wel doorgegaan, maar wacht op de invulling van de buitenruimte. A Voor het project Inverdan, dat een oplossing zou moeten bieden voor het gebrek aan capaciteit van zowel Het Baken als De Rietvink, is overeenstemming met de gemeente bereikt. Plannen kunnen nu verder uitgewerkt worden. A Voor de nieuwbouw van De Hoeksteen in het Rosariumgebied in Krommenie is in 2016 het ontwerpproces gestart en het voorlopig ontwerp wacht op goedkeuring van de gemeente. A Voor De Toermalijn is in overleg met buurt, gemeente en Agora een nieuwe locatie gekozen. Voorbereidingen voor een nieuw ontwerp zijn gestart. >> Onderhoud en renovatie Naast het reguliere onderhoud zijn verschillende grote onderhoudsprojecten gerealiseerd door Agora. Zo zijn op Kleurenpracht de toiletten gerenoveerd, is bij De Korenaar een ruimte voor peuterspelen gerealiseerd en is verlichting van De Golfbreker vervangen door energiezuinige verlichting met aanwezigheidsdetectie. In het kader van buitenonderhoud zijn bij Het SchatRijk de kozijnen aangepast en van isolatieglas voorzien. Om overlast te beperken zijn op het plein van De Evenaar nieuwe hekken geplaatst en is op een afgeschermd deel ruimte voor voetballen gerealiseerd. >> Telefonie In 2016 heeft er een versnelling van de overgang analoge telefonie naar VOIP (Voice Over Internet Protocol) plaatsgevonden met als resultaat dat alle scholen en het kantoor van Agora voorzien zijn van nieuwe telefooninstallaties. Dit maakt het mogelijk om alle oude lijnen te saneren en zo tot een besparing op telefoonkosten en -installatie te komen. >> Schoonmaak De uitvoering van het schoonmaakprogramma door de partijen die bij de aanbesteding van 2015 zijn gecontracteerd heeft geleid tot een vermindering van klachten over schoonmaak. >> Aanbestedingen In 2016 is de Europese aanbesteding voor kopieermachines en printers afgerond. In 2017 worden de nieuwe multi-functionals geplaatst op de verschillende locaties. >> Het resultaat Het boekjaar 2016 is afgesloten met een positief resultaat van ca De totale baten (exclusief financiële baten) zijn uitgekomen op ca. 38,3 miljoen en de totale (exclusief financiële lasten) lasten op ca. 38,2 miljoen. In de begroting werd uitgegaan van een voordelig resultaat van ca Ten opzichte van de begroting zijn de totale baten ca en de totale lasten hoger. Gedurende 2016 is de bekostiging aangepast aan de nieuwe CAO afspraken voor primair onderwijs. Dit heeft ertoe geleid dat de Rijksbijdragen ten opzichte van 2015 met ca zijn toegenomen. Daarentegen zijn de gemeentelijke inkomsten (minder onderwijsachterstanden) en overige inkomsten (minder ouderbijdragen en afloop zorgbekostiging) ca lager dan in 2015 zodat per saldo de inkomsten ca gestegen zijn. a In 2016 hebben we het qua uitgaven iets beter gedaan dan in De huisvestingslasten zijn ca lager geweest en de personele lasten en afschrijvingen ca hoger. De overige instellingslasten zijn ongeveer hetzelfde als In de begroting zijn zowel de vergoedingen van het vervangingsfonds als de kosten voor ziektevervanging niet meegenomen. Hierdoor zijn zowel de baten als de kosten circa 1 miljoen lager begroot. Het saldo van de financiële baten en lasten is gedaald tot ca Door de lage rentestanden een bescheiden resultaat (zie tabel a). >> Resultaatbestemming Het netto resultaat wordt conform vigerend beleid toegevoegd aan de algemene reserve. De vrijval van de bestemmingsreserves wordt eveneens toegevoegd aan de algemene reserve (zie tabel b) Begroting Totaal baten Totaal lasten Saldo baten en lasten Financiële baten en lasten ,21 Netto resultaat b Resultaatbestemming 2016 toevoeging ALgemene reserve Netto resultaat Mutaties Bestemmingsreserve publiek Bestemmingsreserve privaat

19 Agora bestuursverslag 2016 >> a >> Vermogenspositie De vermogenspositie van Agora is op orde. Het (eigen) vermogen is ruim voldoende: er is voldoende kapitaal ten behoeve van de financiering-, transactie- en bufferfunctie van het vermogen. De vlottende activa zijn sterk gedaald door de daling van de liquide middelen en bedragen ultimo ,1 miljoen (2015: 12,1 miljoen). Ook de kortlopende schulden zijn gedaald, namelijk naar 4,5 miljoen (2015: 5,7). >> Kengetallenvermogensbeheer en budgetbeheer De kengetallen zijn een momentopname, berekend naar de in de jaarrekening vastgelegde situatie per 31 december. De trendmatige ontwikkeling over meerdere jaren laten een stabiel beeld of kleine wijzigingen zien. De solvabiliteit verschaft inzicht in de financieringsopbouw en geeft aan in hoeverre op lange termijn aan de verplichtingen voldaan kan worden. De solvabiliteit is in 2016 licht gestegen naar 52%. Dat is ruim voldoende. Definitie: Eigen vermogen gedeeld door het totale vermogen. Met het weerstandsvermogen wordt beoogd aan te geven in hoeverre de stichting eventuele calamiteiten financieel op kan vangen. Ondanks het goed functioneren van de planning- en controlcyclus blijven altijd restrisico s Kengetallen achter. Voor het opvangen van de mogelijke financiële effecten van deze restrisico s moet de stichting voldoende weerstandsvermogen hebben of opbouwen om te voorkomen dat het meteen in financiële problemen komt bij een calamiteit. Definitie: Eigen vermogen gedeeld door de totale baten. Het nieuwe kengetal huisvestingsratio geeft de verhouding aan van de lasten van huisvesting en de totale lasten (inclusief financiële lasten). Definitie: Som van de huisvestingslasten en afschrijvingen gebouwen en terreinen gedeeld door som van de totale lasten (inclusief financiële lasten). De liquiditeit (current ratio) geeft aan in hoeverre op korte termijn aan de verplichtingen kan worden voldaan. Voor 2016 geldt dat de verhouding vlottende activa kortlopende schulden licht is gedaald naar factor 2,2. Agora kan dus ruim aan haar verplichtingen voldoen. Binnen de vlottende activa is de verhouding vorderingen enerzijds en liquide middelen anderzijds opgeschoven naar 21% : 79% (2015: 15% : 85%). Definitie: De verhouding tussen de vlottende activa (som van liquide middelen, vorderingen en voorraden) en de kortlopende schulden. Naast de standaard kengetallen heeft de stichting een aantal beleidskengetallen. De rijksbijdrage als percentage van de totale inkomsten is licht gedaald, namelijk van 94% in 2015 naar 93% in 2016 en ligt nog altijd ruim signaleringsgrens boven de ondergrens. De personele lasten als aandeel in de totale lasten is 82% en is licht gestegen ten opzichte van Agora hanteert voor de personele lasten een gemiddelde norm van 80%. De dekkingsgraad van het eigen vermogen ten opzichte van de totale lasten is (na resultaatbestemming) gelijk aan het niveau van 2015: 22%. Het aandeel personele lasten als percentage van de rijksbijdrage is uitgekomen op 88%, 1% lager dan vorig jaar. >> Treasuryverslag boekjaar 2016 Het treasurybeleid is aangepast aan de nieuwe regelgeving maar kent inhoudelijk nauwelijks wijzigingen. Het treasurybeleid van de Stichting Agora en haar scholen vindt plaats binnen de kaders van de Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen van 6 juni 2016, nr. WJZ/ (Regeling Beleggen, lenen en derivaten OCW 2016), inhoudende regels over het beleggen en belenen van publieke middelen. Liquide middelen die niet direct nodig zijn voor de bedrijfsvoering kunnen worden omgezet naar andere financiële instrumenten (spaarproducten) ten einde rendement te behalen op deze tijdelijk niet gebruikte middelen. De beleggingsportefeuille van Agora bestaat uit enkele spaarrekeningen. Het rendement van deze spaarrekeningen over 2016 is door de lage rente slechts uitgekomen op (2015: ). De liquide middelen worden aangehouden bij de Rabobank, een niet beursgenoteerde Nederlandse systeembank. Alle liquide middelen staan ter vrije beschikking van de stichting. Solvabiliteit II (EV + voorz./tv) 69% 64% <30% Weerstandsvermogen(EV/TB) 22% 22% <5% Huisvestingsratio (HV lasten + afschr.gebouw/tl) 6,8% 7,1% >10% Liquiditeit (VA/VS) 220% 230% <75% Rentabiliteit (resultaat/tb) 1 jaar 0,0% -0,8% <-10% Rentabiliteit (resultaat/tb) 2 jaar -0,4% 0,5% <-5% Rentabiliteit (resultaat/tb) 3 jaar 0,3% 2,7% <0% Beleidskengetallen signaleringsgrens onder boven Rijksbijdragen/baten 93% 94% 94% 90% 98% Personele lasten/totale lasten 82% 81% 83% 75% 85% Eigen vermogen/totale lasten 22% 22% 24% 20% 30% Personele lasten/rijksbijdrage 88% 89% 87% 75% 90% 36 37

20 Agora bestuursverslag 2016 >> a 08 >> Continuïteitsparagraaf Met de continuïteitsparagraaf wordt beoogd dat iedere belanghebbende of belangstellende kennis kan nemen van de wijze waarop Agora omgaat met de financiële gevolgen van het gevoerde en nog te voeren beleid. Het financiële beleid van Agora is over het algemeen stabiel. Het beleid voor de toekomst is vergelijkbaar met dat van 2016, namelijk: A een flexibel personeelsbeleid waarbij rekening wordt gehouden met de stijgende gemiddelde leeftijd van het personeel en de krappe arbeidsmarkt, A ontwikkeling en professionalisering van medewerkers, A duurzame en gezonde schoolgebouwen en A moderne leermiddelen. De financiële verschillen tussen de jaren worden veroorzaakt door accent verschuivingen op beleidsonderwerpen. De continuïteitsparagraaf draagt bij in tijdige signalering van situaties die mogelijk om maatregelen vragen. Op voorschrift van de Minister van Onderwijs is de horizon verlengd van drie jaar naar vijf jaar. >> Kengetallen personeel In het onderstaande formatie overzicht is het gerealiseerde wtf aantal opgenomen voor 2016, de begrote wtf voor 2017 en de verwachte wtf voor 2018 tot en met Eén wtf is één full-time baan. De wtf-getallen zijn gemiddelden per kalenderjaar. In de begroting 2017 en in de verwachting voor 2018 tot en met 2021 is rekening gehouden met de krimp van het aantal leerlingen. Tevens zijn de gevolgen van de bestuursformatie door de fusie van de Willibrord en de Saenparel in de cijfers verwerkt. a De verwachte daling van de werkgelegenheid bij Agora in 2021 ten opzichte van 2017 bedraagt 8,32 wtf. De daling voor onderwijzend personeel, 5,54 wtf in 2021 ten opzichte van 2017, volgt de daling van het leerlingenaantal (144 leerlingen). De formatie beweegt uiteraard mee met de voorzichtige daling van de leerlingaantallen in de komende jaren. De afname van het leerlingenaantal voor schooljaar is meegevallen door een onverwachte toestroom van nieuwe leerlingen als gevolg van ontwikkelingen bij het Islamitisch onderwijs. Er is bij de prognose van de leerlingaantallen nog geen rekening gehouden met de door het CBS verwachte economische groei voor de Zaanse regio en zij-instroom in de hogere groepen als gevolg van vertrekkende jonge gezinnen uit Amsterdam. De verwachting is dat het leerlingaantal daalt van leerlingen in 2017 naar in 2021 (zie tabel a). >> Meerjarenbegroting De begroting 2017 van Stichting Agora is opgesteld conform de uitgangspunten van de kaderbrief De sommatie van de onderliggende schoolbegrotingen plus de bovenschoolse begroting vormen samen de begroting voor komend kalenderjaar. De normeringen zijn ten opzichte van vorig jaar verder verfijnd. De belangrijkste wijziging is de verhoging van het bedrag per leerling voor passend onderwijs van 120 naar 200 per leerling. De gehanteerde uitgangspunten zijn doorgetrokken voor de jaren Aandachtspunten hierbij waren: Bezetting/Formatie Bestuur en management 33,66 30,53 30,00 29,50 29,50 29,50 Onderwijzend Personeel 354,22 352,77 351,39 350,00 348,62 347,23 Ondersteunend personeel 74,11 73,86 73,00 72,60 72,30 72,10 461,99 457,15 454,39 452,10 450,42 448,83 Leerlingaantal per XX A De bekostiging is aangepast voor dalende leerlingaantallen. A Er wordt geen rekening gehouden met kostenstijgingen door inflatie en loonverhogingen omdat de bekostiging dezelfde trend volgt. A De personele lasten zullen ondanks de krimp van het aantal leerlingen licht stijgen. Dit wordt veroorzaakt door krapte op de arbeidsmarkt en een stijging van de ziekteverzuimlasten door stijging van de gemiddelde leeftijd. A Agora wordt vanaf 2018 eigen risicodrager voor het verzuim. De wegvallende premie voor het vervangingsfonds zullen kostendekkend zijn voor de verzuimkosten. A De afschrijvingen stijgen de komende jaren bij het voorgenomen ICT investeringsprogramma van naar Deze stijging zal in de jaren daarna weer afnemen. Bovendien zullen de afschrijvingen in de toekomst hoger blijven door vervanging van de verouderde kantoorinrichting in het nieuwe bestuurskantoor en de aanschaf en verbouwing van het pand zelf. A De verhouding tussen personele lasten en materiële lasten is in de prognose ongeveer constant gehouden (81% resp. 19%). A Aanpassing bedrag per leerling voor passend onderwijs naar 200. A De verwachte uitgaven binnen- en buitenkant onderhoud. A De begroting moet voldoen aan de intern vastgestelde onder- en bovengrenzen voor de kengetallen vermogens- en budgetbeheer. b De totale lasten komen gemiddeld uit op 37,7 miljoen en het verwachte exploitatieresultaat is gemiddeld positief. Ten opzichte van de jaarrekening 2016 liggen de verwachte baten en lasten in 2021 zo n lager. De verwachting is dat de historisch lage rentestand iets zal stijgen waardoor er weer een positief resultaat wordt behaald op de spaartegoeden. De rijksbekostiging is aangepast voor de dalende leerlingaantallen. Dit vertaalt zich met name in een lagere reguliere personele vergoeding. De inkomsten passend onderwijs zijn voor de komende jaren constant gehouden. Het budget passend onderwijs (onderdeel van de overige personele lasten) volgt dezelfde trend. Het ziekteverzuim is gedurende een aantal jaren ongeveer 6,5%. In de personele lasten zijn de kosten voor ziektevervanging buiten beschouwing gelaten en zijn de inkomsten van het vervangingsfonds als additionele personeelskosten, beide ca. 1 miljoen, niet meegenomen. Zowel de inkomsten als de uitgaven zijn aldus 1 miljoen lager. De afschrijvingen zullen een aantal jaren bij het voorgenomen ICT investeringsprogramma hoger zijn maar na de verspreide vervanging van ICT middelen weer op het niveau van 2017 komen. Wat betreft de huisvestingslasten wordt ervan uit gegaan dat deze gelijk blijven vanwege bewuste sturing op een gelijkblijvend uitgavenniveau. De dotatie aan de voorziening voor binnenkant en buitenkant onderhoud is constant gehouden (zie tabel b). Meerjarenbegroting AGORA Baten Rijksbijdragen Overige overheidsbijdragen Overige baten Lasten Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige lasten Saldo financiële baten en lasten Saldo baten en lasten

21 Agora bestuursverslag 2016 >> a >> Meerjaren Balans De balans is een momentopname ultimo verslagjaar en minder nauwkeurig te prognosticeren dan de baten en lasten. Onderstaand de ontwikkeling van de balans, waarbij de eindbalans 2017 is afgeleid van de jaarrekening 2016 waardoor de meerjarenbalans niet meer overeenkomt met de begroting. Het balanstotaal daalt de komende jaren naar ongeveer 15 miljoen. De materiële vaste activa zal de komende c twee jaren stijgen door investeringen in ICT middelen en dan tot 2021 geleidelijk afnemen naar 5,6 miljoen als gevolg van een lager investeringsniveau door krimp. De liquide middelen wijzigen met het begrote resultaat en voorgenomen investeringen. Aan passivazijde wordt het eigen vermogen en de kortlopende schulden gemuteerd (vanwege het begrote resultaat en mutaties in de activa) (zie tabel c). >> Kengetallen vermogens- en budgetbeheer Op basis van de meerjarenbalans zijn de kengetallen voor vermogens- en budgetbeheer berekend. De kengetallen vermogensbeheer laten een stabiel beeld zien en liggen vaak boven de bovengrens hetgeen duidt op een gezonde financiële positie. De kengetallen budgetbeheer zijn ook stabiel en liggen tussen de boven- en onderwaarde in, wat uit te leggen is als een consistente begrotingsbenadering waarin de verhoudingen tussen baten en lasten constant worden gehouden (zie tabel d). Meerjaren balans per xx Activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Vaste Activa Vorderingen Liquide middelen Vlottende activa Totaal Activa Passiva Algemene Reserve Bestemmingsreserve publiek Bestemmingsreserve privaat Totaal eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal passiva d grenswaarden vermogensbeheer Ondergrens bovengrens Solvabiliteit II (EV+voorzieningen/TV) 30% geen 69% 68% 69% 68% 68% Liquiditeit (VA/VS) 0,5 1,5 2,2 2,1 2,2 2,1 2,1 Rentabiliteit (resultaat/tb) 0% 5% 0,0% 0,1% 0,1% 0,2% 0,0% grenswaarden budgetbeheer Rijksbijdragen/baten: 90% 98% 94% 94% 94% 94% 95% Huisvestingsratio (Hv lasten+afschr. geb./tl geen 10% 8% 8% 8% 7% 7% Personele lasten/totale lasten 75% 85% 81% 81% 81% 81% 81% EV/totale lasten 20% 30% 22% 22% 22% 22% 22% Personele lasten / rijksbijdragen 75% 90% 85% 85% 85% 85% 86% 40 41

22 Agora bestuursverslag 2016 >> a >> DEEL B: OVERIGE RAPPORTAGES Achtereenvolgens komen aan de orde: A Rapportage aanwezigheid en werking van het interne risicobeheersing- en controle systeem. A Beschrijving van de belangrijkste risico s en onzekerheden. A Rapportage toezichthoudend orgaan. >> B1. Planning & Control De huidige planning- en controlcyclus is op orde, maar Agora heeft de ambitie om deze nog verder te professionaliseren. Het instrumentarium bestaat uit: de kaderbrief, begroting, bestuursformatieplan, kwartaalrapportages en een meerjarenbegroting. De methodiek continuous improvement verbetert zichtbaar de onderwijsresultaten binnen de scholen en het model resultaatgericht werken legt de link met de PDSA cyclus. Begin 2017 zal een management dashboard worden geïmplementeerd, waarmee de meest relevante besturingsrisico s adequaat kunnen worden gemonitord. Agora heeft haar bedrijfsvoering zodanig op orde dat zij, binnen een bepaalde bandbreedte, niet kan worden verrast door risico s. De belangrijkste risico s van krimp en de daarmee samenhangende dalende werkgelegenheid, zijn in beeld en in de meerjarenbegroting afgedekt. De normeringen, opgenomen in de kaderbrief 2017, dragen zorg voor het op orde houden van de basisen flexformatie. Het inrichten van de bovenschoolse flexibele schil, Agora Support genoemd, maakt het mogelijk voor schooldirecteuren om beter te anticiperen op krimp en op benodigde en beschikbare capaciteit (kwantitatief en kwalitatief). Vacatures worden vanuit Agora Support ingevuld. Ook de vakleraren en medewerkers voor passend onderwijs worden via Agora Support beschikbaar gesteld aan de scholen. >> B2. Risicoparagraaf Stichting Agora speelt proactief in op de financiële, strategische en operationele risico s die een goed functioneren van de organisatie bedreigen. Onderstaand een aantal ontwikkelingen en risico s. Enkele ontwikkelingen: Werkgelegenheid De economie trekt aan en dat betekent dat werknemers meer risico s durven te nemen, zich willen en gaan ontwikkelen en meer vanuit een veilige positie om zich heen kijken naar nieuwe uitdagingen. Agora zal dus meer aandacht moeten besteden aan het werven, vasthouden en door ontwikkelen van medewerkers hetgeen tot hogere kosten leidt. Lerarentekort In het verlengde van de vorige ontwikkeling heeft een zekere ontmoediging plaatsgevonden bij jonge mensen om het vak van leraar te kiezen. De instroom op PABO s is de laatste jaren fors teruggelopen, waardoor het feitelijk aanbod van jonge leraren hard terugloopt. Door intensieve samenwerking met de PABO s, door ons te profileren als goed werkgever en door gerichte werving proberen we de risico s van een te geringe instroom van jonge leraren te beperken. Stijgende pensioenleeftijd De instroom van jong talent stagneert door het lerarentekort en het personeelsbestand vergrijst. De stijging van de pensioenleeftijd draagt daar aan bij. Daar waar nu al weinig leraren volop werkend hun pensioengerechtigde leeftijd halen, zal de vergrijzing toenemen met het verlengen van het arbeidzaam leven door stijging van de pensioenleeftijd. Een goed en zorgvuldig leeftijdsgericht personeelsbeleid en het effectief inzetten van instrumenten uit duurzame inzetbaarheid moet de leeftijdsopbouw van het personeelsbestand in balans houden. Wet Werk en Zekerheid Door de Wet Werk en Zekerheid kunnen medewerkers minder lang/vaak op basis van een tijdelijk contract te werk gesteld worden en hebben eerder recht op een vaste aanstelling. Dit beperkt de mogelijkheden tot een flexibele invulling, zowel voor de organisatie als voor de medewerker. Door de inzet van Agora Support (waarbinnen de verplichtingen in arbeidsrechtelijke zin kunnen worden opgevangen) kunnen deze arbeidsrechtelijke ontwikkelingen worden gecombineerd met de voordelen van flexibiliteit in inzetmogelijkheden. Bekostiging onderhoud huisvesting De exploitatievergoeding voor de zorgplicht voor schoolgebouwen zoals die is opgedragen aan de gemeenten en onderwijsorganisaties wijkt sterk af van de werkelijke kosten die met het onderhoud en aanpassen van de schoolgebouwen zijn gemoeid. Het schoolbestuur krijgt voor iedere vierkante meter schoolgebouw ongeveer 30 voor binnen- en buitenonderhoud. Door stijging van de kosten is dit niet meer toereikend. Ook de normatieve subsidies die horen bij het realiseren van een nieuw schoolgebouw dat voldoet aan de basiskwaliteit van een schoolgebouw en aan het huidige bouwbesluitniveau dreigen ontoereikend te worden. Het zorgvuldig plannen van de onderhoudswerkzaamheden zorgt ervoor dat er geen bekostiging die is bedoeld voor personeel en leermiddelen gebruikt worden voor onderhoudsuitgaven. Het betrekken van andere functies voor het nieuwe schoolgebouw kunnen soms extra financieringsbronnen opleveren. Risico s Ondanks proactief handelen en het actief inspelen op ontwikkelingen resteren altijd onverwachte gebeurtenissen en ontwikkelingen die de stichting parten kunnen spelen. Naast de kans dat het gebeurt speelt daarbij ook de impact van de gebeurtenis een rol om de omvang van het risico in te schatten. Beide kanten van een risico zijn te beïnvloeden door het treffen van effectieve maatregelen. Enkele risico s: 1: De krimp in de regio zet sterker door dan verwacht, waardoor ook de daling van werkgelegenheid sneller inzet dan verwacht. Dit risico is te bufferen door de ontwikkelingen met betrekking tot de leerlingaantallen nauwkeurig te monitoren en je als organisatie actief te profileren. De stichting heeft een behoudend en verantwoord aanname beleid. 2: Agora Support kan te ruim bemand raken of met medewerkers van een bepaalde kwaliteit waar onvoldoende emplooi voor is. Daarmee zouden de financiële voordelen van de centrale inzet op maat en de beschikbaarheid van geschikte medewerkers direct ongedaan worden gemaakt. Het is dus zaak binnen de bemensing van Agora Support een zekere krapte aan te houden en de oplossing voor de vraag op piekmomenten te zoeken in het van elders binnen halen van medewerkers. 3: Wanneer Agora niet voldoet aan de instroomtoets en vrijkomende vacatures en uitbreidingen van functies niet met voorrang worden aangeboden aan de eigen wachtgelders, worden de loonkosten voor de inzet van andere (nieuwe) werknemers in mindering gebracht op de bekostiging. P&O houdt nauwkeurig bij welke gewezen medewerkers in aanmerking komen voor vrij gekomen functies aan de hand van informatie van UWV en Participatiefonds. 4: Door de input van moeilijk te plannen (extra) toegekende middelen kan de ingezette cultuur van zorgvuldig omgaan met de beschikbare middelen en planmatige toekenning en besteding van middelen verstoord raken. Het zorgvuldig bijhouden van aankondigingen van OCW en interne communicatie kan deze verstoringen deels wegnemen. 5: Wanneer de opbrengsten van de CITO Eindtoets onvoldoende zijn dan weegt dit zeer zwaar door in het inspectie-oordeel over scholen. In de gehele Zaanstreek zijn de scores op de eindtoets, waarschijnlijk door een samenspel van factoren bij veel scholen wat lager dan verwacht mag worden. De school wordt - wanneer de resultaten van de eindtoets drie jaren op rij onvoldoende zijn - als zwak beoordeeld door inspectie. In dit geval kan dit ten koste gaan van leerlingen en werkgelegenheid. Agora en de onderwijskwaliteitscommissie van de RvT monitoren nauwgezet de toets- en onderwijsresultaten van de scholen. Het bestuur van Agora grijpt direct in indien de resultaten onder het basisniveau komen te liggen. 6: Agora legt in haar primaire proces data vast waarvan voorkomen moet worden dat deze data buiten de organisaties terecht komen. Op dit moment lopen er een aantal initiatieven om dit risico onder de aandacht te brengen en om datalekken te voorkomen zoals het afsluiten van bewerkersovereenkomsten, het opstellen van informatie- en privacy beleid, het benaderen van externe adviseurs, etc. >> B3. Rapportage vanuit toezichthoudend orgaan Het College van Bestuur legt in iedere Raad van Toezicht vergadering verantwoording af middels een voortgangsrapportage. Op deze wijze wordt het toezichthoudend orgaan betrokken bij de beleidsvraagstukken en/of financiële problematiek en ondersteunt en/of adviseert zij de bestuurder over deze vraagstukken. Daarnaast worden de reguliere planning en control producten (begroting, jaarrekening, kwartaalrapportages, bestuursformatieplan, e.d.) geagendeerd, toegelicht en, indien nodig, ter goedkeuring aangeboden aan de Raad van Toezicht. Voor de het volledige verslag van de Raad van Toezicht wordt verwezen naar het navolgende hoofdstuk A

23 Agora bestuursverslag 2016 >> a 09 >> Verslag van de Raad van Toezicht De Raad is statutair aangetreden in oktober 2011 en conformeert zich aan de Code Goed Bestuur in het Primair Onderwijs, zoals vastgelegd door de PO-raad in De Raad werkt overeenkomstig een opgesteld Reglement voor de Raad van Toezicht. In dit reglement is tevens een profielschets voor de leden van de Raad opgenomen. In 2014 werd het bestaande Toetsingskader van de Raad aangepast en geactualiseerd naar een Intern Toezichtkader voor de uitoefening van het toezicht door de Raad. De Raad treedt op als werkgever, adviseur en klankbord voor het College van Bestuur. De Raad bestaat uit vijf leden. Er zijn binnen de RvT drie commissies actief: de Audit Commissie (Financiën), de Benoemings- en Remuneratiecommissie (Benoemen, Beoordelen en Belonen) en de Commissie Onderwijskwaliteit. De commissies werken aan de hand van opgestelde reglementen. De leden van de Raad komen telkens voorafgaand aan de bijeenkomst met het CvB in eigen kring en beslotenheid bijeen om zodoende het eigen functioneren actiever te kunnen evalueren c.q. zo nodig bij te sturen en de vergaderingen met het CvB gericht voor te bereiden. De leden van de Raad ontvangen een vergoeding binnen de normen van de VTOI. >> Relatie met het College van Bestuur Een Bestuursreglement en een vastgelegde opsomming van noodzakelijke toezichtsinformatie regelt de relatie met het College van Bestuur. Er is een toezichtkalender aan de hand waarvan het CvB over de voortgang van ontwikkelingen binnen en buiten Agora aan de Raad rapporteert. Voorafgaand aan een RvT-vergadering vindt een agendaoverleg plaats tussen de voorzitters van het CvB en de RvT. In het verslagjaar zijn geen wijzigingen opgetreden in de bevoegdheden van de RvT en het CvB. Het College van Bestuur bestaat uit twee personen: de heer T.P. Keulen (voorzitter) en de heer M.C. Spies (lid). De onderlinge taakverdeling binnen het CvB is vastgelegd in arbeidsovereenkomsten c.q. nader uitgewerkt in managementcontracten welke jaarlijks worden geëvalueerd in een cyclus van Functioneren en Beoordelen. >> Belangrijkste onderwerpen van toezicht in het verslagjaar De Raad heeft in aanwezigheid van het college vergaderd op: 8 februari; 14 maart; 9 mei (in aanwezigheid van de externe accountant); 13 juni; 12 september; 10 oktober en 28 november. Belangrijke onderwerpen die aan de orde kwamen waren: A Externe ontwikkelingen: wetgeving; politiekbestuurlijke verhoudingen; Onderwijsagenda Zaanstreek ; Kwaliteitsagenda Noord- Holland voor het primair onderwijs ; samenwerking met andere partijen in het kader van Passend Onderwijs; samenwerking met andere partijen op het gebied van opleiding en werving van toekomstig onderwijzend personeel met behulp van baangarantieplannen; de positie van het Speciaal Basisonderwijs; oriëntaties op andere mogelijkheden van samenwerking zoals met TintelTuin BV (Kinderopvang) en de Stichting Islamitisch Onderwijs Zaanstad. Mede als gevolg van sociaal-politieke ontwikkelingen in Turkije en effecten daarvan op burgers van Zaanstad is de laatstgenoemde samenwerking stilgezet en werd uitvoerig stilgestaan bij gevolgen voor ouders en kinderen. In intensieve samenwerking met de Gemeente en Zaan Primair werden in zeer korte tijd na de zomervakantie opvang en lesplekken gecreëerd voor leerlingen van De Roos. A strategisch Beleidsplan: nadere ontwikkeling en uitwerking van de meerjarenstrategie in het Meerjarenbeleidsplan Leren leven, op grond van missie en visie mede in relatie tot de levensbeschouwelijke identiteit van AGORA; verdere profilering van de organisatie (vernieuwing huisstijl en website); doorontwikkeling van het integrale Bildungsonderwijsmodel. De ontwikkeling van Integrale Kind Centra en de Brede Schoolacademie in samenwerking met Zaan Primair. Voor de langere termijn werd informatie opgehaald en besproken inzake Platform A Kwaliteit: meting tevredenheid ouders, kinderen en medewerkers; de monitor Goed Onderwijs; klachtafhandeling; jaarverslag externe Onderwijs, zegt filosoof Peter Sloterdijk, moet opleiden voor een wereld die er nog niet is. De vraag hoe deze wereld er over 10 jaar uit zal zien, is nauwelijks te beantwoorden. Tegelijkertijd is het onze opdracht onze leerlingen in een snel veranderende samenleving voor te bereiden op te toekomst. Agora zet in op een brede ontwikkeling waarbij naast kennis ook vaardigheden als samenwerken en kritisch denken een onderdeel zijn. Brede vorming 44 45

24 Agora bestuursverslag 2016 >> a Vertrouwenspersoon; Inspectierapporten; scholing, professionalisering en vakbekwaamheid van personeel; Cito-scores en uitstroom naar het Voortgezet Onderwijs; actualisering van de statuten; herijking bestuurdersaansprakelijkheid. Risicobeheersing op het gebied van veiligheid, privacy en Informatietechnologie zijn geagendeerd maar behoeven in het volgend jaar 2017 nog meer expliciete aandacht van de Raad. A Operaties: integraal huisvestingsplan en (stagnatie van) bouwplannen; huisvesting Centraal Bureau; aan- en verkoop van onroerend goed; meerjarenonderhoudsplan; leerling prognoses; Bestuursformatieplan 2016; diverse onderwerpen Personeel & Organisatie waaronder een nieuw Verzuimbeleid; contacten met de Medezeggenschapsraad (GMR), het Directeurenoverleg en de Resonansgroep Identiteit; A Financiën: goedkeuring jaarrekening 2015; Kaderbrief 2017; begroting 2017; de meerjarenbegroting; (interim) controle door de accountant (BDO); de CAO Bestuurders PO De Raad is nadrukkelijk in gesprek om te bepalen in hoeverre hij externe relaties onderhoudt, wie de belangrijkste stakeholders zijn en op welke wijze de contacten worden onderhouden. Er werd een Stakeholdersmatrix vastgesteld met onderscheiden aandachtsgebieden voor het CvB en de RvT. Op het niveau van de toezichthouders werden contacten met de Stichting OVO Zaanstad, het bestuur van het Sint Michaël College en Zaan Primair onderhouden. >> Werkgeverschap De RvT treedt op als werkgever voor de leden van het CvB. Aanpassing van arbeidsvoorwaarden en honorering heeft plaatsgevonden in 2016 met inachtneming van de CAO Bestuurders PO. Met de leden van het CvB zijn de managementcontracten vernieuwd. De voorzitter van de Raad overlegt enkele malen per jaar informeel met de voorzitter van het College van Bestuur ter bevordering van het persoonlijk contact en uitwisseling van eventuele onderwerpen op dit vlak. Hij fungeert tevens als eerste aanspreekpunt tussen Raad en College. >> samenstelling Raad van Toezicht A.P.H. (Fons) Günther Functie/Domein: A Voorzitter RvT Benoemd tot: Nevenfuncties: A Psycholoog Arbo Unie BV Utrecht A Vicevoorzitter RvT Heliomare Corporate Wijk aan Zee A Voorzitter Ondernemingsraad Arbo Unie BV A Praktijkhouder Mind Your Business, advies voor mens en werk Zaanstad A Lid Auditcommissie en Voorzitter Remuneratiecommissie V. (Vera) Arents Functie/Domein: A Lid/Commissie Onderwijs Kwaliteit Benoemd tot: Nevenfuncties: A Lid Managementteam ASVO Amsterdam A Lid Commissie Erkenning en Kwaliteit A PO/VO van de NMV A Lid RvT MOCCA, Expertisecentrum voor Cultuur Educatie Amsterdam A Bestuurslid VvE De Pionier Haarlem E.C.M. (Diny) Roodvoets Functie/Domein: A Lid/Remuneratiecommissie Benoemd tot: Nevenfuncties: A Adviseur/Ondernemer/ Interimmanager A Lid Raad van Toezicht ASKO Amsterdam A Lid Raad van Toezicht Cedergroep A Voorzitter kerkenraad OKG Amsterdam >> Overige interne en externe contacten Op 14 maart 2016 vond overleg plaats met een delegatie van de schooldirecteuren. Aan de orde was: Identiteit, Passend Onderwijs, Bestuurlijke structuur van Agora, Externe positionering van Agora, Bildung, Eindtoets en uitstroom. Op 13 juni 2016 vond overleg met een delegatie van de Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad plaats waarin aandacht was voor het functioneren van de medezeggenschap bij Agora; de relatie GMR College van Bestuur; de kwaliteit van het onderwijs en de uitwerking van het beleid door het CvB. Op 17 november schoof de RvT aan bij een GMR vergadering en werden enkele inhoudelijke thema s verkend. Op 25 augustus werd door een aantal RvT leden geparticipeerd in het tweejaarlijks evenement Leren aan de Zaan, een inspirerende bijeenkomst voor alle personeelsleden van Agora, dit jaar rond het thema Bildung. Een wisselende delegatie van de Raad heeft in het verslagjaar een vijftal scholen bezocht. Hierbij werd steeds een programma gevolgd waarin kennis kon worden gemaakt met de praktijk van alledag en was er ruimte voor dialoog met het personeel. Dit draagt bij aan het voeling houden met de werkvloer door de leden van de RvT. Schoolbezoeken 2016: A 04 februari: Tamarinde, A 12 april: WormerWieken, A 9 en 26 september: Kangoeroegroepen A 03 oktober: De Windroos, A 07 november: De Hoeksteen. >> Evaluatie van het eigen functioneren en professionalisering 2016 stond ook in het teken van het voorziene vertrek van het lid mevrouw V. Arents. Een procedure voor werving en selectie ter vervanging werd gestart en uitgevoerd onder externe begeleiding. Afstemming hierover vond plaats met de Medezeggenschapsraad en de Resonansgroep. Per 1 januari 2017 verwelkomen we twee nieuwe leden: Mevrouw Annemarie Thijs en Mevrouw Simone Koops. De Raad besteedde aandacht aan het eigen functioneren tijdens een evaluatiebijeenkomst onder externe begeleiding in aanwezigheid van het CvB, op 25 januari Hieruit is een actielijst voortgekomen met onderwerpen naar de inhoud van het toezicht, het proces van overleg met het College van Bestuur en het interne functioneren van de Raad. Belangrijke onderwerpen zijn: A Focus op prestaties; A Focus op Strategisch Beleid; A Duiding van rapportages; A Agendaformat; A Interne Stakeholders; A Planmatige professionele ontwikkeling RvT en evaluatie daarvan. Individuele leden van de Raad hebben zich in 2016 bekwaamd in A Algemene onderwijskundige ontwikkelingen: Platform 2032 A Toezicht op interne besturing en onderwijskwaliteit M. (Meindert) Eijgenstein Functie/Domein: A Lid/Commissie Onderwijs Kwaliteit Benoemd tot: Nevenfuncties: A Voorzitter CvB Stichting Prisma Almere A Lid ledenraad (RvT) van de coöperatie Passend Onderwijs Almere A Lid Raad van Toezicht Stad en Natuur A Adviseur/Ondernemer P. (Peter) Prijs Functie/Domein: A Lid/Audit Commissie Benoemd tot: Nevenfuncties: A Ondernemer/Registeraccountant A Penningmeester Stichting Present Zaanstreek A Penningmeester Stichting Samenbindende Projecten Zaanstreek A Lid RvT DSG De Sluis 46 47

25 Agora bestuursverslag 2016 >> a 10 >> Verslag van de Medezeggenschapsraad Met dit verslag geeft de Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad (GMR) aan met welke onderwerpen zij hoofdzakelijk bezig is geweest. Ook is dit verslag een verantwoording van de activiteiten en bezetting gedurende het jaar. >> Lerarentekort In 2016 werd duidelijk dat het lerarentekort een steeds actueler probleem wordt. Hierover hebben we het gehad naar aanleiding van onder andere de begroting. Ook in 2017 zal dit punt herhaaldelijk op de agenda staan. >> Rooster Het rooster komt jaarlijks langs bij de GMR voor advies. Ook dit jaar hebben we het rooster kritisch bekeken en onder andere geadviseerd duidelijk te communiceren over de mogelijkheid tot uitruil tussen goede vrijdag en de vrijdag na hemelvaart. Een van beide dagen moet ingezet worden als studiedag. >> Arbo-dienstverlening op locatie Door het beleid op dit gebied te wijzigen komt voortaan de bedrijfsarts op het centraal bureau waardoor onder andere afstemming met de werkgever makkelijker wordt. Hiermee heeft de GMR ingestemd. Overleg Raad van Toezicht Dit jaar heeft de GMR twee keer overleg gehad met de Raad van Toezicht (RvT). Eenmaal is een afvaardiging van de GMR op bezoek geweest bij de RvT voor overleg en eenmaal is de RvT op bezoek geweest bij de vergadering van de GMR. Onderwerpen waarover gesproken is: In overleg bij de RvT: A Kwaliteit van de medezeggenschap A Kwaliteit van het onderwijs A Vacature RvT A Cito toetsen Overleg GMR, RvT op bezoek: A Hoe functioneert de medezeggenschap? A Hoe staat het met de vernieuwingen in de GMR? A Mobiliteit, het proces van plaatsing A De kwaliteit van het onderwijs >> Samenstelling GMR De Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad (GMR) van Agora bestaat uit personeelsen oudervertegenwoordigers van de Medezeggenschapsraden (MR-en) van de aangesloten basisscholen en een personeelsvertegenwoordiger van het Centraal Bureau. De GMR bestaat uit 26 formele vertegenwoordigers (één ouder of leraar per school) en krijgt ambtelijke ondersteuning vanuit het centraal bureau. Het College van Bestuur levert informatie. In de vertegenwoordigingen van de scholen zijn wisselingen geweest rond de zomervakantie. Voor de zomervakantie is de voorzitter, Rob Polhuis afgetreden en in de vergadering van 17 november is Bastiaan Frelink aangetreden als voorzitter. >> Vergaderfrequentie In dit verslagjaar zijn zes vergaderingen gepland en gehouden, te weten op: A 21 januari A 10 maart A 21 april A 23 juni A 29 september A 17 november De GMR is elke vergadering in meerderheid aanwezig geweest. Alle genomen besluiten ter instemming en advies zijn daarmee rechtsgeldig. De vergaderingen zijn voorbereid door de voorzitter en secretaris in overleg met het College van Bestuur. >> Vernieuwing GMR Ook zijn we dit jaar bezig geweest om de GMR te professionaliseren en meer slagvaardig te krijgen. Hiervoor is onder andere de Quikstart MR/ambitieavond gehouden op 28 januari. Na de wisseling van voorzitters heeft dit proces even stilgelegen, in 2017 gaat dit proces weer verder. Besluiten, advies en instemming Datum Onderwerp ACTIE 21 januari Kaderbrief 2016 Begroting 2016 Reiskosten studiemiddagen Proces boventalligen Vakantierooster Cito toetsen 10 maart Beleidsvoornemens: A IB A Leraar LC Arbo-dienstverlening op locatie Onderwijsagenda Zaanstreek; thema IKC-vorming CAO á la Carte (afspraken met medewerkers centraal bureau) 21 april Arbo-dienstverlening op locatie Verhuizing Centraal Bureau Agora- gids 23 juni Ziekteverzuimbeleidsplan Q1-rapportage Vakantierooster Verzoek RvT deelname Adviescommissie Traject intern begeleiders Beleidsplan Jonge Kind/VVE Bestuursformatieplan Terugkoppeling overleg RvT 13 juni september Privacyreglement Baangarantie goede ipabo-studenten Vitaliteitsbeleid Ontwikkelingen rond De Roos Kwaliteitsvragenlijsten Verzuimbeleid 17 november Benoeming nieuwe voorzitter Overleg met RvT Begroting Lerarentekort Lid RvT op voordracht van de GMR Bastiaan Frelink, Voorzitter GMR Nienke Koerts, Secretaris GMR Instemming verleend Besproken Instemming verleend Besproken Advies gegeven Besproken Besproken Besproken Besproken Besproken Instemming verleend Instemming verleend Besproken Instemming verleend Besproken Besproken Besproken Deelnemer gevonden Besproken Besproken Instemming verleend Besproken Besproken Besproken Besproken Besproken Besproken Instemming verleend Besproken Besproken Lid voorgedragen 48 49

26 Agora jaarrekening >> b 2016

27 Agora jaarrekening 2016 >> b >> Balans per 31 december 2016 (na resultaatbestemming) >> Staat van baten en lasten over Begroting Activa Vaste Activa Immateriële vaste activa 0 0 Materiële vaste activa Financiële vaste activa Totaal vaste activa Vlottende activa Voorraden 0 0 Vorderingen Effecten 0 0 Liquide middelen Totaal vlottende activa Totaal Activa Passiva Eigen vermogen Voorzieningen Lang lopende schulden Kort lopende schulden Baten Rijksbijdragen Overige overheidsbijdragen College-, cursus-, lesgelden Baten werk in opdracht van derden Overige baten Totaal baten Lasten Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige lasten Totaal lasten Saldo baten en lasten Financiële baten en lasten Resultaat Totaal passiva Resultaatbestemming Onttrekking aan algemene reserve Toevoeging/onttrekking aan bestemmingsreserve publiek Onttrekking /toevoeging aan bestemmingsreserve privaat

28 Agora jaarrekening 2016 >> b >> Kasstroomoverzicht over Kasstroom uit operationele activiteiten Saldo Baten en Lasten Aanpassing voor: Afschrijvingen Mutaties voorzieningen Verandering in vlottende middelen: Voorraden (-/-) 0 0 Vorderingen (-/-) Schulden Totaal Kasstroom uit bedrijfsoperaties Ontvangen interest Betaalde interest (-/-) Buitengewoon resultaat Totaal kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in MVA (-/-) Desinvesteringen in MVA 0 0 Investeringen in IVA (-/-) 0 0 Desinvesteringen in IVA 0 0 Investeringen in deelnemingen en/of SWV (-/-) 0 0 Mutaties leningen (-/-) 0 0 Overige investeringen in FVA (-/-) Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Nieuw opgenomen leningen 0 0 Aflossing langlopende schulden (-/-) 0 0 Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten 0 0 Overige balansmutaties 0 0 Toelichting op de balans en staat van baten en lasten >> Algemene toelichting >> Toelichting op de modellen De Balans, Staat van Baten en Lasten en het Kasstroomoverzicht zijn opgesteld overeenkomstig de richtlijnen van het Ministerie. Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen. Agora houdt geen vreemde valuta aan. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Agora kent geen financieringstransacties waarbij geen instroom of uitstroom van kasmiddelen plaatsvindt, zoals financiële leasing. >> Schattingen Om de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening te kunnen toepassen, is het nodig dat het bestuur van de instelling zich over verschillende zaken een oordeel vormt, en dat het bestuur schattingen maakt die essentieel kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het in art. 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen opgenomen bij de toelichting op de betreffende jaarrekeningposten. >> Stelselwijzigingen In 2016 hebben zich geen stelselwijzigingen voorgedaan. 02 >> Grondslagen voor waardering activa en passiva >> Algemeen Het jaarverslag is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving, die uitgegeven zijn door de Raad voor de Jaarverslaggeving. Deze bepalingen zijn van toepassing op grond van de Regeling Jaarverslaggeving Onderwijs. Activa en verplichtingen worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld, vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. >> Vergelijking met voorgaand jaar De gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten opzichte van het voorgaande jaar. >> Materiële vaste activa Bedrijfsgebouwen en -terreinen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs plus bijkomende kosten of vervaardigingsprijs onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de geschatte toekomstige gebruiksduur. Op terreinen wordt niet afgeschreven. Er wordt rekening gehouden met de bijzondere waardeverminderingen die op balansdatum worden Mutatie liquide middelen

29 Agora jaarrekening 2016 >> b verwacht. Voor een uiteenzetting teneinde vast te kunnen stellen of voor een materieel vast actief sprake is van een bijzondere waardevermindering wordt verwezen naar paragraaf B.5. Overige vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs inclusief direct toerekenbare kosten, onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de verwachte toekomstige gebruiksduur en bijzondere waardeverminderingen. De vervaardigingsprijs bestaat uit de aanschaffingskosten van grond- en hulpstoffen en kosten die rechtstreeks toerekenbaar zijn aan de vervaardiging inclusief installatiekosten. Voor de categorieën technische apparatuur, audiovisuele apparatuur en leer- en hulpmiddelen is de activeringsgrens bepaald op Subsidies op investeringen worden in mindering gebracht op de verkrijgings- of vervaardigingsprijs van de activa waarop de subsidies betrekking hebben. Voor de Stichting Agora gelden de volgende afschrijvingstermijnen: A Gebouwen A Verbouwing A Meubilair A Leermiddelen A Inventaris A Speel- en pleintoestellen A ICT hard- en software 40 jaar 10 jaar 20 jaar 10 jaar 10 jaar 10 jaar 2-4 jaar >> Financiële vaste activa Agora houdt geen effecten aan met als doel deze langer dan een jaar aan te houden en heeft ook geen andere vormen van deelneming in groepsmaatschappijen. Voor onderwijsinstellingen geldt dat rijksgelden niet risicodragend belegd mogen worden en dat er altijd sprake moet zijn van hoofdsomgarantie, zodanig dat de rijksbijdrage onverkort beschikbaar blijft. Agora voldoet aan deze voorwaarden opgenomen in de rijksregeling Beleggen en belenen. Alle overige financiële vaste activa worden gewaardeerd tegen nominale waarde. >> Vorderingen Vorderingen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde van de tegenprestatie. Handelsvorderingen worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Als de ontvangst van de vordering is uitgesteld op grond van een verlengde overeengekomen betalingstermijn, wordt de reële waarde bepaald aan de hand van de contante waarde van de verwachte ontvangsten en worden er op basis van de effectieve rente rente-inkomsten ten gunste van de staat van baten en lasten gebracht. Voorzieningen wegens oninbaarheid worden in mindering gebracht op de boekwaarde van de vordering. >> Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en direct opeisbare deposito s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden. Liquide middelen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. >> Eigen vermogen Het eigen vermogen bestaat uit algemene reserves en bestemmingsreserves en/of -fondsen. Hierin is tevens een segmentatie opgenomen naar publieke en private middelen. De bestemmingsreserves zijn reserves met een beperktere bestedingsmogelijkheid, waarbij de beperking door het bestuur is aangebracht. Bij de resultaatbepaling worden de overschotten toegevoegd en bij tekorten zal een onttrekking plaats vinden. De onverdeelde schoolresultaten uit voorgaande jaren zijn geboekt ten gunste of ten laste van de algemene reserve. De bestemmingsreserve is gevormd voor het afdekken van toekomstige risico s en voor het plegen van investeringen. >> Voorzieningen Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan, waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen, tenzij anders vermeld. Wanneer de verwachting is dat een derde de verplichtingen vergoedt, en wanneer het waarschijnlijk is dat deze vergoeding zal worden ontvangen bij de afwikkeling van de verplichting, dan wordt deze vergoeding als een actief in de balans opgenomen. Voor de toekomstige kosten van groot onderhoud aan de schoolgebouwen is een voorziening groot onderhoud gevormd om de lasten gelijkmatig te verdelen over een aantal boekjaren (tien jaar). De toevoeging aan de voorziening wordt bepaald op basis van het geschatte bedrag van het onderhoud en de periode die telkens tussen de werkzaamheden van groot onderhoud verloopt. De voorziening jubilea wordt opgenomen tegen de contante waarde van de verwachte uitkeringen gedurende het dienstverband. Bij de berekening van de boekwaarde van deze voorziening wordt voor de eenvoud gerekend met een vast bedrag per medewerker (in vaste dienst ultimo kalenderjaar), welke een equivalent is van de berekening waarbij onder meer rekening gehouden wordt met verwachte salarisstijgingen en de blijf kans. De overige voorzieningen zijn opgenomen tegen nominale waarde van de voor de afwikkeling van de voorziening naar verwachting noodzakelijke uitgaven. Agora kent geen pensioenvoorziening. Agora heeft de toegezegde pensioenregeling bij het bedrijfstakpensioenfonds verwerkt als zou sprake zijn van een toegezegde bijdrageregeling. In geval van een tekort bij het bedrijfstakpensioenfonds heeft de instelling geen verplichting tot het doen van aanvullende bijdragen in het geval van een tekort, anders dan hogere toekomstige premies. >> Kortlopende schulden De overlopende schulden en overlopende passiva zijn opgenomen tegen de nominale waarde en hebben een verwachte looptijd van maximaal één jaar. >> Langlopende schulden Langlopende schulden worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Ultimo 2014 heeft Agora een langlopende schuld, namelijk bij de gemeente Oostzaan. 03 >> Grondslagen voor bepaling van het resultaat >> Algemeen De baten en lasten worden toegerekend aan het boekjaar waarop deze betrekking hebben. Winsten worden slechts genomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico s die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar worden in acht genomen indien zij voor het vaststellen van de jaarrekening bekend zijn geworden. >> Opbrengstverantwoording Opbrengsten uit het verlenen van diensten geschieden naar rato van de geleverde prestaties, gebaseerd op de verrichte diensten tot aan de balansdatum in verhouding tot de in totaal te verrichten diensten. >> Rijksbijdragen Rijksbijdragen worden als baten verantwoord in de staat van baten en lasten in het jaar waarop de toekenning betrekking heeft. >> Giften Indien baten worden ontvangen in de vorm van zaken of diensten, worden deze gewaardeerd tegen de reële waarde. >> Overige overheidsbijdragen en -subsidies Exploitatiesubsidies worden als baten verantwoord in de staat van baten en lasten in het jaar waarin de gesubsidieerde kosten zijn gemaakt of opbrengsten zijn gederfd, of wanneer een gesubsidieerd exploitatietekort zich heeft voorgedaan. De baten worden verantwoord als het waarschijnlijk is dat deze worden ontvangen en de instelling de condities voor ontvangst kan aantonen. Kosten inzake eerste inrichting worden het eerste jaar via de exploitatie gesaldeerd met de ontvangen subsidie. In geval van meerjarige investeringsplannen worden zowel de investering als de subsidie geactiveerd. Subsidies met betrekking tot investeringen in materiële vaste activa worden in mindering gebracht op het desbetreffende actief en als onderdeel van de afschrijvingen verwerkt in de staat van baten en lasten. >> Overige baten Overige bedrijfsopbrengsten bestaan uit verhuuropbrengsten, detachering, ouderbijdragen en overige baten

30 Agora jaarrekening 2016 >> b >> Afschrijvingen op materiële vaste activa Materiële vaste activa worden vanaf het moment van ingebruikneming afgeschreven over de verwachte toekomstige gebruiksduur van het actief. Over terreinen wordt niet afgeschreven. Indien een schattingswijziging plaatsvindt van de toekomstige gebruiksduur, dan worden de toekomstige afschrijvingen aangepast. Boekwinsten en -verliezen bij verkoop van materiële vaste activa zijn begrepen onder de afschrijvingen. >> Personeelsbeloningen Periodiek betaalbare beloningen: lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de staat van baten en lasten voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers. Pensioenen: de pensioenregelingen zijn verwerkt volgens de verplichtingenbenadering. De over het verslagjaar verschuldigde premie wordt als last verantwoord. De premies worden verantwoord als personeelskosten als deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als overlopende activa indien dit tot een terugstorting leidt of tot een vermindering van toekomstige betalingen. >> Financiële baten en lasten Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen die als onderdeel van de berekening van de effectieve rente worden meegenomen. 04 >> Toelichting activa Het balanstotaal ultimo 2016 is ca. 16 miljoen en met ca. 2 miljoen gedaald ten opzichte van De daling is met name het gevolg van een lager saldo op de liquide middelen (met 1,6 miljoen gedaald). De daling van de liquide middelen is het gevolg van de afname van kortlopende schulden (ca. 1,1 miljoen), hogere investeringen dan voorgaand jaar (ca. 1 miljoen) en een daling van de vorderingen van ca >> Materiële Vaste Activa De in de balans opgenomen materiële vaste activa zijn onderverdeeld in drie categorieën: gebouwen en terreinen, inventaris en apparatuur en andere bedrijfsmiddelen. De afschrijvingen (ca ) liggen op het niveau van Per saldo is er meer geïnvesteerd dan in voorgaande jaren. De investeringen in gebouwen en terreinen bedragen ca. 1,2 miljoen. Dit betreft de in uitvoering zijnde materiele vaste activa inzake het nieuwe bestuurskantoor aan het einde van 2016 welke aan het begin van 2017 in gebruik zal worden genomen. De overdracht (desinvestering) van het oude pand zal pas begin van tweede kwartaal plaatsvinden. In a inventaris en apparatuur is ca geïnvesteerd en voor ca in overige bedrijfsmiddelen (zie tabel a). >> Financiële vaste activa Agora heeft de afgelopen jaren haar financiële vaste activa afgebouwd. Het restant van de geactiveerde toekomstige vergoeding van de gemeente Wormerland ter dekking van de investering in noodlokalen is afgeboekt. De noodlokalen zijn wegens leegstand gesloopt en de gemeente heeft dientengevolge de betaling van de resterende toekomstige vergoedingen (ca ) gestaakt (zie tabel b op de pagina hierna). >> Vorderingen Over de hele linie zijn de vorderingen ultimo 2016 teruggelopen met ca Agora is bouwheer van de vele (ver)nieuwbouw projecten, waardoor er een rekening courant verhouding bestaat tussen de gemeenten Oostzaan, Zaanstad en Wormerland. De bevoorschotting in verband met nieuwbouw hoger dan Gebouwen en Inventaris en andere vaste Totaal terreinen apparatuur bedrijfs- MIDDelen Stand per 1 januari 2016 Verkrijgings- of vervaardigingsprijzen Cumulatieve waardeverminderingen en afschrijvingen Boekwaarden Mutaties Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen Saldo Stand per 31 december 2016 Verkrijgings- of vervaardigingsprijzen Cumulatieve waardeverminderingen en afschrijvingen Boekwaarden

31 Agora jaarrekening 2016 >> b de uitgaven waardoor een schuldpositie is ontstaan bij overige overheden van ca Deze is opgenomen onder kortlopende schulden. In het kader van het fietsproject is per ultimo 2016 het nog te vorderen bedrag ca De aflossingen hierop worden maandelijks met de desbetreffende personeelsleden met het salaris verrekend. De overlopende activa betreft het saldo van vooruitbetaalde kosten (zie tabel c). >> De liquide middelen De liquide middelen worden aangehouden bij de Rabobank, een niet beursgenoteerde Nederlandse systeembank. Afname van de liquide middelen met 1,6 miljoen is met name als gevolg van de investering in en aanpassing van het nieuwe bestuurskantoor. Het overschot op de bevoorschotting van de gemeenten is ten opzichte van 2015 gedaald van circa naar Het kasstroomoverzicht geeft inzicht in alle componenten die deze afname hebben veroorzaakt (zie tabel d). b deelnemingen effecten overige Totaal vorderingen Stand per 1 januari 2016 Investeringen Aflossing Desinvesteringen Stand per 31 december c Debiteuren OCW Groepsmaatschappijen Andere deelnemingen Overige overheden Vooruitbetaalde kosten Overige overlopende activa Overlopende activa Af: voorziening wegens oninbaarheid d Kasmiddelen Tegoeden op bankrekeningen In onze relatie met mensen en onze omgeving handelen we duurzaam. Wij zien de ouders/verzorgers als educatief partner. De basis in de samenwerking met ouders wordt gevormd door gelijkwaardige gesprekken en een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de schoolontwikkeling van het kind. Ten aanzien van onze medewerkers betekent dit dat we veel belang hechten aan duurzame inzetbaarheid. Duurzaamheid 60 61

32 Agora jaarrekening 2016 >> b 05 >> Toelichting passiva De vermogenspositie van Agora is ultimo 2016 is op orde. Het balanstotaal na verwerking van het resultaat ultimo 2016 is ca. 16 miljoen (2015: 17 miljoen). De daling van de passiva met 1 miljoen ten opzichte van 2015 laat zich als volgt verklaren: A het eigen vermogen neemt toe met het exploitatie resultaat 2016: ca A de boekwaarde van de voorzieningen nemen toe met ca A de kortlopende schulden nemen af met ca. 1,1 miljoen door afgenomen bevoorschotting van de gemeenten en eerder betalen van de crediteuren >> Eigen Vermogen Het eigen vermogen van Agora bestaat uit een algemene reserve, een bestemmingsreserve publiek en een bestemmingsreserve privaat. Het eigen vermogen neemt per saldo toe met het exploitatieresultaat en bedraagt ultimo 2016 ca. 8,4 miljoen (zie tabel a). De algemene reserve bedraagt ultimo 2016 ca. 3,56 miljoen. De reserve neemt toe met het resultaat 2016 en de afwaarderingen van de cultuurreserve van de WormerWieken (publiek) die in het verleden al ten laste van de exploitatie is gebracht en mutatie van de reserve oudergelden (privaat). Verder is de algemene reserve ten opzichte van 2015 met 2,57 miljoen afgenomen door een drietal nieuw gevormde bestemmingsreserves publiek (zie tabel b). De bestemmingsreserve publiek bevat middelen bestemd voor arbeidsknelpunten ( ), afname schoolreserves ( 1,1 miljoen), vervanging ICT ( 1 miljoen), arbeidsmarktfricties ( ) en een reservering voor aanpassingen huisvesting bestuurskantoor ( ) welke in 2017 zal vrijvallen. De bestemmingsreserve privaat bestaat uit het eigen vermogen dat de fusiescholen ingebracht hebben ten tijde van de oprichting van Agora en de gelden van de ouderraden. De boekwaarde fusie is aangepast op grond van de jaarlijkse rente ontwikkeling (12 maands Euribor) (zie tabel c). >> Voorzieningen De voorziening personeel dient ter dekking van de loonkosten van personeel dat gebruikt maakt van spaarverlof, om toekomstige jubileumuitkeringen te dekken en te verwachten transitiekosten. Jaarlijks wordt de voorziening geactualiseerd. De voorziening personeel c Bestemmingsreserve privaat Oudergelden Fusie d heeft een langlopend karakter. De boekwaarde ultimo 2016 bedraagt Het meerjaren onderhoudsplan (MJOP) vormt de basis voor de onderhoudsvoorziening. Het plan en de bijbehorende kosten worden gemonitord in een geautomatiseerd volgsysteem (Anculus). In 2016 is gedoteerd en bijna evenzoveel onttrokken (ca ) voor groot onderhoud. Jaarlijks wordt het meerjaren onderhoudsplan geactualiseerd, waarna een nieuwe dotatieberekening gemaakt wordt (zie tabel d). stand per resultaat overige stand per mutaties a Algemene Reserve Bestemmingsreserve publiek Bestemmingsreserve privaat stand per resultaat overige stand per mutaties Stand per 1 januari 2016 Dotaties Onttrekkingen Vrijval Rente mutatie Stand per 31 december 2016 personeels- voorziening overige Totaal voorzieningen verlieslatende voorzieningen contracten b kortlopend deel < 1 jaar langlopend deel > 1 jaar stand per resultaat overige stand per mutaties Bestemmingsreserve publiek Arbeidsknelpunten WormerWieken Daling schoolreserves Vervangingsreserve ICT Arbeidsmarktfricties NOA gelden

33 Agora jaarrekening 2016 >> b De bruto-vloeroppervlakte van Agora (exclusief de brede scholen) bedraagt in 2016 ca m 2. De waarde van de voorziening uitgedrukt in een geldbedrag per vierkante meter is ca. 46,46 per vierkante meter. Het genormeerde vloeroppervlak volgens de DUO op basis van het aantal leerlingen is m 2. De vergoeding, ca. 30,28, is aanmerkelijk lager (zie tabel e). >> Langlopende schulden In 2006 is voor de financiering van de multifunctionele nieuwbouw door de gemeente Oostzaan een renteloze lening verstrekt van Genoemde lening is verpand. Een bepaalde looptijd is niet in de overeenkomst vastgelegd (zie tabel f). >> Kortlopende schulden De kortlopende schulden nemen met ruim 1,1 miljoen af ten opzichte van Deze wordt met name veroorzaakt door afname van de crediteuren (ca ) en overlopende posten (ca ). Verder bestaat deze post uit vooruit ontvangen subsidies, opgebouwd vakantiegeld (uitbetaling in mei 2017) en diverse kleinere posten. De daling van de post crediteuren wordt veroorzaakt door de late kerstvakantie waardoor meer betalingen zijn uitgevoerd. De post belastingen en premies heeft betrekking op de nog af te dragen inhoudingen over de maand december De afdracht hiervan vindt in januari 2016 plaats. Dit geldt ook voor de pensioenen (zie tabel g). e Vloeroppervlakte Boekwaarde voorziening Waarde per m2 f Stand per 1 januari 2016 Aangegane leningen Aflossingen 2016 Stand per 31 december 2016 Langlopend deel > 5 jaar Rentevoet g Crediteuren OCW/EZ Reservering vakantieuitkering Belastingen en premies sociale verzekeringen Schulden ter zake van pensioenen Geoormerkte subsidies (lerarenbeurs) Niet geoormerkte subsidies Overige kortlopende schulden Verplichtingen aan Gemeente Zaanstad Accountantskosten Overlopende passiva m m ,47 /m2 45,31 /m2 krediet instellingen gemeente totaal % 0% >> Niet in de balans opgenomen verplichtingen en activa Agora kent op balansdatum een beperkt aantal langdurige verplichtingen. Dit betreffen de volgende verplichtingen: A Canon/ING Lease inzake kopieerapparaten met een looptijd tot medio De jaarlijkse contractwaarde bedraagt , resterend korter dan een jaar. Een aantal deelcontracten hebben een langere looptijd waardoor besloten is de nieuwe aanbesteding in te laten gaan bij afloop van het laatste deelcontract (1 april 2017). De nieuwe leverancier is Ricoh, het nieuwe contract heeft een looptijd van 5 jaar en eindigt op De totale contractwaarde van Ricoh vanaf tot is ca A Effektief Groep West BV inzake schoonmaak met een looptijd tot 1 december Contractwaarde per jaar voor de resterende contractduur tussen 1 en 5 jaar A Alcmaria BV inzake schoonmaak met een looptijd tot 1 december 2019, contractwaarde korter dan 1 jaar en voor de resterende contractduur tussen 1 en 5 jaar A Eneco inzake levering van aardgas met een looptijd tot 1 januari Geschatte totale contractwaarde op basis van historisch verbruik waarvan korter dan een jaar en voor de resterende looptijd tussen 1 jaar en tot ( ). A DVEP inzake levering van elektriciteit met een looptijd tot 1 januari Geschatte totale contractwaarde op basis van historisch verbruik waarvan korter dan een jaar en op voor de resterende looptijd tussen 1 jaar en ( ). Voor wat betreft energieleveringen is Agora aangesloten op de collectieve inkoop welke tot stand komt op initiatief van de Besturenraad. Naast huisvesting zijn er nog contracten gesloten in het kader van het leveren van de leermiddelen en ICT. De niet genoemde contracten hebben een beperkte omvang qua duur en materialiteit. Stichting Agora houdt bij nieuwe inkopen rekening met de wet- en regelgeving inzake de Aanbestedingswet. Voor de verhuur bij medegebruik van onderwijsvoorzieningen in Agora-scholen is medio 2015 een mantelcontract afgesloten met TintelTuin tot medio 2020 ter waarde van Agora heeft op 31 december 2016 nog een recht op (verhuur)opbrengsten ter dekking van de exploitatiekosten van circa voor het komende jaar en tussen 1 jaar en medio Op grond van de nieuwe CAO PO dient er een voorziening duurzame inzetbaarheid te worden gevormd. In de loop van 2016 is een uitvraag geweest bij medewerkers of zij opteren hun recht op duurzame inzetbaarheid voor maximaal 3 jaar op te sparen. De respons is zeer laag geweest. Op grond van de verkregen inzichten is geen voorziening duurzame inzetbaarheid gevormd

34 Agora jaarrekening 2016 >> b 07 >> Toelichting baten De reguliere bekostiging daalt door krimp en lagere gewichten van onze leerlingen. In de begroting 2016 is hier rekening mee gehouden. Deze trend houdt de komende jaren aan. De overige overheidsbijdragen en overige baten zijn stabiel ten opzichte van vorig jaar. In totaal zijn de inkomsten ten opzichte van 2015 gestegen met ca Ten opzichte van de begroting zijn de baten traditioneel hoger. De keuze is om behoudend te begroten en gedurende het jaar extra uitgaven te doen als de baten beduidend meevallen. >> Rijksbijdragen OC&W De Rijksbijdrage 2016 is uitgekomen op ca. 35,7 miljoen. Deze is te splitsen in de reguliere vergoedingen voor personeel en materieel en de diverse geoormerkte en niet geoormerkte subsidies. Als gevolg van de nieuwe CAO afspraken in juni 2016 zijn de Rijksbijdragen ten opzichte van 2015 met ca gestegen. De kleine stijging van de middelen vanuit passend onderwijs ca wordt veroorzaakt door de verevening van de ondersteuningsbudgetten (zie tabel a). >> Overige overheidsbijdragen en subsidies Subsidies afkomstig van gemeenten of de Provincie vormen slechts een geringe bijdrage in de bekostiging. Ze zijn bedoeld om bij te dragen (stimuleringsgelden) in de ontwikkeling van specifieke beleidsterreinen, zoals VVE en peuterspeelzalen. In 2016 is ca aan gemeentelijke subsidies ontvangen voor onderwijsachterstanden. Dit is ongeveer minder dan het niveau van De reden voor de verlaging is dat er in het verleden teveel is uitgekeerd door de gemeente Zaanstad (zie tabel b). >> Overige baten De verhuur van accommodatie (gymzalen) heeft in 2016 ca opgebracht, een lichte stijging van 18.ooo die wordt veroorzaakt door de goede samenwerking met TintelTuin en verhuur in Tijstroom. De verhuur vindt plaats tegen een maatschappelijk verantwoord tarief (kostendekkend). Het uitlenen van onderwijzend personeel aan andere onderwijsinstellingen geschiedt tegen vergoeding van de bruto loonkosten. Het aantal detacheringen is qua omvang iets gedaald maar door de stijging van de bruto lonen met ongeveer gelijk gebleven op niveau van De ouderbijdragen vormen een gesloten geldstroom. Door de invoering van automatische incassomachtigingen is de opbrengst een constante inkomsten bron die dit jaar iets lager is, ca , dan vorig jaar. Tegenover de inkomsten staan diverse specifieke uitgaven. Het vrijwillige deel van de ouderbijdrage wordt beheerd door de ouderraden. De middelen worden gebruikt voor activiteiten die, buiten de normale lessen om, het lesprogramma ondersteunen, bijv. werkweken, fiets(speur)tochten, museumbezoek, korte excursies. Onder overige baten is een aantal verschillende soorten opbrengsten en bijdragen opgenomen, die niet direct met het primaire proces te maken hebben, maar wel voortvloeien uit de aard van het bedrijf. De stijging wordt veroorzaakt door de afwikkeling van de zorgbekostiging van de vroegere rugzakleerlingen. De overige overige baten zijn ca lager omdat in 2015 de afloop van rugzakinkomsten nog in de baten was verantwoord (zie tabel c). b Overige overheidsbijdragen en subsidies BUDGET Participatiebudget Overige overheidsbijdragen en subsidies Totaal Overige overheidsbijdragen en subsidies c a RijksbijdrageN BUDGET Rijksbijdragen OCW/EZ Overige subsidies OCW/EZ Af: inkomensoverdrachten Ontvangen doorbetalingen SWV Totaal Rijksbijdragen Overige baten BUDGET Verhuur Detachering personeel Schenking Sponsoring Ouderbijdragen Overige Overige baten

35 Agora jaarrekening 2016 >> b 08 >> Verantwoording subsidies Onderstaand worden de ontvangen subsidies van OCW gerangschikt naar de ordening zoals OCW deze heeft voorgeschreven. De verrekening clausule is het belangrijkste onderscheid. Van de subsidies met verrekening wordt aangegeven welke ultimo 2016 eindigen of doorlopen in >> G1 Subsidies zonder verrekening clausule ultimo in verslagjaar Ultimo 2016 lopen onderstaande subsidies met verrekenclausule af. Het zijn vooral subsidies studieverlof. In 2016 is door het vervangingsfonds en UWV ca. 1,7 miljoen uitgekeerd, ca dan vorig jaar. De polisvoorwaarden van het vervangingsfonds zijn in 2016 weliswaar aanzienlijk versoberd, alleen vervanging voor ziekte wordt nog vergoed, maar het gemiddelde ziekteverzuim was in 2016 ca. 1,5% hoger dan in 2015 (zie tabel a). >> Afschrijvingen De afschrijvingen 2016 zijn ongeveer gelijk aan het niveau 2015, namelijk In 2016 is voor ca geïnvesteerd in ICT en onderwijsleerpakketten. Er is eind 2016 geïnvesteerd in het nieuwe bestuurskantoor voor ca. 1.2 miljoen. De afschrijvingen van het bestuurskantoor beginnen echter op het moment dat het kantoor in gebruik wordt genomen in 2017 en zijn nog niet zichtbaar in Voor een specificatie van de investeringen wordt verwezen naar hoofdstuk B.5 Activa (zie tabel b). >> Huisvestingslasten Binnen de huisvestingslasten vallen de uitgaven voor huur, onderhoud, schoonmaak en energie. De huisvestingslasten liggen in lijn met De daling is per saldo veroorzaakt door de extra uitgaven aan klein onderhoud, , lagere uitgaven voor energie, ca , en lagere dotatie aan het onderhoudsfonds, ca minder. De afwijking ten opzichte van de begroting wordt veroorzaakt door een hoge kostenverwachting voor schoonmaak (ca hoger begroot) en klein onderhoud (ca hoger) (zie tabel c op de pagina hierna). Toewijzing Toewijzing bedrag ontvangen Prestatie Kenmerk datum toewijzing t/m verslagjr. afgerond? Omschrijving Ja/NeE Veldinitatief passend onderwijs 09/10 BEK/BPR Ja 2009/141629M Subsidie voor studieverlof 15/ /2/7730/ Ja Subsidie voor studieverlof 16/ /2/ Nee Totaal >> Toelichting lasten a Personeelslasten BUDGET Lonen en salarissen Overige personele lasten Af: uitkeringen Personeelslasten Uitsplitsing Brutolonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Lonen en salarissen Dotaties personele voorzieningen Personeel niet in loondienst Overig Overige personele lasten Af: uitkeringen Overige personele lasten De lasten zijn ten opzichte van 2015 op hetzelfde niveau gebleven. >> Personeelslasten In 2016 had Stichting Agora gemiddeld 651 medewerkers in dienst. De totale personele lasten zijn evenals vorig boekjaar uitgekomen op ca. 31,2 miljoen. De lonen en salarissen zijn met ca. 30, 3 miljoen licht gedaald met ca ten opzichte van De gemiddeld gerealiseerde bezetting is in 2016 met ca. 16 fte gedaald (13 fte leraren en 3 fte ondersteunend personeel). Daartegenover zijn de gemiddelde loonkosten met per fte gestegen door de CAO verhoging in Per saldo zijn de lonen en salarissen licht gestegen met Maandelijkse monitoring en strakke sturing heeft geleid tot het op orde hebben van de feitelijke bezetting. Vanuit Agora Support konden directeuren extra capaciteit inzetten. De overige personele lasten bestaan uit scholingskosten, inhuur tijdelijk personeel en personeel gerelateerde kosten, zoals: ARBO dienst, werving & selectie, reiskosten en uitbestede werkzaamheden. In 2016 is hieraan uitgegeven, een stijging van ten opzichte van De stijging wordt bijna geheel veroorzaakt door de inhuur van meer extern personeel voor vervanging. De krapte op de arbeidsmarkt beperkt de mogelijkheden om nieuw personeel aan te trekken. b BUDGET Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Totaal afschrijvingen

36 Agora jaarrekening 2016 >> b >> Overige instellingslasten De begrotingsdoelstelling om in 2016 aanzienlijk minder uit te geven aan overige instellingslasten is evident niet gerealiseerd. De overige instellingslasten zijn uitgekomen op ca. 3,5 miljoen en is praktisch gelijk aan het uitgave niveau van Binnen de categorie administratie & beheerlasten vallen de kosten voor systeembeheer, drukwerk, telefonie, automatisering, deskundigheidsadvies en contributies (zie tabel d). >> Accountant honoraria In 2016 heeft de accountant meer gedeclareerd, ca Het hogere bedrag is met veroorzaakt door subsidieverklaringen en meerwerk bij de jaarrekeningcontrole (zie tabel e). c BUDGET Huur Klein Onderhoud Energie en water Schoonmaakkosten Heffingen Dotatie onderhoudsvoorziening Overige huisvestingslasten Huisvestingslasten d BUDGET Administratie en beheerslasten Inventaris, apparatuur en leermiddelen Dotatie overige voorzieningen Overige Overige lasten e BUDGET Onderzoek jaarrekening Andere controleopdrachten Fiscale adviezen Andere niet-controlediensten Accountantslasten Wij geloven dat ieder kind zijn of haar eigen talenten heeft. Zowel voor onze leerlingen als voor de medewerkers van Agora staat talentontwikkeling in dienst van het leren. We kunnen op vele manieren talenten van kinderen aanspreken: door een breed aanbod in ons onderwijs te bieden, waarin sport, muziek, kunst en cultuur een plek hebben komen we tegemoet aan deze talenten. Door kinderen uit te dagen en hun nieuwsgierigheid te prikkelen. Talentontwikkeling 70 71

37 Agora jaarrekening 2016 >> b 10 >> Bezoldiging bestuurders en toezichthouders De vergoeding leden van de Raad van Toezicht liggen onder de vastgestelde normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semi-publieke instellingen, respectievelijk 15% (voorzitter) en 10% (leden) van het normbedrag (zie tabel b + c). b Bedragen x 1 A.P.H. Günther p. Prijs V. Arents Functie(s) Voorzitter RvT Lid RvT Lid RvT Duur dienstverband in /01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 Leden van de Raad van Toezicht worden benoemd voor een termijn van drie jaar en treden af volgens een rooster van aftreden. Een aftredend lid is maximaal twee maal herbenoembaar. In 2016 is in totaal aan vergoedingen voor kosten verstrekt. De bezoldiging van de leden van het College van Bestuur liggen onder de vastgestelde normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semi-publieke instellingen. >> De wet normering topinkomens De wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector trad per 1 januari 2013 in werking en regelt dat inkomens die gefinancierd worden uit publieke middelen openbaar gemaakt moet worden. Agora heeft geen topfunctionarissen in dienst die meer verdienen dan het normbedrag voor het PO. Dit is in Dit geldt overigens ook voor de niet topfunctionarissen (zie tabel a). Bezoldiging Beloning Belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn Totaal bezoldiging Toepassing WNT maximum Gegevens 2015 Aanvang en einde functievervulling in /01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 Omvang dienstverband 2015 (in fte) a Bedragen x 1 t.p. Keulen M.C. Spies Functie(s) Voorzitter CvB Lid CvB Duur dienstverband in /01-31/12 01/01-31/12 Omvang dienstverband (in fte) 1 1 Gewezen topfunctionaris? nee nee Bezoldiging Beloning Belastbare onkostenvergoedingen 0 0 Beloningen betaalbaar op termijn Totaal bezoldiging Toepassing WNT maximum Gegevens 2015 Aanvang en einde functievervulling in /01-31/12 01/01-31/12 Omvang dienstverband 2015 (in fte) 1 1 Bezoldiging Beloning Belastbare onkostenvergoedingen 0 0 Beloningen betaalbaar op termijn Totaal bezoldiging Bezoldiging Beloning Belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn Totaal bezoldiging c Bedragen x 1 M.Eigenstein E.C.M. Roodvoets Functie(s) Lid RvT Lid RvT Duur dienstverband in /01-31/12 01/01-31/12 Bezoldiging Beloning Belastbare onkostenvergoedingen 0 0 Beloningen betaalbaar op termijn 0 0 Totaal bezoldiging Toepassing WNT maximum Gegevens 2015 Aanvang en einde functievervulling in /01-31/12 01/01-31/12 Omvang dienstverband 2015 (in fte) 1 1 Bezoldiging Beloning Belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn 0 0 Totaal bezoldiging

38 Agora jaarrekening 2016 >> b 11 >> Financiële baten en lasten 13 >> Toelichting bij kasstroomoverzicht Mondiaal zijn de rentevergoedingen laag en verder dalend. Een vooruitzicht op hogere rentes op korte termijn is niet reëel. De rentebaten zijn hierdoor weer lager uitgekomen dan het voorgaande jaar. Het saldo komt uit op ca , een terugloop van ca. 24.ooo BUDGET De liquide middelen zijn met ca. 1,6 miljoen gedaald. De kasuitstroom die hoger is dan andere jaren als gevolg van de extra investeringen in gebouwen waaronder het nieuwe bestuurskantoor ca Daarnaast zijn de kortlopende schulden (ca. 1,1 miljoen) en vorderingen ( ) afgenomen wat duidt op een sneller betaalgedrag van zowel Agora als de debiteuren, per saldo ook een afname van de liquiditeiten van ca De kasstroom 2016 uit operationele activiteiten is uitgekomen op ca positief (2015: ca. 1,6 miljoen negatief). De noodlokalen van basisschool WormerWieken zijn vanwege bedrijfseconomische redenen (leegstand en hoge onderhoudskosten) afgestoten. Het jaarlijkse bedrag alsmede het restant van de vordering op de gemeente Wormer uit hoofde van de jaarlijkse bijdragen voor de noodlokalen is volledig afgeboekt ca Rentebaten Rentelasten (-/-) Totaal financiële baten en lasten >> Financiële instrumenten en risicobeheersing >> Prijsrisico Agora is locatie gebonden en loopt geen valuta- en marktrisico. Daarnaast loopt Agora minimaal renterisico over de rentedragende vorderingen en kortlopende schulden, omdat er geen financiële vaste activa en effecten aangehouden worden (wel liquide middelen) en ook geen rentedragende langlopende schulden aangegaan zijn (bijv. bij kredietinstellingen). >> Kredietrisico Agora heeft geen significante concentraties van kredietrisico. >> Liquiditeitsrisico Agora maakt gebruik van meerdere banken om, voor zover noodzakelijk, over meerdere kredietfaciliteiten te kunnen beschikken. 14 >> Gebeurtenissen na balansdatum Er zijn geen gebeurtenissen na balansdatum te vermelden. 15 >> Verbonden Partijen Om ieder kind het meest passende onderwijs te bieden, werkt Agora samen in het Samenwerkingsverband Primair Onderwijs Zaanstreek De scholen van Agora en de scholen van andere besturen in het samenwerkingsverband werken met elkaar samen om onderwijs steeds beter te laten aansluiten op de onderwijsbehoeften van leerlingen. Het bestuur van het samenwerkingsverband is het bevoegd gezag van de vereniging van samenwerkende schoolbesturen. Taken en bevoegdheden staan in de statuten. Het bestuur is verantwoordelijk voor de missie, visie, strategie, organisatie en het financieel beleid van het samenwerkingsverband. Het bestuur van het Samenwerkingsverband Primair Onderwijs Zaanstreek bestaat uit: M.C. Spies (Agora) E. Voskuilen (Zaan Primair) 74 75

39 Agora jaarrekening 2016 >> b A. Kuiper (Spoor, SIOZ, Stichting Ithaka en Schoolvereniging voor onderwijs op grondslag van vrije persoonlijkheidsvorming) I.J.M. Silvius (speciaal (basis)onderwijs) J.K. Hus (onafhankelijk voorzitter) Agora heeft geen overwegende zeggenschap in het bestuur en loopt geen financieel risico bij een eventuele discontinuïteit van de het samenwerkingsverband. Periode naam Juridische vorm Statutaire zetel Code activiteiten Eigen Vermogen t/m SWV Primair Onderwijs Zaanstreek Stichting Zaandam 4 nvt resultaat Art 2:403 BW JA/Nee Deelnemings % nvt nee nvt 76 77

40 Agora overige gegevens >> c 2016

41 >> c 80 81

42 >> c 82 83

43 Agora colofon >> 2016