Agenda Gezamenlijke openbare bijeenkomst A3-raden

Transcriptie

1 Agenda Gezamenlijke openbare bijeenkomst A3-raden Genodigden raadsleden van Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland colleges van B&W Datum en tijd Locatie Kenmerk 23 oktober 2012;aanvang uur einde uur De Spil, Bleskensgraaf Nr. Tegelijkertijd wordt over 3 onderwerpen informatie gegeven: Plaats Voorzitter 1. Projecten Kernprogramma Burgerzaal 2. Dienstverleningsconcept Molenwaard Nabij: Toneelzaal resultaten 1 e tranche invulling 2 e tranche 3. Regionalisering brandweer, inclusief regionaal dekkingsplan (presentatie door A. Slofstra) Waardzaal T.C. van Gelder D.R. van der Borg M. Houtman Aansluitend vindt om uur de gezamenlijke vergadering van de A3 raden plaats in de toneelzaal.

2 Agenda Gezamenlijke vergadering A3-raden Genodigden raadsleden van Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland colleges van B&W Voorzitter de heer D.R. van der Borg Datum en tijd 23 oktober 2012;aanvang uur, einde ca uur Locatie De Spil, Bleskensgraaf Kenmerk Nr. Agendapunt en behandelvoorstel Tijd =Streeftijd Programmahouder Huishoudelijk deel van de vergadering 1. Opening en welkom Vaststellen agenda Vaststellen behandelwijze van de agendapunten u 2. Inspreekrecht burgers (max. 5 min./spreker): geagendeerde onderwerpen niet geagendeerde onderwerpen 3. Primus bij hoofdelijke stemming 4. Vaststellen besluitenlijst van de vergadering van 25 september 2012 (nazending) 5. Lijst van toezeggingen (nazending) 6. Lijst ingekomen stukken 7. Mededelingen (en actieve informatieverstrekking): voorzitter programmahouders raadsleden, afgevaardigden van de raad 8. Vragen raadsleden: informatieve vragen en antwoorden: in beginsel uitsluitend voor zover spoedeisend vragen schriftelijk indienen bij de griffie vóór 9.00 uur op de dag voorafgaand aan de vergadering

3 Nr. Agendapunt en behandelvoorstel Tijd =Streeftijd Programmahouder Informerend deel van de vergadering u 9. Samenhang Strategische Visie en begroting Burgemeester Van der Borg Opiniërend deel van de vergadering u 10. Invulling bewonersoverleggen en ondersteuning bewonersinitiatieven Wethouder Hoogendoorn 11. Molenwaard Wethouders financiën Besluitvormend deel van de vergadering u Hamerstukken 12. Verlenging contract met accountant voor één jaar Gez. Presidium e wijziging verordening lijkbezorgingsrechten 2012 Wethouder Vat Besluitvormende raadsvergadering individueel van de raden van de gemeenten Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland u GRM LSV NLL 10a. Invulling bewonersoverleggen en ondersteuning bewonersinitiatieven 12a. Verlenging contract met accountant voor één jaar 13a. 1 e wijziging verordening lijkbezorgingsrechten 2012 Vervolg huishoudelijk deel van de gezamenlijke vergadering 14. Sluiting u

4 Raad : 23 oktober 2012 Agendapunt : 4 Besluitenlijst van de openbare gezamenlijke informerende en besluitvormende vergadering van de raden van de gemeenten Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland op 25 september 2012 gehouden in De Spil in Bleskensgraaf. Aanwezig GRM, LSV, NLL de voorzitters : de heren D.R. van der Borg, T.C. van Gelder, M. Houtman GRM de leden : de heren M. den Boer, C.F. Meerkerk, A.J. van Rees,, M.J. Jabaaij, A. de Jong, C.A. Egas, B. de Groot, J. de Kruijk, G.E. Moret, H.J. Bikker, E. Hamerpagt, E. Spaans LSV de leden : de heren N. Jongerius, G.C. van Barneveld, C. Kers, G. Lems, C.P. den Haak, mevrouw A. Wolthuis, J. Kraijo mevrouw H M. Ooms-de Vos, de heren J.C. de Bruijn, mevrouw G. van der Have-Schieving, A. van de Werken NLL de leden : de heren E. Breedveld, P. van Bruggen, F. Damsteegt, P. Meerkerk, mevrouw R.P.T. van Dieren, de heren F. Özdere, H. Sok, H.J. van Ewijk, P. de Gruijter, J.C. Hak, D.C. Laman, L.A.J. Veth, GRM/NLL de griffier : mevrouw T.W. Kanters LSV de griffier : de heer A.J.P. Saes GRM de wethouder : de heer D.A. Heijkoop, P.D. Jonker LSV de wethouders : de heren A.C. Bikker en C. van der Vlist NLL de wethouders : de heer P. Vat, A. Hoogendoorn GRM/LSV/NLL de secretaris : GRM Verslaglegging : mevrouw H. Loor-Wessel Afwezig GRM de leden : de heren C.G. Boender LSV de leden : de heer G.A. Vlot, mevrouw J. Stravers-van de Graaf, NLL de leden : de heer J.J. van der Hout GRM de wethouder : n.v.t. LSV de wethouder : n.v.t. NLL de wethouder : n.v.t. afkortingen: GRM = Graafstroom LSV = Liesveld NLL = Nieuw-Lekkerland DW = De Waard

5 2 Procedureel deel van de vergadering 01. Opening en vaststelling agenda De voorzitter opent de vergadering. De agenda wordt conform vastgesteld. De heer Aalders krijgt in zijn functie als nieuwe gemeentesecretaris van Werkorganisatie De Waard de gelegenheid zichzelf voor te stellen. 02. Inspreekrecht burgers Mevrouw Van der Hee, Stichting Alzheimer Nederland, afdeling Dordrecht/AV. Toezegging: meenemen in op te stellen beleid. 03. Primus bij hoofdelijke stemming Nummer 13: GRM: E. Spaans LSV: A. Wolthuis NLL: L.A.J. Veth 04a. Vaststellen besluitenlijst 12 juni 2012 Vastgesteld onder akkoord voorgestelde aanpassingen. 04b. Vaststellen besluitenlijst 26 juni 2012 Vastgesteld onder akkoord voorgestelde aanpassingen. 05. Lijst van toezeggingen Geen opmerkingen. 06. Lijst van ingekomen stukken Geen opmerkingen. 07. Mededelingen Geen mededelingen. 08. Vragen raadsleden Toezeggingen: M.b.t. ingestuurde vragen van de CDA-fractie omtrent de Wmo hulpverlening: de beantwoording op deze vragen zal intern doorgenomen worden en daarna schriftelijk aan de raden worden toegezonden. 09. Zienswijze concept meerjarenbeleid politie (consulterend) Eerste termijn: M.b.t. de vraag van de VVD-fractie inzake huiselijk geweld en kindermisbruik: de raad wordt voorgesteld dit te laten mee nemen in het gemeenteblad. Besluitvormend deel van de vergadering Hamerstukken 10. Verordening fusiepresidium Akkoord m.b.t. besluitvorming. 11. Formatieplan griffie Molenwaard (inclusief functieprofielen) Akkoord m.b.t. besluitvorming. Bespreekstukken 12. Zomernota 2012 gemeenten + De Waard Woordvoerders namens de fracties: P. Meerkerk (CU-fractie) J.C. Hak (SGP-fractie) J.C de Bruijn (GBL-fractie) C.F. Meerkerk (CDA-fractie) C..P. den Haak (PvdA-fractie) L.A.J. Veth (VVD-fractie) De vergadering wordt geschorst voor 5 minuten.

6 3 Heropening van de vergadering. Eerste termijn: Toezeggingen: De mogelijkheid van combinatie dijkverzwaring en aanleg glasvezelnetwerk zal worden meegenomen. De technische uitleg van de samenstelling van de verschillende bedragen zal in detail schriftelijk aan de raad worden gezonden. Nadere definitie van financieel kader: voordelen algemene reserve, tegenvallers opvangen binnen programma. Planontwikkeling Hofwege: in de toekomst zal bij dit soort projecten een kredietvoorstel worden gemaakt. Brandweer: voordeel in relatie tot sluiting reserve Streefkerk. 13. Initiatiefvoorstel Herinvoering Starterslening 14, Verordening Voorzieningen Huisvesting Onderwijs Vaststellen Procedure Overleg Lokaal Onderwijsbeleid Artikel 10.1: naar de formulering wordt nog gekeken. Besluitvormende raadsvergadering individueel van de raden van de gemeenten Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland De vergadering wordt geschorst voor 5 minuten. De vergadering wordt heropend. Gemeente Graafstroom: 10a. Conform besloten. 11a. Conform besloten. 12a. Aldus besloten met de kanttekening VVD-fractie dat duidelijk de toezegging is afgesproken dat er een definitie komt van de term meevallers die in de algemene reserve zullen worden gestort. 13a. M.u.v. de VVD-fractie stemt de raad in met het voorstel. 14a. Conform besloten 15a. Met aantekening van PvdA-fractie inzake aanpassing van artikel 10.1 aldus besloten. Gemeente Liesveld: 10a. Conform besloten. 11a. Conform besloten. 12a. Conform besloten. 13a. Aldus besloten met aantekening van GBL-fractie omdat route niet juist is en aantekening van de VVD-fractie omdat vragen niet voldoende zijn beantwoord. 14a. Conform besloten. 15a. Conform besloten. Gemeente Nieuw-Lekkerland: 10a. Conform besloten 11a. Conform besloten 12a. Conform besloten 13a. Aldus besloten met aantekening VVD-fractie tegen dit voorstel. 14a. Conform besloten. 15a. Met aantekening van PvdA-fractie inzake aanpassing van artikel 10.1 aldus besloten. Vervolg procedureel deel van de vergadering 13. Sluiting De voorzitter sluit de vergadering om uur. Vastgesteld in de openbare gezamenlijke vergadering van 23 oktober De griffier, De voorzitter, Drs. T.W. Kanters D.R. van der Borg

7 Lijst toezeggingen: na raad 25 september 2012 Lijst van nog niet afgehandelde toezeggingen, gedaan in de gezamenlijke vergaderingen van de raden van de gemeenten Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland. Nr. Datum Toezegging Afhandeling mei 11 Nota van uitgangspunten lokaal gezondheidsbeleid Betrek de zorgverzekeraars bij de uitvoering. Er volgt binnenkort ter informatie als ingekomen stuk een verslag van de acties uit de Uitvoeringsprogramma in Molenwaard jan 12 Algemeen: per project zal het gezamenlijk college een voortgangsrapportage verstrekken aan de raad. Doorlopende actie apr 12 Beheer- en financieringsstrategie van de openbare ruimte - de termijnen m.b.t. vernieuwing zullen per terrein worden bekeken; - in de kadernota zal meer inzicht worden gegeven in de financiële aspecten; - afschrijving van 25 naar 30 jaar: duidelijker verwoorden in definitief voorstel t.a.v. effecten prijs en kwaliteit mei 12 Herstructureringsplan Drechtwerk / Avelingen De raad informeren over de ontwikkelingen m.b.t. de inkooprelatie met Drechtwerk/Avelingen en de nieuwe WWnV, en de gevolgen hiervan voor de gemeenten mei 12 Manifest regioscenario AV Behandeling startdocument en behandeling alle thema s opnemen in termijnagenda jun 12 SGP-motie combinatie van wonen en zorg (m.b.t. ouderen) Na uitwerking van beleid dat nu wordt ontwikkeld, wordt hierop teruggekomen jun 12 Niet-eensluidende besluitvorming amendementen op de Kadernota Hierop wordt in de volgende vergadering (25 sep 12) teruggekomen sept Stichting Alzheimer: meenemen in 12 op te stellen beleid? sept 12 Zomernota: brandweer: voordeel in relatie tot sluiting reserve Binnen twee weken wordt een reactie op de vragen naar de raad verzonden Er volgt op korte termijn een reactie aan de raden met de laatste stand van zaken. Reactie volgt Komt bij uitwerking van beleid terug in de raad. In het begrotingsboekwerk wordt zoveel als mogelijk ingegaan op c.q. invulling gegeven aan de diverse amendementen

8 2 Nr. Datum Toezegging Afhandeling Streefkerk sept 12 Zomernota: nadere definitie van financieel kader: voordelen algemene reserve, tegenvallers opvangen binnen programma sept 12 Vaststellen procedure overleg lokaal onderwijsbeleid: artikel 10.1

9 Bleskensgraaf, 4 oktober 2012 I N G E K O M E N S T U K K E N Vergadering : 23 oktober 2012 Agendapunt : 6 A. Voorgesteld wordt de volgende stukken voor kennisgeving aan te nemen: Nr. Afzender Onderwerp 1. Ministerie VWS Zorg en ondersteuning aan gezinnen met geringe sociale redzaamheid 2. Ministerie VJ Magazine Nationale Veiligheid en Crisisbeheersing (aug.2012) 3. Deltacommissaris Werk aan de delta 4. Provincie ZH/GS Goedkeuring aanvullend krediet uitplaatsen voetbalvelden NLL 5. Provincie ZH/GS Goedkeuring 1 e wijziging legesverordening Provincie ZH/GS Goedkeuring financiële besluiten 7. Provincie ZH/GS Goedkeuring financieel besluit NLL garantstelling vv De Zwerver 8. Provincie ZH/GS Jaarrekeningen 2011 Gemeenten en De Waard 9. VNG Actie vereist i.v.m. Wet wederzijdse bijstand bij invordering 10. VNG Ledenbrief stand van zaken informatiebeveiliging 11. VNG Besluitvormingsprocedure verpakkingenakkoord 12. VNG Gemeentelijke achtervang in de corporatiesector 13. VNG Raadsledennieuwsbrief september 2012 (digitaal verz. 28 sept) 14. Veiligheidsregio ZHZ Verhuisbericht 15. Regio A-V Informatiebrief d.d. 13 september GGD Nieuwsbrief Mentale Weerbaarheid, september Gemeente Gorinchem Rekenkamerrapport Werken aan werk, zorg en jeugdzorg 18. Gemeente Motie inzake wettelijke kaders verordening leerlingenvervoer Weststellingwerf 19. Daadkracht B.V. Het Nationaal Raadsledenonderzoek Onafhankelijk schuldadviseur Peter Analyse falende schuldhulpverlening; resultaten schuldhulpverlening verbloemd door steeds mooiere cijfers. Westen 21. St. Alzheimer Nederland Toegezegde informatie (raad 25 september 2012) 22. Gez. colleges Reactie op vervolgvraag PvdA over aanbesteding hulp in het huishouden (digitaal verzonden 13 september) 23. Gez. colleges Stand van zaken bemiddelde hulp (digitaal verzonden 14 sept.) 24. Gez. colleges Voorontwerpbestemmingsplan Dijkversterking Kinderdijk- Schoonhovenseveer (digitaal verzonden 17 september) 25. Gez. colleges Aanpassing GR Veiligheidsregio ZHZ 26. Gez. colleges Managementrapportage 1 e halfjaar Gez. colleges Regionaal Uitvoeringsniveau WABO-Milieuzaken in ZHZ

10 B. Voorgesteld wordt de volgende stukken ter afdoening naar de gezamenlijke colleges te sturen: Nr. Afzender Geen Onderwerp C. Voorgesteld wordt de volgende stukken voor advisering naar de gezamenlijke colleges te sturen: Nr. Afzender Geen Onderwerp D. Voorgesteld wordt in te stemmen met de volgende stukken: Geen. De griffiers, T.W. Kanters en A.J.P. Saes

11 Raadsvoorstel Bleskensgraaf, september 2012 Raadsvoorstel ** Programmanaam Bestuur, Openbare Orde, Handhaving en Veiligheid Bestuurlijk woordvoerder Wethouder Hoogendoorn Vergaderkenmerk Datum vergadering dinsdag 23 oktober 2012 Agendapunt 10 Kenmerk Onderwerp GRM /LSV /NLL / VB14887 Invulling bewonersoverleggen en ondersteuning bewonersinitiatieven Samenvattend advies - In te stemmen met de in het voorstel genoemde kaders voor de bewonersoverleggen - In te stemmen met de in het voorstel genoemde uitgangspunten voor de toekenning van budget aan bewonersinitiatieven Aanleiding en vraagstelling Rode draad in de Toekomstvisie Molenwaard 2030 is het thema burgerparticipatie. De ambitie en aanpak die is geformuleerd vraagt een nadere uitwerking. In dit raadsvoorstel zal ingegaan worden op twee deelonderwerpen: bewonersoverleggen en bewonersinitiatieven. Onder bewonersoverleggen wordt verstaan de bestaande en mogelijk nog op te richten overleggen per kern (of combinatie van kernen) van bewoners over zaken die in de kern spelen op het brede terrein van de leefbaarheid. Concreet gaat het om de bestaande Klankbordgroepen, de Belangenvereniging Kinderdijk, het Kernoverleg Nieuw-Lekkerland en de bewonersoverleggen in Nieuwpoort/Langerak en Streefkerk. Bestaand beleid c.q. context In de Toekomstvisie Molenwaard 2030 is de volgende ambitie uitgesproken op het thema burgerparticipatie: - Actieve burgers (met als kernbegrippen zelfsturing en burgerschap) en een ondersteunende gemeente - De dorpen centraal - De gemeente biedt een inspirerend platform voor maatschappelijke initiatieven en ideeën die kunnen rekenen op een breed draagvlak. De plannen die daaruit voortkomen wil de gemeente helpen realiseren door praktische ondersteuning of een financiële injectie. Bij de ambitie zijn de volgende randvoorwaarden en aanpak geformuleerd: - Denk in kansen in plaats van in risico`s, regels en beleid - Niet de gemeente bepaalt wat goed is, maar steeds meer de inwoners zelf (het is de kunst om te kunnen loslaten)

12 2 - De kunst van het ondersteunen ontwikkelen (focussen op kansrijke initiatieven en energieke groepen in de maatschappij) - Burgers betrekken bij gemeentelijke plan- en beleidsontwikkeling waarbij de vorm wordt afgestemd op de betrokken inwoners en onderwerp - Een bewonersoverleg is een mogelijke participatievorm (het is niet de bedoeling om een extra bestuurslaag te ontwikkelen) - Om vragen en kracht naar boven te halen worden dorpagenda`s opgesteld Met de vaststelling van de Kadernota 2013 is het voornemen bevestigd om als gemeente de kernen te faciliteren om dorpsagenda`s op te stellen en deze op participatieve wijze tot uitvoering te brengen, ondersteund met gedecentraliseerde budgetten (investering van ,- structureel) en dat bewoners meer betrokken gaan worden bij de inrichting van de openbare ruimte en de besteding van de budgetten die daarvoor beschikbaar zijn. Bewonersoverleggen De kernen in Graafstroom hebben Klankbordgroepen, in Kinderdijk is er de Belangenvereniging Kinderdijk, Nieuw-Lekkerland heeft het kernoverleg en in Nieuwpoort/Langerak en Streefkerk is in 2012 gestart met een bewonersoverleg. Door bestuurlijk woordvoerder wethouder Hoogendoorn vergezeld met ambtelijke ondersteuning is een ronde langs de dorpen / bewonersoverleggen gemaakt met het oog op de toekomst en doorontwikkeling van de bewonersoverleggen. Een korte rapportage van de bevindingen is bijgevoegd als bijlage. In het algemeen kan gesteld worden dat er bij de leden van de bestaande bewonersoverleggen de nadrukkelijke wens is om door te gaan met de bewonersoverleggen in de bestaande vormen met de ambitie om de zaken die niet goed lopen te verbeteren. De bewonersoverleggen kunnen een zeer belangrijke rol hebben bij het verwezenlijken van de doelen en ambitie zoals benoemd in de Toekomstvisie Molenwaard Het is dan ook gewenst dat de bewonersoverleggen na de herindeling blijven voortbestaan. Van de gemeenteraad wordt gevraagd om met de volgende kaders in te stemmen: Rol en status bewonersoverleggen: - De bewonersoverleggen vervullen een rol van klankbord voor de gemeente, zijn een verbindende schakel in de dorpen bij leefbaarheidvraagstukken, hebben een signaalfunctie voor zaken die in de dorpen (niet zijnde individuele zaken) spelen op het brede terrein van de leefbaarheid en zijn een platform waarbij wensen vanuit de dorpen vertaald worden in concrete voorstellen / actieplannen waaraan vervolgens uitvoering kan worden gegeven. - De bewonersoverleggen vervullen geen formeel bestuurlijk / politieke rol en zijn geen extra bestuurslaag (is nadrukkelijk ook niet de wens van de bestaande bewonersoverleggen) - Maatwerk (o.a. rolinvulling en structuur van het overleg) per dorp afhankelijk van de behoefte - De bewonersoverleggen zijn zelf verantwoordelijk voor het opzetten en het in stand houden van het overleg, de gemeente is ondersteunend Betrokkenheid gemeente - Steun wordt gegeven aan de bewonersoverleggen om ook in de nieuwe gemeente Molenwaard de werkzaamheden voort te zetten en de rollen te vervullen zoals hierboven omschreven - De kerncontactfunctionaris vervult de rol van intermediair tussen de bewonersoverleggen en de ambtelijke organisatie - Indien gewenst door het dorpsoverleg vervult een raadslid de rol van voorzitter (niet in de eigen woonplaats) Budget - Per bewonersoverleg wordt een jaarlijks budget beschikbaar gesteld. Gekozen wordt voor een bedrag van 2.500,- euro voor de bewonersoverleggen in kernen tot 1500

13 3 inwoners, een bedrag van 3.000,- euro voor bewonersoverleggen in kernen van 1500 tot 3500 inwoners en een bedrag van 5.000,- voor de bewonersoverleggen in de kernen met meer dan 3500,- inwoners. Het budget is bedoeld als werkbudget bestemd voor zaken zoals vergaderkosten (inclusief vergaderlocatie), communicatiemiddelen, kantoorartikelen en het doen van enkele kleine investeringen in de kern (bijv. een bankje). Als bijlage is een tabel bijgevoegd hoe dit in de praktijk er feitelijk uit komt te zien. - Aan het einde van het jaar, vooraf is geen toestemming nodig voor het doen van uitgaven, dient een verantwoording overlegt te worden ten aanzien van de financiën. - Overschotten op het budget mogen gespaard worden tot een maximaal bedrag van ,- euro per bewonersoverleg. Voor de bestaande Klankbordgroepen geldt dat de bestaande reserves tot een maximum van ,- euro mogen worden meegenomen. - Voor investeringen in de dorpen bovenop het werkbudget en reserves kan een beroep gedaan worden op de middelen, op basis van de daarvoor geldende criteria, die beschikbaar zijn voor bewonersinitiatieven (zie de volgende paragraaf) Overkoepelend bewonersoverleg - Jaarlijks wordt door de gemeente een sessie georganiseerd waarvoor vertegenwoordigers van de bewonersoverleggen worden uitgenodigd om kennis te delen en overkoepelende zaken te bespreken onder (vooralsnog) voorzitterschap van een collegelid. Bewonersinitiatieven Actieve burgers, zelfsturing, maatschappelijke initiatieven en ondersteunende gemeente allemaal begrippen uit de Toekomstvisie Molenwaard 2030 die een gewenste verandering duiden. Niet de gemeente maar de burgers en dorpen staan centraal en zijn aan zet. Dit alles vanuit de overtuiging dan de samenleving tot veel meer in staat is dan de gemeente. Goede ervaringen zijn er ook opgedaan met initiatieven vanuit de samenleving waarbij de gemeente ondersteunend was. Concreet kan hierbij gedacht worden aan het project dierenweide Nieuw- Lekkerland, het trapveldje in Ottoland, pilotproject buurtpreventie Nieuw-Lekkerland en de vele gerealiseerde voorzieningen in de openbare ruimte door de Klankbordgroepen. Naast de veranderende rol van de gemeente, waarbij de gemeente ondersteunend is in plaats van leidend en zich verder zal terugtrekken, zijn op dit moment als gevolg van de economische neergang de bezuinigingen actueel. Onvermijdelijk is dat de gemeente als gevolg hiervan minder te besteden heeft en minder zal kunnen investeren. Om mede invulling te geven aan de veranderende rol van de gemeente is in de Kadernota 2013 een bedrag van ,- euro benoemd voor ondersteuning van bewonersinitiatieven. Deze middelen zijn bedoeld ter ondersteuning van initiatieven van de samenleving voor nieuwe voorzieningen in de kernen of voor zaken die de samenleving oppakt in plaats van de gemeente. Voor de toekenning van budget aan een bewonersinitiatief is het van belang dat er enkele spelregels en kaders zijn, zonder hierbij alles dicht te willen regelen. Aan de gemeenteraad wordt gevraagd om in te stemmen met de volgende uitgangspunten voor toekenning van budget aan een bewonersinitiatief: - De voorziening past binnen de Toekomstvisie Molenwaard De voorziening is bij voorkeur opgenomen in de dorpsagenda - De voorziening heeft een structureel karakter (geen eenmalige evenementen) - De voorziening is beschikbaar / toegankelijk voor de dorpsbewoners en heeft daarmee een openbaar karakter - Aangetoond is dat er draagvlak in de samenleving is voor het initiatief - Trekkerschap ten aanzien van planvorming, uitvoering, beheer en onderhoud ligt in principe bij de samenleving - De ondersteuning (financieel, in arbeidsuren of anderszins) door de gemeente is ondergeschikt aan het deel dat uit de samenleving komt. - De ondersteuning past binnen de door de raad gesteld (budgettaire) kaders

14 Het indienen van een bewonersinitiatief is vormvrij en kan gedaan worden door iedere individuele burger, instelling, bedrijf, samenwerkingsverband of geïnstitutionaliseerde overlegvorm zoals een bewonersoverleg. Indien er een initiatief buiten het bewonersoverleg om wordt gedaan zal het bewonersoverleg geïnformeerd worden over het initiatief en zal haar opinie gevraagd worden. Toekenning van de budget zal gebeuren door het college, waarna er periodiek (volgens de vast P&C cyclus) gerapporteerd zal worden aan de gemeenteraad. Ontwikkelingen zijn er waarbij mogelijk Woningcorporaties ook middelen beschikbaar zullen stellen voor bewonersinitiatieven, indien dit concreet wordt zal indien relevant bij de toekenning van budgetten eerst advies gevraagd worden aan de Woningcorporatie(s) voordat besluitvorming plaatsvindt in het college. 4 Financiële en overige consequenties Voor het thema burgerparticipatie zijn, onder voorbehoud van instemming met de begroting 2013, de volgende budgetten beschikbaar: ,- voor bewonersinitiatieven ,- voor bewonersoverleggen (voormalig budget Klankbordgroepen) ,- voor interactieve beleidsontwikkeling (bestaand budget) Communicatie / reactie van de bewonersoverleggen Het raadsvoorstel zoals dit voorligt is toegestuurd aan alle bestaande bewonersoverleggen met de mogelijkheid om hierop te reageren. Daarnaast heeft er een gesprek plaatsgevonden met een afvaardiging van de bewonersoverleggen. Hierbij waren zes van de tien bestaande bewonersoverleggen vertegenwoordigd. Dit alles leverde de volgende reacties op: - Zeer positief en duidelijk stuk wat op algehele instemming kan rekenen met een paar kleine kanttekeningen. Blij dat er een stuk ligt en dat de raad hier over gaat besluiten - Inhoud van het voorstel komt te gemoed aan de vragen en behoeften van de bestaande bewonersoverleggen concreet worden hier genoemd het maatwerk, keuze vrijheid, behoud van bestaande reserves / voorzieningen en betrokkenheid gemeente (zowel bestuur als ambtelijke organisatie) - Uitgebreid is gediscussieerd of het wenselijk is dat bewonersinitiatieven buiten de bestaande bewonersoverleggen om ingediend kunnen worden. Conclusie is dat dit geen probleem is en dat het juist aan de bewonersoverleggen zelf is om zijn rol te pakken en indien deze goed wordt ingevuld zullen individuen zeker de bewonersoverleggen opzoeken. Wel is de wens uitgesproken om als bewonersoverleggen geïnformeerd te worden over initiatieven die worden ingediend. (dit laatste is in het voorliggende stuk opgenomen) - De rol van een raadslid als voorzitter van bewonersoverleg is besproken. De vraag hierbij was of een raadslid als voorzitter wel onafhankelijk was en niet te veel sturend, waarbij het wel zeer wenselijk is dat de politiek vertegenwoordigd is als toehoorder. Na de diverse argumenten uitgewisseld te hebben, was er overeenstemming over de belangrijke toegevoegde waarde van juist een raadslid als onafhankelijk voorzitter en de mogelijkheid om hier gebruik van te maken indien gewenst. Kanttekening - Verdeelsleutel bijdrage aan bewonersoverleggen, in het concept voorstel was een vaste bijdrage van 3.000,- euro per bewonersoverleg opgenomen. Door de bewonersoverleggen werd aangegeven dat dit erg nadelig is voor de grotere kernen met name betrekking tot drukkosten en het doen van kleine investeringen. Aangegeven werd om te kiezen voor een model met een vast basisbedrag waarbij er op het basis bedrag een plus komt op basis van de grote van de kern. In het nu voorliggende voorstel is dit opgenomen. Na besluitvorming zal richting de bestaande bewonersoverleggen gecommuniceerd worden en een en ander worden geïmplementeerd. Ten aanzien van het onderdeel bewonersinitiatieven zal hier bekendheid aan worden gegeven via diverse communicatiekanalen.

15 5 Afweging en gevraagd besluit - In te stemmen met de in het voorstel genoemde kaders voor de bewonersoverleggen - In te stemmen met de in het voorstel genoemde kaders voor de bewonersinitiatieven De colleges van burgemeesters en wethouders van Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland, 18 september De loco-secretaris, De voorzitter van het gezamenlijk collegeoverleg, H.J. Lingeman Ir. M. Houtman

16 6 Bijlage 1 Bevindingen ronde langs de bewonersoverleggen Bestaande situatie De kernen Oud-Alblas, Bleskensgraaf, Ottoland, Goudriaan en Wijngaarden kennen ieder een eigen Klankbordgroep. Brandwijk en Molenaarsgraaf hebben een gezamenlijke Klankbordgroep. Nieuw-Lekkerland kent een Kernoverleg en Kinderdijk heeft een Belangenvereniging. In de kernen Nieuwpoort/Langerak en Streefkerk is begin 2012 gestart met een bewonersoverleg. In Groot-Ammers is geen bewonersoverleg. In de gemeente Graafstroom is er een overkoepelend overleg (de beleidsgroep) van de Klankbordgroepen. Samenstelling - De bewonersoverleggen hebben tussen de 8 en 20 vaste leden. De aanwezigheid bij de vergaderingen is hoog. - De leeftijdscategorie jaar is minimaal vertegenwoordigd - Bij een aantal bewonersoverleggen is het aantal deelnemende jongeren (18 tot 25 jaar) opvallend hoog - Bij de bewonersoverleggen schuiven de politie en het jongerenwerk op afroep aan - Bij enkele bewonersoverleggen is de Woningbouwvereniging vaste participant - Leden zitten er op persoonlijke titel of namens een vereniging, stichting of ander georganiseerd verband uit de kern, de verdeling hiervan verschilt sterk per dorpsoverleg. - Een kerncontactfunctionaris van de gemeente is vaste deelnemer aan de bewonersoverleggen - In Nieuw-Lekkerland is een wethouder vaste participant Structuur / werkwijze - Het dorpsoverleg in Kinderdijk heeft als rechtsvorm een vereniging waarbij er leden zijn (circa 170) die contributie betalen en een bestuur. Uit het bestuur wordt een eigen voorzitter en secretaris gekozen. Een maal per jaar of zoveel meer als nodig is er een algemene ledenvergadering daarnaast is er jaarlijks een overleg tussen het bestuur en het college. Jaarlijks wordt er een wijkschouw gehouden in het bijzijn van de gemeente. - Het dorpsoverleg Nieuw-Lekkerland bestaat uit een centraal overleg met daaronder een aantal projectgroepen met daarin vaste leden van het centraal overleg en leden voor het specifieke project. Het centraal overleg heeft een eigen voorzitter en secretaris. De projectgroepen hebben indien relevant een stichting als rechtsvorm met name voor het zelfstandig kunnen werven van fondsen. Plan is om een overkoepelende stichting op te richting, op basis waarvan aan o.a. fondsenwerving gedaan kan worden voor specifieke projecten. Jaarlijks wordt er in het bijzijn van de gemeente een wijkschouw gehouden. - De overige bewonersoverleggen hebben geen formele rechtsvorm. De bewonersoverleggen in Graafstroom hebben een raadslid als voorzitter (niet in de eigen woonplaats) en soms een eigen secretaris. De bewonersoverleggen in Liesveld hebben een eigen voorzitter en de Kerncontactfunctionaris vervuld in de opstart fase de rol van secretaris. De meeste bewonersoverleggen houden in bepaalde vorm een wijkschouw. - Gemiddeld genomen wordt er door de bewonersoverleggen vier keer per jaar centraal vergaderd. Agendapunten voor door de leden of bewoners ingebracht. Getracht wordt met enige regelmaat te communiceren vanuit de bewonersoverleggen met de bewoners uit de kernen. - De bewonersoverleggen in Graafstroom beschikken over een gemeentelijke bijdrage van circa 3.600,- euro per jaar per kern. Voor uitgaven boven de 1.000,- euro is toestemming benodigd van het college. Het geld wordt beheerd door de gemeente. Het is toegestaan om geld te reserveren.

17 - Gemiddeld twee maal per jaar komt in Graafstroom de Beleidsgroep bij elkaar, met daarin vertegenwoordigers vanuit de Klankbordgroepen, onder voorzitterschap van een collegelid. In de Beleidsgroep worden overkoepelende zaken besproken en vindt kennisuitwisseling plaats. Rol en taken - De bewonersoverleggen vervullen een rol als klankbord voor de gemeente (interactieve beleidsontwikkeling). Het verschilt sterk per bewonersoverleg op welke thema`s dit gebeurt en tot op welk niveau. - De bewonersoverleggen hebben een signaal functie (ogen en oren in de kernen) voor leefbaarheidszaken in de kern en geven deze signalen vervolgens door aan de gemeente en denken mee aan oplossingen. - De bewonersoverleggen zijn een platform voor bewoners om zaken te realiseren die het algemeen belang dienen. - De bewonersoverleggen vervullen een rol als verbinder en intermediair. Dit kan zijn tussen verenigingen en partijen in de kern maar ook tussen bewoners en (semi) overheidsinstanties bij vraagstukken die het algemeen belang dienen. Wat gaat goed - Bij alle bewonersoverleggen is over het algemeen tevredenheid over de bestaande eigen samenstelling, structuur, werkwijze en rol- en taakinvulling. Hierbij is breed uitgesproken dat men geen formeel bestuursorgaan of politiek gremium wil zijn. - Er zijn successen te vieren (in enkele kernen is veel al gerealiseerd waardoor er weinig meer te wensen is en de activiteiten van de bewonersoverleggen dan ook op een wat lager pitje staan) - Rol en aanwezigheid Kerncontactfunctionaris als intermediair tussen dorpsoverleg en gemeente, hierdoor korte lijnen en een vast aanspreekpunt - Korte lijn met bestuur / politiek, ook door raadslid als voorzitter - Bij de bewonersoverleggen is het gevoel er dat ze gehoord worden en serieus genomen worden door de gemeente en andere overheidsinstanties. - Eigen budget (beheerd door de gemeente) voor de bewonersoverleggen in Graafstroom, immers hierdoor slagkracht en kunnen zaken snel gerealiseerd worden. - Een stichting als rechtsvorm heeft bij de realisatie van projecten grote voordelen Wat kan beter (vanuit perspectief gemeente) - Interactie met, betrokkenheid en inzet van en terugkoppeling aan bewoners en achterban anderszins, dit punt wordt ook door diverse bewonersoverleggen aangegeven - Bekendheid van de bewonersoverleggen bij bewoners (lijkt sterk te verschillen per kern) - Door de bewonersoverleggen wordt opgemerkt dat de doorlooptijden bij de gemeente en andere overheidsinstanties (ondanks de inzet van de kerncontactfunctionaris) lang zijn en er diverse bureaucratische obstakels zijn. - Representativiteit, de diverse leeftijden en bewonersgroepen zijn verre van evenredig vertegenwoordigd. Door de meeste bewonersoverleggen wordt met name aangegeven dat het betrekken van de jongeren beter kan. Daarbij is het lastig om mensen structureel te binden, idee is dan ook om te zoeken naar structuren waarbij tijdelijke inzet gepleegd wordt. - Rol en taakdefiniëring en bewustwording hiervan - Planmatige aanpak bijvoorbeeld via het opstellen van een dorpsplan / dorpsagenda, dit wordt ook benoemd door enkele bewonersoverleggen, sommige hebben al een dorpsplan. - In het kader van zelfsturing en actief burgerschap zal er meer van de bewonersoverleggen en bewoners gevraagd worden. Tot nu toe lagen in verhouding veel actiepunten bij de gemeente (dit verschilt overigens sterk per bewonersoverleg) - Indien relevant dorpsoverleg omzetten in formele rechtspersoon voor onder andere fondsenwerving - Door enkele bewonersoverleggen wordt gepleit voor een eenduidige benaming. 7

18 Wensen van bewonersoverleggen voor de toekomst - Verder gaan met de bewonersoverleggen in de nieuwe gemeente Molenwaard volgens de bestaande samenstelling, structuur en werkwijze met de ambitie om de zaken die niet goed lopen te verbeteren. - Behoud korte lijnen met bestuur en ambtelijke organisatie - Een werkbudget en een budget voor kleine investeringen (dorpsoverleg Kinderdijk wenst vooralsnog geen bijdrage wenst niet afhankelijk te zijn van gemeente, middelen worden verkregen via contributie) plus de mogelijkheid om geld te reserveren voor toekomstige (grotere) projecten - Voor de bewonersoverleggen in Graafstroom behoud van de bestaande reserves - Behoud overkoepelend overleg voor kennisdeling 8

19 9 Bijlage 2 Bewonersoverleg Aantal inwoners Bijdrage vanuit gemeente Klankbordgroep Oud-Alblas Klankbordgroep Bleskensgraaf Klankbordgroep Wijngaarden Klankbordgroep Molenaarsgraaf / Brandwijk Klankbordgroep Ottoland Klankbordgroep Goudriaan Bewonersoverleg Streefkerk Bewonersoverleg Nieuwpoort / Langerak Belangenvereniging Kinderdijk Kernoverleg Nieuw- Lekkerland

20 Raadsbesluit Bleskensgraaf, 12 september 2012 Raadsbesluit *ZD998276A9A* Programmanaam Bestuur, Openbare Orde, Handhaving en Veiligheid Bestuurlijk woordvoerder D.R. van der Borg Vergaderkenmerk Datum vergadering dinsdag 23 oktober 2012 Agendapunt 10 Kenmerk Onderwerp GRM / VB36510 Invulling bewonersoverleggen en ondersteuning bewonersinitiatieven De raad van de gemeente Graafstroom; Gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 18 september 2012; Besluit: - In te stemmen met de in het voorstel genoemde kaders voor de bewonersoverleggen; - In te stemmen met de in het voorstel genoemde uitgangspunten voor de toekenning van budget aan bewonersinitiatieven. Besloten in de openbare raadsvergadering gehouden op 23 oktober drs. T.W. Kanters D.R. van der Borg Griffier Voorzitter

21 Raadsbesluit Bleskensgraaf, 12 september 2012 Raadsbesluit *ZD998276A9A* Programmanaam Bestuur, Openbare Orde, Handhaving en Veiligheid Bestuurlijk woordvoerder T.C. van Gelder Vergaderkenmerk Datum vergadering dinsdag 23 oktober 2012 Agendapunt 10 Kenmerk Onderwerp LSV / VB36428 Invulling bewonersoverleggen en ondersteuning bewonersinitiatieven De raad van de gemeente Liesveld; Gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 18 september 2012; Besluit: - In te stemmen met de in het voorstel genoemde kaders voor de bewonersoverleggen; - In te stemmen met de in het voorstel genoemde uitgangspunten voor de toekenning van budget aan bewonersinitiatieven. Besloten in de openbare raadsvergadering gehouden op 23 oktober A.J.P. Saes T.C. van Gelder Griffier Voorzitter

22 Raadsbesluit Bleskensgraaf, 12 september 2012 Raadsbesluit *ZD998276A9A* Programmanaam Bestuur, Openbare Orde, Handhaving en Veiligheid Bestuurlijk woordvoerder Wethouder Hoogendoorn Vergaderkenmerk Datum vergadering dinsdag 23 oktober 2012 Agendapunt 10 Kenmerk Onderwerp NLL / VB36511 Invulling bewonersoverleggen en ondersteuning bewonersinitiatieven De raad van de gemeente Nieuw-Lekkerland; Gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 18 september 2012; Besluit: - In te stemmen met de in het voorstel genoemde kaders voor de bewonersoverleggen; - In te stemmen met de in het voorstel genoemde uitgangspunten voor de toekenning van budget aan bewonersinitiatieven. Besloten in de openbare raadsvergadering gehouden op 23 oktober drs. T.W. Kanters ir. M. Houtman Griffier Voorzitter

23 Molenwaard Beheerdeel Programmabegroting (Beheerdeel) Hoofdstukken Paragrafen Bijlagen 1

24 Molenwaard Beheerdeel INHOUDSOPGAVE BEGROTING INLEIDING Nieuwe opzet beheerdeel Kengetallen, meetinformatie en relevante info Groeimodel... 5 HOOFDSTUKKEN Algemeen Bestuur, Openbare Orde en Veiligheid Financieel overzicht Toelichting en analyse verschillen 2013 t.o.v Relevante ontwikkelingen Kengetallen en meetgegevens Verkeer, Vervoer en Water Financieel overzicht Toelichting en analyse verschillen 2013 t.o.v Relevante ontwikkelingen Kengetallen en meetgegevens Economische Zaken Financieel overzicht Toelichting en analyse verschillen 2013 t.o.v Relevante ontwikkelingen Kengetallen en meetgegevens Onderwijs Financieel overzicht Toelichting en analyse verschillen 2013 t.o.v Relevante ontwikkelingen Kengetallen en meetgegevens Cultuur, Recreatie en Openbaar Groen Financieel overzicht Toelichting en analyse verschillen 2013 t.o.v Relevante ontwikkelingen Kengetallen en meetgegevens Sociaal Domein Financieel overzicht Toelichting en analyse verschillen 2013 t.o.v Relevante ontwikkelingen Kengetallen en meetgegevens Volksgezondheid en milieu Financieel overzicht Toelichting en analyse verschillen 2013 t.o.v Relevante ontwikkelingen Kengetallen en meetgegevens Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting Financieel overzicht Toelichting en analyse verschillen 2013 t.o.v Relevante ontwikkelingen Kengetallen en meetgegevens

25 Molenwaard Beheerdeel 9. Financiering en algemene dekkingsmiddelen Financieel overzicht Toelichting en analyse verschillen 2013 t.o.v Relevante ontwikkelingen Kengetallen en meetgegevens Bedrijfsvoering Financieel overzicht Toelichting en analyse verschillen 2013 t.o.v Relevante ontwikkelingen Kengetallen en meetgegevens...33 PARAGRAFEN Weerstandsvermogen Verbonden Partijen Onderhoud Kapitaalgoederen Grondbeleid Financiering Lokale Heffingen...67 BIJLAGEN Recapitulatie per hoofdstuk begroting Algemene uitgangspunten begroting Overzicht geraamde incidentele lasten en baten Investeringsoverzicht EMU-saldo

26 Molenwaard Beheerdeel INLEIDING 4

27 Molenwaard Beheerdeel 1. Nieuwe opzet beheerdeel Omdat de programma s uit het beleidsdeel zijn gebaseerd op verander-din s, en de koppeling met het beheerdeel van de begroting is losgelaten, maakt het niet uit hoe dat beheerdeel wordt opgebouwd. Gekozen is om daar te werken met een 10-tal hoofdstukken gebaseerd op de indeling van het BBV. Deze indeling biedt verschillende voordelen waaronder het gemakkelijk kunnen benchmarken van de gegevens met andere gemeenten. Programma s in het beleidsdeel kunnen en zullen in de loop der jaren veranderen. De opbouw van het beheerdeel blijft gelijk. Per hoofdstuk worden steeds meerjarig de lasten en baten weergegeven afgezet tegen de begroting van het voorgaande jaar. Op hoofdlijnen worden ook de belangrijkste verschillen geanalyseerd. Na deze cijfermatige weergave en analyse volgt steeds een paragraaf met relevante ontwikkelingen binnen de betreffende taakvelden en een paragraaf met meetgegevens, kengetallen en andere relevante gegevens gepresenteerd. De opbouw is dus steeds: 1. Financieel overzicht 2. Toelichting en analyse verschillen 3. Relevante ontwikkelingen 4. Kengetallen en meetgegevens 2. Kengetallen, meetinformatie en relevante info De gemeenteraad zal voor wat betreft het beleidsdeel vooral willen sturen op het bereiken van maatschappelijke effecten. Voor het beheerdeel zal de gemeenteraad vooral de vinger aan de pols willen houden over de mate van efficiency waarmee de meer going concern werkzaamheden worden uitgevoerd. Kengetallen, meet- en andere informatie is dan van belang. Het geeft een beeld over de productie en prestaties binnen de betreffende hoofdstukken en bieden met de tijd trendmatige informatie die vervolgens weer aanleiding kunnen zijn voor een gewenste verandering. 3. Groeimodel De raad heeft uiteraard zelf invloed op welke informatie ze in dit beheerdeel wil teruglezen. Daar spreken we een groeimodel over af. In ieder geval is dit jaar de mogelijkheid om tussen de bespreking van de concept-begroting in oktober 2012 en de feitelijke vaststelling van de begroting in 2013 nog informatie toe te voegen. Ook in de jaren die volgen kan worden gezocht naar de meest relevante, nuttige informatie. 5

28 Molenwaard Beheerdeel HOOFDSTUKKEN 6

29 Molenwaard Beheerdeel 1. Algemeen Bestuur, Openbare Orde en Veiligheid 1.1 Financieel overzicht (bedragen x 1.000) HOOFDSTUK 1: ALGEMEEN BESTUUR, OPENBARE ORDE EN VEILIGHEID LASTEN: Bestuursorganen Bestuursondersteuning college van B&W Burgerzaken Leges burgerzaken Bestuurlijke Samenwerking Bestuursondersteuning raad en rekenkamer Brandweer en rampenbestrijding Openbare orde en veiligheid TOTAAL LASTEN BATEN: Bestuursorganen Bestuursondersteuning college van B&W Burgerzaken Leges burgerzaken Bestuurlijke Samenwerking Bestuursondersteuning raad en rekenkamer Brandweer en rampenbestrijding Openbare orde en veiligheid TOTAAL BATEN MUTATIES RESERVES: Toevoeging aan reserves Onttrekking aan reserves TOTAAL MUTATIES RESERVES SALDO HOOFDSTUK Toelichting en analyse verschillen 2013 t.o.v Het positieve verschil van 464k op dit hoofdstuk wordt voornamelijk veroorzaakt door: Lagere kosten bestuursorganen in verband met herindeling ( 503k). De gemeente Molenwaard heeft minder bestuurskosten dan het totaal van de drie voormalige gemeenten. Burgerzaken ( 309K) Door de overheveling van de post burgerzaken van GR de Waard naar de gemeenten ontstaat een saldo effect binnen onderdeel Algemeen Bestuur, Openbare orde en Veiligheid. Kosten van de pilot paspoortuitgifte ( 75k). Molenwaard neemt deel aan een pilotproject waarbij de paspoorten bij de aanvragers worden bezorgd. Hogere kapitaallasten huisvesting van de brandweer ( 88k). Betreft de kapitaallasten van investeringen tot een bedrag van 1,6 miljoen voor huisvestingsmaatregelen Hogere bijdrage Veiligheidsregio ZHZ voor brandweertaken ( 46k). De hogere bijdrage is inclusief een geraamde stelpost voor aan de Veiligheidsregio verschuldigde overheadkosten tot een bedrag van

30 Molenwaard Beheerdeel Kosten Brandweer (175K) De nieuwe DVO en de daarbij te betalen kosten voor de overhead bedragen In de kadernota is opgenomen als bezuinigende taakstelling voor de brandweer. 1.3 Relevante ontwikkelingen Regionale samenwerking In 2013 zal een verdere verkenning en ontwikkeling plaatsvinden op de mogelijkheden van regionale samenwerking in de Alblasserwaard/Vijfheerenlanden. Dit mede ter invulling van de bezuinigingsopgave zoals opgenomen in de begroting. Deregulering In 2013 zullen verdere stappen ondernomen om tot vermindering van de regeldruk te komen. Enerzijds om de administratieve lastendruk van burgers en ondernemingen te verminderen maar zeker ook om de bezuinigingstaakstelling op de gemeentelijke organisatie in te vullen. Burgerzaken Alle nieuwe ontwikkelingen op het gebied van dienstverlening zijn gericht op het realiseren van het nieuwe dienstverleningsconcept en daarom opgenomen in het project Molenwaard Nabij. De deelname aan de pilot van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties waarbij burgers in de gelegenheid zijn ervoor te kiezen diverse documenten thuisbezorgd te krijgen door een speciale koeriersdienst, is de ontwikkeling met veruit de grootste impact. Slaagt deze pilot, dan heeft dat verregaande consequenties voor de ambities van Molenwaard om innovatieve en persoonlijke dienstverlening na te streven. Eind 2012 gaat Molenwaard in gesprek met het Ministerie van Infrastructuur & Milieu om ook over bezorging van rijbewijzen te praten. In verband met de verdeling van de twee ministeries was het niet mogelijk om rijbewijzen al meteen mee te nemen bij de start van de pilot. Het paspoort en de identiteitskaart zijn 5 jaar geldig. Het kabinet is van plan om de geldigheid naar 10 jaar te verlengen. Het is nog niet bekend wanneer dit ingaat. De langere geldigheidsduur geldt voor paspoorten en Nederlandse identiteitskaarten die dan nieuw worden uitgegeven. Verder, en dat is ook bijzonder, lijkt 2013 (anders dan in 2014, 2015 en 2016) vooralsnog een jaar zonder verkiezingen te worden. Drank- en Horecawet Per 1 januari 2013 treed de nieuwe Drank- & Horecawet in werking. De gemeenten zijn vanaf dat moment verantwoordelijk voor de handhaving van deze wet. De handhaving zal in 2013 dan ook verder worden geïmplementeerd en daarnaast zullen een aantal beleidsinhoudelijke keuzes gemaakt moeten worden als gevolg van de wijziging van de wet. Voor de uitvoering van de handhaving is een bedrag van ,- in de begroting opgenomen. Verzuip jij je toekomst Het project Verzuip jij je toekomst wordt met drie jaar verlengt. Bekostiging zal plaatsvinden vanuit de middelen van het Lokaal Volksgezondheid beleid. De speerpunten en thema s worden voortgezet. Gemeente Molenwaard zal blijven participeren in het project en waar mogelijk de activiteiten faciliteren. 8

31 Molenwaard Beheerdeel Zendvergunning In 2013 zal in verband met het ontstaan van de gemeente Molenwaard een besluit genomen dienen te worden over het toekenning van een zendvergunning aan een lokale omroep. Overdracht brandweer huisvesting aan de regio Wettelijk is bepaald dat de gehele brandweer per 1 januari 2013 geregionaliseerd dient te zijn. Voor het huisvestingsdeel wordt een uitzondering gemaakt en in de regio is afgesproken om de overdracht van de huisvesting per 1 januari 2014 over te dragen. In 2013 zullen hiervoor de voorbereidingen worden getroffen. Doorontwikkeling gemeentelijke kolom In 2012 is op verzoek van de Veiligheidsregio een advies opgesteld over de doorontwikkeling van de gemeentelijke kolom (het gemeentedeel van de crisisbeheersing). Het advies heeft met name betrekking op de vraag hoe samen te werken in de regio en op welke taakvelden dit dient te gebeuren. In 2013 zal besluitvorming plaatsvinden over de te volgen richting en een start gemaakt worden met de implementatie. 1.4 Kengetallen en meetgegevens In de periode tussen oktober 2012 en januari 2013 zullen verschillende kengetallen en meetgegevens worden verzameld en hieronder gepresenteerd. Daaronder in ieder geval onderstaande. Samen met de gemeenteraden wordt onderzocht welke gegevens of informatie verder nog kan bijdragen aan de uitvoering van de rol van de gemeenteraad. Brandveiligheid 2011 Brandweervrijwilligers Uitrukken Onechte en echte meldingen (automatisch) Controles gebruiksvergunningen Sociale Veiligheid 2011 Aantal aangiftes per hoofdcategorie Crisisbeheersing 2011 Aantal GRIP* incidenten 0 * Gecoördineerde Regionale Incidentbestrijdings Procedure Burgerzaken 2011 Opgemaakte geboorteaktes 104 Opgemaakte overlijdensaktes 90 Opgemaakte huwelijksaktes 138 Uitgegeven rijbewijzen 2702 Uitgegeven paspoorten 2556 Uitgegeven identiteitskaarten 4471* Verklaring omtrent het gedrag 780 Uittreksels GBA 942 Uittreksels Burgerlijke Stand 261 * Het aantal identiteitskaarten lag een stuk hoger dan normaal. Dit heeft te maken met een grote piek in de aanvragen eind vorig jaar, omdat de ID-kaart tijdelijk gratis was. 9

32 Molenwaard Beheerdeel 2. Verkeer, Vervoer en Water 2.1 Financieel overzicht (bedragen x 1.000) HOOFDSTUK 2: VERKEER, VERVOER EN WATER LASTEN: Wegen, straten en pleinen Verkeersmaatregelen te land Openbaar vervoer Parkeren Binnenhavens en waterwegen Veerdiensten Waterkering, afwatering en landaanwinning TOTAAL LASTEN BATEN: Wegen, straten en pleinen Verkeersmaatregelen te land Openbaar vervoer Parkeren Binnenhavens en waterwegen Veerdiensten Waterkering, afwatering en landaanwinning TOTAAL BATEN MUTATIES RESERVES: Toevoeging aan reserves Onttrekking aan reserves TOTAAL MUTATIES RESERVES SALDO HOOFDSTUK Toelichting en analyse verschillen 2013 t.o.v Het negatieve verschil van 656k op dit hoofdstuk wordt voornamelijk veroorzaakt door: Beheer wegen, straten en pleinen ( 476k). Deze meerkosten hebben betrekking op uitvoering van het Wegenbeheerplan. Ten opzichte van 2012 is sprake van meerkosten; in de jaarschijf 2013 van de begroting 2012/2015 waren deze meerkosten echter al voorzien. De drie voormalige gemeenten hielden in de meerjarenramingen al rekening met een toename van de kosten voor wegenbeheer en een toename van de stortingen in de voorziening wegenbeheer. De toename van de stortingen in de voorziening komt doordat deze in 2012 incidenteel was verlaagd. Voor het jaar 2013 zijn de kosten daardoor niet hoger dan in de vorige meerjarenraming voor 2013 voorzien. Dekking Beheerplan Wegen ( 100k). Bij de Kadernota 2013 is besloten de storting in de voorziening wegenbeheer jaarlijks en structureel te verhogen met Deze extra toevoeging aan de voorziening bedraagt in 2016 daardoor Overige beheerplannen Openbare Ruimte ( 100k). De lasten van de overige beheerplannen voor civiele kunstwerken, speelvoorzieningen, openbare verlichting, verkeersmaatregelen, straatmeubilair, water en baggeren vragen ten opzichte van 2012 extra budget. 10

33 Molenwaard Beheerdeel 2.3 Relevante ontwikkelingen Verbeteren van de ontsluiting op de primaire en secundaire wegen De structuur van de (provinciale) wegen in de Alblasserwaard verdient op een aantal punten verbetering, voor 2013 staan de volgende projecten / inspanningen op de rol: - Onderhoud N481(groot onderhoud) - N481 Peilmolenbrug (onderhoud van de weg en onderzoek naar vernieuwing Peilmolenbrug) - Veerdam (evaluatie van genomen maatregelen plus eventuele vervolgmaatregelen) - Verbinding N480 N216, rondweg Groot-Ammers (lobbyen voor opname van rondweg in het op te stellen Regionaal Verkeer en Vervoersplan) - Aansluiting A15/N3/N214 (start werkzaamheden voor westelijke voorkeursvariant) - Kruising N214 N 216 (onderzoek naar alternatieven voor verkeerslichten) - Rondje om de kerk in Nieuw-Lekkerland (nadere planvorming) Regionaal en Gemeentelijk Verkeer en Vervoer Plan In de Planwet Verkeer en Vervoer is de wettelijke verplichting vastgelegd om 'zichtbaar een samenhangend en uitvoeringsgericht verkeers- en vervoerbeleid te voeren'. Het voornemen is om dit in regioverband AV te doen in een RVVP (Regionaal Verkeers en Vervoersplan). Naar verwachting zullen in de eerste helft van 2013 de raden geconsulteerd worden over het RVVP waarna besluitvorming plaats kan vinden. Voor het Gemeentelijk Verkeer en Vervoerplan (GVVP) zal in 2013 een plan van aanpak worden opgesteld, waarna in de tweede helft van 2013 zal worden gestart met het opstellen van het plan. Afronding en vaststelling van het plan zal in 2014 plaatsvinden. Uitvoering Fietsplan Provincie In de eerste helft van 2012 is het provinciaal uitvoeringsplan Fiets vastgesteld. In de gemeente Molenwaard worden diverse fietsvoorzieningen aangepakt in de genoemde periode. Voor detailinformatie wordt verwezen naar het Provinciaal Fietsplan. Aanvullend op het Provinciaal Fietsplan is na overleg met Provincie en Waterschap overeengekomen om in het kader van benutting van de mogelijkheden bij de dijkverzwaring het ontbrekende stuk fietspad in Nieuw-Lekkerland tussen Middelweg en Standerdmolen mee te nemen in de planvorming. Voor het dijktracé tussen Streefkerk en het Schoonhovenseveer worden de mogelijkheden om weg met fietssuggestiestroken uit te voeren onderzocht. Uitvoeren regionaal programma gedragsbeïnvloeding verkeersdeelnemers Om verkeersdeelnemers bewust te maken van hun deelname aan het verkeer wordt in regionaal verband een breed scala van activiteiten ontplooid, zoals de projecten School op Seef, Op weg naar school, Totally Traffic, Broemcursus, verkeerseducatie voor verschillende doelgroepen, verkeersquiz, etc. In dit kader wordt ook aandacht geschonken aan de regionale verkeershandhaving, waarbij in ons gebied o.a. wordt ingezet op de N214 en de Lekdijk in Nieuw-Lekkerland. Instandhouding voet-/fietsveren De voet-/fietsveren vormen een belangrijke langzaam verkeer schakel in het vervoerssysteem tussen kernen aan weerszijden van de Lek, waarvan gebruik wordt gemaakt door scholieren, werkenden, recreanten, etc. De aanliggende gemeenten en andere partijen subsidiëren deze veren. Ingezet wordt op handhaving van de voet- /fietsveren tegen zo laag mogelijke kosten. 11

34 Molenwaard Beheerdeel 2.4 Kengetallen en meetgegevens In de periode tussen oktober 2012 en januari 2013 zullen verschillende kengetallen en meetgegevens worden verzameld en hieronder gepresenteerd. Daaronder in ieder geval onderstaande. Samen met de gemeenteraden wordt onderzocht welke gegevens of informatie verder nog kan bijdragen aan de uitvoering van de rol van de gemeenteraad. Onderhoud wegen bebouwde kom 2011 Totale oppervlakte wegen m2 waarvan asfaltverhadering m2 waarvan elementverharding m2 Gemiddeld per inwoner 29,9 m2 Civiel technische kunstwerken 2011 Totale aantal bruggen 126 waarvan beton/metselwerk 56 waarvan hout 65 waarvan staal/aluminium 15 overige kunstwerken 28 Openbare verlichting 2011 Lichtmasten 5894 Armaturen 5920 Water, beschoeiingen en duikers 2011 Watergangen in beheer bij m2 Molenwaard Oevers m1 Lengte beschoeiing m1 Duikers Straatmeubilair 2011 Elementen 565 Palen Hekwerken m1 Verkeer en openbaar vervoer 2011 Bebording waarvan: verkeersborden straatnaamborden Bebouwde komborden 70 Lokale bewegwijzering 140 Plattegrondborden 10 Schrikhekken 750 Verkeerszuilen 400 Verkeersspiegels 5 Systeemmeubilair 96 Abri S 35 12

35 Molenwaard Beheerdeel Verkeersveiligheid. Uiteraard is de ultieme doelstelling als het gaat om veiligheid Zero oftewel geen enkel verkeersslachtoffer. De landelijke doelstelling voor verkeersveiligheid is dat er in 2020 ten opzichte van het jaar 2002 een reductie van tenminste 45% op het aantal verkeersdoden en een reductie van tenminste 34% op het aantal ziekenhuisgewonden wordt gerealiseerd. Regio AV Doel 2020 Verkeersdoden tot max 6 Ziekenhuisgewonden tot max 56 Jaarlijks wordt voor de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden een verkeersveiligheidmonitor uitgebracht over het voorgaande jaar. Uit deze monitor komen bovenstaande gegevens. Van belang is wel op te merken dat in deze cijfers sprake kan zijn van zogeheten Onderregistratie. Ongevallen worden steeds minder geregistreerd bij de politie. Momenteel is de registratie zo laag dat geen goede monitor kan worden uitgevoerd. Onlangs is de problematiek ook in de Tweede Kamer besproken waarbij beterschap is beloofd. Echter zal het eerste resultaat van een betere registratie pas beschikbaar zijn in Om dan een goede monitor uit te kunnen voeren (minimale monitor is over 3 jaar) zijn in 2016 pas de eerste resultaten te verwachten van een monitor op basis van ongevallen. De vraag naar andere methodes stijgt hierdoor. Op nieuwe manieren moet de verkeersveiligheid in beeld worden gebracht. We kunnen niet wachten tot en met Bewonertevredenheid* 2012 (Zeer) tevreden over: Onderhoud openbaar groen, voetbaden, fietspaden en straten onderhoud 78% Onderhoud straatmeubilair 85% * Bron SBGO onderzoek

36 Molenwaard Beheerdeel 3. Economische Zaken 3.1 Financieel overzicht (bedragen x 1.000) HOOFDSTUK 3: ECONOMISCHE ZAKEN LASTEN: Handel en Ambacht Baten marktgelden Nutsbedrijven Agrarische productie en ontginning Exploitatie Industriegrond TOTAAL LASTEN BATEN: Handel en Ambacht Baten marktgelden Nutsbedrijven Agrarische productie en ontginning Exploitatie Industriegrond TOTAAL BATEN MUTATIES RESERVES: Toevoeging aan reserves Onttrekking aan reserves TOTAAL MUTATIES RESERVES SALDO HOOFDSTUK Toelichting en analyse verschillen 2013 t.o.v Het positieve verschil van 82k op dit hoofdstuk wordt voornamelijk veroorzaakt door: Handel en ambacht ( 20k). De kosten op dit onderdeel zijn lager door een verlaging van de stelpost voor economie en toerisme. Deze stelpost was in en is in Nutsbedrijven ( 50k) Op deze post is zowel de budgettair neutrale inzet voor het glasvezelproject opgenomen (Zomernota 2012) opgenomen als de met naar boven bijgestelde raming voor de dividendverwachting van Eneco. 3.3 Relevante ontwikkelingen Overleg en communicatiestructuur Het economisch beleid richt zich met name op het verkrijgen van inzicht in de behoeften van het bedrijfsleven. Vanuit dat inzicht zal de gemeente haar faciliterende rol zoveel mogelijk proberen in te zetten. Relevant aandachtspunt hierbij is in ieder geval het opzetten van een overleg- en communicatiestructuur 14

37 Molenwaard Beheerdeel 3.4 Kengetallen en meetgegevens In de periode tussen oktober 2012 en januari 2013 zullen verschillende kengetallen en meetgegevens worden verzameld en hieronder gepresenteerd. Daaronder in ieder geval onderstaande. Samen met de gemeenteraden wordt onderzocht welke gegevens of informatie verder nog kan bijdragen aan de uitvoering van de rol van de gemeenteraad. Arbeidsplaatsen 2011 Algemeen Watergebonden bedrijven Overige (niet) agrarische bedrijven Agrarische bedrijven Inkomen 2011 Gemiddeld per hoofd van de bevolking Standplaatsen 2011 Verleende vergunningen 15

38 Molenwaard Beheerdeel 4. Onderwijs 4.1 Financieel overzicht (bedragen x 1.000) HOOFDSTUK 4: ONDERWIJS LASTEN: Openbaar basisonderwijs (exclusief huisvesting) Openbaar basisonderwijs/ onderwijshuisvesting Bijzonder basisonderwijs (exclusief huisvesting) Bijzonder basisonderwijs/ onderwijshuisvesting Bijzonder voortgezet onderwijs (excl. huisvesting) Gemeenschappelijke lasten en baten onderwijs Project Brede School Nieuw-Lekkerland TOTAAL LASTEN BATEN: Openbaar basisonderwijs (exclusief huisvesting) Openbaar basisonderwijs/ onderwijshuisvesting Bijzonder basisonderwijs (exclusief huisvesting) Bijzonder basisonderwijs/ onderwijshuisvesting Bijzonder voortgezet onderwijs (excl. huisvesting) Gemeenschappelijke lasten en baten onderwijs Project Brede School Nieuw-Lekkerland TOTAAL BATEN MUTATIES RESERVES: Toevoeging aan reserves Onttrekking aan reserves TOTAAL MUTATIES RESERVES SALDO HOOFDSTUK Toelichting en analyse verschillen 2013 t.o.v Het negatieve verschil van 159k op dit hoofdstuk wordt voornamelijk veroorzaakt door: Huisvesting onderwijs (61k) De kapitaallasten van de onderwijshuisvesting, met name voor de nieuwe Brede Scholen in Nieuw-Lekkerland en Liesveld zijn lager dan eerder voorzien. Leerlingenvervoer ( 54k). De kosten voor leerlingenvervoer zijn op basis van de voor het schooljaar 2012/2013 vastgestelde ritten hoger. Onderhoud bijzondere basisscholen ( 30K) Aan onderhoud van bijzondere basisscholen wordt meer uitgegeven in Leerplicht ( 81k) Door uitbesteding van de leerplichtadministratie zijn de lasten hiervoor toegenomen met Project Brede School Nieuw- Lekkerland ( 95k) De exploitatiekosten Brede School zorgen per saldo binnen de begroting voor aan hogere lasten. Hoewel hier staat vermeld zijn er binnen andere onderdelen ook kosten komen te vervallen deze zijn tezamen Het gaat om onder meer de kosten van de andere gebouwen die we vanaf volgend jaar niet meer in beheer hebben. 16

39 Molenwaard Beheerdeel 4.3 Relevante ontwikkelingen Passend Onderwijs De Wet beoogt een gefaseerde invoering van het Passend Onderwijs. Vanuit de per 1 november 2013 te vormen nieuwe regionale samenwerkingsverbanden wordt met een ondersteuningsplan zorg gegeven aan alle leerlingen per 1 augustus Het ondersteuningsplan heeft gevolgen voor de inzet van leerlingenvervoer, onderwijshuisvesting en het toezicht op de leerplicht. Tevens is de genoemde ontwikkeling een goede aanleiding om afspraken te maken over bijvoorbeeld de rol van het Centrum voor Jeugd en Gezin. Met ondersteuning van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten zal deze nieuwe gemeentelijke taak regionaal worden voorbereid. Decentralisatie Onderwijshuisvesting De minister heeft een wetsvoorstel in voorbereiding voor de overheveling van de verantwoordelijkheid en financiële middelen voor het buitenkantonderhoud van gemeenten naar schoolbesturen. Dit naar aanleiding van een motie van de 2 e Kamer. De minister wil het wetsvoorstel in januari 2013 naar de 2 e Kamer sturen en de wet op 1 januari 2014 in werking laten treden. Tijdens het wetgevingstraject zullen vanuit de gemeenten de nodige voorbereidingen worden getroffen om adequaat te kunnen anticiperen op deze herziening. 4.4 Kengetallen en meetgegevens In de periode tussen oktober 2012 en januari 2013 zullen verschillende kengetallen en meetgegevens worden verzameld en hieronder gepresenteerd. Daaronder in ieder geval onderstaande. Samen met de gemeenteraden wordt onderzocht welke gegevens of informatie verder nog kan bijdragen aan de uitvoering van de rol van de gemeenteraad. Scholen en leerlingen 2011 Openbare scholen (BO) Bijzondere scholen (BO) Voortgezet onderwijs Leerlingen Leerlingenvervoer Opheffingsnorm Het aantal leerlingen op de teldatum 1 oktober is bepalend voor de ruimtebehoefte van basisscholen. De op te stellen leerlingenprognose biedt inzicht in het meerjarenperspectief. Ook lokaal is er een geleidelijke daling van het aantal leerlingen. Vooralsnog blijven de aantallen boven de opheffingsnorm. Het nieuwe gemeentebestuur kan het ministerie verzoeken per deelgebied een afzonderlijke norm te hanteren en zal moeten worden overwogen om ongewenste gevolgen te voorkomen voor kleine scholen. 17

40 Molenwaard Beheerdeel 5. Cultuur, Recreatie en Openbaar Groen 5.1 Financieel overzicht (bedragen x 1.000) HOOFDSTUK 5: CULTUUR, RECREATIE EN OPENBAAR GROEN LASTEN: Openbaar bibliotheekwerk Vormings- en ontwikkelingswerk Sport Groene sportvelden en terreinen Kunst Oudheidkunde en musea Openbaar groen en openluchtrecreatie Overige recreatieve voorzieningen TOTAAL LASTEN BATEN: Openbaar bibliotheekwerk Vormings- en ontwikkelingswerk Sport Groene sportvelden en terreinen Kunst Oudheidkunde en musea Openbaar groen en openluchtrecreatie Overige recreatieve voorzieningen TOTAAL BATEN MUTATIES RESERVES: Toevoeging aan reserves Onttrekking aan reserves TOTAAL MUTATIES RESERVES SALDO HOOFDSTUK Toelichting en analyse verschillen 2013 t.o.v 2012 Het positieve verschil van 57k op dit hoofdstuk wordt voornamelijk veroorzaakt door: Sport ( 35k) Door het vervallen van een wachtgeldverplichting voor voormalig personeel van sporthal De Klipper zijn de lasten op dit onderdeel lager. Sport ( 48k) In vergelijking met 2012 wordt er een veel lagere bijdrage voor Sporthal de Klipper gevraagd conform de opgestelde begroting. Deze gaat van naar , een voordeel van Werelderfgoed Kinderdijk ( 30k) Voor 2013 wordt een hogere opbrengst verwacht aan vermakelijkhedenretributie voor het molengebied tot een bedrag van Onderhoudskosten Voetbalvelden ( 30K) De kosten voor onderhoud van de velden vallen hoger uit dan de afgelopen jaar was begroot. Onderhoudskosten gebouwen ( 15K) Er worden iets meer kosten gemaakt voor het onderhoud aan de gebouwen binnen dit hoofdstuk. Baten sportvelden Nieuw-Lekkerland In 2013 en 2015 is de opbrengst uit verkoop van de oude voetbalvelden tot een bedrag van budgettair neutraal opgenomen. De opbrengst wordt toegevoegd aan de reserve Investeringen/Jaarlasten. 18

41 Molenwaard Beheerdeel 5.3 Relevante ontwikkelingen Regionaal cultuurbeleid Het bescheiden cultuurbeleid van de gemeente Molenwaard wordt regionaal georganiseerd. De basis vormt het RAS-convenant , waarin gemeenten met elkaar en met de provincie werken aan de actieve deelname van inwoners aan cultuur. Dit programma loopt eind 2012 af en krijgt als gevolg van bezuinigingen geen vervolg. Het regiobureau is in overleg met de provincie over de toekomst van cultuurparticipatie na 2012 en de rol van gemeenten, regio en provincie daarin, dit overleg zal in 2013 vervolgt worden. Kunstcentrum TOON Na de verzelfstandiging van TOON worden in regionaal verband scenario s uitgewerkt die moeten leiden tot een meer vraaggerichte inzet van de subsidies voor het muziekonderwijs binnen de kaders van de lopende wachtgeldverplichtingen en de visie dat individuele lessen een financiële verantwoordelijkheid is van de ouders en de gemeente een taakstelling heeft ter zake het lokaal onderwijsbeleid. Bibliotheken Ten aanzien van het bibliotheekwerk staan de inspanning voor de komende jaren in het realiseren van de reeds vastgestelde bezuinigingstaakstelling. Openbaar groen Het onderhoud aan openbaar groen is erop gericht een acceptabel onderhoudsniveau te handhaven. In het beheerplan groen zijn de werkwijzen tussen de drie gemeenten geharmoniseerd. Het beheerplan voorziet in het verlagen van het beeldkwaliteitsniveau als reactie op de lopende en nog komende bezuinigingen. Om de lopende en nog komende bezuinigingen te behalen zullen naast verlaging van het beeldkwaliteitsniveau andere maatregelen nodig zijn. Hierbij wordt gedacht aan omvormingen van onderhoudsintensief groen naar onderhouds extensief groen, het onderhouden van groen door inwoners en een actiever beleid ten aanzien van uitgifte snippergroen. In het kader van burgerparticipatie wordt als pilot een aantal klankbordgroepen uitgenodigd mee te denken hoe de genoemde opgaven gerealiseerd kunnen worden. Speelvoorzieningen In de begroting zijn extra bezuinigingen op het product Spelen doorgevoerd. Door de bezuinigingen komt er extra druk op het klein onderhoud te leggen. Met name de beeldkwaliteit van de speeltoestellen en trapvelden zal onder druk komen te staan. Begin 2013 zal er een Speelruimte beleidsplan Molenwaard worden opgesteld. In dit plan zal ondermeer ruim aandacht worden geschonken aan hoe om te gaan met verdere bezuinigingen en andere nieuwe ontwikkelingen zoals "zorgen voor naar zorgen dat". Daarbij kan worden gedacht aan het verminderen van het aantal speelplekken tot een nader vast te stellen minimum niveau en faciliteren van speeltuinverenigingen. Toerisme Op het gebied van toerisme zal de aandacht met name gaan naar het beter benutten van de toeristische potenties van met name het werelderfgoed Kinderdijk. Daarnaast liggen er ook diverse mogelijkheden tot bevordering van het plattelands toerisme. Aandacht voor het zoeken en creëren van netwerken is hierbij van groot belang. 19

42 Molenwaard Beheerdeel 5.4 Kengetallen en meetgegevens In de periode tussen oktober 2012 en januari 2013 zullen verschillende kengetallen en meetgegevens worden verzameld en hieronder gepresenteerd. Daaronder in ieder geval onderstaande. Samen met de gemeenteraden wordt onderzocht welke gegevens of informatie verder nog kan bijdragen aan de uitvoering van de rol van de gemeenteraad. Bibliotheken 2011 lidmaatschappen jeugd lidmaatschappen volwassenen uitgeleende boeken aan jeugd uitgeleende boeken aan volwassenen Openbaar groen 2011 Openbaar groen waarvan: m2 Beplanting m2 Gras m2 Bomen st. Bewonertevredenheid* 2012 (Zeer) tevreden over: Onderhoud openbaar groen, voetpaden, fietspaden en straten onderhoud 78% Onderhoud straatmeubilair 85% * Bron SBGO onderzoek 2012 Speelvoorzieningen 2011 Speelplekken 70 Toestellen 250 Trapvelden 17 Toerisme 2011 Ben & Breakfast s Campings Standplaatsen op campings Monumenten en archeologie 2011 Adviezen monumentencommissie 20 Archeologische onderzoeken 20 Gemeentelijke monumenten Rijksmonumenten in Molenwaard 20

43 Molenwaard Beheerdeel 6. Sociaal Domein 6.1 Financieel overzicht (bedragen x 1.000) HOOFDSTUK 6: SOCIAAL DOMEIN LASTEN: Bijstandverlening Werkgelegenheid Gemeentelijk minimabeleid Maatschappelijke begeleiding en advies Vreemdelingen Wet Maatschappelijke Ondersteuning Participatiebudget Sociaal Cultureel Werk Kinderopvang Voorzieningen Gehandicapten TOTAAL LASTEN BATEN: Bijstandverlening Werkgelegenheid Gemeentelijk minimabeleid Maatschappelijke begeleiding en advies Vreemdelingen Wet Maatschappelijke Ondersteuning Participatiebudget Sociaal Cultureel Werk Kinderopvang Voorzieningen Gehandicapten TOTAAL BATEN MUTATIES RESERVES: Toevoeging aan reserves Onttrekking aan reserves TOTAAL MUTATIES RESERVES SALDO HOOFDSTUK Toelichting en analyse verschillen 2013 t.o.v Het positieve verschil van 386k op dit hoofdstuk wordt voornamelijk veroorzaakt door: Werkgelegenheid ( 168k) De bijdrage in het verliessaldo van werkvoorzieningschap Drechtwerk is in lager. Gemeentelijk minimabeleid ( 100k) Op basis van de begroting van de Regionale Sociale Dienst worden tot een bedrag van minder uitgaven verwacht voor bijzondere bijstand en minimabeleid in vergelijking met de oorspronkelijke gemeentelijke raming voor Wet Maatschappelijke Ondersteuning (84k) Op basis van ervaringscijfers en rekening houdende met aanbestedingsvoordelen kunnen de budgetten voor de WMO en voorzieningen voor gehandicapten worden verlaagd met in totaal Jeugd- en jongerenwerk ( 48) Voor inhuur en advieskosten voor jeugd- en jongerenwerk is in minder budget noodzakelijk dan in

44 Molenwaard Beheerdeel 6.3 Relevante ontwikkelingen Voorziening hulp bij het huishouden In 2012 is de aanbesteding voor hulp bij het huishouden gestart. Het betreft de aanbesteding voor HHZIN en Bemiddelde Hulp. De uitkomsten van de aanbesteding zullen in 2013 worden geïmplementeerd. Financieel zal dit ook consequenties hebben, er zullen investeringskosten gemaakt moeten worden maar met bezuinigingen in het verschiet. Stimuleren Persoons Gebonden Budget In het bezuinigingsvoorstel Wmo is mede het stimuleren van een PGB als maatregel genoemd. Inmiddels is de verantwoording PGB afgeschaft, zodat het hanteren van een PGB voor cliënten gemakkelijker wordt. Vanuit het gemeentelijk loket dient een PGB te worden gestimuleerd. Vanaf 1 januari 2013 zal dit naast de bemiddelde hulp actief worden gedaan. Het stimuleren van een PGB kan ook positieve gevolgen hebben op de begroting, omdat het PGB uurtarief lager ligt dan het zorg in natura uurtarief. Bijstand, Werkgelegenheid en Participatiebudget Bijstandsverlening, werkgelegenheid en besteding van het Participatiebudget wordt voornamelijk uitgevoerd door de GR Regionale Sociale Dienst Alblasserwaard Oost/Vijfheerenlanden en de GR Avelingengroep als verbonden partijen. Beide GR-en zijn betrokken bij het regionale project Samenwerken In Participatie (SIP), waarover de gemeenteraden regionaal zijn geïnformeerd. Het project liep vooruit op de komst van de Wet werken naar vermogen. Deze wet gaat niet door maar de richting van de wet nl. samenwerking in beleid en uitvoering en ontschotting van budgetten wordt regionaal belangrijk gevonden en doorgezet. Het project SIP wordt dus voortgezet. In 2013 wordt duidelijk wat dit gaat betekenen voor de beide GR-en, hun begrotingen en die van de aangesloten gemeenten. Wet maatschappelijke ondersteuning Wat betreft de onderdelen van deze wet die gaan over maatschappelijke zorg en lokale openbare geestelijke gezondheidszorg, zijn er regionale ontwikkelingen. Centrumgemeente Dordrecht beperkt zich nadrukkelijker tot de centrumtaken. Dat betekent dat een aantal taken terugvallen naar de regiogemeenten. Het gaat daarbij om de zorg van kwetsbare inwoners die kampen met o.a. ernstige psychische en gedragsproblemen, zie zorg mijden en/of overlast of huiselijk geweld veroorzaken. De GR Publieke Gezondheid en Jeugd is daar als verbonden partij via levering van plustaken ook bij betrokken. Molenwaard zal deze taken met ingang van 2013 passend naar de lokale problematiek en vraag invullen. Daarvoor is een budget voor kwetsbare burgers beschikbaar. Peuterspeelzalen Op basis van nieuwe wetgeving worden per 1 januari 2013 worden alle peuterspeelzalen opgenomen in het landelijk register. In de gemeente worden conform de wet OKE VVEplekken gecreëerd voor doelgroepkinderen. Implementatie hiervan zal gepaard gaan met een gewijzigde subsidiesystematiek voor peuterspeelzaalwerk. Jeugd- en Jongerenwerk In het kader van een toegekende LEADER subsidie zal het Jongerenwerk in opdracht van de gemeente gedurende een projectperiode van 2 jaar voor de eigen specifieke doelgroep activiteiten coördineren op het terrein van sport, spel en creativiteit. Het streven is om in alle kernen minstens één activiteit te laten plaatsvinden. Initiatief en organisatie liggen bij de jongeren zelf, waardoor zij met een eigen budget in de vorm van een voucher de kans krijgen zich optimaal te ontwikkelen. Specifieke aandacht gaat hierbij uit naar jongeren die niet actief deelnemen aan het verenigingsleven of soortgelijke activiteiten ontplooien en veel op straat zijn te vinden. 22

45 Molenwaard Beheerdeel 6.4 Kengetallen en meetgegevens In de periode tussen oktober 2012 en januari 2013 zullen verschillende kengetallen en meetgegevens worden verzameld en hieronder gepresenteerd. Daaronder in ieder geval onderstaande. Samen met de gemeenteraden wordt onderzocht welke gegevens of informatie verder nog kan bijdragen aan de uitvoering van de rol van de gemeenteraad. Bijstand en werkgelegenheid 2011 Uitkeringsgerechtigden Schuldhulpverleningstrajecten Verstrekkingen zorg/minimabeleid Sociale werkvoorziening 2011 Sw-ers Sw-ers op wachtlijst Peuterspeelzalen 2012 Peuterspeelzalen dat VVE aanbiedt Kinderen op VVE-plek Wmo managementinformatie 2011 meldingen zorgnetwerk Wmo-contacten met burgers intakegesprekken oplossingen buiten voorzieningen Wmo aanvragen voorzieningen toegekende voorzieningen Uitgaven rolstoelvoorzieningen Uitgaven aantal woonvoorzieningen Uitgaven aantal vervoersvoorzieningen Mantelzorgondersteuning 2011 Geregistreerde mantelzorgers Ondersteunde mantelzorgers ondersteund Deelnemers trainingen en cursussen en bijeenkomsten Deelnemers dag van de mantelzorg Rapportcijfer mantelzorgondersteuning vanuit mantelzorgers 23

46 Molenwaard Beheerdeel 7. Volksgezondheid en milieu 7.1 Financieel overzicht (bedragen x 1.000) HOOFDSTUK 7: VOLKSGEZONDHEID EN MILIEU LASTEN: Openbare gezondheidszorg Jeugdgezondheidszorg uniform deel Jeugdgezondheidszorg maatwerk deel Afvalverwijdering en afvalverwerking Riolering en waterzuivering Milieubeheer Lijkbezorging Baten reinigingsrechten en afvalstoffenheffing Baten rioolrechten Baten begraafplaatsrechten TOTAAL LASTEN BATEN: Openbare gezondheidszorg Jeugdgezondheidszorg uniform deel Jeugdgezondheidszorg maatwerk deel Afvalverwijdering en afvalverwerking Riolering en waterzuivering Milieubeheer Lijkbezorging Baten reinigingsrechten en afvalstoffenheffing Baten rioolrechten Baten begraafplaatsrechten TOTAAL BATEN MUTATIES RESERVES: Toevoeging aan reserves Onttrekking aan reserves TOTAAL MUTATIES RESERVES SALDO HOOFDSTUK Toelichting en analyse verschillen 2013 t.o.v Het positieve verschil van 17k binnen dit hoofdstuk wordt voornamelijk veroorzaakt door: Volksgezondheid ( 34k) Dit gaat om de bekende 1,196 per inwoner voor Verzuip jij je toekomst? en de inflatiecorrectie. Jeugdgezondheidszorg ( 47K) Op het onderdeel JGZ is minder opgenomen als betaling ten behoeve van het consortium. Milieubeheer ( 22k) De bijdrage aan de Milieudienst ZHZ is op basis van de begroting van deze dienst lager. 24

47 Molenwaard Beheerdeel 7.3 Relevante ontwikkelingen Volksgezondheid Na vaststelling van de nieuwe GR Publieke Gezondheid en Jeugd wordt gewerkt aan de implementatie van de nieuwe opzet van bestuur, uitvoeringsorganisatie, ambtelijke advisering en financiering. Daarin wordt nadrukkelijker dan voorheen een onderscheid gemaakt naar de wettelijke taken en de niet verplichte taken van de GR. De gemeenten bepalen wat facultatief aanvullend wordt afgenomen afhankelijk van de lokale situatie. In vervolg daarop volgt verder onderzoek naar en de vaststelling van de meest passende financiering en verdeelsleutel van de kosten van de GR en vertaling naar de begroting van de GR en die van de gemeenten. Jeugdgezondheidszorg De transitie naar integrale Jeugdgezondheidszorg door het daartoe gesubsidieerde zorgaanbiedersconsortium Rivas/Careijn heeft in 2012 plaatsgevonden. De GR Publieke Gezondheid en Jeugd vervult met ingang van 2013 de rol van subsidiecontractbeheerder namens de aangesloten gemeenten. Logopedische Dienst In 2012 is in opdracht van het Algemeen Bestuur van de Logopedische Dienst Kring Sliedrecht onderzoek gedaan naar de toekomstige invulling van de taken op het gebied van logopedie. In 2013 zullen de uitkomsten van het onderzoek tot concrete besluiten leiden. Uitvoering Molenwaard Duurzaam Molenwaard neemt deel aan het energieconvenant Alblasserwaard-Vijfheerenlanden en hebben daarmee verklaard het energieverbruik in 3 jaar tijd (vanaf september 2011) met 10% te reduceren. In 2013 zullen we energiebesparende maatregelen nemen om deze doelstelling te realiseren. Ook zullen we ons richten op duurzame inkoop en aanbesteding. Bij de realisatie van nieuwe gebouwen en bij onderhoud, renovatie en verbouw van onze bestaande gebouwen nemen we duurzaamheid integraal mee in het ontwerp en begroting. Lokale en regionale duurzame energie projecten, geïnitieerd door derden, met uitzondering van de toepassing van grootschalige windenergie worden positief tegemoet getreden door zoveel mogelijk planologische belemmeringen weg te nemen, medewerking te verlenen aan haalbaarheidsonderzoeken en de initiatieven waar mogelijk te koppelen aan de eigen projecten. Milieu: Regionaal uitvoeringsniveau (RUN) Met ingang van 2013 zal gewerkt gaan worden volgens de normen van het RUN. Het RUN houdt onder meer in dat alle gemeenten in de regio Zuid-Holland Zuid aan eenzelfde minimum uitvoeringsniveau dienen te voldoen en daarvoor ook gelden beschikbaar dienen te stellen. Met name binnen de taakvelden Regulering en Toezicht/Handhaving zal de budgettering veranderen. De middelen zullen gerichter worden ingezet. De kerntaken zullen gericht zijn op het borgen van de belangen:veiligheid, gezondheid, leefbaarheid en duurzaamheid. Het RUN zal niet of geen noemenswaardige gevolgen hebben voor de totale milieubegroting. 25

48 Molenwaard Beheerdeel 7.4 Kengetallen en meetgegevens In de periode tussen oktober 2012 en januari 2013 zullen verschillende kengetallen en meetgegevens worden verzameld en hieronder gepresenteerd. Daaronder in ieder geval onderstaande. Samen met de gemeenteraden wordt onderzocht welke gegevens of informatie verder nog kan bijdragen aan de uitvoering van de rol van de gemeenteraad. Volksgezondheid - Verantwoording Uitvoeringsprogramma s volksgezondheidsbeleid door GGD - Verantwoordingsgegevens Rivas jeugdgezondheidszorg Riolering 2010 Rioolaansluitingen particulier Rioolaansluitingen bedrijven Afvalwater Vrijvervalriolering waarvan 120 km. Geschieden systeem 59 km Gemengd systeem 61 km Pomp- en vacuumunits Rioolgemalen (gemeente) 38 Rioolgemalen (Waterschap) 13 Milieu 2011 Milieuvergunningen 14 Meldingen 38 Last onder dwangsom 5 Klachten 89 Bewonertevredenheid* 2012 (Zeer) tevreden over: Vuilophaal- en straatreiniging 91% * Bron SBGO onderzoek

49 Molenwaard Beheerdeel 8. Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting 8.1 Financieel overzicht (bedragen x 1.000) HOOFDSTUK 8: RUIMTELIJKE ORDENING EN VOLKSHUISVESTING LASTEN: Ruimtelijke Ordening Woningexploitatie Overige volkshuisvesting Omgevingsvergunningen Exploitatie woningbouwgrond TOTAAL LASTEN BATEN: Ruimtelijke Ordening Woningexploitatie Overige volkshuisvesting Omgevingsvergunningen Exploitatie woningbouwgrond TOTAAL BATEN MUTATIES RESERVES: Toevoeging aan reserves Onttrekking aan reserves TOTAAL MUTATIES RESERVES SALDO HOOFDSTUK Toelichting en analyse verschillen 2013 t.o.v Het positieve verschil van 183k op dit hoofdstuk wordt voornamelijk veroorzaakt door: Bestemmingsplannen ( 35k) De kosten voor het actualiseren van bestemmingsplannen zijn structureel lager. Structuurvisies ( 98k) In 2012 zijn voor het laatst tot een bedrag van middelen beschikbaar gesteld voor het opstellen van structuurvisies voor de gemeenten Graafstroom en Nieuw-Lekkerland. Leges omgevingsvergunningen ( 165k) De opbrengst aan leges voor omgevingsvergunningen wordt op basis van ervaringscijfers en verwachtingen voor lager geraamd dan voor Verkoop grond algemeen ( 223k) In de Kadernota 2012 is voor het jaar geraamd in verband met verkoop van tafelzilver. Bouwgrondexploitaties ( 0k) De geraamde winst- en verliesnemingen voor de verschillende bouwgrondplannen worden verrekend met de risicoreserve grondexploitaties. 27

50 Molenwaard Beheerdeel 8.3 Relevante ontwikkelingen Contourenbeleid provincie Zuid-Holland De provincie Zuid-Holland heeft een plan van aanpak ruimtelijke kwaliteit opgesteld. Onderdeel hiervan is het tijdelijk proefdraaien met ruimtelijke kwaliteit, met loslating van de strikte handhaving van de bebouwingscontouren in door Gedeputeerde Staten aan te wijzen gebieden. Dit experiment levert input op voor een verdere aanpassing van de regelgeving voor het buitengebied, waarbij mogelijk de harde bebouwingscontouren worden losgelaten. Afronding actualisatie en digitalisering bestemmingsplannen De Wet ruimtelijke ordening dwingt gemeenten om te beschikken over actuele en digitaal beschikbare bestemmingsplannen per 1 juli Vanaf 2010 is een extra inspanning gepleegd om aan deze verplichting te kunnen gaan voldoen. Voor de kernen van Nieuw- Lekkerland en Graafstroom alsmede het buitengebied van Graafstroom zijn actuele en digitale bestemmingsplannen vastgesteld. Plannen voor de kernen van Liesveld en de buitengebieden van Nieuw-Lekkerland en Liesveld zijn in procedure gebracht. Naar verwachting zal voor 1 juli 2013 worden voldaan aan de wettelijke verplichting, indien dit niet gehaald wordt zullen in 2013 de laatste werkzaamheden hiervoor worden uitgevoerd. 8.4 Kengetallen en meetgegevens In de periode tussen oktober 2012 en januari 2013 zullen verschillende kengetallen en meetgegevens worden verzameld en hieronder gepresenteerd. Daaronder in ieder geval onderstaande. Samen met de gemeenteraden wordt onderzocht welke gegevens of informatie verder nog kan bijdragen aan de uitvoering van de rol van de gemeenteraad. Bouwbeleid Verwezen wordt naar het Jaarverslag van het bouwbeleid (WABO). De gemeente is op grond van de wetgeving verplicht hoe intensief de wettelijke taken met betrekking tot het omgevingsrecht (oa Wabo) worden uitgevoerd. Ook is er een jaarlijkse verantwoordingsplicht om verslag te doen van de wijze waarop ze uitvoering geeft aan haar wettelijke taken. Dit jaarverslag en de vooruitblik worden sinds de komst van de Wabo jaarlijks in het eerste kwartaal geproduceerd en de gemeenteraden ter kennisgeving aangeboden. Hierbij wel de drie meest bekende kengetallen: Bouwbeleid 2011 Bouwvergunningen verleend Bouwvergunningen geweigerd Bestemmingsplanwijzigingen 28

51 Molenwaard Beheerdeel 9. Financiering en algemene dekkingsmiddelen 9.1 Financieel overzicht (bedragen x 1.000) HOOFDSTUK 9: FINANCIERING EN ALGEMENE DEKKINGSMIDDELEN LASTEN: Geldleningen en uitzettingen korter dan 1 jaar Overige financieringsmiddelen Geldleningen en uitzettingen langer dan 1 jaar Algemene uitkering Gemeentefonds Algemene baten en lasten Uitvoering wet WOZ Baten OZB gebruikers Baten OZB eigenaren Baten roerende woon- en bedrijfsruimten Baten toeristenbelasting Baten hondenbelasting Lasten heffing en invordering belastingen TOTAAL LASTEN BATEN: Geldleningen en uitzettingen korter dan 1 jaar Overige financieringsmiddelen Geldleningen en uitzettingen langer dan 1 jaar Algemene uitkering Gemeentefonds Algemene baten en lasten Uitvoering wet WOZ Baten OZB gebruikers Baten OZB eigenaren Baten roerende woon- en bedrijfsruimten Baten toeristenbelasting Baten hondenbelasting Lasten heffing en invordering belastingen TOTAAL BATEN MUTATIES RESERVES: Toevoeging aan reserves Onttrekking aan reserves TOTAAL MUTATIES RESERVES SALDO HOOFDSTUK Toelichting en analyse verschillen 2013 t.o.v Het negatieve verschil van 1.080k op dit hoofdstuk wordt voornamelijk veroorzaakt doo Algemene uitkering gemeentefonds ( 2.004k) De algemene uitkering uit het gemeentefonds is in 2013 enerzijds 3,2 miljoen hoger door de ontvangst van 40% van de zg. Arhi-uitkering. Anderzijds is de uitkering 1,2 miljoen lager als gevolg van de herindeling en de doorwerking van rijksbezuinigingen. Uitvoering Wet WOZ ( 200K) Door de overheveling van de kosten voor uitvoering van de Wet WOZ van GR de Waard naar de gemeenten ontstaat op dit onderdeel een saldo effect van 200k. Kadernota 2013 ( 150k) Conform de Kadernota 2013 zijn op dit hoofdstuk twee stelposten opgenomen voor re-allocatie van middelen en ombuigingen van voorzieningen (fysieke middelen) tot respectievelijk en

52 Molenwaard Beheerdeel Onroerende zaakbelastingen ( 100k) Conform de Zomernota 2012 is een structurele meeropbrengst aan OZB geraamd van Algemene reserve ( 450k) Conform de Kadernota 2013 is voor het jaar 2013 een uitname uit de algemene reserve voorzien van Reserve Ruimte voor Inwoners (3.589k) Tot een bedrag van 3,5 miljoen worden middelen toegevoegd aan de (algemene) reserve Ruimte voor Inwoners. 9.3 Relevante ontwikkelingen Structurele lasten gedekt door structurele baten Eén van de criteria die de provincie Zuid-Holland hanteert bij het toekennen van repressief toezicht is dat structurele lasten gedekt moeten zijn door structurele baten. Bij de toetsing van dit gegeven is het overzicht van incidentele laste en baten van belang. Immers, na eliminatie van alle incidentele baten en lasten resteert een begroting met alleen nog structurele lasten en structurele baten. Afgezien van dit toezichtscriterium is een structureel sluitende begroting een belangrijk instrument bij het streven naar een financieel gezonde gemeente. Nieuw beleid mits voldoende financiële dekking Gelet op de financiële positie van de gemeenten Graafstroom, Liesveld en Nieuw- Lekkerland is er in principe geen ruimte voor het implementeren van nieuw beleid. De gemeenteraden hebben aangegeven dat investeren in de samenleving onontkoombaar is, wanneer we willen bereiken dat er een omslag van zorgen voor, naar zorgen dat bereikt wordt. Alleen wanneer die relatie wordt gelegd kan sprake zijn van investeringen. Dit kader is ook nadrukkelijk betrekken bij de voorbereidingen voor de begroting Kwantificeren gewenste hoogte van het weerstandsvermogen In de paragraaf Weerstandsvermogen van en voor de drie gemeenten is een berekening opgenomen van het weerstandsvermogen. Daarmee is duidelijk geworden welke mogelijkheden de gemeenten hebben om financiële tegenvallers op te vangen zonder dat daarvoor een beleidswijziging nodig is. Duidelijk inzicht en kwantificeren van risico s In de paragraaf Weerstandsvermogen zijn ook de risico s van de gemeente Molenwaard benoemd en gekwantificeerd. Het totaal van deze risico s is vervolgens betrokken bij de bepaling van de weerstandscapaciteit. Deze risico s worden jaarlijks, bij het opmaken van de jaarrekening en de begroting, beoordeeld en geactualiseerd. Transparant en helder inzicht in toerekening van kosten Teneinde te kunnen vaststellen of álle kosten en 100% daarvan worden toegerekend aan de betreffende heffingen is het noodzakelijk dat een transparant en helder inzicht bestaat in de wijze waarop die toerekening plaatsvindt. Eerst op basis daarvan kan worden bepaald of de rechten en tarieven ook inderdaad 100% kostendekkend zijn. Harmonisatie van tarieven Gelet op de herindeling per 1 januari 2013 zijn de afgelopen jaren de verschillende belastingtarieven van de drie gemeenten op elkaar afgestemd. De harmonisatie is daarbij zo veel als mogelijk in drie gelijke stappen gerealiseerd. Burgers en bedrijven hebben hierdoor gefaseerd kunnen wennen aan de wijziging van de belastingdruk met ingang van

53 Molenwaard Beheerdeel Jaarlijkse inflatiecorrectie tarieven belastingen en heffingen Voor het tarievenbeleid is als algemeen uitgangspunt vastgesteld dat de gemeentelijke belastingen en heffingen in principe alleen met het inflatie-percentage worden gecorrigeerd. Daarbij wordt uitgegaan van de prijsmutatie BBP zoals deze door het ministerie van Binnenlandse Zaken ieder jaar wordt bekendgemaakt in de septembercirculaire. Voor de uitwerking hiervan wordt verwezen naar de paragraaf Lokale Heffingen. 9.4 Kengetallen en meetgegevens In de periode tussen oktober 2012 en januari 2013 zullen verschillende kengetallen en meetgegevens worden verzameld en hieronder gepresenteerd. Daaronder in ieder geval onderstaande. Samen met de gemeenteraden wordt onderzocht welke gegevens of informatie verder nog kan bijdragen aan de uitvoering van de rol van de gemeenteraad. Rente De rente voor kasgeld is voor 2013 geraamd op 3,5%. De gemiddelde rente over de afgesloten langlopende geldleningen bedraagt 3,6%. De rente die wordt toegevoegd aan reserves is 2%. Reserves en voorzieningen Voor de algemene reserve is een minimumbedrag vastgesteld van 3 miljoen. Voor de risicoreserve grondexploitaties wordt gestreefd naar 2,8 miljoen. Voor de reserve WMO is een maximum aangegeven van Inflatie De inflatie-correctie voor belastingen en heffingen is voor 2013 vastgesteld op 2%. 31

54 Molenwaard Beheerdeel 10. Bedrijfsvoering 10.1 Financieel overzicht (bedragen x 1.000) HOOFDSTUK 10: BEDRIJFSVOERING LASTEN: Saldo van kostenplaatsen Kostenplaats managementteam Kostenplaats afdeling middelen Kostenplaats afdeling bestuursondersteuning Kostenplaats afdeling klantencontact Kostenplaats afdeling buitenruimte Kostenplaats afdeling ontwikkeling Kostenplaats algemene personeelskosten Kostenplaats organisatieontwikkeling Kostenplaats huisvesting Molenwaard Kostenplaats materieel en vervoermiddelen Kostenplaats facilitaire kosten Kostenplaats automatisering Kostenplaats Molenwaard nabij Kostenplaats specifieke projecten TOTAAL LASTEN BATEN: Saldo van kostenplaatsen Kostenplaats managementteam Kostenplaats afdeling middelen Kostenplaats afdeling bestuursondersteuning Kostenplaats afdeling klantencontact Kostenplaats afdeling buitenruimte Kostenplaats afdeling ontwikkeling Kostenplaats algemene personeelskosten Kostenplaats organisatieontwikkeling Kostenplaats huisvesting Molenwaard Kostenplaats materieel en vervoermiddelen Kostenplaats facilitaire kosten Kostenplaats automatisering Kostenplaats Molenwaard nabij Kostenplaats specifieke projecten TOTAAL BATEN MUTATIES RESERVES: Toevoeging aan reserves Onttrekking aan reserves TOTAAL MUTATIES RESERVES SALDO HOOFDSTUK Toelichting en analyse verschillen 2013 t.o.v Het positieve verschil van 567k op dit hoofdstuk wordt voornamelijk veroorzaakt door: Toerekening uren Ten opzichte van 2012 worden tot een bedrag van 400k meer uren toegerekend aan investeringen en bouwgrondprojecten. Rente Op het onderdeel Saldo van kostenplaatsen wordt het saldo van rentelasten en toegerekende rente verantwoord. Dit saldo is ten opzichte van positiever. 32

55 Molenwaard Beheerdeel Overgehevelde budgetten GR De Waard ( 54K) Door de overheveling van de kosten voor burgerzaken, WMO en WOZ naar respectievelijk de hoofdstukken 1, 6 en 9 is op dit onderdeel een saldo effect ontstaan van 54k Relevante ontwikkelingen Ook voor de organisatie is 2013 het eerste jaar als gemeente Molenwaard. Door de omgekeerde herindeling zal de impact van de herindeling zelf vele malen kleiner zijn dan bij traditionele herindelingen. De organisatie bestaat feitelijk al 2,5 jaar en heeft zich zowel geredeneerd vanuit de inhoud, de werkprocessen en de bedrijfscultuur al goed op de nieuwe bestuurlijke situatie kunnen voorbereiden. Voor de ambtelijke organisatie zijn de belangrijkste ontwikkelingen enerzijds het implementeren van de Strategische Visie als veranderende denk- en werkwijze richting de gemeenschap(pen) binnen de gemeente Molenwaard in combinatie met de implementatie van Molenwaard Nabij, het dienstverlenings- en huisvestingsconcept Anderzijds is ook de ambities om tot regionale opschaling van de ambtelijke organisatie te komen een relevante ontwikkeling. De tijd zal uitwijzen op welke manier al deze ontwikkelingen elkaar kunnen versterken Kengetallen en meetgegevens In de periode tussen oktober 2012 en januari 2013 zullen verschillende kengetallen en meetgegevens worden verzameld en hieronder gepresenteerd. Daaronder in ieder geval onderstaande. Samen met de gemeenteraden wordt onderzocht welke gegevens of informatie verder nog kan bijdragen aan de uitvoering van de rol van de gemeenteraad. Formatie en bezetting 2011 Aantal fte s Feitelijke bezetting Bestemmingsplanwijzigingen Personeelsopbouw 2011 Man/Vrouw >55 Ziekteverzuim 2011 Gemiddeld ziekteverzuim Frequentie ziekteverzuim 33

56 Molenwaard Beheerdeel PARAGRAFEN 34

57 Molenwaard Beheerdeel 1. Weerstandsvermogen De paragraaf weerstandsvermogen geeft een indicatie in welke mate het vermogen van een gemeente toereikend is om financiële tegenvallers op te vangen zonder dat het beleid moet worden aangepast. Getracht is om goed inzicht te verschaffen waarbij alle risico s zo evenwichtig mogelijk financieel in beeld zijn gebracht. Deze paragraaf weerstandsvermogen is als volgt ingedeeld; 1. Samenvatting en conclusies. 2. Berekening benodigd weerstandsvermogen. 3. Berekening beschikbare weerstandscapaciteit. 4. Uitgangspunten. 1 Samenvatting en conclusies. Op basis van de uitgangspunten is het volgende weerstandsvermogen berekend. Omschrijving Molenwaard Benodigd weerstandsvermogen structureel Benodigd weerstandsvermogen eenmalig Totaal benodigd weerstandsvermogen (B) Af: beschikbaar weerstandscapaciteit (A) Weerstandsratio (A/B) Norm is 1 0,9 De omvang van het weerstandsvermogen is voor gemeente Molenwaard positief. In tegenstelling tot het afgelopen jaar zijn veel risico s het afgelopen jaar in omvang kleiner geworden of zijn afgedekt binnen de begroting. Het is van belang een realistisch beeld te scheppen, zelfs wanneer er veel onzekerheden zijn in economische groei of op het gebied van grote schommelingen op macro-niveau. Hoewel de omvang van de reserves nauwelijks zijn toegenomen maar de risico s wel in omvang kleiner zijn geworden is het ratio ook omhoog gegaan. Door de beperkte omvang van de reserves heeft deze exponent een grote invloed op de weerstandsratio. Afhankelijk van de economische ontwikkelingen bestaat de mogelijkheid dat de gemeente tot verdere afwaardering van de grondexploitaties wordt gedwongen. De positieve stand kan dan snel en stevig omslaan. De mogelijkheden om het weerstandsvermogen te versterken, zijn echter beperkt en van de economische ontwikkeling afhankelijk. In de berekening van het structurele weerstandsvermogen zijn de effecten van de ombuigingen impliciet meegenomen. Met andere woorden: de ombuigingen zijn meegenomen bij het duiden van de financiële gevolgen en de kanspercentages. Extra weerstandsvermogen voor het geval dat ombuigingen niet worden gerealiseerd, is zodoende niet bepaald. Oordeelsvorming weerstandsvermogen De berekende weerstandsratio is ten opzichte van de begroting 2012 van 0,6 naar 0,93 gestegen. Deze stijging houdt voor 0,11 verband met een overboeking vanuit de reserve riolering voor de risicoreserve van de grondexploitatie. Ook het feit dat allerlei ombuigingen ten opzichte van begroting 2012 beter zijn verwerkt, heeft een positief effect. In de berekening voor 2012 zit een verwacht verlies van voor de grondexploitaties. Aangezien bij de jaarrekening 2011 het verlies is genomen, is de berekening voor 2013 hiervoor worden geschoond. Tenslotte is het grondareaal aan de Oostzijde van Nieuw-Lekkerland als stille reserve voor ingeboekt. 35

58 Molenwaard Beheerdeel De ontwikkeling van het weerstandsvermogen: Jaarrekening Jaar Weerstandsratio 0,9 0,6 0,9 0,9 Het weerstandsvermogen is ten opzichte van 2012 verbeterd. De onzekerheden omtrent de ontwikkeling van het gemeentefonds, de uitkomsten van de grondexploitaties en de kosten van de bedrijfsvoering zijn fors. Er is vanwege allerlei exogene factoren nauwelijks reden om een verdere verbetering van het weerstandsvermogen te verwachten. 2. Berekening benodigd weerstandsvermogen. Op basis van de uitgangspunten is de berekening van het benodigde weerstandsvermogen als volgt: Omschrijving Kans Totale omvang Risico omvang Benodigd Jaarlijks terugkerende risico's (Kans * Risico) 1 Algemene uitkering 75% Dividenden Eneco en BNG 75% Bedrijfsvoering 75% a Bedrijfsvoering taakstelling 75% Onroerende zaakbelasting 0% Stijging rentelasten ivm herfinanciering 0% Afval kosten 0% Afval baten 0% Bijdrage omgevingsdienst 50% Leges bouwvergunningen 50% Wachtgelden wethouders 75% a Brandweer (basiszorg) box 1 25% b Brandweer overhead box 5 100% c Brandweer huisvesting box 4 25% d Ombuigingsmogelijkheden brandweer 50% e Ombuigingsmogelijkheden brandweer lokaal 25% Leges publiekszaken 25% Wegen, openbare verlichting 25% Openbaar groen 25% Riolering kosten 25% Riolering baten 0% Grafrechten kosten 25% Grafrechten baten 50% Onderwijshuisvesting 50% Onderwijsbegeleiding, leerplicht etc. 0% Leerlingenvervoer 25% Bibliotheken 50% a Toonkunst muziekschool 75% Exploitatiekosten sport 25% Opbrengsten sport 50% a Verhuur, mediation Excelsior 50% Exploitatiekosten dorpshuizen 25% Opbrengsten dorpshuizen 25% I-Deel sociale zaken 75% b W- deel Sociale Zaken 25% WSW sociale werkplaatsen 75% WMO 0% Peuterspeelzalen 25% Planschade risico 50% GGD jeugd- en gezondheidszorg 75% Taakstelling incidentele opbrengsten 50% Totaal

59 Molenwaard Beheerdeel Eenmalige Risico s Eenmalige risico's Gemeente Molenwaard Grondexploitaties Kans Volume Risico Boekwaarde investeringen (programma 3) Nog te realiseren opbrengsten Voorzieningen Boekverliezen activa Uitzetting bij Landsbanki IJSLAND 0% Verwachting is 100% 0 Verstrekte gemeentegaranties: Overig 5% Woningbouw WSW 0% Woningbouw 0% Totaal Totaal benodigd weerstandsvermogen voor jaarlijkse en eenmalige financiele risico's: De berekende eenmalige risico s voor de grondexploitatie zijn op het MPG 2011 en de exploitatieberekening voor het Woonleefhart/langerak-Zuid van maart 2012 gebaseerd. Per de eindejaarsnota worden de uitkomsten van het MPG 2012 vastgesteld. 3. Berekening beschikbare weerstandscapaciteit. Beschikbare Weerstandcapaciteit Kans Volume chikbare capaciteit Omschrijving 1. Algemene reserve 100% Risicoreserve grondexploitatie 100% Onbenutte belastingcapaciteit gedurende % Verwachte resultaten grondexploitaties in % a: af geplande winstnemingen voor riolering, wegenbeheer etc Stille reserves gebouwen 25% Stille reserves gronden 25% Totaal beschikbaar : Totaal Ad 1. Algemene reserve. Dit betreffen de reserves die minimaal door de gemeenten per 1 januari 2013 worden ingebracht. Op deze reserves liggen geen claims. Ad 2. Risicoreserve grondexploitatie. Het betreft de beschikbare boekhoudkundige reserve. Met deze reserve zijn de financiele risico s in verband met grondexploitatie voor 75% afgedekt. Eventuele verliezen kunnen direct ten laste van deze reserve worden opgevangen. Ad 3. Onbenutte belastingcapaciteit. De capaciteit is op basis van de tarieven van 2013 berekend en aangezien het inzetten van de belastingcapaciteit direct effectueerbaar is jaarlijkse onbenutte capaciteit met de factor 3 vermenigvuldigd. Met deze verhoging is onbenutte belastingcapaciteit op basis van de artikel 12 norm volledig ingevuld. Het is toegestaan om belastingtarieven boven de artikel 12 norm vast te stellen. Ad 4 (a). De resultaten grondexploitaties. De resultaten zijn op de berekeningen van het MPG 2011 en de exploitatieberekening voor het Woonleefhart / Langerak Zuid van maart 2012 gebaseerd. Uit de verwachte resultaten van de grondexploitaties zijn winstnemingen voor de reserve riolering en de voorziening voor wegenbeheer gepland. Deze winstnemingen zijn bij de genoemde reserve en voorziening reeds meegenomen. 37

60 Molenwaard Beheerdeel Ad 5. Stille reserves gronden. Aan de stille reserve is voor 25% het winstpotentieel van het in bezit zijnde grondareaal aan de Oostzijde van Nieuw-Lekkerland toegevoegd. Volgens de structuurvisie is woningbouw mogelijk. 4. Uitgangspunten Het benodigde weerstandsvermogen moet de financiële risico s van een gemeente afdekken. Als definitie van een risico geldt: kans * financiële gevolgen. Bij de vaststelling van de hoogte van het weerstandsvermogen gaat het om: Dat per onderwerp de financiële gevolgen worden vastgesteld; de financiële gevolgen zijn vastgesteld op basis van ervaring en bedragen die in de begroting zijn opgenomen; Dat per onderwerp een kanspercentage voor de mogelijkheid van een andere situatie wordt vastgesteld; Dat omwille van eenvoud de volgende kanspercentages zijn genomen: 75%, 50%, 25% en 0%. Een kans van 0% veronderstelt niet dat er geen andere situatie zich kan voordoen. Het kanspercentage is afgerond naar beneden op 0%. De financiële gevolgen kunnen eenmalig zijn. Bijvoorbeeld het verlies op een project maar ook jaarlijks. Voor jaarlijkse gevolgen wordt een factor van 3 aangehouden. De factor 3 houdt verband met de termijn die noodzakelijk is om het beleid te wijzigen. Bijstelling van beleid is soms binnen 1 jaar mogelijk. Denk aan aanpassing van het OZBtarief. Soms vergt het jaren om een beleid te wijzigen. Bijvoorbeeld het afbouwen van subsidies of het uittreden uit een gemeenschappelijke regeling. Grondexploitatie. Hiervoor gelden de uitgangspunten uit de nota Grondbeleid. De uitkomsten zijn op het MPG 2011 en de grondexploitatie voor het woonleefhart/langerak Zuid van maart 2012 gebaseerd. Het MPG 2012 zal ultimo 2012 worden vastgesteld. De financiële gevolgen zullen in de berekening van het weerstandsvermogen per ultimo 2012 worden meegenomen. 38

61 Molenwaard Beheerdeel 2. Verbonden Partijen Inleiding Gemeente Molenwaard is in 2013 de opvolger van de voormalige drie gemeenten Graafstroom, Liesveld en Nieuw- Lekkerland die op ophielden te bestaan. De gemeente Molenwaard is de juridische opvolger van deze drie gemeenten. In deze paragraaf wordt onder meer beschreven welke relatie de gemeente heeft met een desbetreffende GR. Wat zijn de risico s die aan deze partijen verbonden zijn? Hoe groot is de omvang van de begroting? En welk beoogd nut heeft een desbetreffende GR? Deze paragraaf probeert hierin verhelderend te zijn. Achtereenvolgens zullen de volgende punten in deze paragraaf aan de orde komen: Lijst van Gemeenschappelijke Regelingen Feiten en achtergronden per Gemeenschappelijke Regeling Stichtingen Vennootschappen Gemeenschappelijke Regelingen (GR) Hieronder staan de Gemeenschappelijke Regelingen waarmee Molenwaard verbonden is: GR Samenwerkingsverband regio ZHZ (Veiligheidsregio) GR Gezondheid en Jeugd Zuid- Holland Zuid GR Omgevingsdienst Zuid- Holland Zuid GR Sportpark Souburgh GR HVC- Gevudo GR SVHW (Samenwerkingsverband Vastgoedinformatie Heffing en Waarde bepaling) GR Avelingen Groep GR Regionale Sociale Dienst Gorinchem GR Huisvuilophaaldienst Waardlanden GR Alblasserwaard Vijfheerenlanden GR Bureau Openbare Verlichting Lek- Merwede GR Logopedische dienst Hierna de feiten en achtergronden per Gemeenschappelijk Regeling 39

62 Molenwaard Beheerdeel Naam verbonden partij Veiligheidsregio Zuid-Holland zuid Vestigingsadres verbonden partij Noordendijk RR Dordrecht Soort verbonden partij Gemeenschappelijke regeling met openbaar lichaam Wanneer ontstaan sinds 1 januari 2010 (ontstaan uit een afsplitsing van de regio Zuid- Holland zuid. Doel van de verbonden partij De veilgheidsregio stelt zich ten doel de de Wet Veiligheidsregio's uit te voeren. Dit op het gebied van crisisbeheersing, rampenbestrijding, brandweerzorg, geneeskunde en als veiligheidsadviseur. Deelnemende partijen Alblasserdam, Binnenmaas, Cromstrijen, Dordrecht, Giessenlanden, Gorinchem, Hardinxveld-Giessendam, Hendrik-Ido- Amabacht, Korendijk, Leerdam, Molenwaard, Oud-Beijerland, Papendrecht, Sliedrecht, Strijen, Zederik en Zwijndrecht. Bestuurlijke vertegenwoordiging de Burgemeester heeft zitting in het AB Bestuurlijke structuur Er is zowel een AB als een DB. Dhr. Brok is voorzitter van het DB. Verder bestaat het AB uit 17 leden (de gemeenten en haar vertegenwoordigers.) het 18ste AB-lid is de voorzitter en dit is altijd de burgemeester van Dordrecht, in dit geval Dhr. Brok. Sturing of toezicht door de gemeente? Sturing Omvang begroting verbonden partij Jaarlijkse gemeentelijke bijdrage Waar is bijdrage op gebaseerd? Inwoneraantal, inbreng gemeentelijke budgetten formatie Ontvangt de verbonden partij subsidie Nee van de gemeente? Overige ontwikkelingen De ambulancedienst valt als afzondeerlijke entiteit vanaf 1 januari 2013 onder de Veiligheidsregio. De ambulancedienst brengt voldoende weerstandsvermogen in. Risico's De tekorten die kunnen ontstaan bij de regio dienen te worden opgevangen. Als hier binnen de regio geen middelen meer voor aanwezig zijn, dienen de gemeenten het tekort te dragen. Dit zal dan plaatsvinden op basis van inwoneraantal voor wat betreft de regiobegroting. Overige tekorten of overschotten zullen worden verevend naar ieders financiele inbreng van gemeentelijke bijdragen per 1 januari Het weerstandsvermogen van de VRZHZ zal in 2013 opnieuw worden vastgesteld. Het samenwerkingsverband heeft een aantal algemene taken ter ondersteuning van de deelnemende gemeenten en voert daarnaast een aantal taken uit op het gebied van brandweer, gezondheidszorg, milieu. De taken worden uitgevoerd door de bestuursdienst, de regionale brandweer, de regionale GGD en de regionale milieudienst die feitelijk de Omgevingsdienst is gaan heten. Er is nu sprake van een doorbelasting vanuit de omgevingsdienst naar de regio. De gemeenten zijn op grond van de WGR en de gemeenschappelijke regeling mede verantwoordelijk voor de tekorten van de regio op basis van het aantal inwoners. Diverse dienstonderdelen van de regio en in het bijzonder de Omgevingsdienst hebben de afgelopen jaren te kampen gehad met financiële tekorten. Hierdoor hebben alle deelnemende partijen een extra inwonerbijdrage betaald. In 2009 is de GR Veiligheidsregio opgericht welke officieel per 1 januari 2010 van start is gegaan. De dienstonderdelen GHOR en Brandweer maken geen deel meer uit van de regio Zuid Holland Zuid. Binnen het samenwerkingsverband Zuid Holland Zuid zijn in 2009 drie bestuurscommissies ingesteld die voorstellen integraal beoordelen en aan het dagelijks bestuur te afhandeling voorleggen. 40

63 Molenwaard Beheerdeel Naam verbonden partij GR Publieke Gezondheid & Jeugd Zuid - Holland Zuid Vestigingsadres verbonden partij Noordendijk RR Dordrecht Soort verbonden partij Gemeenschappelijke regeling met openbaar lichaam Wanneer ontstaan 1-jul-12 Doel van de verbonden partij De GR heeft tot taak een bijdrage te leveren aan en het behartigen van de belangen van de deelnemende gemeenten op het gebied van publieke gezondheid en onderwijs. Deelnemende partijen Alblasserdam, Binnenmaas, Cromstrijen, Dordrecht, Giessenlanden, Gorinchem, Hardinxveld-Giessendam, Hendrik-Ido- Amabacht, Korendijk, Leerdam, Molenwaard, Oud-Beijerland, Papendrecht, Sliedrecht, Strijen, Zederik en Zwijndrecht. Bestuurlijke vertegenwoordiging Bestuurlijke structuur Formeel is de regeling een voortzetting van de GR ZHZ. De deelnemende colleges wijzen zelf afgevaardigde in het bestuur aan. Er is een gewogen stem naar rato van het inwonertal. Er is een AB, DB en een voorzitter aangewezen door de gemeente Dordrecht. Verder is er de mogelijkheid een adviescommissie in te stellen en is er een auditcommissie ingesteld. Sturing of toezicht door de gemeente? Sturing Omvang begroting verbonden partij ,000 daarnaast wordt circa voor de jeugdzorg aan Jaarlijkse gemeentelijke bijdrage Rivas via de GR beschikbaar gesteld. Waar is bijdrage op gebaseerd? Inwonerbijdrage en Rivas (op basis van contract) Ontvangt de verbonden partij subsidie Nee van de gemeente? Risico's De tekorten die kunnen ontstaan bij de regio dienen te worden opgevangen. Als hier binnen de regio geen middelen meer voor aanwezig zijn, dienen de gemeenten het tekort te dragen. Dit zal dan plaatsvinden op basis van inwoneraantal. De GR heeft tot taak, vanuit het beginsel van verlengd lokaal bestuur een bijdrage te leveren aan het behartigen van gemeenschappelijke belangen van de deelnemende gemeenten, teneinde een evenwichtige en voorspoedige ontwikkeling in het gebied te bevorderen. De behartiging van belangen geschiedt door het bepalen van de hoofdlijnen van gewenste ontwikkelingen door middel van sturing, ordening, integratie en in voorkomende gevallen uitvoering op het terrein van publieke gezondheid en onderwijs. 41

64 Molenwaard Beheerdeel Naam verbonden partij De omgevingsdienst Zuid-Holand Zuid Vestigingsadres verbonden partij Postbus AJ Dordrecht Soort verbonden partij Gemeenschappelijke regeling met openbaar lichaam en per 1 juli 2012 afgescheiden van de regio Zuid Holland Wanneer ontstaan Zuid Doel van de verbonden partij Behartigen van belangen van de deelnemende gemeenten op het gebied van milieu Deelnemende partijen Alblasserdam, Binnenmaas, Cromstrijen, Dordrecht, Giessenlanden, Gorinchem, Graafstroom, Hardinxveld-Giessendam, Hendrik-Ido- Amabacht, Korendijk, Leerdam, Liesveld, Nieuw- Lekkerland, Oud- Beijerland, Papendrecht, Sliedrecht, Strijen, Zederik en Zwijndrecht. Ook de omgevingsdienst participeert in het proces. Bestuurlijke betrokkenheid Bestuurlijke structuur Sturing of toezicht door de gemeente? Omvang begroting verbonden partij Het AB bestaat uit leden van de Colleges van B & W 's uit de deelnemende gemeenten en de provincie ZH uit hun midden worden aangewezen. Elke gemeente heeft een afvaardiging in het AB sturing 22 miljoen op basis van afgenomen diensten en inwonerbijdrage Op basis van inwonertal Neen Jaarlijkse gemeentelijke bijdrage Waar is bijdrage op gebaseerd? Ontvangt de verbonden partij subsidie van de gemeente? Risico's De omgevingsdienst beschikt over een weerstandsratio van 0,9 zijnde ruim 1 miljoen. De omgevingsdienst kampt budgettair met risico dat de aanloopkosten niet worden terugverdiend. De Omgevingsdienst ZHZ is in 2010 opgericht en vormgegeven. De uitvoering van de taken door de dienst is gestart per 1 januari De oprichting van een omgevingsdienst komt tegemoet aan de eisen, die burger en ondernemer aan provincie en gemeenten stellen ten aanzien van kwaliteit en continuïteit van uitvoering van taken op het terrein omgevingsbeheer. De Omgevingsdienst ZHZ voert wettelijke taken binnen het omgevingsrecht uit, behandelt klachten van burgers en meldingen van bedrijven en ondersteunt opdrachtgevers bij duurzame ruimtelijke ontwikkeling en beheer. 42

65 Molenwaard Beheerdeel Naam verbonden partij Sportpark Souburgh Vestigingsadres verbonden partij Vinkenpolderweg AV Alblasserdam Soort verbonden partij Gemeenschappelijke regeling met openbaar lichaam Wanneer ontstaan Doel van de verbonden partij Het instandhouden en exploiteren van de sportvelden op het sportpark Souburgh, gelegen op de grens van de gemeenten Alblasserdam en Molenwaard. Deelnemende partijen Gemeente Molenwaard en Alblasserdam Bestuurlijke betrokkenheid Wethouder heeft zitting in het AB Sturing of toezicht door de gemeente? Sturing Omvang begroting verbonden partij Jaarlijkse gemeentelijke bijdrage Waar is bijdrage op gebaseerd? Op basis van de afkomst van de leden uit de 2 gemeenten. Ontvangt de verbonden partij subsidie Ja van de gemeente? Risico's Mogelijke extra kosten kunnen zich voordoen als extra onderhoud noodzakelijk is. De GR beschikt over voldoende weerstandsvermogen. Gemeente Molenwaard is aangesloten bij dit sportpark samen met de gemeente Alblasserdam. Er kunnen op het sportpark diverse sporten worden uitgeoefend. Op het sportpark liggen diverse sportvelden en veel mensen uit de gemeente Molenwaard en inwoners uit andere omliggende gemeenten komen hier sporten. In 2011 is een geheel nieuwe overeenkomst tot stand gekomen en zijn de statuten uit 1989 gewijzigd. Er zijn nieuwe afspraken gemaakt ten opzichte van de verdeling van kosten en het doen van investeringen. Verder is er een werkgroep in het leven geroepen die aanbevelingen heeft gedaan om bezuinigingen door te voeren. De bezuinigingen zijn opgenomen voor het jaar

66 Molenwaard Beheerdeel Naam verbonden partij Gevudo / HVC Afvalcentrale Vestigingsadres verbonden partij Postbus AJ Dordrecht Soort verbonden partij Gemeenschappelijke regeling met openbaar lichaam Wanneer ontstaan Doel van de verbonden partij Het op milieuverantwoorde wijze verwerken van ons afval Deelnemende partijen Gemeenten Alblasserdam, Binnenmaas, Dordrecht, Giessenlanden, Gorinchem, Hardinxveld- Giessendam, Hendrik-Ido-Ambacht, Leerdam, Molenwaard, Papendrecht, Sliedrecht, Strijen, Zederik en Zwijndrecht. Bestuurlijke vertegenwoordiging Bestuurlijke structuur Sturing of toezicht door de gemeente? Omvang begroting verbonden partij Jaarlijkse gemeentelijke bijdrage Waar is bijdrage op gebaseerd? Ontvangt de verbonden partij subsidie van de gemeente? Risico's Wethouder Milieu De gemeenten hebben zitting als leden in het Algemeen Bestuur Sturing ( Gevudo) nihil. De gemeente betaalt via Reinigingdienst Waardlanden de verwerkingskosten van grof, GFT en restafval. Op basis van inwonertal Nee Alle risico's m.b.t. de bedrijfsvoering en marktontwikkeling binnen de afvalverwerking vormen een risico. Bij Gevudo is voldoende weerstandsvermogen aanwezig. Deze gemeenschappelijke regeling is in het leven geroepen om de vuilverbranding in de regio Zuid-Holland zuid te regelen. De afvalverbrandingsinstallatie is in 2006 overgedragen aan HVC te Alkmaar. De gemeente is op grond van de WGR en de gemeenschappelijke regeling mede verantwoordelijk voor de tekorten op basis van het aantal inwoners. 44

67 Molenwaard Beheerdeel Naam verbonden partij Vestigingsadres verbonden partij Soort verbonden partij Wanneer ontstaan Doel van de verbonden partij Deelnemende partijen SVHW (Samenwerkingsverband Vastgoedinformatie Heffing en Waardebepaling Rijksstraatweg 3 B 3286 LS Klaaswaal Gemeenschappelijke regeling met openbaar lichaam Sinds De regeling is in het leven geroepen om een zo'n doelmatig mogelijke uitvoering te geven aan de heffing en vorderingen van belastingen, de uitvoering van de WOZ en de uitvoering van onder meer de BAG en de WKPB. Gemeenten Alblasserdam, Albrandswaard, Barendrecht, Bergambacht, Bernisse, Binnenmaas, Boskoop, Brielle, Cromstrijen, Dirksland, Goedereede, Hardinxveld-Giessendam, Hellevoetsluis, Korendijk, Molenwaard, Nederlek, Oud- Beijerland, Ouderkerk, Schoonhoven, Strijen, Vlist, Zuidplas, waterschap Hollandse Delta en GR RAD Hoeksche Waard. Bestuurlijke vertegenwoordiging Wethouder Financien Bestuurlijke structuur Het DB wordt gekozen door de leden van het AB. De AB-leden worden gekozen door de Colleges van de deelnemende partijen en wijst uit haar midden een lid aan als vertegenwoordiger. Sturing of toezicht door de gemeente? Sturing Omvang begroting verbonden partij Jaarlijkse gemeentelijke bijdrage Waar is bijdrage op gebaseerd? Het aantal objecten Ontvangt de verbonden partij subsidie Nee van de gemeente? Risico's De begroting is sluitend en het SVHW heeft een gezonde financiele structuur. De SVHW is belast met de uitvoering wet WOZ en heffing en invordering van gemeentelijke belastingen. De voormalige gemeente Nieuw- Lekkerland was al eerder aangesloten bij deze organisatie. Per 1 januari 2011 zijn ook de gemeenten Graafstroom en Liesveld toegetreden. 45

68 Molenwaard Beheerdeel Naam verbonden partij Avelingen Groep Vestigingsadres verbonden partij Postbus AE Gorinchem Soort verbonden partij Gemeenschappelijke regeling met openbaar lichaam Wanneer ontstaan 1-jan-77 Doel van de verbonden partij Het uitvoeren van de Wet sociale Werkvoorziening (WsW). Dit door op zo'n doelmatig mogelijke wijze de taken en bevoegdheden op het terrein van gesubsidieerde arbeid en arbeidsre-integratie te behartigen. Deelnemende partijen Gemeenten Molenwaard, Leerdam, Zederik, Gorinchem, Lingewaal, Giessenlanden en Hardinxveld- Giessendam. Bestuurlijke betrokkenheid In het AB en het DB zit wethouder van der Vlist die van het DB ook voorzitter is. Bestuurlijke structuur Alle gemeenten hebben een vertegenwoordiging in het AB. Het DB wordt gekozen en benoemd door get AB. Sturing of toezicht door de gemeente? Sturing Omvang begroting verbonden partij Jaarlijkse gemeentelijke bijdrage Waar is bijdrage op gebaseerd? Op basis van een verdeelsleutel van onder meer de Algemene Uitkering en het aantal inwoners Ontvangt de verbonden partij subsidie Neen van de gemeente? Risico's De eventuele tekorten zijn voor rekening van de deelnemende partijen. Alle risico's die voorvloeien uit de bedrijfsvoering dienen door de gemeenten te worden opgevangen. Het weerstandsvermogen van de Avelingen Groep ligt onder het gewenste niveau. Deze gemeenschappelijke regeling is belast met het behartigen van de belangen van de gemeenten op het terrein van de sociale werkvoorziening en het op een bedrijfsmatige wijze aanbieden van trajecten en diensten op het terrein van de gesubsidieerde arbeid. 46

69 Molenwaard Beheerdeel Naam verbonden partij Regionale Sociale Dienst (RSD) Vestigingsadres verbonden partij Stadhuisplein AX Gorinchem Soort verbonden partij Gemeenschappelijke regeling met openbaar lichaam Wanneer ontstaan 2006 Doel van de verbonden partij De RSD is belast met de uitvoering van de Wet Werk en Bijstand en alle andere wetten en regelingen op het terrein van de sociale zekerheid, de RSD voert uit namens de deelnemende gemeenten. Deelnemende partijen Gemeenten Molenwaard, Gorinchem, Giessenlanden, Hardinxveld- Giessendam, Leerdam, Lingewaal en Zederik. Bestuurlijke betrokkenheid De Wethouder sociaal heeft zitting in het DB. In het AB zijn enkele raadsleden vertegenwoordigd. Sturing of toezicht door de gemeente? Sturing Omvang begroting verbonden partij Jaarlijkse gemeentelijke bijdrage Waar is bijdrage op gebaseerd? De apparaatskosten worden berekend op basis van de maatstafen van het gemeentefonds.. Ontvangt de verbonden partij subsidie Neen. van de gemeente? Risico's De deelnemende partijen staan samen garant voor de GR. Risico's waarvan de kans groot is dat deze zich voordoen zijn met name de inburgeringsmiddelen die richting 2014 in zijn geheel zijn afgebouwd en de educatiegelden die dan tot mogelijk 50% worden gekort. Verder dient de reserve inkomensdeel van de RSD voor de opvang van de tekorten op minimaal 5% te blijven. De afgelopen jaren diende de reserve telkens te worden aangevuld door de gemeenten. Gelet op de recessie blijft het weerstandsvermogen een punt van aandacht. De dienst is ooit door de toenmalige A8 gemeenten opgedragen de volledige verantwoordelijkheid en de uitvoering van de taken en bevoegdheden op grond van en krachtens de Wet Werk en Bijstand, het Besluit bijstandsverlening zelfstandigen, de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijke arbeidsongeschikte werknemers, de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijke arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen, de Wet Inburgering, de Wet Kinderopvang en de Wet Educatie en Beroepsonderwijs. Daarnaast voert de dienst in volledige verantwoordelijkheid de taken en bevoegdheden voor de gemeenten uit op het terrein van integrale schuldhulpverlening en is zij voor de gemeenten belast met de afgifte van verklaringen op grond van de Wet schuldsanering natuurlijke personen. 47

70 Molenwaard Beheerdeel Naam verbonden partij GR Huisvuilophaaldienst Waardlanden Vestigingsadres verbonden partij Postbus AN Gorinchem Soort verbonden partij Gemeenschappelijke regeling met openbaar lichaam Wanneer ontstaan 1 september 2010 Doel van de verbonden partij Het op milieuverantwoorde wijze ophalen en verwerken van afval. Deelnemende partijen Bestuurlijke betrokkenheid Molenwaard, Leerdam, Zederik, Gorinchem, Giesselanden en Hardinxveld- Giessendam De wethouder Milieuzaken heeft zitting in het AB Sturing of toezicht door de gemeente? Sturing Omvang begroting verbonden partij Jaarlijkse gemeentelijke bijdrage Een berekening op basis van een vast te stellen verdeelsleutel zijn Waar is bijdrage op gebaseerd? het aantal huisaansluitingen. Dit wordt voorcalculatorisch gedaan. Ontvangt de verbonden partij subsidie Neen van de gemeente? Risico's Waarlanden is tot op heden een gezonde en gestructureerde organisatie. Veel risico's zijn er niet behalve de onvoorziene tegenvallers. Dit kunnen we scharen onder de bedrijfsrisico's. Waardlanden beschikt over voldoende weerstandsvermogen. De gemeenschappelijke regeling Reinigingsdienst Waardlanden verzorgt het ophalen van huishoudelijk en bedrijfsafval in de gemeenten Giessenlanden, Gorinchem, Graafstroom, Hardinxveld-Giessendam, Liesveld, Nieuw-Lekkerland en Zederik. De gemeente is aansprakelijk voor de tekorten van de regeling op basis van het aantal huishoudelijke percelen in de gemeente. Per 1 juli 2010 zijn de gemeente Gorinchem en Hardinxveld- Giessendam toegetreden en is op grond van deze uitbreiding de gemeenschappelijke regeling herzien. Ook is de oorspronkelijke naam "GGNZ" in Reinigingsdienst Waardlanden gewijzigd. In 2012 heeft Waardlanden een sluitende begroting gepresenteerd. 48

71 Molenwaard Beheerdeel Naam verbonden partij GR Alblasserwaard-Vijfheerenlanden Vestigingsadres verbonden partij Stadhuisplein AZ Gorinchem Soort verbonden partij Gemeenschappelijke regeling met openbaar lichaam Wanneer ontstaan 2009 (na afsplitsing regio ZHZ als subregio) Doel van de verbonden partij Het vergroten van de regionale bestuurskracht in de regio AV. En het bevorderen van de regionale samenwerking op sociaal, fysiek, economisch en bestuurlijk gebied en de openbare orde. Deelnemende partijen Gemeenten Molenwaard, Gorinchem, Leerdam, Hardinxveld- Giessendam en Zederik. Bestuurlijke betrokkenheid Burgemeester is lid van het DB. Verschillende burgemeesters zijn trekker van "domeinen". Wethouders zijn vertegenwoordigd in het AB Bestuurlijke structuur Het betreft een regionaal dualismemodel waarbij de duale rollen van de 8 raden en colleges zijn vastgesteld. De raden stellen de kaders op en controleren deze. De GR heeft een uniform bestuur dat fungeert als algemeen en dagelijks bestuur. Sturing of toezicht door de gemeente? Sturing Omvang begroting verbonden partij Jaarlijkse gemeentelijke bijdrage Waar is bijdrage op gebaseerd? Op basis van inwonertal Ontvangt de verbonden partij subsidie Neen van de gemeente? Risico's Risico's zijn klein en beheersbaar. Dit komt mede door de kleine omvang van de organisatie en de hoeveelheid deelnemers. De regio AV beschikt over voldoende weerstandsvermogen. De 8 gemeenten in de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden die deelnemen aan de gemeenschappelijke regeling Zuid-Holland zuid vormen daarnaast de regio Alblasserwaard en Vijfheerenlanden. Formeel is de regio een commissie die is ingesteld door het Algemeen Bestuur van de regio Zuid-Holland zuid. De regio behartigt een aantal taken waarvan de belangen zich alleen richten op de deelnemende gemeenten in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden. De gemeente is op grond van de WGR en de gemeenschappelijke regeling mede verantwoordelijk voor de tekorten van de regio op basis van het aantal inwoners. 49

72 Molenwaard Beheerdeel Naam verbonden partij Bureau Openbare Verlichting Vestigingsadres verbonden partij Abachtsstraat 1 e 3371 XA Hardinxveld- Giessendam Soort verbonden partij Gemeenschappelijke regeling met openbaar lichaam Wanneer ontstaan 2011 Doel van de verbonden partij Het leveren van een bijdrage aan het beheer van de Openbare Verlichting in de bij de GR aangesloten gebieden. Deelnemende partijen Bestuurlijke betrokkenheid Bestuurlijke structuur Gemeenten Molenwaard, Gorinchem, Giessenlanden, Hendrik-Ido- Ambacht, Leerdam, Liesveld, Papendrecht, Vianan en Zederik. Het AB en DB bestaat uit leden van de deelnemende gemeenten die door de eigen Colleges van B & W's uit de deelnemenede gemeenten uit hun midden worden aangewezen. Elke gemeente heeft een afvaardiging in het AB Sturing of toezicht door de gemeente? sturing Omvang begroting verbonden partij Jaarlijkse gemeentelijke bijdrage Waar is bijdrage op gebaseerd? Aantal lichtmasten per gemeente Ontvangt de verbonden partij subsidie Neen van de gemeente? De beheersorganisatie kent weinig risico's welke door het Algemeen Bestuur door middel van een algemene reserve volledig zijn Risico's afgedekt. Door andere wetgeving (energiewet, aanbestedingsbeleid) zijn 12 gemeenten een samenwerking gestart betreffende de openbare verlichting. Doel hiervan was het organiseren van een Europese aanbesteding en het bundelen van (inkoop) kracht van de 12 individuele gemeenten teneinde door een centrale aansturing van het administratieve beheer ( bureau OVL) de kwaliteit te verhogen. Ook was uit oogpunt van rechtmatigheid, doelmatigheid en transparantie de scheiding tussen administratief en technisch beheer wenselijk. Per 1 januari 2008 zijn 14 gemeenten in de regio Zuid-Holland Zuid een samenwerking gestart op het gebied van het onderhoud en het administratief beheer van de openbare verlichting in hun gemeenten. Voordien waren het onderhoud en het contractbeheer van de openbare verlichting in één hand. Sinds 1 januari 2008 is het onderhoud in handen van één opdrachtnemer, en wordt het (contract)beheer met instemming van de gemeenten uitgevoerd door het Bureau OVL Lek-Merwede B.V. Dit bureau voert de administratie, coördineert de werkzaamheden, beheert het contract en stuurt de zaken aan. 50

73 Molenwaard Beheerdeel Naam verbonden partij Logopedische dienst Vestigingsadres verbonden partij Veerweg 5 b 3351 HB Papendrecht Soort verbonden partij Gemeenschappelijke regeling met openbaar lichaam Wanneer ontstaan 1967 Doel van de verbonden partij Opsporing van vroegtijdige onderkenning van problemen in de spraak- en taalontwikkeling, registratie hiervan, collectieve preventie door advisering en voorlichting aan risicogroepen, bevordering van een zo'n groot mogelijke participatie van de doelgroep aan logopedische zorg, controle van specifieke groepen, systemische uitvoering van curatieve taken, het tot stand brengen van structuur met als doel de continuiteit van de preventieve en curatieve taken te waarborgen. Deelnemende partijen Gemeenten Alblasserdam, Giessenlanden, Hardinxveld- Giessendam, Molenwaard, Papendrecht, Sliedrecht en Zederik. Bestuurlijke vertegenwoordiging Afvaardiging in het algemeen bestuur door Wethouder Onderwijs Sturing of toezicht door de gemeente? Sturing Omvang begroting verbonden partij Jaarlijkse gemeentelijke bijdrage Waar is bijdrage op gebaseerd? Op basis van inwonertal Ontvangt de verbonden partij subsidie Nee van de gemeente? Risico's Een eventueel exploitatietekort zal moeten worden gedragen door de deelnemende partijen. Bij de logopedische dienst is voldoende weerstandsvermogen aanwezig. Het bevorderen dat leerlingen van het basisonderwijs voldoen aan de eisen welke worden gesteld op logopedisch gebied, hetgeen omvat het horen, de primaire mondfunctie, de ademhaling en de stemgeving, is de taak van deze gemeenschappelijke regeling. Het aantal inwoners van de gemeente in enig jaar is bepalend voor de gemeentelijke bijdrage. 51

74 Molenwaard Beheerdeel Stichtingen De gemeente neemt deel in een aantal stichtingen zoals de stichting tot Instandhouding van Molens in de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden en de stichting Werelderfgoed Kinderdijk (SWEK). Deze stichtingen hebben tot taak het bevorderen van de instandhouding van koren- en watermolens in de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden. Verder is de gemeente verbonden aan de stichting O2A5. Dit is een stichting voor het openbaar onderwijs in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden. Vennootschappen De gemeente heeft deelnemingen in de volgende ondernemingen te weten: - Eneco Holding N.V. - Oasen N.V. Zuid-Holland - Bank Nederlandse Gemeenten - Rom-S / deelneming B.V. (100% aandelen voor )/C.V. (kapitaal verstekt voor en aandelen participatie in de beheer bv voor Het financiële risico strekt zich uit tot de waarde van de deelneming. Hoewel in de balans de aankoopprijs van de aandelen als waarde is opgenomen, strekt het risico zich feitelijk uit tot de economische waarde van het aandelenpakket indien deze hoger ligt dan de aankoopprijs. Eneco Holding N.V. De gemeente is aandeelhouder van de N.V. Eneco en heeft een vertegenwoordiger in de Raad van Commissarissen. N.V. Eneco verzorgt de elektriciteitsvoorziening in een deel van zuidwestelijk Nederland. Met gespecialiseerde dienstverlening draagt N.V. Eneco bij aan zo laag mogelijke kosten van maatschappelijke voorzieningen voor de burger. Eneco is als gevolg van de splitsingswet voor 1 januari 2011 binnen haar bedrijf de taken in verband distributie (netwerk) en productie/handel te scheiden. Oasen N.V. Zuid-Holland De gemeente is aandeelhouder van de NV Oasen, en heeft een afgevaardigde in de vergadering van aandeelhouders. De NV Oasen is de maatschappij die is belast met de drinkwatervoorziening in een groot gebied van Zuid-Holland. Bank Nederlandse Gemeenten De gemeente is aandeelhouder van de Bank Nederlandse Gemeenten, maar heeft geen afvaardiging in het bestuur. De Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) is de bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijk belang. Met gespecialiseerde dienstverlening draagt de BNG bij aan zo laag mogelijke kosten van maatschappelijke voorzieningen voor de burger. ROM-S Beheer BV Doel van deze ontwikkelingsmaatschappij is het verbeteren van de leefbaarheid in de regio waarbij het behoud en versterking van de sector transport en logistiek voorop staan. Hieronder valt het ontwikkelen en exploiteren van een aantal regionale vrachtwagenparkeerplaatsen. 52

75 Molenwaard Beheerdeel 3. Onderhoud Kapitaalgoederen Inleiding Met de term kapitaalgoederen worden objecten bedoeld die de gemeente in de openbare ruimte heeft gerealiseerd zoals: openbare verlichting, wegen, verkeersborden, straatmeubilair, speeltoestellen, openbaar groen, sportfaciliteiten, onderwijshuisvesting, gemeentehuis, brandweerkazerne, cultuur- en welzijnsaccommodaties. In deze paragraaf over het onderhoud van kapitaalgoederen wordt het beleidskader voor het onderhoud van kapitaalgoederen globaal weergegeven en de financiële consequenties die hiervan het gevolg zijn. Deze paragraaf moet op grond van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) ten minste de kapitaalgoederen wegen, riolering, water, groen en gebouwen bevatten. Hieruit volgt dat er een relatie bestaat tussen deze paragraaf en op één na (Economie) alle programma s: Bestuur en Veiligheid (gebouwen), Verkeer en vervoer (wegen en water), Cultuur en recreatie (gebouwen en groen), Sociale en maatschappelijke ontwikkeling (gebouwen) en Ruimtelijke vitaliteit (riolering). Die relatie bestaat eruit dat het kapitaalgoed een bijdrage levert aan het programma(doel) en dat het beleid ten aanzien van de bij die programma s horende kapitaalgoederen in deze paragraaf nader wordt uitgewerkt. Kapitaalgoederen verdienen om drie redenen aandacht: 1. Zonder kapitaalgoederen worden de gemeentelijke doelen niet bereikt. Zo zijn voor het geven van onderwijs schoolgebouwen nodig. Water, wegen en bruggen zijn onmisbaar voor de economische ontwikkeling van een gemeente. Openbare verlichting en de inrichting van het openbaar groen leveren een bijdrage aan de sociale veiligheid. De riolering draagt bij aan de realisering van de milieudoelstellingen. 2. Kapitaalgoederen leggen blijvend een groot beslag op de begroting, ze kosten geld. Die exploitatiekosten bestaan uit de kosten van groot en klein onderhoud, calamiteitenonderhoud, beheer, inspecties, dekking van risico s, kapitaallasten (rente en afschrijving) en (eventueel) overhead. Deze kosten komen jaarlijks terug in de begroting. 3. Kapitaalgoederen bepalen in belangrijke mate gezicht van de gemeenten. Gaten in het wegdek, scheefliggende stoeptegels, kapotte lantaarnpalen, onveilige groenvoorzieningen en dat soort zaken zijn bekende voorbeelden van ergernissen bij de burgers. Een adequate aanpak van dit soort zaken draagt in hoge mate bij aan een goede dienstverlening en een positief imago van de gemeente. Het onderhoud van kapitaalgoederen wordt integraal aangepakt. Investeringen aan het rioleringsstelsel worden zoveel mogelijk gecombineerd met activiteiten van het beheerplan Wegen en/of andere infrastructurele werken. Beheer Openbare ruimte Een belangrijke stap in de aanloop naar de gemeente Molenwaard is de harmonisatie van het beheer. In het afgelopen jaar zijn de beheerplannen van de openbare ruimte geharmoniseerd. De beheerplannen geven een beeld van de budgetten die langjarig nodig zijn om de openbare ruimte sober en doelmatig te onderhouden. In de plannen wordt aangegeven hoe de gemeente haar zorgplicht voor de openbare ruimte invult. Op basis van de beheerplannen worden jaarlijks uitvoeringsplannen gemaakt. Verder beschikken we begin 2013 over een integraal beheersysteem Openbare Ruimte waardoor er een verbeterd inzicht is in het areaal, kwaliteit en kosten. Hierdoor kan planmatig onderhoud worden uitgevoerd en is een adequate sturing mogelijk. 53

76 Molenwaard Beheerdeel In de afgelopen periode is er een notitie kapitaalgoederen opgesteld waarin sturing wordt gegeven aan de wijze waarop de gemeente op een verantwoorde wijze de kapitaalgoederen met beperkte middelen beheert. Uit de notitie blijkt dat de budgetten voor beheer van openbare ruimte krap maar voldoende zijn. Op basis van het beheerplan zijn de kosten opgenomen in de begroting. Uitzondering hierop vormen de budgetten voor wegenbeheer. Om de financiering om te buigen naar 100 % structureel, wordt vanaf 2013 het budget voor wegen jaarlijks met verhoogd. Voor de overige producten geldt dat er middelen zijn opgenomen voor onderhoud en vervanging, waarbij er op een sobere en doelmatige manier onderhoud wordt uitgevoerd. Het onderhoud wordt uitgevoerd volgens beeldkwaliteit niveau B en de minimale norm voor de technische kwaliteit. Specifieke informatie per product wordt in het vervolg van deze paragraaf verder uitgewerkt. Bezuiniging Openbare ruimte In de begroting is op de kapitaalgoederen een extra bezuiniging van doorgevoerd die invloed heeft op het klein onderhoud (o.a. beeldkwaliteit). De bezuinigingen betreffen de producten onderhoud straatmeubilair (-10 %), onderhoud spelen (-16 %), onderhoud verkeersmiddelen (-4 %), onderhoud water (-10 %), verlaging kosten elektra Openbare verlichting (-8 %) en verwerken afvalstoffen groen (- 10 %). Naast deze kaasschaaf is nog een extra taakstelling op het beheer van kapitaalgoederen opgenomen oplopend tot in Om die taakstelling te kunnen zullen voorstellen worden voorbereid die enerzijds aansluiten bij het thema Actieve burger, ondersteunende gemeente en anderzijds mogelijk ook nog verdere versobering. Door de bezuinigingen komt er extra druk op het onderhoud te liggen. Echter binnen het onderhoud wordt er naar gestreefd om zoveel mogelijk te voorkomen dat er (extra) achterstallig onderhoud ontstaat. Belangrijk is dat kapitaalvernietiging wordt voorkomen. Bij de onderhoudsplannen is dit dan ook een belangrijk afwegingskader met het doel om zo effectief mogelijk met de middelen om te gaan. Wegen Voor de onderhoudssituatie van wegen geldt dat de onderhoudsachterstand toeneemt en dat de budgetten te laag zijn. De strategie voor de komende periode richt zich voor wegen dan ook op een duidelijke prioritering, het bundelen van werken en het streven naar een sobere inrichting bij aanleg. Bij de uitvoering wordt er binnen groot onderhoud zoveel mogelijk integraal gewerkt, waarbij er een directe afstemming is met de rioolplanning en andere producten binnen openbare ruimte. Dit komt duidelijk tot uitdrukking in de uitvoeringsplannen wegen en riolering die jaarlijks worden opgesteld. Er wordt naar gestreefd de onderhoudsachterstand zoveel mogelijk te beperken en kapitaalvernietiging te voorkomen. Vanwege de beperkte middelen wordt de financiering vanaf 2013 omgebogen naar 100 % structureel en zal het budget jaarlijks met worden verhoogd. Civieltechnische Kunstwerken Het onderhoud van de civieltechnische kunstwerken omvat het onderhoud aan bruggen, grote duikers, glooiingen en steigers. Groot onderhoud aan de vestingwerken van Nieuwpoort is niet in de huidige begroting en beheerplannen opgenomen. Gezien het karakter en de omvang vormt dit een belangrijk aandachtspunt. 54

77 Molenwaard Beheerdeel In het laatste kwartaal van 2012 wordt het areaal civieltechnische kunstwerken opnieuw geïnventariseerd en geïnspecteerd. De hieruit voortvloeiende gegevens zullen worden geïmplementeerd in het nieuwe beheerpakket Openbare Ruimte. Op basis van het beheerplan, de inspectie gegevens, en het beheerpakket zal planmatig onderhoud worden gepleegd. In 2013 zijn investeringen voor het vervangen en renoveren van kunstwerken in de begroting opgenomen. De investeringen omvatten onder andere een betonnen brug in Ottoland en diverse houten bruggen verspreid in de gemeente Molenwaard. Riolering en Water Riolering Binnen riolering is het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) het resultaat van de wettelijke verplichting dat gemeenten een vastgestelde rioleringsnota moeten hebben. Voor de gemeente is het GRP vooral een politiek / strategisch stuk. Voor derden is het GRP vooral een plan van aanpak waarin afspraken zijn vastgelegd. Op dit moment wordt gewerkt aan het nieuwe geharmoniseerde vgrp Molenwaard. Op basis van de Wet verankering en bekostiging van gemeentelijke watertaken moet de zorgplicht voor afvalwater, hemelwater en grondwater in dit beleidstuk worden verwerkt. Het vgrp zal in de eerste maanden van 2013 aan het bestuur worden aangeboden, zodat deze gebruikt kan worden voor de begroting 2014 en verder. In het huidige uitvoeringsplan Wegen en Riolering wordt nog gewerkt met de planning en middelen uit de huidige rioleringsplannen. Voor de begroting 2014 zullen deze voor het onderdeel riolering aangepast worden aan het nieuwe vgrp. Samenwerking Waterschap Het landelijk feitenonderzoek is via het afvalwaterakkoord tussen de gemeenten en Waterschap vertaald en heeft voor de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden geleid tot een regionaal feitenonderzoek. De uitkomsten van dit feitenonderzoek worden nu verder gezamenlijk uitgewerkt in een aantal business cases om zo te komen tot een kostenreductie in de afvalwaterketen en in een vermindering van personele kwetsbaarheid in de afvalwaterketen. Baggerplan De baggerplannen zijn in 2012 afzonderlijk voor de drie gemeenten vastgesteld. Deze zijn op elkaar afgestemd en kunnen dus ook als één baggerplan worden gezien. Met behulp van de afgestemde planning en dezelfde uitgangspunten wordt de komende jaren gebaggerd. Beheerplan Water In 2011 is een geharmoniseerd beheerplan Water opgesteld. In het beheerplan is het onderhoud van de oevers, de beschoeiingen en de ronde duikers opgenomen. Het uitvoeren van groot onderhoud en vervangingen is in de afgelopen periode niet uitgevoerd waardoor grote achterstanden zijn ontstaan. De komende tijd wordt naast klein onderhoud extra aandacht gegeven aan groot onderhoud en vervanging. Om te voldoen aan de extra bezuinigingsopgave op kapitaalgoederen wordt op het budget van het klein onderhoud Water 10% bezuinigd. In relatie tot de integrale aanpak wordt een deel van de middelen voor Water ingezet bij reconstructies van wegen en riolering en voor het overige deel zal aan het einde van elk jaar een jaarplan worden vastgesteld. 55

78 Molenwaard Beheerdeel Openbare verlichting Het beheer en onderhoud van de Openbare Verlichting wordt uitgevoerd volgens het beheerplan Openbare Verlichting. Op basis van dit beheerplan zijn kosten opgenomen in de begroting. Er wordt een zo goed mogelijk verlichtingsniveau nagestreefd waarbij gebruik wordt gemaakt van efficiënte verlichtingsmiddelen. Er wordt rekening gehouden met de eisen op het gebied van verkeersveiligheid, duurzaamheid, openbare orde, sociale beleving en woon- en leefbaarheid. Eind 2011 is opnieuw een Europese aanbesteding geweest voor het onderhoud aan de openbare verlichting van 12 regionale samenwerkende gemeenten. Heijmans Techniek en Mobiliteit is als winnaar uit de bus gekomen en verzorgt per 1 januari 2012 het onderhoud aan de Openbare Verlichting. Per 1 januari 2012 is ook de GR Bureau OVL ingegaan. De GR Bureau OVL is een centrale beheerunit die de administratie voert en het onderhoudscontract beheert voor de 12 regionale gemeenten. Binnen het onderhoud is de kwaliteit afgenomen en is er een achterstand ontstaan in het vervangen van oude verlichting. In de komende periode wordt naast het normale onderhoud extra aandacht gegeven aan vervangen van deze oude verlichting. Gemeentelijke gebouwen Het gemeentelijk vastgoedbeheer is nogal gefragmenteerd in de werkorganisatie ingebed. Bij de totstandkoming van werkorganisatie De Waard in 2009 is de organisatie van verhuur en dagelijks beheer van de gemeentelijke gebouwen wat onderbelicht gebleven. Een ambtelijke werkgroep heeft zich daarom ingezet om hierin structuur te brengen en te adviseren over een doelmatige beheersstructuur. Inmiddels zijn hier in organisatorische zin enkele stappen gezet. Momenteel wordt gewerkt aan strategische beleidskaders voor het vastgoed dat eigendom is van de toekomstige gemeente Molenwaard. In dat document zal ondermeer worden ingegaan op de organisatorische inbedding van het vastgoedbeleid. Van nagenoeg alle gemeentelijke gebouwen zijn op dit moment meerjarige onderhoudsplanningen (MJOP s) beschikbaar. Uitzondering hierop zijn op dit moment nog sporthal De Klipper te Nieuw-Lekkerland en enkele kerktorens die in gemeentelijk eigendom zijn. Als dit is afgerond zal de link naar de beschikbare middelen worden gemaakt waarbij, rekening houdend met de opgelegde bezuinigingsopgave, prioriteiten worden gesteld. Zoals hierboven al werd aangegeven zijn wij momenteel bezig met het formuleren van gemeentelijk vastgoedbeleid. Hierbij zal de gemeentelijke vastgoedportefeuille, de organisatie, het beleid en het beheer daarvan zorgvuldig tegen het licht worden gehouden. Doel hiervan is te komen tot een heldere taakverdeling en goede procesafspraken over de diverse disciplines die raken aan het verwerven, beheren en afstoten van gemeentelijk vastgoed. Hierbij zijn ook duidelijke raakvlakken met het accommodatiebeleid. Groen Het onderhoud aan openbaar groen is erop gericht een acceptabel onderhoudsniveau te handhaven. In het beheerplan groen zijn de werkwijzen tussen de drie gemeenten geharmoniseerd. Het beheerplan voorziet in het verlagen van het beeldkwaliteitsniveau (van het huidige niveau A naar niveau B) als reactie op de lopende en nog komende bezuinigingen. Om de lopende en nog komende bezuinigingen te behalen zullen naast verlaging van het beeldkwaliteitsniveau andere maatregelen nodig zijn. Hierbij wordt gedacht aan omvormingen, onderhoud van groen door inwoners en een actiever beleid ten aanzien van uitgifte snippergroen. In het kader van burgerparticipatie zijn als pilot een aantal 56

79 Molenwaard Beheerdeel klankbordgroepen uitgenodigd om samen te brainstormen over het doorvoeren van de bezuinigingen. Spelen Conform het beheerplan is het onderhoud van speelvoorzieningen gericht op het in stand houden van het huidige areaal en het waarborgen van de veiligheid van de spelende kinderen en toeziende volwassenen. In de begroting zijn extra bezuinigingen op het product Spelen doorgevoerd. Door de bezuinigingen komt er extra druk op het klein onderhoud te leggen. Met name de beeldkwaliteit van de speeltoestellen en trapvelden zal onder druk komen te staan. Begin 2013 zal er een Speelruimte beleidsplan Molenwaard worden opgesteld. In dit plan zal ondermeer ruim aandacht worden geschonken aan hoe om te gaan met deze bezuinigingen en andere nieuwe ontwikkelingen zoals "zorgen voor naar zorgen dat". Dijkversterking en kadeversterking Het Waterschap werkt aan de voorbereiding van de dijkversterking tussen Kinderdijk en het Schoonhovenseveer. Voor zover bekend zijn op dit moment verleggingen van riolering en aanpassingen en vernieuwingen aan de Openbare Verlichting noodzakelijk. De investeringen hiervoor zijn in de begroting verwerkt. Voor boezemkades langs de Graafstroom (Gijbelandsedijk in Brandwijk en Graafdijk Oost in Molenaarsgraaf), wordt op dit moment door het Waterschap onderzocht op welke manier aan de veiligheid kan worden voldaan. Hierbij wordt het gehele watersysteem betrokken. Voor de gemeente is op dit moment niet duidelijk wat de gevolgen zijn. Het is mogelijk dat de functie van de kades wijzigt. Omdat op korte termijn diverse investeringen op of rond kades gepland staan is het noodzakelijk dat hierover door het Waterschap op korte termijn duidelijkheid wordt verschaft. Ter hoogte van Streefkerk wordt in het kader van de dijkversterking een klimaatdijk aangelegd. Er is vooralsnog geen rekening gehouden met de kosten van eventuele aanpassingen van de omgeving. Dit zal met de uitwerking van de plannen voor de centrumontwikkeling Streefkerk nader worden bezien. Conclusie Bij de kapitaalgoederen moet de relatie tussen het (gewenste) onderhoudsniveau en de daaraan verbonden financiële consequenties duidelijk zichtbaar zijn. Het werken met actuele beheerplannen is daarbij een goed hulpmiddel. De financiële consequenties dienen vervolgens in de begroting te worden opgenomen, waarbij aangegeven wordt hoe met eventuele bezuinigingen wordt omgegaan. De beheerplannen moeten bewaakt en regelmatig geactualiseerd worden waarbij de jaarlijkse uitgaven en de beschikbare middelen met elkaar vergeleken worden. Hierbij dient onder meer bezien te worden of de stortingen in de reserves en voorzieningen gelijke tred houden met de prijsontwikkelingen en hoe het werkelijk gepleegde onderhoud zich verhoudt met het onderhoud zoals dat was geraamd in de beheerplannen. 57

80 Molenwaard Beheerdeel 4. Grondbeleid Inleiding In de verplichte paragraaf grondbeleid komt elk jaar aan bod hoe de gemeenten het grondbeleid inzetten om bestuurlijke doelen te bereiken (conform Besluit en Verantwoording provincies en gemeenten). In deze paragraaf wordt de stand van zaken voor de verschillende bouwgrondexploitatieplannen weergegeven. Deze plannen worden jaarlijks doorgerekend en aanboden bij de Eindejaarsnota. Vervolgens worden de risico s op de bouwgrondexploitatieplannen in beeld gebracht. In 2011/2012 is gewerkt aan de Nota Grondbeleid voor de gemeente Molenwaard. In aart 2012 heeft de Raad deze nota vastgesteld. Voor de inhoud van deze nota verwijzen wij u naar het aangeboden stuk in maart Verwachte resultaten grondexploitaties Voor 21 projecten zijn bij de behandeling van het MPG 2011 de exploitaties vastgesteld. In onderstaande overzichten worden o.a. de budgettaire ontwikkeling en de risico s weergegeven. Deze weergave is per kern verdeeld. 2. Bleskensgraaf Oost (onderdeel van vitaal Bleskensgraaf) Globale omschrijving Woningbouw van 33 woningen. Start- Einddatum Exploitatie vastgesteld Oktober Planning 2013 Afwerking inrichting plangebied en verkoopproces. Geraamde winst-verlies Winst van Grondprijs Volgens de in exploitatieopzet vastgestelde prijzen. Risico s Nihil. Gronden zijn al overgedragen. 3. Bedrijventerrein Melkweg 1 ste fase Globale omschrijving Ontwikkeling van nog 4,8 ha bedrijfsterrein. Start- Einddatum Einddatum is verlengt vanwege trage verkoop. Exploitatie vastgesteld Oktober Planning 2013 Project is verdeeld over twee fasen. Eerste fase gaat lopen tot en met Fase 2 van 2014 tot en met In 2013 wordt het terrein verder bouw- en woonrijp gemaakt. Net als in 2012 worden verdere verkopen verwacht. Geraamde winst-verlies Voor de eerste fase is er een winstverwachting van ruim Deze winst is bestemd voor de tweede fase die in eerste instantie een verlies oplevert. Grondprijs Volgens de in exploitatieopzet vastgestelde prijzen. Risico s Afzetrisico en vertraging planning. 9. Groot-Ammers Zuid-oost Globale omschrijving Ontwikkeling van nog ca. 2 ha woningbouwgrond. Start- Einddatum project Exploitatie vastgesteld Oktober Planning 2013 Voorbereiding en uitvoering civiele werken en verdere verkoop gronden. Dit project is uitgefaseerd i.v.m. aanbod woningen elders in deze kern. Geraamde winst-verlies Winst van 1,3 miljoen. In 2011 is al een winst genomen van 2,3 mln. Grondprijs Volgens de in exploitatieopzet vastgestelde prijzen. Risico s Afzetrisico en vertraging in de planning 58

81 Molenwaard Beheerdeel 10. Herstructurering Groot-Ammers Globale omschrijving Woningbouw vrachtwagenparkeerterrein (Aan de Wetering), Slagen van Graafland, en realisering van Hof van Groot-Ammers. Start- Einddatum project Exploitatie s vastgesteld Oktober Planning 2013 Bij de Slagen gaat men verder met de uitvoering van civiele werken en verdere verkoop van de gronden. De plannen Hof van Groot-Ammers en Aan de Wetering zijn in 2012 afgesloten. Het is nog onduidelijk wanneer woningbouw bij het laatste plan zal gaan starten. Geraamde winst-verlies Geraamd verlies tot en met 2011 is genomen. De hoogte van verdere verliesnamen is nog afhankelijk van lopende processen. Grondprijs Volgens de in exploitatieopzet vastgestelde prijzen. Risico s Afzetrisico en vertraging in de planning. 11. Herbestemming Platanen Globale omschrijving Woningbouw in voormalig dorpshuis. Start- Einddatum project Exploitatie vastgesteld Oktober Planning 2013 Uitwerking verkoopproces, aanpassen infrastructuur. Geraamde winst-verlies Globale winstraming van ruim Grondprijs Volgens de in exploitatieopzet vastgestelde prijzen. Risico s Afzetrisico en vertraging in de planning. 13. Voorstraa-zuid Groot-Ammers Globale omschrijving Ontwikkeling van 1 ha woningbouwgrond. Start- Einddatum project Gezien de hoeveelheid woningbouw in deze kern zal wellicht de start van dit project op een later tijdstip plaatsvinden. Exploitatie vastgesteld Voorlopige exploitatie in 2011 vastgesteld. Planning 2013 Visievorming. Geraamde winst-verlies Voorlopige winstraming van Grondprijs Volgens de in exploitatieopzet vastgestelde prijzen. Risico s Er is sprake van een minimale boekwaarde. Hierdoor zijn de financiële risico s beperkt. Daarnaast is er nog wel de gebruikelijke afzetrisico en eventuele vertraging in de planning. 14a. Gelkenes-west Globale omschrijving Ontwikkeling van nog 1 ha. Bedrijfsterrein. Start- Einddatum project Exploitatie vastgesteld Oktober Planning 2013 Voorbereiding en uitvoering civiele werken en verdere verkoop gronden. Planning verkoop was al uitgefaseerd. Geraamde winst-verlies Nog te maken winst van 1,0 miljoen. Grondprijs Volgens de in exploitatieopzet vastgestelde prijzen. Risico s Afzetrisico en vertraging in de planning. 14b. Gelkenes-oost Globale omschrijving Ontwikkeling van nog ruim 0,4 ha. Bedrijfsterrein. Start- Einddatum project Exploitatie vastgesteld Oktober Planning 2013 Laatste verkoop was gepland in Hiermee ook de afsluiting van het plan. Geraamde winst-verlies Nog te maken winst van 0,7 mln. Grondprijs Volgens de in exploitatieopzet vastgestelde prijzen. Risico s Afzetrisico en vertraging in de planning. 59

82 Molenwaard Beheerdeel 17. Molenaarsgraaf-oost Globale omschrijving Woningbouw door gemeente van 36 woningen. Start- Einddatum Exploitatie vastgesteld Oktober Planning 2013 In 2013 wordt het terrein verder bouw- en woonrijp gemaakt. Daarnaast zullen net als in 2012 verdere verkopen plaatsvinden. Geraamde winst-verlies Winst van Grondprijs Volgens de in exploitatieopzet vastgestelde prijzen. Risico s Afzetrisico en vertraging in de planning. 19b. Vertreklocatie d Ouwe School Globale omschrijving Ontwikkeling van een tweetal woningen en verkoop van een kavel. Start- Einddatum Exploitatie vastgesteld Oktober Planning 2013 Uitwerking visie en start civiele werken plangebied. Geraamde winst-verlies Globale winstraming van Grondprijs Volgens de in exploitatieopzet vastgestelde prijzen. Risico s Afzetrisico en vertraging in de planning. 19c. Ontwikkellocatie Park Hoge Boezem Globale omschrijving Ontwikkeling en verkoop van een tweetal kavels. Start- Einddatum Exploitatie vastgesteld Oktober Planning 2013 Uitwerking visie en start civiele werken plangebied. Geraamde winst-verlies Globale winstraming van Grondprijs Volgens de in exploitatieopzet vastgestelde prijzen. Risico s Afzetrisico en vertraging in de planning. 19d. Vertreklocatie Zijdewinde Globale omschrijving Verkoop van gronden voor maatschappelijke doeleinden. Start- Einddatum Exploitatie vastgesteld Oktober Planning 2013 Start civiele werken plangebied en afwerking verkoopproces. Geraamde winst-verlies Globale winstraming van Grondprijs Niet meer van toepassing. Risico s Gronden zijn in 2012 al verkocht. Hiermee is de afzetrisico nihil. 19e. Vertreklocatie Tweemaster Globale omschrijving Ontwikkeling van een nog nader te bepalen aantal woningen (incl. eventueel in CPO verband). Start- Einddatum Exploitatie vastgesteld Oktober Planning 2013 Start civiele werken plangebied en verkoopproces. Geraamde winst-verlies Globale winstraming van Grondprijs Volgens de in exploitatieopzet vastgestelde prijzen. Risico s Afzetrisico en vertraging in de planning. 24. Schoolstraat Nieuwpoort Globale omschrijving Ontwikkeling van bijna 0,3 ha. woningbouwgrond. Start- Einddatum project Exploitatie vastgesteld Voorlopige exploitatie in 2011 vastgesteld. Planning 2013 Aanpassen infra na vertrek supermarkt en visievorming plangebied. Geraamde winst-verlies Voorlopige raming verlies van Grondprijs Volgens de in exploitatieopzet vastgestelde prijzen. Risico s Afzetrisico en vertraging in de planning. 60

83 Molenwaard Beheerdeel 25. Vlietstraat Nieuwpoort Globale omschrijving Ontwikkeling van bijna 800 m2 woningbouwgrond. Start- Einddatum project Exploitatie vastgesteld Voorlopige exploitatie in 2011 vastgesteld. Planning 2012 Verdere uitwerking businesscase. Geraamde winst-verlies Voorlopige raming verlies van Verlies is in 2011 ook genomen. Grondprijs Volgens de in exploitatieopzet vastgestelde prijzen. Risico s Afzetrisico en vertraging in de planning. 26a. Woonleefhart Globale omschrijving Ontwikkeling van woningbouw (in totaal ca. 409 woningen). Start- Einddatum project Exploitatie vastgesteld Oktober Planning 2013 Woonleefhart: Uitvoering samenwerkingsovereenkomsten met ontwikkelaar en woningbouwstichting. Start bouw sportcomplex en brede school. Geraamde winst-verlies Bij de jaarrekening 2011 is een verlies genomen op dit plan van 2,2 mln. Verwachting is dat plan nu budgettair neutraal uitgevoerd kan worden. Grondprijs Volgens de in exploitatieopzet vastgestelde prijzen. Risico s Naast de hoge afzetrisico(woningbouwprogramma in dit plangebied bevat alleen appartementen) is er ook het risico in de planning. 26b. Langerak-zuid Globale omschrijving Ontwikkeling van woningbouw (in totaal ca. 280 woningen). Start- Einddatum project Exploitatie vastgesteld Oktober Planning 2013 Planvoorbereiding 1 ste fase. Geraamde winst-verlies Voorlopige raming geeft een winst van 4 mln. De planning voor de woningbouw is verder uitgefaseerd tot Grondprijs Volgens de in exploitatieopzet vastgestelde prijzen. Risico s Project heeft een hoge boekwaarde. Vertraging in de planning heeft vanwege de renteteller grote gevolgen voor de exploitatie. De planning voor de woningbouw is in dit verband al verder uitgefaseerd tot 2024 en is besloten om voor o.a. dit project met een projectrente te rekenen van 3%. Tenslotte is er nog sprake van een hoog afzetrisico en de risico s m.b.t. de kostenontwikkeling. 28b. Vertreklocatie t Trefpunt Oud-Alblas Globale omschrijving Ontwikkeling nog nader te bepalen aantal woningen. Start- Einddatum I.v.m. vertraging in de planning zal de einddatum worden opgerekt. Exploitatie vastgesteld Voorlopige exploitatie Planning 2013 Visievorming plan met andere belanghebbende in plangebied. Geraamde winst-verlies Beoogde opbrengst ten behoeve van investering in de nieuwe Trefpunt. Grondprijs Nog nader vast te stellen. Risico s Afzetrisico woningen en vertragingen in de planning van zowel de oude als de nieuwe Trefpunt. 32. Randweg Streefkerk Globale omschrijving Ontwikkeling van 0,6 ha. woningbouwgrond. Start- Einddatum project Exploitatie vastgesteld Voorlopige exploitatie in 2011 vastgesteld. Planning 2013 Visievorming. Geraamde winst-verlies Nog nader te bepalen. Grondprijs Nog nader te bepalen. Risico s Nog nader te bepalen. 61

84 Molenwaard Beheerdeel 33. Kooikerspad Streefkerk Globale omschrijving Ontwikkeling van bijna 4 ha. Woningbouwgrond(gedeeld met derden). Start- Einddatum project Gezien de hoeveelheid woningbouw in deze kern zal wellicht de start van dit project op een later tijdstip plaatsvinden. Exploitatie vastgesteld Voorlopige exploitatie in 2011 vastgesteld. Planning 2013 Visievorming plangebied. Geraamde winst-verlies Nog geen stedenbouwkundig opzet gemaakt. Globale winstraming van Grondprijs Volgens de in exploitatieopzet vastgestelde prijzen. Risico s Afzetrisico en vertraging in de planning. 35b. Vertreklocatie De Haveling Wijngaarden Globale omschrijving Woningbouw door gemeente van nog nader te bepalen aantal woningen. Start- Einddatum Exploitatie vastgesteld Voorlopige exploitatie Planning 2013 Visievorming plan met andere belanghebbende in plangebied. Geraamde winst-verlies Beoogde opbrengst ten behoeve van investering in de nieuwe Haveling. Grondprijs Nog nader vast te stellen. Risico s Afzetrisico woningen en vertragingen in de planning van zowel de oude als de nieuwe Haveling. 36. Wijngaarden West Globale omschrijving Woningbouw van ongeveer 20 woningen Start- Einddatum Exploitatie vastgesteld Oktober Planning 2013 Uitvoering civiele werken en verdere verkoop gronden Geraamde winst-verlies Winst van Grondprijs Volgens de in exploitatieopzet vastgestelde prijzen. Risico s Afzetrisico en vertraging in de planning. Beleidsuitgangspunten reserve Kernprogramma Een aparte reserve is opgericht voor de projecten die vallen onder het Kernprogramma. Deze reserve heeft als doel om financiële verevening tussen projecten mogelijk te maken en om de projecten financieel los te laten staan van de algemene dienst. De benodigde omvang van deze reserve is berekend op 2,8 miljoen voor de nu lopende projecten. Doel is deze reserve stapsgewijs op te bouwen. 62

85 Molenwaard Beheerdeel 5. Financiering Algemeen De financieringsfunctie omvat het besturen en beheersen van, het verantwoorden over en het toezicht houden op de financiële vermogenswaarden, de financiële geldstromen, de financiële posities en de hieraan verbonden risico s. Meer concreet gaat het om financiering van het beleid tegen zo gunstig mogelijke voorwaarden, het te allen tijde zorgen voor voldoende liquide middelen, waarbij een tijdelijk overschot tegen een zo hoog mogelijk rendement wordt uitgezet, en het daarbij afdekken van met name rente- en kredietrisico s. Op basis van de wet Financiering decentrale overheden (wet Fido) wordt gewerkt met twee treasury-instrumenten: een financieringsstatuut en deze financieringsparagraaf. In het Financieringsstatuut worden de kaders aangegeven voor de financieringsfunctie van de gemeente. Daarbij is uiteraard rekening gehouden met de van toepassing zijnde wettelijke bepalingen die zijn opgenomen in de Wet Fido en Ruddo (Regeling uitzettingen en derivaten decentrale overheden). Dit betekent onder andere dat geen hypothecaire geldleningen meer mogen worden verstrekt aan eigen personeel en middelen allen mogen worden uitgezet bij financiële instellingen met minmaal een AAA-rating. In de Financieringsparagraaf wordt bij de begroting en de jaarrekening de uitvoering en actuele ontwikkelingen van het financieringsstatuut gevolgd. Algemene ontwikkelingen Teneinde de financieringsfunctie naar behoren te kunnen uitvoeren is het tijdig, juist en volledig beschikbaar hebben van financiële informatie van wezenlijk belang. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan een goede informatievoorziening over de liquiditeitsplanning. Ook financiële ontwikkelingen bij deelnemingen en/of verzelfstandigde onderdelen van de gemeentelijke organisatie spelen hierbij een rol. Financieren en beleggen Financieringsbeleid De gemeente streeft ernaar de benodigde leningen tegen zo laag mogelijke kosten aan te trekken en tegelijkertijd de renterisico s te beheersen. Daartoe wordt bij het afsluiten van leningen rekening gehouden met de liquiditeitsbehoefte en de rente risiconorm. Beleggingsbeleid Het beleggingsbeleid beperkt zich tot het uitzetten van financieringsmiddelen bij financiële instellingen. In het financieringsstatuut is vastgelegd onder welke voorwaarden uitzettingen dienen plaats te vinden. Met de komst van het Lente- akkoord (ook wel Kunduz-akkoord) is er een kamermeerderheid gevonden om alle gemeenten in Nederland verplicht te laten Schatkistbankieren per Dit heeft grote gevolgen voor het beleid dat gemeenten uitvoeren. De drie voorgangers van Molenwaard (Graafstroom, Liesveld en Nieuw- Lekkerland) zijn al reeds in 2012 gestart met Schatkistbankieren. De vergoedingen die de drie gemeenten kregen betroffen echter de tarieven voor het integraal Schatkistbankieren, in 2013 zullen alleen de Partieele tarieven vergoed worden. Deze tarieven zijn zo laag dat er eigenlijk geen sprake meer is van een vergoeding. Uitzettingen kunnen vanaf alleen nog maar plaatsvinden bij de staat. 63

86 Molenwaard Beheerdeel Rentekosten en opbrengsten De rente op de kapitaalmarkt heeft door gebrek aan vertrouwen in de financiële markten gezorgd voor een dalende rente, de tienjaars-rente is sinds de invoering van de euro niet zo laag geweest (augustus 2012). Op heeft de ECB bovendien bekend gemaakt de rente nog verder te verlagen naar een 0,25%, een historisch dieptepunt binnen het rentebeleid van de ECB. De vraag is hoelang de rente op de kapitaalmarkt laag zal blijven. Mogelijkerwijs kan dit jaren gaan duren. Een gunstig effect voor gemeenten die zich op de kapitaalmarkt moeten begeven. Mutaties in portefeuille opgenomen en uitgezette leningen Onderstaande tabellen geven inzicht in de ontwikkeling van de financierings- en beleggingspositie in het komende jaar. MUTATIES VASTE SCHULD IN 2013 alle bedragen* 1000 Bedrag Gemiddelde Invloed op rente Stand per 1 januari ,57% Nieuwe geldleningen Molenwaard rente Reguliere aflossingen ,59% 0,02% Vervroegde aflossingen Rente-aanpassing Omzetting vast naar vlottend Omzetting vlottend naar vast Stand per 31 december ,57% 0,02% Tabel 1: De schuldposities in de leningenportefeuille (in duizenden ) Risicobeheer De belangrijkste financiële risico s bij de uitvoering van het financieringsbeleid zijn koersrisico s, renterisico s, kredietrisico s, liquiditeitenrisico s, valutarisico s en debiteurenrisico s. Hieronder wordt weergegeven op welke wijze de gemeenten deze risico s beheersen. Koersrisicobeheer De koersrisico s zijn nihil omdat uitsluitend en conform het financieringsstatuut middelen worden uitgezet bij een financiële instelling met een AAA-rating. Bovendien is vanaf Schatkistbankieren verplicht. Met de komst van de regeling is het niet meer mogelijk tegoeden ergens anders te stallen dan bij de staat. Kasgeldlimiet Ter beperking van de renterisico wordt door de WET FIDO een norm opgelegd ten aanzien van de korte schuld, de zogenaamde kasgeldlimiet. De kasgeldlimiet is het bedrag dat de korte schuld (korter dan 1 jaar) mag bedragen. Deze limiet wordt berekend naar een vast percentage van het begrotingstotaal per januari van het dienstjaar. De kasgeldlimiet voor de gemeente Molenwaard bedraagt in het jaar 2013, 8,5% van het totaal van de begroting. 64

87 Molenwaard Beheerdeel KASGELDLIMIET OVER 2013 Molenwaard A- stotaal B- Vastgesteld percentage 8,5% C- Kasgeldlimiet (a x b:100) alle bedragen* 1000 Molenwaard 1e kw. 2e kw. 3e kw. 4e kw. Vlottende schuld: Opgenomen geld < 1 jaar Schuld in rekening-courant Gestorte gelden derden < 1 jaar Ov. Geldlening. (geen vaste schuld) Totaal vlottende schuld Vlottende middelen: Uitgeleende gelden < 1 jaar Contante gelden in kas Tegoeden in rekening-courant Overige uitstaande gelden < 1 jr Totaal vlottende middelen Toets kasgeldlimiet: Totaal netto vlottende schuld Toegestane kasgeldlimiet Ruimte (+) of overschrijding (-) Uit bovenstaande tabel blijkt dat de kasgeldlimiet in het komende jaar niet wordt overschreden. Renterisiconorm Per 1 januari 2010 is de nieuwe renterisiconorm van kracht. De renterisiconorm heeft als doel om het renterisico bij herfinanciering te beheersen. De nieuwe renterisiconorm houdt in dat de jaarlijkse verplichte aflossingen en de renteherzieningen niet meer mogen bedragen dan 20 % van het begrotingstotaal. Het begrotingstotaal komt daarbij in de plaats van de totale vaste schuld. Door de norm in relatie tot de begroting te brengen, kunnen openbare lichamen met een vaste schuld die lager is dan het begrotingstotaal de spreidingsduur van de financiering verkorten. Als de schuld groter is dan het begrotingstotaal zal de spreidingsduur juist toenemen. De volgende tabel geeft het verloop van de renterisiconorm in

88 Molenwaard Beheerdeel RENTERISICONORM EN RENTERISICO S 2013 alle bedragen* 1000 Molenwaard Renterisico 1. Renteherziening op vaste schuld o/g Jaarlijks verplichte aflossingen Renterisico Renterisiconorm 4. stotaal Wettelijk vastgesteld percentage Renterisiconorm Toets Renterisiconorm: 7. Renterisiconorm Renterisico Ruimte (+)/ Overschrijding (-) (6-3) Uit deze tabel blijkt dat het renterisico op vaste schuld in 2013, 2014, 2015 en 2016 onder de renterisiconorm zal blijven. Kredietrisico s De kredietrisico s van de gemeenten zijn nihil. De afgegeven gemeentegaranties/borgstellingen geven slechts een zeer beperkt risico en betreft het eventueel overnemen van verplichtingen. De voormalige gemeenten Graafstroom en Liesveld hebben kapitaal verstrekt aan de woningbouwcorporaties. Gelet op de financiële positie van de beide corporaties en/of het hypothecaire onderpand is ook hier slechts sprake van een klein kredietrisico en dan in de vorm van de kosten die gemaakt moeten worden om de betalingsverplichtingen alsnog na te komen. Dit risico tast de exploitatie aan bij het eventueel in gebreke blijven van de woningbouwcorporatie. De uitzettingen in het kader van treasury kennen een beperkt risico. Conform het treasurystatuut worden uitsluitend gelden uitgezet bij kredietwaardige instellingen. Dit zijn financiële instellingen met minimaal een AA-rating. Dit is begin 2012 vastgelegd. Overigens is het vanaf verplicht de tegoeden te stallen bij de staat in de vorm van Schatkistbankieren. Liquiditeitsrisico De liquiditeitsrisico s worden beheerst door een zo zorgvuldig mogelijke inschatting van de ontwikkeling van de liquiditeitspositie. Op basis daarvan wordt het financieringstekort of overschot zo nauwkeurig mogelijk geraamd. Valutarisicobeheer Valutarisico s zijn uitgesloten, doordat leningen uitsluitend worden verstrekt, aangegaan of gegarandeerd in euro s. Ook vinden er geen betalingen plaats in vreemde valuta s. Debiteurenrisico s Gelet op het actief debiteurenbeheer op grond van een gestructureerd invorderingsproces én de ervaringen kunnen we concluderen dat het risico ten aanzien van debiteuren zeer beperkt is. Ieder jaar blijkt slechts een beperkt aantal belastingdebiteuren oninbaar. Wel is er de afgelopen tijd een lichte stijging geweest met particulieren en bedrijven waarbij invordering moeizamer verloopt. De kwantiteit daarvan is geen reden een voorziening voor dubieuze debiteuren te vormen. 66

89 Molenwaard Beheerdeel 6. Lokale Heffingen 6.1 Algemeen De lokale heffingen, die worden opgebracht door burgers en bedrijven vormen een belangrijk deel van de gemeentelijke inkomsten. Deze paragraaf lokale heffingen gaat in op: de heffingen, waarvan de besteding is gebonden aan specifieke taken (bijvoorbeeld het rioolrecht en de afvalstoffenheffing) en; de belastingen waarvan de besteding niet van tevoren is bestemd (bijvoorbeeld de onroerendezaakbelasting of de hondenbelasting). Ze geeft een overzicht van de totale woonlasten in relatie tot gemeentelijke heffingen en belastingen. In het kader van een integrale afweging van het (financiële) beleid is het van belang inzicht te hebben in de lastendruk voor burgers en bedrijven. In deze paragraaf komt ook het kwijtscheldingsbeleid aan de orde. 6.2 Beleid Het beleid van de gemeente Molenwaard is vastgelegd in de volgende belastingverordeningen: Heffingen: Afvalstoffenheffing Rioolheffing Lijkbezorgingsrechten Leges Brandweerrechten Vermakelijkheidsretributie Lig- en kadegelden Belastingen: Onroerende-zaakbelastingen Belasting Roerende Zaken Hondenbelasting Toeristenbelasting Het beleid voor de heffingen is gebaseerd op het principe van kostendekkende tarieven. Dit betekent dat álle kosten die worden gemaakt voor de betreffende dienstverleningen voor 100% in rekening worden gebracht bij degene die deze diensten afnemen. De wijziging van de tarieven voor de verschillende belastingen is afhankelijk van het algemene financiële beleid en het voorzieningenniveau. De tarieven van zowel heffingen als belastingen worden jaarlijks aangepast met het inflatiepercentage. Dit percentage wordt steeds gebaseerd op de september-circulaire. Voor 2013 is hiervoor een percentage genoemd van 2%. Alle belastingverordeningen worden ieder jaar (in november/december) geactualiseerd en geheel opnieuw vastgesteld. 67

90 Molenwaard Beheerdeel Nieuw beleid 2013 Voor de heffingen in het algemeen is en blijft als algemeen uitgangspunt: 100%- kostendekkende tarieven. Specifiek voor het tarief van de vermakelijkhedenretributie wordt in dit kader een meerjarige, stapsgewijze verhoging voorzien. Voor de belastingen geldt voor 2013 dat de OZB-opbrengst voor de drie gemeenten niet meer stijgt dan het afgesproken inflatie-percentage van 2%. Daarnaast worden de tarieven 2013 van zowel de heffingen als de belastingen conform het afgesproken harmonisatieproces 2011 t/m 2013 op elkaar afgestemd. Voor het jaar 2013 wordt in dit proces de laatste stap gezet. 6.3 Heffingen Afvalstoffenheffing Iedere gemeente heeft de plicht tot het inzamelen van huishoudelijke afvalstoffen binnen haar grondgebied. De gemeente kan ter bestrijding van de kosten een heffing instellen. Deze afvalstoffenheffing is onderscheiden naar een tarief voor éénpersoonshuishoudens en een tarief voor meerpersoonshuishoudens. Daarnaast zijn er tarieven voor het gebruik van extra containers. De heffing van het reinigingsrecht van bedrijven voor bedrijfsafval is overgedragen aan de GR Waardlanden. De tarieven worden voor het jaar 2013 met 2% inflatiecorrectie verhoogd. Het tarief voor een tweede groene container is in 2012 afgeschaft ter stimulering van de inzameling van GFT-afval. In het kader van harmonisatie zijn de tarieven van de drie gemeenten in drie nagenoeg gelijke stappen geharmoniseerd tot gelijkluidende tarieven in Tarief 2012 Inflatie- Tarief 2013 Afvalstoffenheffing Correctie Molenwaard 2% Graafstroom: -éénpersoonshuishoudens meerpersoonshuishoudens Liesveld -éénpersoonshuishoudens meerpersoonshuishoudens Nieuw-Lekkerland -éénpersoonshuishoudens meerpersoonshuishoudens De kosten die verband houden met inzamelen en verwerken van afvalstoffen zijn op basis van de begroting 2013 in totaliteit Met bovengenoemde tarieven wordt 100% van deze kosten gedekt. 68

91 Molenwaard Beheerdeel Rioolheffing Via de rioolheffing worden rechten geheven voor het hebben van een aansluiting op of het gebruik maken van het gemeentelijk rioleringsstelsel. Met de rioolrechten worden de kosten van aanleg en onderhoud van het gemeentelijk rioolstelsel bekostigd. Molenwaard heft een aansluitrecht van eigenaren van op de riolering aangesloten eigendommen en via waterleidingmaatschappij Oasen een afvoerrecht van gebruikers op basis van het waterverbruik van een eigendom. Voor agrariërs is een norm vastgesteld van 500 m³ waterverbruik per melktank. De kostendekkendheid van de rioolheffing kan worden vastgesteld op basis van het Gemeentelijk RioleringsPlan (GRP). In het GRP wordt aangegeven op welke manier de gemeente de rioleringsvoorzieningen wil verbeteren, uitbreiden, onderhouden en beheren en welke middelen noodzakelijk zijn om de gestelde doelen te bereiken. Voor 2013 is een actualisering van de rioleringsplannen van de drie gemeenten voorzien. Beleid en beheer zullen daarin worden geharmoniseerd. Eerst na vaststelling van de nieuwe, meerjarige rioleringsplannen ontstaat inzicht in de kostendekkendheid van de rioolheffing. Gemeenten hebben sinds 2008, naast de zorg voor stedelijk afvalwater, ook de zorgplicht voor hemelwater en grondwater gekregen. Deze watertaken zullen in 2011 worden betrokken bij het harmoniseren en actualiseren van het GRP. De kosten daarvan kunnen worden verhaald middels de zogenoemde verbrede rioolheffing. Vooruitlopende op de uitkomsten van de geactualiseerde beheerplannen is het rioolrecht al per 1 januari 2010 ongewijzigd omgezet in de nieuwe rioolheffing. De tarieven worden voor het jaar 2013 met 2% inflatiecorrectie verhoogd. Tarief Inflatie- Tarief 2013 Rioolheffing 2012 Correctie Molenwaard 2% Graafstroom: -aansluitrecht afvoerrecht per m³ 0,35 0,36 0,37 Liesveld -aansluitrecht afvoerrecht per m³ 0,18 0,36 0,37 Nieuw-Lekkerland -aansluitrecht afvoerrecht per m³ 0,18 0,36 0,37 N.B. De verhoging/harmonisatie van het rioolafvoerrecht wordt gecompenseerd door een verlaging van het rioolaansluitrecht. De kosten die verband houden met de exploitatie van het rioleringstelsel zijn op basis van de begroting 2013 in totaliteit Met bovengenoemde tarieven wordt 100% van deze kosten gedekt. 69

92 Molenwaard Beheerdeel Lijkbezorgingsrechten Op basis van de Verordening Lijkbezorgingsrechten worden rechten geheven voor het gebruik van de begraafplaatsen en voor de diensten die door de gemeente worden verricht in verband met de lijkbezorging en begraafplaatsen. Ook voor deze rechten is het algemene uitgangspunt van toepassing dat deze 100%- kostendekkend moeten zijn. De tarieven voor 2013 worden verhoogd met de inflatiecorrectie van 2%. Leges Met de harmonisatie van de marktgelden zijn alle legestarieven van de drie voormalige gemeenten op elkaar afgestemd. Conform het algemene uitgangspunt worden de legestarieven voor 2013 met de inflatiecorrectie van 2% verhoogd. De in de Kadernota 2013 opgenomen taakstelling meer legesopbrengst te genereren is ingevuld Brandweerrrechten De drie gemeenten hebben een geheel geharmoniseerde Verordening Brandweerrechten. Op basis daarvan kunnen rechten worden geheven voor het gebruik van materialen van de brandweer en/of dienstverleningen door de brandweer. De tarieven zijn 100%- kostendekkend en worden voor 2013 verhoogd met 2%. Overigens is de jaarlijkse opbrengst nihil. Vermakelijkhedenretributie Hoofdlijn van deze verordening is dat hiermee een retributie kan worden geheven voor water-gerelateerde vermakelijkheden. Voorbeelden hiervan zijn rondvaarten en verhuur van kano s, fluisterboten e.d. Het tarief is voor 2012 vastgesteld op 0,75 per betalende bezoeker/passagier. Het principe van 100%-kostendekkendheid is ook op deze retributie van toepassing. Uit een berekening van alle relevante kosten die kunnen worden toegerekend aan de vermakelijkhedenretributie blijkt dat per bezoeker een 100%-kostendekking wordt bereikt bij een tarief van 1,50. Hoewel normaal gesproken het principe is om in een aantal stappen te groeien naar dit kostendekkende tarief, is in deze begroting het tarief niet verhoogd. Voor de begroting kan dit worden heroverwogen nadat meer bekend is over de toekomstplannen van het SWEK. Lig- en kadegelden Voor de aanlegsteiger te Kinderdijk worden lig- en kadegelden geheven. Uit de opbrengst van de heffing worden de kosten betaald voor het instandhouden van deze voorziening. In verband met het afstoten van de haven te Groot-Ammers is de verordening Lig- en Kadegelden voor deze voorziening niet meer van toepassing. De betreffende tarieven worden voor 2013 verhoogd met 2%. 70

93 Molenwaard Beheerdeel 6.4 Belastingen Onroerende zaakbelasting (OZB) Iedere eigenaar van een woning en iedere eigenaar en/of gebruiker van een bedrijfspand in de gemeenten ontvangt een aanslag onroerendzaakbelasting (OZB). De OZB kent twee belastingen, een eigenarenbelasting en een gebruikersbelasting. Voor de woningen is er alleen een belasting voor eigenaren. De gebruikersbelasting voor woningen/het woningdeel is in 2006 afgeschaft. De eigenarenbelasting wordt opgelegd aan degene die het genot van het belastingobject heeft krachtens zakelijk recht volgens de vermelding in het kadaster. De gebruikersbelasting (die dus niet voor woningen geldt) wordt opgelegd aan degene die het belastingobject gebruikt of er over beschikt. Voor beide belastingen geldt de belastingplicht voor het hele jaar (geen ontheffing). De situatie op 1 januari van het belastingjaar is bepalend. De gemeente bepaalt op grond van de Wet Waardering Onroerende Zaken de waarde van een onroerende zaak. Deze WOZ-waarde wordt jaarlijks aangepast aan de ontwikkelingen op de woningmarkt. De WOZ-waarde, die jaarlijks eind februari aan belastingplichtigen wordt meegedeeld, is steeds de waarde van het object op 1 januari van het voorgaande jaar. Er is sprake van tariefsdifferentiatie tussen woningen en niet-woningen. De tarieven voor de niet-woningen liggen hoger dan die voor woningen. Dit is ingegeven door de beperktere waardeontwikkeling van niet-woningen ten opzichte van woningen bij hertaxatierondes. Door te werken met tariefsdifferentiatie kan de lastendruk gelijk verdeeld blijven. Tot en met 2007 golden er maxima voor de OZB-tarieven en was ook de jaarlijkse stijging van de OZB aan een maximum gebonden. Deze limitering is per 1 januari 2008 komen te vervallen. Hiervoor in de plaats is de zogeheten macronorm gekomen. Jaarlijks wordt afgesproken hoeveel de totale OZB-opbrengst van alle gemeenten gezamenlijk mag stijgen. Voor 2013 is deze macronorm vastgesteld op 3%. Er bestaat een relatie tussen de waarde van het onroerende zakenbestand van de gemeente en de algemene uitkering uit het gemeentefonds. De algemene uitkering wordt over de gemeenten verdeeld met behulp van verdeelmaatstaven die verschillen in kosten weerspiegelen, maar er wordt ook rekening gehouden met verschillen in de belastingcapaciteit. De belastingcapaciteit wordt afgeleid van de waarde van de onroerende zaken. Gemeenten met een relatief hoog gewaardeerd onroerende zakenbestand ontvangen een lagere uitkering dan soortgelijke gemeenten met minder waardevolle onroerende zaken. Van de waarde van de woningen wordt 80% meegerekend en van de waarde van bedrijven 70%. Hierop worden de zogenoemde rekentarieven toegepast. Deze rekentarieven zijn globaal afgeleid van de gemiddelde landelijke OZB-tarieven. Het resulterende bedrag wordt gekort op de algemene uitkering. Het OZB-tarief dat de gemeente hanteert heeft overigens geen effect op de berekening van deze aftrekpost binnen de algemene uitkering. In de Kadernota 2013 hebben wij aangegeven dat alleen dán voor een autonome stijging van de woonlasten wordt gekozen als andere mogelijkheden om tot een sluitend meerjarenperspectief te komen zijn uitgeput of wanneer hier bewust voor wordt gekozen in een integrale afweging van verdergaande ombuigingen. De ontwikkeling van de begrotingspositie 2013 is zodanig dat een autonome verhoging van de OZB niet 71

94 Molenwaard Beheerdeel noodzakelijk is. De tarieven voor 2013 verhogen wij daarom alléén met de inflatiecorrectie van 2%. Meerjarig is wel sprake van een stijging. Zie hiervoor het beleidsdeel van de programmabegroting. Uitgangspunt daarbij is dat de gemiddelde waarde-ontwikkeling zodanig wordt gecorrigeerd dat de gemiddelde lastendruk voor de OZB zal stijgen met 2%. Uit de analyse van de waarde-ontwikkeling, die voor de heffing van de OZB voor 2013 van belang is, blijkt een gemiddelde waardedaling van 3,3% voor woningen en van 3,5% voor niet-woningen. De OZB wordt geheven op basis van een percentage van de WOZ-waarde van de onroerende zaak. De verhoging van de OZB-tarieven 2012 met 2% leidt tot de volgende tarieven voor 2013: Nieuw- Graafstroom Liesveld Lekkerland Molenwaard OZB eigenaren van woningen 0,0828% 0,1069% 0,1114% 0,1018% -eigenaren van niet-woningen 0,1959% 0,1585% 0,2441% 0,1885% -gebruikers van niet-woningen 0,1534% 0,1252% 0,1874% 0,1581% -totaaltarief niet-woningen 0,3493% 0,2837% 0,4315% 0,3467% Belasting Roerende Zaken De gemeenten heffen een belasting van eigenaren en gebruikers van roerende zaken. Achtergrond van deze belasting is het gegeven dat gebruikers/eigenaren van woonboten (en andere roerende zaken) belang hebben bij de collectieve voorzieningen van de gemeenten. Deze aan de OZB gelijkwaardige belasting wordt geheven van de roerende zaken die duurzaam aan een plaats gebonden zijn én dienen tot permanente bewoning of permanent gebruik. De jaarlijkse opbrengst bedraagt 900. De heffingssystematiek is vergelijkbaar met de systematiek van de OZB en ook de heffingsmaatstaf wordt vastgesteld op grond van de in de wet WOZ opgenomen bepalingen. De Gemeentewet geeft aan dat de tarieven van deze belasting gelijk moeten zijn aan de OZB-tarieven. Hondenbelasting Sinds 1 januari 2011 wordt een directe belasting geheven van de houder van één of meer honden. De nieuwe (met 2% verhoogde) tarieven zien er als volgt uit: Tarief 2012 Inflatie- Tarief 2013 Hondenbelasting Correctie Molenwaard 2% Graafstroom: -per hond per kennel Liesveld: -per hond per kennel Nieuw-Lekkerland -per hond per kennel

95 Molenwaard Beheerdeel Toeristenbelasting De gemeenten heffen een belasting voor het houden van verblijf met overnachting binnen de gemeenten in o.a. hotels, pensions en vakantieonderkomens. Belastingplichtige is degene die gelegenheid tot verblijf biedt. In 2013 is de belastingplicht uitgebreid tot diegenen die in de gemeente verblijven zónder inschrijving in de Gemeentelijke Basisadministratie. Het tarief bedraagt per overnachting 1,00 en wordt voor 2013 verhoogd tot 1, Kwijtschelding Kwijtschelding Huishoudens met een inkomen op minimumniveau kunnen in aanmerking komen voor kwijtschelding van gemeentelijke belastingen. Deze kwijtschelding wordt verleend op basis van 100% van de bijstandsnorm, waarbij ook een vermogenstoets plaatsvindt. Afhankelijk van de inkomens- en vermogenstoets worden de woonlasten voor minima geheel of gedeeltelijk kwijtgescholden. Met ingang van 2012 is het kwijtscheldingsbeleid op basis van landelijke regelgeving verruimd. Binnen Molenwaard kan kwijtschelding worden verkregen voor de afvalstoffenheffing en de hondenbelasting. De volgende heffingen/belastingen zijn hiervoor uitgezonderd: Brandweerrechten Leges Lijkbezorgingsrechten Rioolheffing Toeristenbelasting Vermakelijkheidsretributie Lig- en kadegelden De afwikkeling van aanvragen om kwijtschelding wordt uitgevoerd door de SVHW te Klaaswaal. In de begroting 2013 is rekening gehouden met een inkomstenderving als gevolg van kwijtscheldingen tot een bedrag van

96 Molenwaard Beheerdeel 6.6 Woonlasten 2012/2013 In de Atlas van de lokale lasten, samengesteld door het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO), wordt onder andere een overzicht gegeven van de gemeentelijke woonlasten. Het gaat daarbij om de drie belangrijkste gemeentelijke lasten voor een huishouden, te weten de OZB, rioolrecht en de afvalstoffenheffing. In het navolgende overzicht zijn de woonlasten voor 2013 gebaseerd op de voorstellen en tarieven die in deze paragraaf voor de verschillende heffingen en belastingen zijn aangegeven. Graaf- Lies- Nieuw- Molen- stroom veld Lekkerland waard Afvalstoffenheffing -éénpersoonshuishouden meerpersoonshuishouden Rioolheffing -aansluitrecht afvoerrecht éénpersoonshuishouden afvoerrecht meerpersoonshuishouden Onroerende zaakbelastingen: -gemiddelde taxatiewaarde OZB eigenaren woningen Totaal éénpersoonshuishouden Totaal meerpersoonshuishouden Stijging t.o.v. 2012: in % in % in % in % -éénpersoonshuishouden 6,7% -/- 1,5% -/- 2,9% 0,6% -meerpersoonshuishouden 4,9% 0,2% 1,0% 2% 74

97 Molenwaard Beheerdeel 6.7 Vergelijkend overzicht woonlasten 2012 Onderstaand geven wij een overzicht van de tarieven van de ons omliggende gemeenten en de duurste en goedkoopste gemeente in Nederland en Zuid-Holland. Het gaat hierbij om de woonlasten uit de Atlas van de lokale lasten 2012, de tarieven die gelden voor het begrotingsjaar 2012 voor méérpersoonshuishoudens. N.B.: De OZB-last is door Coelo gebaseerd op de gemiddelde waarde van een woning in de betreffende gemeente. Onderstaande OZB-last wijkt daarom voor Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland af van bovengenoemde cijfers. De gemiddelde WOZwaarde van woningen is overigens in Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland resp , en Afvalstoffen- Riool- OZB Totaal Gemeente heffing heffing Graafstroom Liesveld Nieuw-Lekkerland Zederik Giessenlanden Gorinchem Hardinxveld- Giessendam Sliedrecht Papendrecht Alblasserdam Duurste gemeente Nederland (Blaricum) Goedkoopste gemeente Nederland (Bunschoten) Gemiddelde Nederland Opbrengsten In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de opbrengsten van de gemeentelijke heffingen en belastingen. Molenwaard Molenwaard Opbrengsten Afvalstoffenheffing Rioolheffing Lijkbezorgingsrechten Leges Brandweerrechten 0 0 Vermakelijkheidsretributie Lig- en Kadegelden OZB Belasting Roerende Zaken Hondenbelasting Toeristenbelasting Totaal

98 Molenwaard Beheerdeel BIJLAGEN 76

99 Molenwaard Beheerdeel 1. Recapitulatie per hoofdstuk begroting Hoofdstuk 1: Algemeen bestuur, Openbare Orde en Veiligheid (bedragen x 1.000) HOOFDSTUK 1: ALGEMEEN BESTUUR, OPENBARE ORDE EN VEILIGHEID LASTEN: Bestuursorganen Bestuursondersteuning college van B&W Burgerzaken Leges burgerzaken Bestuurlijke Samenwerking Bestuursondersteuning raad en rekenkamer Brandweer en rampenbestrijding Openbare orde en veiligheid TOTAAL LASTEN BATEN: Bestuursorganen Bestuursondersteuning college van B&W Burgerzaken Leges burgerzaken Bestuurlijke Samenwerking Bestuursondersteuning raad en rekenkamer Brandweer en rampenbestrijding Openbare orde en veiligheid TOTAAL BATEN MUTATIES RESERVES: Toevoeging aan reserves Onttrekking aan reserves TOTAAL MUTATIES RESERVES SALDO HOOFDSTUK

100 Molenwaard Beheerdeel Hoofdstuk 2: Verkeer, Vervoer en Water (bedragen x 1.000) HOOFDSTUK 2: VERKEER, VERVOER EN WATER LASTEN: Wegen, straten en pleinen Verkeersmaatregelen te land Openbaar vervoer Parkeren Binnenhavens en waterwegen Veerdiensten Waterkering, afwatering en landaanwinning TOTAAL LASTEN BATEN: Wegen, straten en pleinen Verkeersmaatregelen te land Openbaar vervoer Parkeren Binnenhavens en waterwegen Veerdiensten Waterkering, afwatering en landaanwinning TOTAAL BATEN MUTATIES RESERVES: Toevoeging aan reserves Onttrekking aan reserves TOTAAL MUTATIES RESERVES SALDO HOOFDSTUK Hoofdstuk 3: Economische Zaken (bedragen x 1.000) HOOFDSTUK 3: ECONOMISCHE ZAKEN LASTEN: Handel en Ambacht Baten marktgelden Nutsbedrijven Agrarische productie en ontginning Exploitatie Industriegrond TOTAAL LASTEN BATEN: Handel en Ambacht Baten marktgelden Nutsbedrijven Agrarische productie en ontginning Exploitatie Industriegrond TOTAAL BATEN MUTATIES RESERVES: Toevoeging aan reserves Onttrekking aan reserves TOTAAL MUTATIES RESERVES SALDO HOOFDSTUK

101 Molenwaard Beheerdeel Hoofdstuk 4: Onderwijs (bedragen x 1.000) HOOFDSTUK 4: ONDERWIJS LASTEN: Openbaar basisonderwijs (exclusief huisvesting) Openbaar basisonderwijs/ onderwijshuisvesting Bijzonder basisonderwijs (exclusief huisvesting) Bijzonder basisonderwijs/ onderwijshuisvesting Bijzonder voortgezet onderwijs (excl. huisvesting) Gemeenschappelijke lasten en baten onderwijs Project Brede School Nieuw-Lekkerland TOTAAL LASTEN BATEN: Openbaar basisonderwijs (exclusief huisvesting) Openbaar basisonderwijs/ onderwijshuisvesting Bijzonder basisonderwijs (exclusief huisvesting) Bijzonder basisonderwijs/ onderwijshuisvesting Bijzonder voortgezet onderwijs (excl. huisvesting) Gemeenschappelijke lasten en baten onderwijs Project Brede School Nieuw-Lekkerland TOTAAL BATEN MUTATIES RESERVES: Toevoeging aan reserves Onttrekking aan reserves TOTAAL MUTATIES RESERVES SALDO HOOFDSTUK Hoofdstuk 5: Cultuur, Recreatie en Openbaar Groen (bedragen x 1.000) 2012 HOOFDSTUK 5: CULTUUR, RECREATIE EN OPENBAAR GROEN LASTEN: Openbaar bibliotheekwerk Vormings- en ontwikkelingswerk Sport Groene sportvelden en terreinen Kunst Oudheidkunde en musea Openbaar groen en openluchtrecreatie Overige recreatieve voorzieningen TOTAAL LASTEN BATEN: Openbaar bibliotheekwerk Vormings- en ontwikkelingswerk Sport Groene sportvelden en terreinen Kunst Oudheidkunde en musea Openbaar groen en openluchtrecreatie Overige recreatieve voorzieningen TOTAAL BATEN MUTATIES RESERVES: Toevoeging aan reserves Onttrekking aan reserves TOTAAL MUTATIES RESERVES SALDO HOOFDSTUK

102 Molenwaard Beheerdeel Hoofdstuk 6: Sociaal Domein (bedragen x 1.000) HOOFDSTUK 6: SOCIAAL DOMEIN LASTEN: Bijstandverlening Werkgelegenheid Gemeentelijk minimabeleid Maatschappelijke begeleiding en advies Vreemdelingen Wet Maatschappelijke Ondersteuning Participatiebudget Sociaal Cultureel Werk Kinderopvang Voorzieningen Gehandicapten TOTAAL LASTEN BATEN: Bijstandverlening Werkgelegenheid Gemeentelijk minimabeleid Maatschappelijke begeleiding en advies Vreemdelingen Wet Maatschappelijke Ondersteuning Participatiebudget Sociaal Cultureel Werk Kinderopvang Voorzieningen Gehandicapten TOTAAL BATEN MUTATIES RESERVES: Toevoeging aan reserves Onttrekking aan reserves TOTAAL MUTATIES RESERVES SALDO HOOFDSTUK

103 Molenwaard Beheerdeel Hoofdstuk 7: Volksgezondheid (bedragen x 1.000) HOOFDSTUK 7: VOLKSGEZONDHEID EN MILIEU LASTEN: Openbare gezondheidszorg Jeugdgezondheidszorg uniform deel Jeugdgezondheidszorg maatwerk deel Afvalverwijdering en afvalverwerking Riolering en waterzuivering Milieubeheer Lijkbezorging Baten reinigingsrechten en afvalstoffenheffing Baten rioolrechten Baten begraafplaatsrechten TOTAAL LASTEN BATEN: Openbare gezondheidszorg Jeugdgezondheidszorg uniform deel Jeugdgezondheidszorg maatwerk deel Afvalverwijdering en afvalverwerking Riolering en waterzuivering Milieubeheer Lijkbezorging Baten reinigingsrechten en afvalstoffenheffing Baten rioolrechten Baten begraafplaatsrechten TOTAAL BATEN MUTATIES RESERVES: Toevoeging aan reserves Onttrekking aan reserves TOTAAL MUTATIES RESERVES SALDO HOOFDSTUK

104 Molenwaard Beheerdeel Hoofdstuk 8: Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting (bedragen x 1.000) HOOFDSTUK 8: RUIMTELIJKE ORDENING EN VOLKSHUISVESTING LASTEN: Ruimtelijke Ordening Woningexploitatie Overige volkshuisvesting Omgevingsvergunningen Exploitatie woningbouwgrond TOTAAL LASTEN BATEN: Ruimtelijke Ordening Woningexploitatie Overige volkshuisvesting Omgevingsvergunningen Exploitatie woningbouwgrond TOTAAL BATEN MUTATIES RESERVES: Toevoeging aan reserves Onttrekking aan reserves TOTAAL MUTATIES RESERVES SALDO HOOFDSTUK

105 Molenwaard Beheerdeel Hoofdstuk 9: Financiering en Algemene dekkingsmiddelen (bedragen x 1.000) HOOFDSTUK 9: FINANCIERING EN ALGEMENE DEKKINGSMIDDELEN LASTEN: Geldleningen en uitzettingen korter dan 1 jaar Overige financieringsmiddelen Geldleningen en uitzettingen langer dan 1 jaar Algemene uitkering Gemeentefonds Algemene baten en lasten Uitvoering wet WOZ Baten OZB gebruikers Baten OZB eigenaren Baten roerende woon- en bedrijfsruimten Baten toeristenbelasting Baten hondenbelasting Lasten heffing en invordering belastingen TOTAAL LASTEN BATEN: Geldleningen en uitzettingen korter dan 1 jaar Overige financieringsmiddelen Geldleningen en uitzettingen langer dan 1 jaar Algemene uitkering Gemeentefonds Algemene baten en lasten Uitvoering wet WOZ Baten OZB gebruikers Baten OZB eigenaren Baten roerende woon- en bedrijfsruimten Baten toeristenbelasting Baten hondenbelasting Lasten heffing en invordering belastingen TOTAAL BATEN MUTATIES RESERVES: Toevoeging aan reserves Onttrekking aan reserves TOTAAL MUTATIES RESERVES SALDO HOOFDSTUK

106 Molenwaard Beheerdeel Hoofdstuk 10: Bedrijfsvoering (bedragen x 1.000) HOOFDSTUK 10: BEDRIJFSVOERING LASTEN: Saldo van kostenplaatsen Kostenplaats managementteam Kostenplaats afdeling middelen Kostenplaats afdeling bestuursondersteuning Kostenplaats afdeling klantencontact Kostenplaats afdeling buitenruimte Kostenplaats afdeling ontwikkeling Kostenplaats algemene personeelskosten Kostenplaats organisatieontwikkeling Kostenplaats huisvesting Molenwaard Kostenplaats materieel en vervoermiddelen Kostenplaats facilitaire kosten Kostenplaats automatisering Kostenplaats Molenwaard nabij Kostenplaats specifieke projecten TOTAAL LASTEN BATEN: Saldo van kostenplaatsen Kostenplaats managementteam Kostenplaats afdeling middelen Kostenplaats afdeling bestuursondersteuning Kostenplaats afdeling klantencontact Kostenplaats afdeling buitenruimte Kostenplaats afdeling ontwikkeling Kostenplaats algemene personeelskosten Kostenplaats organisatieontwikkeling Kostenplaats huisvesting Molenwaard Kostenplaats materieel en vervoermiddelen Kostenplaats facilitaire kosten Kostenplaats automatisering Kostenplaats Molenwaard nabij Kostenplaats specifieke projecten TOTAAL BATEN MUTATIES RESERVES: Toevoeging aan reserves Onttrekking aan reserves TOTAAL MUTATIES RESERVES SALDO HOOFDSTUK ALGEHEEL TOTAAL HOOFDSTUK 1 T/M (bedragen x 1.000) Totaal lasten Totaal baten Totaal mutaties reserves SALDO LASTEN EN BATEN

107 Molenwaard Beheerdeel 2. Algemene uitgangspunten begroting In de Kadernota 2013 zijn de financieel-technische uitgangspunten vastgesteld die zijn gehanteerd bij het opstellen van de (meerjaren-)begroting Salariskosten In de begroting van de GR De Waard is rekening gehouden met de geldende CAO en de uit de rechtspositie voortvloeiende afspraken en periodieke verhogingen. Prijsstijging De algemene prijsontwikkeling voor de overheid wordt in de september-circulaire voor 2013 geraamd op 2%. In de eerste plaats gelet op de te verwachten ontwikkeling van het meerjarenperspectief en in de tweede plaats gelet op de geringe hoogte van de prijsmutatie is in de meerjarenraming 2013/2016 uitgegaan van de nullijn. De jaarlijkse budgetten zijn dus niet gecorrigeerd voor inflatie. Rente Bij de samenstelling van de (meerjaren-)begroting is de rentelast voor financiering geraamd op 3,5% van het financieringstekort. Daarbij wordt ervan uitgegaan dat de komende jaren kan worden volstaan met het aantrekken van kortlopende kasgeldleningen en kapitaalmarktleningen met een looptijd tot 5 jaar. Voor nieuwe investeringen (bijvoorbeeld een brede school) wordt op basis van 4% gerekend. Als sprake is van een financieringsoverschot wordt de renteopbrengst op basis van het marktniveau geraamd op 1%. Binnen de bouwgrondexploitatie wordt voor de kapitaalverstrekking aan/van het Grondbedrijf over het algemeen gerekend met een rentepercentage van 4%. Voor een aantal plannen wordt, gelet op omvang en looptijd, een percentage gehanteerd van 3% Activabeleid Het afschrijvingsbeleid van de drie gemeenten is in december 2010 al geharmoniseerd en ongewijzigd van toepassing voor Molenwaard. Reserves en Voorzieningen Ook het beleid voor reserves en voorzieningen is al geharmoniseerd en met ingang van 2013 ongewijzigd van toepassing voor Molenwaard. Rechten en tarieven Bij de tarieven van de afvalstoffenheffing, rioolrechten, leges, begraafrechten en brandweerrechten wordt conform bestaand beleid door de drie gemeenten uitgegaan van 100% kostendekking. De tarieven 2013 worden verhoogd met de inflatiecorrectie van 2% zoals deze door het rijk voor 2013 in de september-circulaire is aangegeven. Belastingen De OZB en hondenbelasting wordt ook gecorrigeerd met het inflatiepercentage van 2%. Verbonden partijen (gemeenschappelijke regelingen) De begroting 2013 is opgesteld op basis van de vastgestelde begrotingen van de verbonden partijen (gemeenschappelijke regelingen). Meerjarenramingen De afzonderlijke budgetten in meerjarenperspectief zijn zo realistisch mogelijk geraamd, waarbij rekening is gehouden met alle op dat moment beschikbare informatie. 85

108 Molenwaard Beheerdeel Algemene uitkering uit het gemeentefonds De algemene uitkering uit het gemeentefonds is bepaald op basis van de juni- en septembercirculaire Bij de berekening zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: Constante prijzen De algemene uitkering (het uitkeringspercentage) wordt zowel in lopende prijzen als in constante prijzen door het ministerie aangegeven. Het verschil is de nominale ontwikkeling binnen het gemeentefonds. Geen stelpost voor inflatie In relatie tot het hanteren van constante prijzen en wat is aangegeven bij het uitgangspunt prijsstijgingen wordt géén rekening gehouden met inflatie. Volumeontwikkelingen Over het algemeen wordt géén rekening (meer) gehouden met een mutatie van de verdeelmaatstaven als gevolg van volumeontwikkelingen. De verdeelmaatstaven worden in het meerjarenperspectief constant gehouden. Een uitzondering op deze regel is de groei van het aantal woningen, dat wél wordt verwerkt op basis van de vastgestelde woningbouwplanningen. Aantal inwoners/woningen De volgende aantallen inwoners en woningen zijn gehanteerd in de meerjarenbegroting 2013/2016: Gemeente Woningen per Inwoners per Graafstroom Liesveld Nieuw-Lekkerland Onvoorziene uitgaven Vanaf 2013 wordt voor de drie gemeenten een bedrag van 2,50 per inwoner, afgerond op gehanteerd. 86

109 Molenwaard Beheerdeel 3. Overzicht geraamde incidentele lasten en baten In het navolgende overzicht wordt aangegeven welke in de begroting en meerjarenraming opgenomen budgetten incidenteel zijn en de invloed daarvan op de meerjarige begrotingssaldi. Dit inzicht is van belang om een goed inzicht te krijgen in de financiële positie en om vast te stellen of sprake is van een materiaal sluitende begroting waarin alle structurele lasten zijn gedekt door structurele baten. In het kader van het financieel toezicht heeft de provincie Zuid-Holland in juni 2010 een themacirculaire uitgebracht waarin wordt aangegeven wanneer budgetten moeten worden aangemerkt als incidenteel. Onder incidentele baten en lasten worden onder andere de volgende baten en lasten verstaan: inkomsten uit grondexploitaties bijzondere baten als gevolg van verkoop van gemeentelijke eigendommen extra dividenduitkeringen verkoop tafelzilver incidentele bouwleges extra afschrijvingen ten laste van de exploitatie extra dotaties voorzieningen, o.a. voor onderhoud investeringen met maatschappelijk nut die ten laste van een reserve komen dotaties en onttrekkingen aan de algemene reserve baten en lasten ten gevolge van incidenteel nieuw beleid voordelige en nadelige afwikkelingsverschillen van voorgaande dienstjaren éénmalige subsidies Incidentele Baten en Lasten over de periode Een - is een baat een + is een last ALGEMEEN BESTUUR, OPENBARE ORDE EN VEILIGHEID Pilot Paspoortenuitgifte Onderzoekskosten Bestuurskracht Verkeer, Vervoer en Waterstaat Lidmaatschap Platform Slappe Bodem Opstellen GVVP (advieskosten verkeersmaatregelen) Incidenteel budget Speelplaats Goudriaan Onderwijs Bijdrage muziekonderwijs Cultuur en Recreatie Kapitaallasten Gymlokaal Nieuwpoort Opbrengsten Grondverkopen voetbalvelden Nieuw-Lekkerland Mutatie reserve voor Grondverkopen voetbalvelden Nw- Lekkerland Sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening Uitgaven middelen AWBZ, Jeugdzorg en WWNV (SIP-gelden) Invoeringsbudget Jeugdzorg Res. Rioleringen (saldo lasten en baten) Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting Incidentele stelpost Kadernota (opbrengsten Bouwgrondexploitaties Incidentele verkopen (stelpost Kadernota) Financiering en algemene dekkingsmiddelen Molenwaard-regie (Kadernota) Onderhoud gebouwen Eenmalige onttrekking aan de Algemene Reserve Algemene Reserve : Dekking incidentele lasten Totaal

110 Molenwaard Beheerdeel Uit het overzicht blijkt dat binnen de begroting de komende jaren met uitzondering van 2015 een positief effect wordt geleverd door incidentele baten. In 2013 wordt dit met name veroorzaakt door de onttrekking aan de algemene reserve ter hoogte van Ook de incidentele verkopen van vastgoed zorgen voor een positieve beïnvloeding van het resultaat. Het resultaat van deze begroting met de bovenstaande incidentele baten en lasten zien er als volgt uit : 2013 : : : : Als we de incidentele baten en lasten uit de bovenstaande saldi zouden halen en een gezuiverd saldo presenteren komen we op de volgende begrotingstotalen: 2013 : : : : Op basis van deze getallen cijfers ontstaat een meerjarig tekort. Vanaf 2016 is het positieve begrotingsresultaat echter blijvend. 88

111 Molenwaard Beheerdeel 4. Investeringsoverzicht In de geharmoniseerde financiële verordening ex artikel 212 van de Gemeentewet is aangegeven hoe wordt omgegaan met de autorisatie van investeringskredieten. In artikel 6, lid 2, is bepaald dat de raad bij de begrotingsbehandeling kan aangeven voor welke nieuwe investeringen de raad op een later tijdstip een apart voorstel wil ontvangen. De overige nieuwe investeringen worden bij de begrotingsbehandeling met het vaststellen van de begroting geautoriseerd. Voor investeringen die niet in de begroting zijn opgenomen vraagt het college in de loop van het begrotingjaar krediet aan bij de gemeenteraad. Ook voor de projecten van het kernenprogramma en de grondexploitaties waarvan exploitatieberekeningen beschikbaar zijn, autoriseert de raad bij het vaststellen van de begroting op projectniveau. Overeenkomstig de financiële verordening geven wij in dit onderdeel van de begroting een overzicht van de investeringen en bouwgrondexploitaties waarvoor u middels de vaststelling van de begroting de hierin opgenomen budgetten/kredieten autoriseert. 89

112 Molenwaard Beheerdeel Jaar Omschrijving van de investering Investeringsbedrag Afschrij ving Jaarlast 2013 Jaarlast 2014 Jaarlast 2015 Jaarlast 2016 Programma 2: Verkeer, Vervoer en Waterstaat: 2013 Wegenbeheer 2013: -1/3-deel afschrijving in 15 jaar (m.i.v. 2014) Kapitaallasten ten laste van voorziening Wegen -2/3-deel ten laste van voorziening wegenbeheer Rechtstreeks ten laste van voorziening wegen 2013 Civiele kunstwerken/vervangingen / Openbare verlichting/vervangingen Speelvoorzieningen/trapveld NLL Speelvoorzieningen/vervangingen Verkeersvoorzieningen/vervanging abri's Duikers/beschoeiingen Wegenbeheer 2014: -1/3-deel afschrijving in 15 jaar (m.i.v. 2015) Kapitaallasten ten laste van voorziening Wegen -2/3-deel ten laste van voorziening wegenbeheer Rechtstreeks ten laste van voorziening wegen 2014 Civiele kunstwerken/vervangingen / Openbare verlichting/vervangingen Gladheidsbestrijding/vervanging zoutmenger Speelvoorzieningen/vervangingen Verkeersvoorzieningen/vervanging abri's Duikers/beschoeiingen Wegenbeheer 2015: -1/3-deel afschrijving in 15 jaar (m.i.v. 2016) Kapitaallasten ten laste van voorziening Wegen -2/3-deel ten laste van voorziening wegenbeheer Rechtstreeks ten laste van voorziening wegen 2015 Civiele kunstwerken/vervangingen / Openbare verlichting/vervangingen Speelvoorzieningen/vervangingen Verkeersvoorzieningen/vervanging abri's Duikers/beschoeiingen Wegenbeheer 2016: -1/3-deel afschrijving in 15 jaar (m.i.v. 2017) Kapitaallasten ten laste van voorziening Wegen -2/3-deel ten laste van voorziening wegenbeheer Rechtstreeks ten laste van voorziening wegen 2016 Civiele kunstwerken/vervangingen / Openbare verlichting/vervangingen Gladheidsbestrijding/vervanging strooier Speelvoorzieningen/vervangingen Verkeersvoorzieningen/vervanging abri's Duikers/beschoeiingen

113 Molenwaard Beheerdeel 91

114 Molenwaard Beheerdeel Jaar Omschrijving van de investering Investeringsbedrag Afschrij ving Jaarlast 2013 Jaarlast 2014 Jaarlast 2015 Jaarlast 2016 Programma 3: Economische Zaken: 2013 Plan Melkweg 1e fase Bleskensgraaf Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2013 Plan Gelkenes West Groot-Ammers Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2014 Plan Melkweg 1e fase Bleskensgraaf Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2014 Plan Melkweg 2e fase Bleskensgraaf Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2014 Plan Gelkenes West Groot-Ammers Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2015 Plan Melkweg 1e fase Bleskensgraaf Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2015 Plan Melkweg 2e fase Bleskensgraaf Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2015 Plan Gelkenes West Groot-Ammers Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2016 Plan Melkweg 2e fase Bleskensgraaf Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma Programma 4: Onderwijs: 2013 Brede School Woonleefhart Np/Lg/investeringsdeel Programma 5: Cultuur en recreatie: 2013 Sportcomplex Woonleefhart Np/Lg/investeringsdeel Lasten opgenomen bij investering Korfbalveld Nieuwpoort/Langerak/investeringsdeel Renovatie voetbalvelden VVAC/investeringsdeel Kapitaallasten ten laste van reserve "Investeringen/Jaarlasten" 2013 Dorpshuis "Het Trefpunt" Oud-Alblas/investeringsdeel Kapitaallasten ten laste van reserve "Investeringen/Jaarlasten" 2013 Dorpshuis "Haveling" Wijngaarden/investeringsdeel Kapitaallasten ten laste van reserve "Investeringen/Jaarlasten" 2014 Renovatie voetbalvelden Groot-Ammers Sportcomplex Woonleefhart Np/Lg/investeringsdeel Programma 6: Sociale voorzieningen en maatschappelijke ontwikkelingen: Geen nieuwe investeringen voorzien. Programma 7: Volksgezondheid: 2013 Ondergrondse containers Omleggen riolering i.v.m. dijkversterking Ten laste van reserve Instandhouding Rioleringen 2013 Riolering - investeringen /40 Ten laste van reserve Instandhouding Rioleringen 2013 Uitbreiding begraafplaats Nieuw-Lekkerland Riolering - investeringen /40 Ten laste van reserve Instandhouding Rioleringen 2015 Riolering - investeringen /40 Ten laste van reserve Instandhouding Rioleringen 2016 Riolering - investeringen /40 Ten laste van reserve Instandhouding Rioleringen 92

115 Molenwaard Beheerdeel Jaar Omschrijving van de investering Investeringsbedrag Afschrij ving Jaarlast 2013 Jaarlast 2014 Jaarlast 2015 Jaarlast 2016 Programma 8: Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting: 2013 Plan Hofwegen 27 Bleskensgraaf Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2013 Plan Hofwegen 39 Bleskensgraaf Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2013 Plan Herbestemming gemeentehuis Graafstroom Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2013 Plan Groot-Ammers Zuid-Oost Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2013 Plan Slagen van Graafland Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2013 Plan Voorstraat-Zuid Groot-Ammers Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2013 Plan Woningbouw Molenaarsgraaf Oost Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2013 Plan Vertreklocatie D'Ouwe School Nieuw-Lekkerland Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2013 Plan Vertreklocatie Hoge Boezem Nieuw-Lekkerland Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2013 Plan Vertreklocatie Tweemaster Nieuw-Lekkerland Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2013 Plan Vertreklocatie Eben Haezer Langerak Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2013 Plan Vertreklocatie Knotwilg Langerak Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2013 Plan Schoolstraat Nieuwpoort Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2013 Plan Woonleefhart Nieuwpoort/Langerak Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2013 Plan Langerak-Zuid Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2013 Plan Woningbouw Trefpunt Oud-Alblas Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2013 Plan Randweg Streefkerk Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2013 Plan Kooikerspad Streefkerk Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2013 Plan Woningbouw Haveling W ijngaarden Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2013 Plan Woningbouw Wijngaarden West Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2014 Plan Groot-Ammers Zuid-Oost Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2014 Plan Slagen van Graafland Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2014 Plan Voorstraat-Zuid Groot-Ammers Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2014 Plan Vertreklocatie D'Ouwe School Nieuw-Lekkerland Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2014 Plan Vertreklocatie Hoge Boezem Nieuw-Lekkerland Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2014 Plan Vertreklocatie Tweemaster Nieuw-Lekkerland Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2014 Plan Vertreklocatie Eben Haezer Langerak Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2014 Plan Vertreklocatie Knotwilg Langerak Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2014 Plan Schoolstraat Nieuwpoort Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2014 Plan Woonleefhart Nieuwpoort/Langerak Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2014 Plan Langerak-Zuid Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2014 Plan Woningbouw Trefpunt Oud-Alblas Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2014 Plan Randweg Streefkerk Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2014 Plan Kooikerspad Streefkerk Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2014 Plan Woningbouw Haveling W ijngaarden Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2014 Plan Woningbouw Wijngaarden West Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 93

116 Molenwaard Beheerdeel 94

117 Molenwaard Beheerdeel Jaar Omschrijving van de investering Investeringsbedrag Afschrij ving Jaarlast 2013 Jaarlast 2014 Jaarlast 2015 Jaarlast Plan Groot-Ammers Zuid-Oost Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2015 Plan Voorstraat-Zuid Groot-Ammers Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2015 Plan Woningbouw Molenaarsgraaf Oost Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2015 Plan Vertreklocatie Hoge Boezem Nieuw-Lekkerland Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2015 Plan Vertreklocatie Tweemaster Nieuw-Lekkerland Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2015 Plan Schoolstraat Nieuwpoort Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2015 Plan Woonleefhart Nieuwpoort/Langerak Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2015 Plan Langerak-Zuid Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2015 Plan Woningbouw Trefpunt Oud-Alblas Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2015 Plan Kooikerspad Streefkerk Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2015 Plan Woningbouw Haveling W ijngaarden Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2016 Plan Groot-Ammers Zuid-Oost Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2016 Plan Voorstraat-Zuid Groot-Ammers Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2016 Plan Langerak-Zuid Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma 2016 Plan Kooikerspad Streefkerk Ten laste van exploitatieplan/conform kernprogramma Programma 9: Financiering en algemene dekkingsmiddelen: Geen nieuwe investeringen voorzien. Programma 10: Bedrijfsvoering: 2013 Vervanging vervoermiddelen buitendienst / Vervanging vervoermiddelen buitendienst / Vervanging vervoermiddelen buitendienst / Vervanging vervoermiddelen buitendienst /15 Totaal investeringen Molenwaard

118 Molenwaard Beheerdeel 5. EMU-saldo 2012 De Europese en Monetaire Unie (EMU) heeft regels opgesteld voor het begrotingsbeleid van de overheid, bijvoorbeeld ten aanzien van overheidstekorten en de overheidsschuld. Het saldo van de uitgaven en de ontvangsten wordt het EMU-saldo genoemd. In het verdrag van Maastricht is bepaald dat het EMU-tekort maximaal 3% van het bruto binnenlands product (BBP) mag bedragen. Deze norm geldt voor de overheid als geheel. Het Rijk heeft de regels met betrekking tot de informatie-uitwisseling over de ontwikkeling van het EMU-saldo met gemeenten aangescherpt. In de begrotingen van gemeenten moet aanvullende informatie worden opgenomen over de ontwikkeling van het EMU-saldo. Hieronder tonen wij u een overzicht van de gemeente Molenwaard. Berekening EMU saldo teken Exploitatiesaldo voor toevoeging c.q Afschrijvingen ten laste van de exploitatie Bruto dotaties aan de voorzieningen ten laste van de exploitatie 4 Investeringen in (im-)materiële activa die -/ op de balans worden geactiveerd. 5 Ontvangen bijdragen van andere overheden, de EU en overigen in mindering gebracht op de onder 4 bedoelde investeringen. 6 Desinvesteringen in (im-)materiële vaste activa: a. Verkoopopbrengsten b. Boekwinst -/- 7 Aankoop van gronden en uitgaven voor bouw- -/ en woonrijpmaken 8 Grondverkopen: a. Verkoopopbrengsten b. Boekwinst -/ Betalingen ten laste van voorzieningen -/ Betalingen rechtstreeks ten laste van reserves Verkoop van aandelen: a. Gaat u deelnemingen/aandelen verkopen? NEE NEE NEE NEE NEE b. Zo ja, wat is de te verwachten boekwinst? NVT Berekend EMU-saldo

119 Programmabegroting (Beleidsdeel) Aanbieding Van kadernota naar begroting Programma s

120 Molenwaard Beleidsdeel INHOUDSOPGAVE BEGROTING AANBIEDING/PROCES NA KADERNOTA Aanbieding Programmabegroting De begroting: de financiële thermometer Nieuwe opzet beleidsdeel Totstandkoming DIN s Keuzes en besluiten 2013 e.v Van kadernota 2013 naar begroting Inleiding Cijfermatige ontwikkeling sinds de Kadernota Belangrijkste mutaties en heroverwegingen sinds Kadernota (zie ook 4.6) Mutaties Heroverweging kaders Robuuste begroting en woonlastenstijging Van Kadernota naar begroting in één oogopslag Aandachtspunten Taakstellingen Weerstandsvermogen Sturing verbonden partijen Sturing op projecten Kernprogramma...11 LEESWIJZER...14 PROGRAMMA S Actieve Burgers, ondersteunende gemeente Visie: wat wil de gemeente bereiken? ER-doelen: wat moet beter, mooier, minder enz SMART doelen: waar stuurt de raad op? Inspanningen: wat gaat het college uitvoeren? Afstemming met andere programma s Wonen Visie: wat wil de gemeente bereiken? ER-doelen: wat moet beter, mooier, minder enz SMART doelen: waar stuurt de raad op? Inspanningen: wat gaat het college uitvoeren? Afstemming met andere programma s Economische dragers Visie: wat wil de gemeente bereiken? ER-doelen: wat moet beter, mooier, minder enz SMART doelen: waar stuurt de raad op? Inspanningen: wat gaat het college uitvoeren? Afstemming met andere programma s Ondersteuning Visie: wat wil de gemeente bereiken? ER-doelen: wat moet beter, mooier, minder enz SMART doelen: waar stuurt de raad op? Inspanningen: wat gaat het college uitvoeren? Afstemming met andere programma s

121 Molenwaard Beleidsdeel 5. Voorzieningen Visie: wat wil de gemeente bereiken? ER-doelen: wat moet beter, mooier, minder enz SMART doelen: waar stuurt de raad op? Inspanningen: wat gaat het college uitvoeren? Afstemming met andere programma s Landschap Visie: wat wil de gemeente bereiken? ER-doelen: wat moet beter, mooier, minder enz SMART doelen: waar stuurt de raad op? Inspanningen: wat gaat het college uitvoeren? Afstemming met andere programma s

122 Molenwaard Beleidsdeel AANBIEDING/PROCES NA KADERNOTA 3

123 Molenwaard Beleidsdeel 1. Aanbieding Programmabegroting De begroting: de financiële thermometer Voor u ligt het beleidsdeel van de Programmabegroting De eerste begroting van de nieuwe gemeente Molenwaard. Een begroting die voor wat betreft opbouw weer een stap heeft gemaakt in de richting van een instrument dat kan bijdragen aan het inzicht in welke doelen het gemeentebestuur nastreeft, wat zij daarvoor doet en welke middelen zij daarvoor inzet. De gemeente Molenwaard start met een sluitende begroting. Het meerjarenperspectief is als volgt: Lasten totaal (-/-) Baten totaal (+) Onttrekking Algemene Reserve (+) Verhoging OZB (+) Nieuw saldo MJB : Elders in dit deel van de begroting en ook in het beheerdeel van de begroting (separaat) wordt dieper ingegaan op hoe dit resultaat tot stand is gekomen. In deze aanbiedingsparagraaf past het echter dit resultaat te duiden. Met andere woorden: wat zeggen deze getallen? 2013 Lasten (66,3 miljoen) verdeeld over hoofdstukken 1 Bestuur, Openbare orde ca. 2 Verkeer, vervoer en waterstaat 3 Economische zaken 4 Onderwijs 5 Cultuur, recretatie en Groen 6 Sociaal Domein 7 Volksgezondheid 8 Ruimtelijke ordening ca 9 Financiën Hiernaast in ieder geval de lasten onderverdeeld per hoofdstuk uit het beheerdeel. De kosten van bedrijfsvoering zijn voor dit doel naar rato verdeeld over de hoofdstukken Baten (65,8 miljoen) Hiernaast een globale onderverdeling van de baten. Het verschil tussen de twee taarten wordt opgelost door een incidentele onttrekking aan de Algemene Reserve van Gemeentefonds Belastingen en heffingen Winst op bouwgrond ca Overige 4

124 Molenwaard Beleidsdeel Incidenteel aanspreken Algemene Reserve Kaderstellend heeft u de ruimte geschapen om incidenteel in het jaar 2013 de Algemene Reserve aan te spreken om dat begrotingsjaar sluitend te maken. Het kader gaf ruimte tot een onttrekking tot Dóór die onttrekking sluit het jaar 2013 met een voordeel van Oftewel; een onttrekking van aan de Algemene Reserve volstaat om het begrotingsjaar 2013 sluitend te maken. 1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 0,9 Weerstandsratio 0,6 0, De Algemene Reserve daalt hierdoor (eind 2013) tot een ultimo '12 ultimo '13 bedrag van 3,2 miljoen. Slechts hoger dan minimaal was afgesproken voor de start van Molenwaard. De Algemene Reserve (begin ,6) is uiteraard van invloed op het weerstandsvermogen van de gemeente. Ondanks het aanspreken van de reserve is weging van de weerstand van Molenwaard toegenomen (van 0,6 naar 0,9 op een norm van 1,0). Belangrijkste oorzaak daarvoor is het afnemen van de omvang van risico s. Miljoenen 3,8 3,6 3,4 3,2 3,0 Stand Algemene Reserve Robuustheid van de begroting meerjarig sjaar 2013 sluit dankzij een eenmalige onttrekking uit de Algemene Reserve. Meerjarig is dat anders. In 2016 is sprake van een structureel sluitende begroting met een positief resultaat van op een begroting van 66,3 miljoen. Van belang is te realiseren dat in dit resultaat de som van 1,7 miljoen aan taakstellingen is meegenomen. Taakstellingen die weliswaar goed overwogen en bewust zijn opgenomen, maar nog steeds in de praktijk waargemaakt moeten worden. 304K 1.700K Woonlasten In 2013 is géén sprake van andere mutaties in de woonlasten dan die reeds eerder afgesproken zijn in het kader van de harmonisatie tussen de drie gemeenten of de indexering. Voor de periode ná 2013 is gekozen voor een lichte stijging van de OZBopbrengst van 4% (2% in 2014 en 2% in 2015) goed voor een meeropbrengst van Dit is nodig om aan de ene kant het hoofd te bieden aan de onzekere tijden die ons wachten en anderzijds de robuustheid vorm te geven waar hiervoor over is gesproken Nieuwe opzet beleidsdeel De afgelopen jaren heeft de opzet van de begroting een ontwikkeling doorgemaakt richting een document dat de gemeenteraad in staat stelt, veel meer dan in het verleden, te sturen op veranderdoelen gericht het bereiken van bepaalde maatschappelijke effecten. In dit eerste deel van de begroting, het Beleidsdeel, zal het bereiken van verandering centraal staan. Vanaf 2013 wordt gewerkt met DIN s die zich nog meer richten op het nastreven van verandering, gekoppeld aan de middelen die hier rechtstreeks aan gerelateerd kunnen worden. Dat wat meer going concern is komt in dit deel dus niet of nauwelijks aan de orde. Dit going concern is voor de totale beoordeling van de gemeentelijke inspanningen overigens wel degelijk van belang en wordt opgenomen in het beheerdeel. De focus daar is het zo effectief en efficiënt mogelijk uitvoeren van de beheertaken met een beschrijving van relevante ontwikkelingen, kengetallen en meetgegevens. Daarover in het beheerdeel zelf meer. 5

125 Molenwaard Beleidsdeel 1.3. Totstandkoming DIN s De bovenkant van de DIN s, het wenkende perspectief lange termijn ( de wolk en ERdoelen ), is gebaseerd op de vastgestelde strategische visie. Het aantal DIN s (programma s) is ook op die strategische visie gebaseerd. Voor de formulering van de SMART-doelen, bij uitstek het domein van de gemeenteraad voor de middellange termijn van 4/5 jaar, is een voorzet gedaan die naar onze mening recht doet aan de huidige gemeentelijke visie. Dat geldt overigens ook voor de formulering van de Inspanningen, meer het domein van het college. Wij kunnen ons voorstellen, en feitelijk is die ruimte er ook, dat u met name de definitieve formulering van de SMART-doelen over zal willen laten aan de nieuw te vormen gemeenteraad. Dat laat echter onverlet dat wij uitgaan van het principe van continuïteit van bestuur en dat wij u de beleidsrijke voorzet doen voor dit deel van de DIN s. 1.4 Keuzes en besluiten 2013 e.v. De begroting is voorbereid op een manier dat er besluitvorming over zou kunnen plaatsvinden. Door de bijzondere omstandigheid van een gemeentelijke herindeling per 1 januari zal dat feitelijk niet gebeuren. Dat maakt dat het voorstel voor dit moment anders luidt dan normaal. Dus geen vaststelling van de begroting, maar uitspreken dat deze Programmabegroting , wat de gemeenteraden van Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland betreft een prima basis is voor de start van de gemeente Molenwaard. Het advies aan de gemeenteraad van Molenwaard luidt dan ook: 1. Beschouw de programma s en bijbehorende DIN s als overdracht aan het nieuwe gemeentebestuur; 2. Accepteren de heroverweging van financiële kaders op Ondersteuning (Actieve burger), Voorzieningen (Actieve burger) en Bedrijfsvoering (regionale samenwerking) 3. Kies voor een lichte stijging van de OZB (2% in 2014 en 2% in 2015) met als doel te zorgen voor een meer robuuste begroting gelet op de taakstellingen die er nog zijn en de onzekerheden waar nog sprake van is. 6

126 Molenwaard Beleidsdeel 2 Van kadernota 2013 naar begroting Inleiding In juni jl. hebben de gezamenlijke gemeenteraden kaders gesteld waarop de meerjarenbegroting gebaseerd moet worden. Een onderdeel van die kaderstelling is het financiële meerjarig resultaat waarin de raden expliciet hebben aangegeven de financiële vertaling van dat moment te ondersteunen, met dien verstande dat het streven was te komen tot een meerjarig sluitende begroting, zónder extra woonlastenstijging. Inderdaad wordt een sluitende meerjarenbegroting gepresenteerd. Nagenoeg alle financiële kaders zijn daarbij concreet ingevuld en zoveel mogelijk in de geest van de amendementen hieromtrent. In het streven naar een robuuste begroting als markering voor de start van de gemeente Molenwaard zijn de meest actuele cijfers gebruikt, zijn aannames ten tijde van de Kadernota opnieuw tegen het licht gehouden en is geanticipeerd op onzekere tijden. Met name dit laatste wordt gekenmerkt door het streven naar een ruim sluitende begroting, een begroting met een overschot. In deze begroting is voor 2013 géén nieuwe woonlastenstijging voorzien anders dan de correctie voor inflatie. Voor 2014 en 2015 is wel sprake van woonlastenstijging in de vorm van een verhoging van de OZB-opbrengst met 2 x 2%. 2.2 Cijfermatige ontwikkeling sinds de Kadernota Hieronder de ontwikkelingen van het begrotingssaldo sinds de kaderstellende vergadering van 26 juni van Kadernota tot Meerjarenbegroting Start Kadernota incl. verwerking junicirculaire Kadernota maatregelen excl. verhoging woonlasten saldo MJB (excl. stijging woonl.) Mutaties en heroverweging sinds Kadernota Nieuw saldo MJB : Saldi worden verrekend met Algemene Reserve. Een paar dingen vallen op: 1. In de regel Kadernota maatregelen zijn alle bezuinigingssuggesties uit de Kadernota (Richtinggevend kader investeringen en ombuigingen) verwerkt, EXCLUSIEF de destijds gesuggereerde stijging van woonlastenopbrengst (5% OZB); 2. In de regel Mutaties en heroverwegingen Kadernota zijn alle mutaties verwerkt die sinds juni duidelijk zijn geworden. Hier is niet alleen actuele informatie over budgetontwikkelingen in opgenomen. Ook zijn, met de kennis van nu, enkele taakstellingen tegen het licht gehouden en herbeoordeeld op haalbaarheid. Hierin is ook de conclusie verwerkt dat een toename van de woonlasten per 2014 nodig is; 3. Uw Kadernota maatregelen, de mutaties sinds juni 2012 en de heroverweging van taakstellingen met de kennis van dit moment, zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het kunnen presenteren van een sluitende begroting in 2013, 2014 en 2016; 7

127 Molenwaard Beleidsdeel 4. De saldi worden verrekend met de Algemene Reserve. Rekening houdende met het feit dat in 2013 een onttrekking aan de AR van is verwerkt, neemt het weerstandsvermogen op basis van dit perspectief per saldo met toe. 2.3 Belangrijkste mutaties en heroverwegingen sinds Kadernota (zie ook 2.4) Mutaties Hoewel het moment dat de gemeenteraden de Kadernota 2013 bespraken nog maar slechts een paar maanden verstreken is, is een beter inzicht gekregen in bepaalde financiële ontwikkelingen, die bijdragen aan meer accurate ramingen. Per saldo heeft dit, met name in de eerste jaren, een positief effect op het resultaat. U moet dan denken aan zaken als: Verwerking alle mutaties van Verbonden Partijen (bv. RSD, WSW, JGZ, Eneco, GGD, Veiligheidsregio en Omgevingsdienst); o per saldo oplopend tot zo n voordelige ontwikkeling in 2016; Verlaging Wmo-budget op basis van actuele prognoses; o gaat om ; Verwerking september-circulaire; o oplopend tot voordeel in 2016; Verwerking álle beheerplannen Kapitaalgoederen met extra taakstellingen; o per saldo in 2016 zo n minder dan bestaande budgetten; Heroverweging kaders Daarnaast is een aantal kaders, met de kennis per september 2012 opnieuw tegen het licht gehouden. Twee van die kaders zijn deels niet doorvertaald naar concrete taakstellingen: De kaderstelling omtrent de thema s Ondersteuning en Voorzieningen gaat over bedragen tot in Wanneer daar een concrete taakstelling uit moet voortvloeien, kan dat alleen maar wanneer wordt teruggegrepen op acties die eerder bestuurlijk niet werden onderschreven. Maatregelen met een zodanig grote impact dat het niet realistisch is te veronderstellen dat hiermee structureel een ombuiging van bereikt kan worden. Zelfs een halvering van die taakstelling zal nog met moeilijke keuzes gepaard gaan. In deze begroting is vooralsnog gekozen een taakstelling van in totaal per 2016 op te nemen voor de thema s Ondersteuning en Voorzieningen; De kaderstelling gekoppeld aan regionale opschaling van de bedrijfsvoering (één integrale ambtelijke organisatie voor meerdere gemeenten uit de regio) was in juni jl. nog als realistisch ingeschat. Inmiddels zijn verkennende gesprekken gevoerd met potentiële partners. Met de kennis van nu moet de conclusie zijn dat de focus van regionale opschaling niet in eerste instantie ligt bij het bereiken van financieel voordeel, maar bij verdergaande kwaliteitsverbetering en vermindering van kwetsbaarheid. Het is niet langer realistisch uit te gaan van een taakstellende ombuiging van Welk financieel effect wel te verwachten is van een regionale opschaling of eventuele andere opschalingvarianten is moeilijk te zeggen. In deze begroting is, naast een verschuiving in tijd, een taakstelling van in de jaarschijf 2016 opgenomen Robuuste begroting en woonlastenstijging Tot slot is in deze begroting gestreefd naar robuustheid. Robuustheid door uit te gaan van de meest actuele cijfers, door aannames ten tijde van de Kadernota opnieuw tegen het licht te houden en door te anticiperen op onzekere tijden. Met name dit laatste in combinatie met taakstellingen die op termijn nog gerealiseerd moeten worden, wordt gekenmerkt door het streven naar een ruim sluitende begroting. Een begroting met een overschot. Dit overschot, tot in 2016, wordt echter ook gerealiseerd door een beperkte woonlastenstijging. Los van de reeds afgesproken mutaties in woonlasten als gevolg van harmonisering is in deze begroting is met een OZB-opbrengstverhoging (boven de inflatie) in 2014 (2%) en in 2015 (ook 2%). 8

128 Molenwaard Beleidsdeel Puur geredeneerd vanuit het streven naar een sluitende begroting in 2016 zou een extra OZB-opbrengststijging van in totaal 4% niet nodig zijn (draagt voor bij aan het resultaat in 2016). Geredeneerd vanuit het streven naar een zo solide mogelijke basis als start voor de gemeente Molenwaard, is dit onvermijdelijk. 2.4 Van Kadernota naar begroting in één oogopslag Hier een tabel met op hoofdlijnen de mutaties en heroverwegingen sinds de Kadernota. Dit is een nadere specificatie van hetgeen onder 4.3 is aangegeven Mutaties Verbonden partijen DVO Brandweer: grotendeels lagere lasten op primaire brandweertaken (conform begroting GR Veiligheidsregio) Lagere kosten minimabeleid (conform opgave RSD) Extra opbrengsten WOZ per saldo (conform opgave SVHW) Lagere kosten WSW verliessaldo Drechtwerk, convenant+ wachtlijstbeheer en overheveling deel naar openbaar groen Lagere bijdrage Omgevingsdienst ZHZ Lagere kosten Jeugdgezondheidszorg (regiobijdrage bijdrage JGZ BDU tbv consortium) Lagere dividenduitkering Eneco Hogere kosten Gezondheidszorg (bijdrage GGD) Hogere/lagere uitvoeringskosten RSD (nacalculatie door RSD) WMO - Verlaging benodigd budget o.b.v. 1e helft Verwerking septembercirculaire Verwerken consequenties beheerplannen Kapitaalgoederen Harmonisatie en actualisering onderhoud beheerplan Gebouwen. Consequenties voor exploitatie en voorzieningen) Rioleringen (meer kosten toegerekend aan rioolheffing, zonder dat dit consequenties heeft voor de opbrengst rioolheffing) Verwerken consequenties beheerplannen Openbare Ruimte (incl. toerekening uren) Extra taakstellingen Openbare Ruimte Overige mutaties Rente over financieringstekort. (Mix van oorzaken met per saldo een positief effect in de jaren t/m 2015) Hogere lasten leerlingenvervoer doorrekening schooljaar '12-'13) Pilot: Thuisbezorgen Identiteits- en rijbewijzen WMO: voorbereiding overheveling AWBZ-taken naar gemeente (SIP). Inkomsten via Alg Uitk.) Toevoegen kosten Brede School ca. binnen begroting (incl. verrekeningen) (1ste jaar minder onderhoud) Minder toerekening uren aan bouwgrondprojecten door afronding lopende projecten Totaal wijzigingen kapitaallasten, mutatie reserves en kleine mutaties tussen +50K en -50K Heroverweging taakstellingen Taakstelling bedrijfsvoering door regionalisering opschuiven en verlagen Taakstelling voorzieningen en ondersteuning in 2016 verlagen Woonlastenstijging Verhoging OZB-opbrengst (boven inflatoir) 2% in 14 en 2% in ' Totaal mutaties en heroverwegingen sinds Kadernota's

129 Molenwaard Beleidsdeel 2.5 Aandachtspunten Taakstellingen De meerjarenbegroting sluit structureel. Het past echter om expliciet te realiseren dat hier alleen sprake van is wanneer alle opgenomen taakstellingen ook in concrete haalbare maatregelen worden vertaald. In de jaarschijf 2016 is nog sprake van de volgende taakstellingen met een totale omvang van ruim : Bedrijfsvoering in relatie tot regionalisering/opschaling Bedrijfsvoering: overige taakstellingen (uit vorige jaren) Brandweertaken Ondersteuning en Voorzieningen ( verschraling en Actieve burger) Openbare Ruimte (versobering en Actieve burger) Openbare Ruimte (aanbestedingsvoordelen) Verhoging leges Griffie Omdat een deel van deze taakstellingen nog niet specifiek genoeg zijn, zullen zij naar het oordeel van de toezichthouder, formeel mogelijk niet meetellen in de mate van het structureel sluitend zijn van de begroting. Dit kan consequenties hebben voor de beoordeling over al dan niet voortzetting van het preventieve toezicht door de provincie Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen geeft een indicatie in welke mate het vermogen van een gemeente toereikend is om financiële tegenvallers op te vangen zonder dat het beleid moet worden aangepast. Risico s wordt gekwantificeerd en afgezet tegen de beschikbare financiële capaciteit. Dit wordt uitgedrukt in een weerstandsratio. Op basis van de uitgangspunten is het volgende weerstandsvermogen berekend. Omschrijving Molenwaard Benodigd weerstandsvermogen structureel Benodigd weerstandsvermogen eenmalig Totaal benodigd weerstandsvermogen (B) Af: beschikbaar weerstandscapaciteit (A) Weerstandsratio (A/B) Norm is 1 0,9 De ontwikkeling van het weerstandsvermogen is voor gemeente Molenwaard positief. In tegenstelling tot het afgelopen jaar zijn veel risico s in omvang kleiner geworden of zijn afgedekt binnen de begroting. Het is van belang een realistisch beeld te scheppen, zelfs wanneer er veel onzekerheden zijn in economische groei of op het gebied van grote schommelingen op macro-niveau. Hoewel de omvang van de reserves nauwelijks is toegenomen maar de risico s wel in omvang kleiner zijn geworden is de ratio omhoog gegaan Rekening Weerstandsratio 0,9 0,6 0,9 0,9 Het weerstandsvermogen is ten opzichte van 2012 dus verbeterd. De onzekerheden omtrent de ontwikkeling van het gemeentefonds, de uitkomsten van de grondexploitaties en de kosten van de bedrijfsvoering zijn fors. Er is, vanwege allerlei exogene factoren, nauwelijks reden om een verdere verbetering van het weerstandsvermogen te verwachten. 10

130 Molenwaard Beleidsdeel Een uitgebreide analyse van de risico s en de weerstand is opgenomen in de paragraaf Weerstandsvermogen (beheerdeel) Sturing verbonden partijen Aan de verbonden partijen zal in 2013 bijzondere aandacht worden besteed. De uitgangspunten hiervoor zijn vastgelegd in de Kadernota verbonden partijen die op 26 juni 2012 is vastgesteld. Het toezicht op de verbonden partijen en in het bijzonder van de gemeenschappelijke regelingen krijgt in 2013 concreet invulling door: Het concentreren van de financiële en beleidsadvisering waardoor de kaderstellende en regierol van gemeenten op de gemeenschappelijke regeling wordt verstrekt. Standpuntbepaling van het college ten aanzien van de voorgestelde besluitvorming. Tijdig ten aanzien van de begroting en begrotingswijzigingen een conceptzienswijze aan de Raad voorleggen. Het daar waar nodig bespreken van de strategie en het beleid met de Raad en met eventueel andere Raden uit de regio. Vanzelfsprekend zal het bestuur/directie van de gemeenschappelijke regeling hiervoor worden uitgenodigd. Welke verbonden partijen hiervoor in aanmerking komen in 2013 wordt nog bepaald Sturing op projecten Kernprogramma Inleiding De grote fysieke projecten van Molenwaard zijn ondergebracht in het Kernprogramma. Een dynamische lijst van projecten welke een concrete fysieke ingreep in de buitenruimte tot gevolg hebben en waar gemeentelijke grond of financiën bij zijn betrokken. Om de dynamiek van deze projecten voldoende aandacht te geven zijn deze projecten apart gezet en financieel zelfstandig gemaakt mede door de realisatie van een risicoreserve en is er de mogelijkheid van onderlinge verevening (raad 30 juni 2011). Uitgangspunten voor sturing Kernprogramma Diverse beleidsdocumenten liggen aan de basis voor de sturing op deze projecten. Deze documenten bieden een globaal kader waarbinnen projecten ten uitvoer kunnen worden gebracht. Dit zijn: a) Toekomstvisie: Visie om kernwaarden te behouden. b) Structuurvisies: Bieden inzicht in de gewenste (ruimtelijke) ontwikkeling met een concreet uitwerkingsprogramma met projecten en uitwerkingsvraagstukken. c) Nota Grondbeleid: De Nota Grondbeleid van maart 2012 legt de basis voor een transparante en eenduidige werkwijze bij de uitvoering van het grondbeleid. Kaderstelling Op basis van de beleidsdocumenten is het aan de raad om de inzet en afbakening van een project te richten en vervolgens specifieke politiek relevante kaders te stellen. Vervolgens kan de raad sturen op deze kaders. Daarvoor zijn de volgende afspraken in juni/juli 2012 vastgelegd: a) Grote projecten opdelen in fasen. Bij kredietaanvragen wordt krediet verleend per fase. Iedere afsluiting van een fase is een heroverwegingsmoment. b) Bij een nieuw initiatief wordt de raad gevraagd kaders te stellen. Hiervoor worden keuzemogelijkheden aangereikt en consequenties in beeld gebracht. c) Bij projecten met grote financiële impact (projectkosten van meer dan 2,5 miljoen) wordt de financiële raming van het project extern getoetst. d) De gemeenteraad wordt twee keer per jaar geïnformeerd over de projecten tijdens separate raadsvergaderingen. Tijdens deze avonden wordt ingezoomd op de voortgang van projecten, de risico s en de financiën. e) Nieuwe projecten kunnen toetreden tot het Kernprogramma onder voorwaarden dat het project voortvloeit uit gemeentelijke doelen zoals vastgesteld in kaderstellende 11

131 Molenwaard Beleidsdeel beleidsstukken, er een goedgekeurde projectbrief is, het project past binnen de definitie en het project bij aanvang financieel zelfstandig met een gedegen dekking. Wijze van uitvoeren Om ruimte te bieden voor sturing worden projecten op gestandaardiseerde wijze uitgevoerd. Daarvoor is juni/juli 2012 een Werkwijzer Projecten vastgesteld. De hoofdlijn van deze werkwijzer is projecten opdelen in 5 fasen en kredietaanvragen per fase waardoor de raad bij iedere stap in het project betrokken is: a) Initiatieffase: Bedoeld om een oplossingsrichting te bepalen voor een probleem. Deze fase sluit af met een projectbrief voor het college en initiatiefvoorstel voor de raad. Het initiatiefvoorstel bevat keuzerichtingen en consequenties. b) Definitiefase: Bedoeld om overeenstemming te bereiken over de aanpak. De definitiefase sluit af met een projectcontract tussen college en organisatie en een definitievoorstel voor de raad. Het definitievoorstel bevat een uitgewerkte aanpak en nadere verkenning van de haalbaarheid. c) Ontwerpfase: Bedoeld om een oplossingsrichting uit te werken tot een concreet voorstel geschikt voor uitvoering. De laatste fase voordat er daadwerkelijk iets fysieks gerealiseerd wordt. Deze fase sluit af met een ontwerpvoorstel voor de raad. d) Realisatiefase: Bedoeld om het gewenste resultaat binnen de beschikbare middelen en gestelde tijd te realiseren. Gedurende deze fase wordt twee keer per jaar gerapporteerd over de voortgang. Deze fase sluit af met oplevering van het resultaat. e) Afsluitingsfase: Bedoeld om het resultaat te borgen. Deze fase sluit af met een overdrachtsdocument waarin de belangrijke informatie beschikbaar wordt gesteld en het proces wordt geëvalueerd. Op basis van de beleidsdocumenten en de specifieke politieke kaders kan gedurende het jaar bijgestuurd worden. Op vaste moment conform onderstaande cyclus. 12

132 Molenwaard Beleidsdeel Realisatie van doelstellingen De projecten vallend onder het Kernprogramma leveren een bijdrage aan de veranderprogramma s op het gebied van wonen, voorzieningen en economische dragers. Overzicht projecten* Bijdrage aan veranderprogramma 1. Dorpshart Bleskensgraaf Wonen, Voorzieningen 2. Bleskensgraaf-oost Wonen 3. Bedrijventerrein Melkweg Bleskensgraaf Economische dragers 4. Inbreidingslocatie Hofwegen 27 Bleskensgraaf Wonen 5. Inbreidingslocatie Hofwegen 39 Bleskensgraaf Wonen, Economische dragers 6. Herbestemmings gemeentehuis Bleskensgraaf Wonen, Voorzieningen 9. Groot-Ammers Zuid-oost Wonen 10a. Hof van Groot-Ammers (herstructurering G-A) Wonen, Voorzieningen 10b. Aan de Wetering (herstructurering G-A) Wonen 10c. Slagen van Graafland (herstructurering G-A) Wonen 11. Herbestemming Platanen Groot-Ammers Wonen 13. Voorstraat-zuid Groot-Ammers Wonen 14a. Bedrijventerrein Gelkenes-west G-A Economische dragers 14b. Bedrijventerrein Gelkenes-oost Groot-Ammers Economische dragers 16. De Boomgaard Groot-Ammers Wonen 17. Molenaarsgraaf-oost Wonen 19a. Brede School Nieuw-Lekkerland Voorzieningen 19b. d Ouwe School Nieuw-Lekkerland Wonen 19c. Park Hoge Boezem Nieuw-Lekkerland Wonen 19d. Zijdewinde Nieuw-Lekkerland Voorzieningen 19e. Tweemaster Nieuw-Lekkerland Wonen 20a. Uitplaatsing voetbalvelden/barkstraat NLL Voorzieningen 20b. Ontwikkeling De Compagnie Nieuw-Lekkerland Wonen 22. Revitalisering winkelcentra Nieuw-Lekkerland Wonen, Voorzieningen 24. Schoolstraat Nieuwpoort Wonen 25. Vlietstraat Nieuwpoort Wonen 26a. Woonleefhart Nieuwpoort/Langerak Wonen, Voorzieningen 26b. Langerak-zuid Wonen 26c. Vertreklocatie Eben Haëzer Langerak Wonen 26d. Vertreklocatie De Knotwilg Langerak Wonen 26e. Realisatie sportcomplex Woonleefhart Voorzieningen 26f. Realisatie brede school Woonleefhart Voorzieningen 28a. Verplaatsing t Trefpunt Oud-Alblas Voorzieningen 28b. Woningbouw vertreklocatie t Trefpunt Wonen 29. Herstructurering Insigne Oud-Alblas Wonen, Voorzieningen 30. Sportpark Souburgh Oud-Alblas Voorzieningen 32. Randweg Streefkerk Wonen, Economische dragers 33. Kooikerspad Streefkerk Wonen 34. Centrumontwikkeling Streefkerk Wonen, Voorzieningen 35a. Verplaatsing De Haveling Wijngaarden Voorzieningen 35b. Woningbouw vertreklocatie De Haveling Wonen 36. Woningbouw Wijngaarden-west Wonen 38. Herinrichting sportvelden VVAC Ottoland Voorzieningen 39. Ontwikkeling brandweerkazerne Oud-Alblas Wonen 40. Plan Langerak-oost Wonen * Nummers corresponderen met nummers Kernprogramma. 13

133 Molenwaard Beleidsdeel LEESWIJZER De Programmabegroting is opgebouwd uit twee delen. BELEIDSDEEL. Een gescheiden onderdeel van de begroting, dat ingaat op de veranderingen die de gemeenteraad voor de komende periode voor ogen heeft. Hierin worden de belangrijke keuzes van de gemeenteraad duidelijk in de zin dat daar de te bereiken maatschappelijke effecten van het gevoerde beleid beschreven staan, compleet met inspanning en inzet van middelen. Het beleidsdeel van de programmabegroting bestaat, naast een Inleiding/Aanbieding uit: Zes programma s gericht op het bereiken van verandering binnen thema s Een DIN per programma gebaseerd op veranderdoelen uit de Strategische Visie. Een DIN is een Doel-InspanningenNetwerk. Hierin wordt in de vorm van een schema ingegaan op de boven genoemde vragen. De DIN gaat in op het hoger doel, die vervolgens SMART worden gemaakt (domein van de raad). Aan deze SMART doelen worden concrete inspanningen gekoppeld (domein college). Toelichtende beleidsteksten. Gerelateerde budgetten. Per programma wordt aangegeven hoeveel geld met de veranderdoelen is gemoeid. BEHEERDEEL. Het tweede deel van de begroting (separaat) met daarin de Hoofdstukken, de Paragrafen en de Bijlagen. Hoofdstukken: Dit zijn de tien hoofdstukken zoals deze ook in de BBV worden genoemd. Per hoofdstuk worden steeds meerjarig de lasten en baten weergegeven afgezet tegen de begroting van het voorgaande jaar. Op hoofdlijnen worden ook de belangrijkste verschillen geanalyseerd. Na deze cijfermatige weergave en analyse volgt steeds een paragraaf met relevante ontwikkelingen binnen de betreffende taakvelden en een paragraaf met meetgegevens, kengetallen en andere relevante gegevens gepresenteerd. De opbouw is dus steeds: 1. Financieel overzicht 2. Toelichting en analyse verschillen 3. Relevante ontwikkelingen 4. Kengetallen en meetgegevens Paragrafen. Dit zijn de verplichte begrotingsparagrafen: In de paragraaf weerstandsvermogen wordt een indicatie gegeven van de mate waarin het vermogen van de gemeenten toereikend is om financiële tegenvallers op te vangen zonder dat het beleid moet worden aangepast. De paragraaf verbonden partijen biedt inzicht in de deelname van de gemeenten aan de gemeenschappelijke regelingen en de actuele stand van zaken. De paragraaf onderhoud kapitaalgoederen bevat een beschrijving van de gemeentelijke kapitaalgoederen. In de paragraaf grondbeleid worden ontwikkelingen en stand van zaken aangegeven voor de verschillende bouwgrondexploitatieplannen. De paragraaf financiering beschrijft de uitvoering en actuele ontwikkelingen van het financieringsstatuut. In dat statuut worden de kaders aangegeven voor de financieringsfunctie van de gemeente. De laatste paragraaf gaat in op de lokale heffingen. Deze paragraaf geeft een overzicht van de totale woonlasten in relatie tot gemeentelijke heffingen en belastingen. Ook komt het kwijtscheldingsbeleid aan de orde. Bijlagen. In de Bijlagen zijn vervolgens de Financiële begroting, de in één oogopslag (BIEO), een overzicht van de bezuinigingsmaatregelen zoals genoemd in de Kadernota 2013 en een overzicht van de projecten uit het Kernprogramma terug te vinden. 14

134 Molenwaard Beleidsdeel PROGRAMMA S 15

135 ER-doelen Inspanningen SMARTdoelen Informatie/ communicatie: Webpagina per dorp/stad Opzetten databank dorpen in beeld Actieve, zelfsturende gemeenschappen Gemeente ondersteunt met know-how en informatie Actieve burgers ondersteunen Besluitvorming en flexibiliteit: Passende bestuursstijl ontwikkelen Uitvoering quickwins dorpsagenda s Dorpsoverleggen op maat Beleid & projecten op initiatief van gemeenschappen Experimenteren: Meer inbreng inwoners bij beleid en projecten Dorpsagenda s samenstellen Bewonersinitiatieven Participatietrajecten bij beleid en projecten Verzamelen en ontsluiten best practises Interactieve beleidsvorming als norm Training en opleiding: Training organisatie Workshop Toekomstvisie in praktijk (Raad en College) 1. Actieve Burgers, ondersteunende gemeente Molenwaard Beleidsdeel 16

136 Molenwaard Beleidsdeel 1.1 Visie: wat wil de gemeente bereiken? Molenwaard stelt haar dorpen en stad centraal als ontmoetingspunt van waaruit de ontwikkeling van het dorp / de stad gestalte krijgt. Dat vraagt om anders denken en anders werken. Denken in kansen en het denken in risico s, regels en beleid loslaten. Niet de gemeente bepaalt beleidsmatig wat goed is, maar steeds meer de inwoner zelf. De kunst van het loslaten is daarbij van groot belang. Zowel voor organisatie, bestuur als raad. Tegelijk moet ook de kunst van het ondersteunen worden ontwikkeld. Dat wil zeggen kansrijke initiatieven en energieke groepen in de maatschappij vinden en daarop focussen. Welke vormen passen bij deze andere aanpak gaan we, gemeente en inwoners, met elkaar ontdekken. Dat is het doel van dit programma. 1.2 ER-doelen: wat moet beter, mooier, minder enz. Actieve zelfsturende gemeenschappen Gemeenschappen (dorpen en stadje) en kleinere sociale verbanden zoals verenigingen nemen en krijgen de ruimte om meer zelf vorm te geven aan de kwaliteit van hun leven en de leefomgeving. Zij weten immers het beste wat ze willen, wat zij daar zelf aan kunnen bijdragen en wat zij van de gemeente verwachten. De gemeente kan mensen toerusten en ondersteunen in het nemen en dragen van deze verantwoordelijkheid. Geen beleid & projecten zonder participatie Een grotere invloed van de burger door het ondersteunen van initiatieven en een zo vroeg mogelijk burgerparticipatie in project- en beleidsontwikkeling. Een doe-democratie waarbij de gemeente participeert in de initiatieven van de inwoners. En niet de gemeente bepaalt wat beleidsmatig wat goed is maar steeds meer de inwoner zelf. 1.3 SMART doelen: waar stuurt de raad op? Gemeente ondersteunt met know-how en informatie Om actieve burgers en zelfsturende gemeenschappen te ondersteunen ontsluit de gemeente beschikbare informatie en stelt haar know-how ter beschikking. De gemeente bouwt kennis know-how op van het ondersteunen van gemeenschappen. Indicator: Tevredenheid over gemeentelijke stimulering buurtinitiatieven (SGBO Wmotevredenheidsonderzoek) Beleid en projecten op initiatief van gemeenschappen De gemeente biedt een inspirerend platform voor maatschappelijke initiatieven en ideeën die kunnen rekenen op een breed draagvlak. De plannen en het beleid dat daaruit wordt door de gemeente ondersteund. Indicator: Registratie aantal trajecten op maatschappelijk initiatief met gemeente als participant Interactieve beleidsvorming Inwoners worden zo vroeg mogelijk betrokken bij project- en beleidsontwikkeling. De vorm die daarbij wordt gekozen is afgestemd op de betrokken inwoners, organisaties en thematiek. Indicator: Registratie aantal raadsvoorstellen inclusief de fase waarin is geparticipeerd en de trede op de participatieladder 17

137 Molenwaard Beleidsdeel 1.4 Inspanningen: wat gaat het college uitvoeren? Hieronder worden inspanningen benoemd inspanningen die bedoeld zijn om burgers daar waar nodig te activeren, en de ondersteunende rol van de gemeente uit te werken en vorm te geven. Dit programma heeft een directe relatie met de financiële ruimte van ,- die de gemeente jaarlijks structureel beschikbaar heeft voor dorpsinitiatieven. De in dit programma benoemde maatregelen zijn uiteindelijk mede bedoeld om dorpsinitiatieven te genereren en inwoners in de uitvoering van hun gezamenlijke plannen te ondersteunen. Deze plannen, de dorpsinitiatieven, kunnen dan uit dit structurele budget worden gefinancierd. Het is dus een programma wat vraagt om een op de initiatiefnemer afgestemde aanpak. Soms vraagt deze relatief veel ondersteuning, soms weinig tot niets. We gaan er in ieder geval vanuit dat inwoners naar verloop van tijd vaardiger worden in het zelf op touw zetten van initiatieven. Daar kan de gemeente zich dan terugtrekken. Daarmee is dit programma per definitie tijdelijk. Immers zodra deze doelen bereikt zijn kan het programma worden opgeheven. De hieronder benoemde inspanningen zijn erop gericht om in 2013 een aantal stappen in de gewenste richting te zetten. Wat gaan we doen? Wat is het product/resultaat? Kosten anders dan ambtelijke inzet 1. Dorpsagenda s samenstellen Dorpsagenda s met draagvlak ,- 2. Uitvoering quick wins Concrete zichtbare resultaten dorpsagenda s 3. Dorpsoverleggen op maat Dorpsoverleggen aansluitend op inzet en ,- behoefte gemeenschap 4. Bewonersinitiatieven Ondersteuning van bewonersinitiatieven 5.000,- (informatie, know-how, eventueel financieel) 5. Webpagina per dorp/stad Webpagina per dorp/stad ,- 6. Opzetten databank Dorpen in beeld Overzichtelijk informatieontsluiting per dorp/stad voor intern en extern gebruik 7. Participatietrajecten bij beleid Ondersteuning van (beleids)trajecten uit en projecten de andere programma s. Praktische zaken als zaalhuur etc. 8. Verzamelen en ontsluiten best Systematische inzet van participatieinstrumenten practices 9. Training organisatie Training werken vanuit de Toekomstvisie (beleidsm.) Training werken vanuit de Toekomstvisie (management) 10. Passende bestuursstijl Voorlichting/training organisatie ontwikkelen Ontwikkeling ondersteuningsvormen 11. Workshop Toekomstvisie in praktijk (college en raad) Door raad en college gedeelde bestuursstijl Workshop , , ,- PM PM 1.5 Afstemming met andere programma s Het programma Actieve burgers ondersteunen biedt kaders voor en invulling aan de werkwijze binnen de andere programma s. Dit programma ondersteunt in het realiseren van de inhoudelijke doelen door het toepassen van een vernieuwende aanpak. Dit programma geeft hiermee ook invulling aan de pijler burgerparticipatie en dienstverleningsarrangementen (uitgezonderd levering van producten) zoals opgenomen in Molenwaard Nabij. Het programma wordt in samenhang met Molenwaard nabij opgepakt. 18

138 ER-doelen Passend woningaanbod voor alle inwoners Passend wonen in een veilige en comfortabele woonomgeving Zo lang mogelijk wonen in de eigen woning Veilige en comfortabele woonomgeving 2. Wonen Molenwaard Beleidsdeel SMARTdoelen Nieuwbouw sluit aan op woonwensen inwoners Bestaande bouw sluit aan op woonwensen inwoners Toegankelijke woningen Toegankelijke woonomgeving Verkeersveiligheid door gedragsbeïnvloeding van verkeersdeelnemers Inwoners eerst verantwoordelijke voor sociale veiligheid Inspanningen Opstellen regionale Woonvisie A-V Opstellen woonvisie Molenwaard Opstellen Woningbouwprogramma Molenwaard Herijking Kernprogramma Uitvoeren Pact van Bleskensgraaf Woningbouwprojecten Kernprogramma Prestatieafspraken met corporaties herzien Ruimte in gemeentelijke regelgeving voor woningaanpassingen Bij (her)inrichting openbare ruimte rekening houden met minder validen Uitvoeren regionaal programma gedragsbeinvloeding verkeersdeelnemers Ondersteuning burgerinitiatieven 19

139 Molenwaard Beleidsdeel 2.1 Visie: wat wil de gemeente bereiken? Molenwaard wil woningen en een woonomgeving bieden waarin onze inwoners zich comfortabel en veilig voelen en waar het aanbod aan voorzieningen op maat is. We willen voldoende woningen kunnen bieden voor mensen die hier al wonen en hier willen blijven en aan mensen die een binding hebben met de gemeente. 2.2 ER-doelen: wat moet beter, mooier, minder enz. Onze inwoners moeten de mogelijkheid hebben om daar te wonen waar zij willen, in een woning die bij hen past. De woonwens en het eigen dorp/stad als woonplaats staat centraal in ons woonbeleid. We zetten in op meer levensloopbestendige woningen en op meer zorg aan huis. We willen meer particulier initiatief in de woonomgeving. 2.3 SMART doelen: waar stuurt de raad op? Nieuwbouw en bestaande bouw sluit aan op woonwensen inwoners Bij ontwerp en realisatie van nieuwbouwwoningen en aanpassingen in de bestaande woningbouw dienen de woonwensen van de inwoners uitgangspunt te zijn. Indicator: Gemeentelijke projecten en projecten die via prestatieafspraken door corporaties worden gerealiseerd, voldoen aan de kwaliteits- en kwantiteitscriteria die in het gemeentelijk woningbouwprogramma zijn vastgesteld. Toegankelijke woonomgeving Woningen en woonomgeving dienen voor minder validen voldoende toegankelijk te zijn. Indicator: Mate waarin bij herinrichting van de openbare ruimte rekening wordt gehouden met minder validen. Inwoners eerst verantwoordelijke voor sociale veiligheid Indicator: Aantal initiatieven 20

140 Molenwaard Beleidsdeel 2.4 Inspanningen: wat gaat het college uitvoeren? Wat gaan we doen? Regionale woonvisie, waarin opgenomen verdeling woningaantallen In aansluiting op de Toekomstvisie Molenwaard wordt het woonbeleid uitgewerkt in een woonvisie Molenwaard met daarin woningbouwprogramma per kern. Herijking prestatieafspraken met woningcorporaties Woningbouwprojecten Kernprogramma (zie hiervoor het overzicht onder van de inleiding (sturing op het Kernprogramma) Uitvoeren Pact van Bleskensgraaf (afspraken over diverse vormen van wonen voor ouderen en andere zorgbehoevenden) Gemeentelijke regelingen waar nodig aanpassen om woningaanpassingen te vergemakkelijken Om verkeersdeelnemers bewust te maken van hun deelname aan het verkeer wordt in regionaal verband een breed scala van activiteiten ontplooid, waaronder de projecten School op Seef, Op weg naar school, Totally Traffic, Broemcursus, verkeerseducatie voor verschillende doelgroepen, verkeersquiz, etc. Ondersteuning burgerinitiatieven op gebied van sociale veiligheid Wat is het product/resultaat? Kosten anders dan ambtelijke inzet Woonvisie regio Alblasserwaard- Vijfheerenlanden woonwensenonderzoek Molenwaard Woonvisie Molenwaard ,- Woningbouwprogramma Molenwaard Waar nodig op basis hiervan herijking van Kernprogramma Realisatie door corporaties van een deel van het gemeentelijk woningbouwprogramma Investeringen door corporaties in de woonomgeving Uitgifte van bouwgrond voor woningen Realisatie van een deel van het gemeentelijk woningbouwprogramma Vertaling Pact in prestatieafspraken en gemeentelijk woningbouwprogramma Aangepaste bestemmingsplannen en gronduitgiftecriteria Gedragsbeïnvloeding verkeersdeelnemers Initiatieven vanuit de samenleving op het gebied van buurtpreventie en de aanpak van kleine ergernissen zoals hondenpoep. 2.5 Afstemming met andere programma s Het programma Wonen heeft een relatie met het programma Voorzieningen. De aanwezigheid van voorzieningen bepaalt mee de tevredenheid over de woonomgeving. in het Programma Wonen doelen opgenomen gericht op toegankelijke woningen en woonomgeving. Hiervoor is al gewezen op het belang van toegankelijke woningen en leefomgeving zodat individuen met beperkingen en een ondersteuningsvraag zo min mogelijk praktische belemmeringen ervaren in het functioneren in en om de woning. Hier ligt een duidelijke relatie met het programma Ondersteuning. 21

141 ER-doelen SMARTdoelen Ondersteunen toeristische ontwikkeling Werelderfgoed Kinderdijk Beter benutten toeristische potenties Molenwaard Investeren in omgevingsfactoren en randvoorwaarden Ruimte bieden voor werken en ondernemen Bevorderen oprichting platform recreatieondernemers Het verbeteren van de contacten met lokale bedrijfsleven Beter faciliteren lokale (agrarische) bedrijven Faciliteren van de groei /ontwikkeling van bedrijven 3. Economische dragers Molenwaard Beleidsdeel Inspanningen Bieden ondersteuning SWEK voor verdere toeristische ontwikkeling Beschermen cultuurhistorische randvoorwaarden in (planologische) regelingen Aangaan structurele samenwerking met relevante overheden Participeren in opzetten toeristisch recreatief beleid regio A-V Vaststellen eenduidige dienstverlenings- en overlegstructuur met bedrijven en bedrijfsverenigingen in Molenwaard Bevorderen Regionaal bedrijvenloket Ontwikkeling en uitgifte bedrijfsterrein Melkweg en Gelkenes (KP) Participeren in bedrijventerreinenstrategie regio A-V Verbeteren bereikbaarheid bedrijven, door: Bevorderen aanleg glasvezel of vergelijkbare voorzieningen in heel Molenwaard Bevorderen wegnemen verkeersknelpunten 22

142 Molenwaard Beleidsdeel 3.1 Visie: wat wil de gemeente bereiken? In een periode waarin het bedrijven economisch minder gaat kan de inbreng van de lokale overheid van evident belang zijn. Voldoende werk en inkomen zijn, voor de aantrekkelijke gemeente die wij willen zijn, niet weg te denken uit het pallet van voorzieningen. Vanuit deze gedachten zal de gemeente Molenwaard zich inspannen om samen met het bedrijfsleven daarvoor de nodige randvoorwaarden te creëren. Op het terrein van het toerisme biedt de Alblasserwaard in het algemeen en Molenwaard in het bijzonder grote potenties. De kwaliteiten van het werelderfgoed Kinderdijk zijn genoegzaam bekend maar ook het plattelandstoerisme kan vanwege de aanwezigheid van de vele molens en het typische Hollandse landschap bogen op bijzondere kwaliteiten. Wij zien mogelijkheden om deze kwaliteiten beter te benutten 3.2 ER-doelen: wat moet beter, mooier, minder enz. Het beter benutten van de toeristische potenties van Molenwaard De toeristische potenties van Molenwaard zijn nog lang niet volledig benut. Het gaat hierbij om de potenties van het Werelderfgoed Kinderdijk en van de rest van de gemeente. Kinderdijk richt zich op andere bezoekersgroepen (veel buitenlandse toeristen) dan de rest van het gebied (dat vooral potentie heeft voor kort verblijf en dagrecreatie). Dat alles binnen een speelveld dat wordt gemarkeerd door de fysieke bereikbaarheid van Kinderdijk, de cultuurhistorische waarden van het gebied en de financiële middelen. Het beter faciliteren van lokale (agrarische) bedrijven Ten aanzien van het bedrijfsleven kenmerkt het gebied zich door een vierdeling tussen reguliere bedrijven, watergebonden bedrijven, detailhandels- en agrarische bedrijven. Het belangrijkste doel is die randvoorwaarden te creëren die het werken en ondernemen kunnen ondersteunen en bevorderen. Een goede communicatie tussen bedrijfsleven en gemeente is uiteraard van groot belang. Voor het kunnen realiseren van deze doelen zal meer de samenwerking worden gezocht en bevorderd met en tussen verschillende partijen. Daarbij horen naast de lokale bedrijven ook diverse instanties buiten het gebied van Molenwaard. Toerisme en economie zijn immers per definitie geen beleidsvelden die bij de gemeentegrenzen ophouden. Een regionale aanpak zal daarom worden bevorderd. Het schaalniveau daarvan zal afhankelijk kunnen zijn van de beoogde doelstellingen en kan dus verschillen per onderdeel. 3.3 SMART doelen: waar stuurt de raad op? Ondersteunen toeristische ontwikkeling Werelderfgoed Kinderdijk Het is de bedoeling dat het aantal betalende bezoekers aan Kinderdijk zal toenemen. Indicator: Aantal betalende bezoekers in Kinderdijk Investeren in omgevingsfactoren en randvoorwaarden Voor de rest van Molenwaard is het de bedoeling dat door de investeringen in omgevingsfactoren het aantal overnachtingen zal gaan stijgen. Indicator: Aantal overnachtingen 23

143 Molenwaard Beleidsdeel Bevorderen oprichting platform recreatieondernemers Ook het doen oprichten van een platform van recreatieondernemers is als doel geformuleerd. Indicator: Het hebben van een platform (per eind 2013). Het verbeteren van de contacten met lokaal bedrijfsleven Vanwege de faciliterende rol van de overheid op dit beleidsterrein is inzicht in wat er speelt bij de verschillende bedrijven van belang. Daarop kan het gemeentelijk dienstenaanbod worden afgestemd. Daarom zal worden geïnvesteerd in de overleg- en communicatiestructuur tussen bedrijfsleven en Molenwaard. Ook de mogelijkheden tot verbetering van de inzet van de eigen organisatie ten behoeve van het bedrijfsleven zal nader worden onderzocht. Indicatoren: aantal periodieke overleggen met het bedrijfsleven periodieke evaluatie overleggen/tevredenheid bedrijfsleven met overleggen. Faciliteren van de groei /ontwikkeling van bedrijven Om het bedrijfsleven beter te faciliteren is voorts het hebben van inzicht in de behoeften bij het bedrijfsleven noodzakelijk. Een goede digitale en fysieke infrastructuur is essentieel voor een goede bedrijfsvoering van bedrijven en bevordert ook de aantrekkelijkheid van de gemeente als vestigingsplaats. Bij de haalbaarheid van deze doelstellingen dient te worden overwogen dat het feitelijk kunnen realiseren ervan niet slechts alleen door Molenwaard kan worden geëffectueerd. Dit heeft te maken met de mogelijkheden en bereidheid die bedrijven en instellingen zelf hebben. De focus van Molenwaard ligt derhalve primair op het bevorderen dat veranderingen en verbeteringen worden bereikt door met name de samenwerking tussen en afstemming met bedrijven te bevorderen. 24

144 Molenwaard Beleidsdeel 3.4 Inspanningen: wat gaat het college uitvoeren? Wat gaan we doen Wat is het product/resultaat? Kosten anders dan ambtelijke inzet Bieden ondersteuning SWEK voor verdere toeristische ontwikkeling Beschermen cultuurhistorische waarden in bestemmingsplan voor Kinderdijk Aangaan structurele samenwerking met andere overheden Participeren in opzetten toeristisch recreatief beleid regio A-V Gezonde exploitatie van Werelderfgoed Kinderdijk Aangepast bestemmingsplan buitengebied in 2013 Het hebben van een overleg platform met Dordrecht, Biesbosch en Rotterdam Regionaal beleid en een regionaal platform met overheden, investeerders en ondernemers als basis voor de toeristische ontwikkeling van Molenwaard ,- Geen; wordt meegenomen in algehele herziening van bestemmingsplan 15000,- Vaststellen eenduidige dienstverlening- en overlegstructuur met bedrijfsleven Bevorderen regionaal bedrijvenloket Ontwikkeling en uitgifte bedrijfsterrein Melkweg en Gelkenes (KP) (zie hiervoor het overzicht onder van de inleiding (sturing op het Kernprogramma) Participeren in bedrijventerreinen-strategie regio A-V Verbeteren bereikbaarheid bedrijven, door: Bevorderen aanleg glasvezel of vergelijkbare voorzieningen in heel Molenwaard Bevorderen wegnemen verkeersknelpunten Gestructureerde dienstverlening, overleg en communicatie Functioneren regionaal bedrijvenloket (afstemming met lokale dienstverlening aan bedrijven) Gronden op Gelkenes en Melkweg (gemeentelijke grondepxloitaties, opgenomen in het Kernprogramma) worden door de gemeente ontwikkeld en uitgegeven. Bijstelling huidige beleidsvisie Basis voor doorgroeimogelijkheden bedrijven in maar ook buiten de gemeente Het hebben van glasveszel of vergelijkbare voorziening in geheel Molenwaard Afstemming en overeenstemming met wegbeheerders over wegnemen knelpunten 5000,- 3.5 Afstemming met andere programma s De beleidsvelden economie en toerisme hebben duidelijke raakvlakken met andere programma s. Zo kunnen er duidelijke relaties liggen met programma s Landschap en Wonen. Daar waar de programma s elkaar raken of beïnvloeden zal een goede afstemming plaatsvinden. Bij sterk conflicterende belangen zal altijd een belangenafweging moeten plaatsvinden. 25

145 ER-doelen SMARTdoelen Ondersteunen van eigen kracht Samen een vangnet vormen Individueel vermogen participatie vergroten Meer lokale aanhechting Versterken professionele ondersteuning Lokale netwerken en ondersteuning versterken Versterken informele structuur: vrijwilligersen mantelzorgers. 4. Ondersteuning Molenwaard Beleidsdeel Inspanningen De Kanteling Wmoloket Introductie makelaarsfunctie geïntegreerd in integraal Wmoloket Lokale actieplannen Pact evalueren en uitvoeren Leefbaarheidplannen gemeente/wooncorporaties Decentralisaties: Wwnv Awbz begeleiding Jeugdzorg Lokale implementatie CJG Voorzieningen jeugd 12+ Harmonisatie subsidiering welzijnsinstellingen en afstemmen op ondersteuningsvraag Vroegsignalering versterken - Ondersteuningsaanbod mantelzorg Vrijwilligersbeleid Coördinatie zorg- en welzijnsvrijwilligers organiseren en borgen Lokale implementatie CJG 26

146 Molenwaard Beleidsdeel 4.1 Visie: wat wil de gemeente bereiken? Onze inwoners nemen zelfstandig deel aan onze samenleving. Ze vertrouwen op eigen kracht en die van hun sociale netwerk. Met materiële en/of immateriële hulp ondersteunen inwoners elkaar om deel te nemen aan de samenleving. Deelname aan de maatschappij is er in allerlei vormen: van het kunnen onderhouden van sociale contacten, het doen van vrijwilligerswerk of deelname aan het verenigingsleven tot het verwerven van een eigen inkomen. Onze inwoners zijn allereerst zelf verantwoordelijk om deel te nemen aan onze samenleving. Ze vertrouwen op eigen kracht en die van hun sociale netwerk. Soms is de eigen kracht en de kracht van het eigen netwerk niet toereikend. Dan biedt de gemeente een vangnet, opdat indien mogelijk betrokkene de inwoner weer zo zelfstandig als mogelijk kan functioneren. Waar nodig of organiseert zij indien nodig aanvullende ondersteuning, bijvoorbeeld in de vorm van professionele hulp. De lokale netwerken worden versterkt en benut. 4.2 ER-doelen: wat moet beter, mooier, minder enz. Individueel vermogen participatie vergroten We willen dat inwoners op eigen kracht deelnemen aan de samenleving. Dit zogenaamde vermogen om te participeren willen wij verder vergroten. Lokale netwerken en ondersteuning versterken Om de samenleving en de individuen zoveel mogelijk op eigen kracht te laten functioneren, is de aanwezigheid van sociale netwerken noodzakelijk. Hoe beter deze functioneren, des te meer mensen er in noodsituaties een beroep op kunnen doen, maar er ook in andere situaties van kunnen genieten. 4.3 SMART doelen: waar stuurt de raad op? Ondersteunen van eigen kracht Om het vermogen van inwoners om te participeren te verhogen, wordt waar nodig geïnvesteerd in de eigen kracht van het individu en haar of zijn sociale netwerk. Om deze zogenaamde Kanteling mogelijk te maken worden een aantal inspanningen ingezet waarbij een makelaarsfunctie, zoals vastgesteld in het Wmo-beleidsplan geïntegreerd met Wmo-dienstverlening wordt gerealiseerd. Indicatoren: Het aantal meldingen met verzoek om ondersteuning wat niet tot Wmoverstrekkingen heeft geleid ( plus overige Wmo-managementgegevens) In 2015 is het percentage inwoners met een beperking waarvan de situatie is verbeterd door geboden ondersteuning of hulpmiddel toegenomen van 30-40% naar 60% 1. In 2015 is het rapportcijfer dat Wmo-cliënten voor de aanvraagprocedure geven, gestegen van 7,1-7,3 naar een 7,5 2. Meer lokale aanhechting Hiermee wordt beoogd om de ondersteuningsvraag meer binnen de eigen omgeving en netwerken te beantwoorden. Lokale mogelijkheden worden benut. Indicatoren: Aantal SW-ers en werkzoekenden dat lokaal wordt ingezet 1 SGBO Wmo tevredenheidsonderzoek, overigens doet Molenwaard het op dit moment niet slecht ten opzichten van 162 referentiegemeenten, zij scoren circa 35%. 2 SGBO wmo tevredenheidsonderzoek, referentiegemeenten scoren 7,3 27

147 Molenwaard Beleidsdeel Versterken professionele ondersteuning Door meer lokale afstemming, samenwerking en aanhechting bij lokale mogelijkheden en netwerken wordt de professionele ondersteuning beter afgestemd om de lokale behoeften en ondersteuningsvragen. Indicatoren: Aantal casussen in netwerken Aantal overbelaste mantelzorgers Versterken informele structuur: vrijwilligers- en mantelzorgers Door de toenemende vraag op ondersteuning door vrijwilligers en mantelzorg is een lokaal passende ondersteuningsaanbod van deze doelgroepen noodzakelijk. Ook is een vraaggericht ondersteuningsaanbod noodzakelijk voor verenigingen en instellingen die buiten de zorg- en welzijnssector steunen op vrijwilligers. Indicatoren: percentage inwoners met een beperking die mantelzorg en/of vrijwillige hulp ontvangen. Aantal verenigingen dat gebruikt maakt van ondersteuningsaanbod 4.4 Inspanningen: wat gaat het college uitvoeren? Wat gaan we doen? Wat is het product/resultaat? Kosten anders dan ambtelijke inzet 1. Versterking Wmo-loket Getrainde medewerkers Wmoloket Integraal loket wonen,zorg en welzijn 2. Realisatie makelaarsfunctie 3. Uitvoeren Pact van Bleskensgraaf (afspraken over diverse vormen van wonen voor ouderen en andere zorgbehoevenden) 4. Decentralisaties Wwnv/Awbz/Jeugdzorg Dienstverlening bij de burger aan huis Adviseursfunctie wonen, zorg en welzijn gerealiseerd in integraal loket Vertaling Pact in prestatieafspraken en gemeentelijk woningbouwprogramma Lokale aanhechting: inwoners die in aanmerking komen voor deze regelingen kunnen zoveel mogelijk in hun eigen omgeving functioneren. Eenduidigheid in subsidierelaties , ,- 5. Harmonisatie subsidiëring welzijnsinstelling 6. Mantelzorgbeleid en ondersteuning 7. Vrijwilligersbeleid Ondersteuningsaanbod vrijwilligers 5.000,- 8. Coördinatie zorg- en welzijns-vrijwilligers 9. Lokale implementatie CJG nnb ,- 28

148 Molenwaard Beleidsdeel 4.5 Afstemming met andere programma s Programma Wonen Hiervoor is al gewezen op het belang van toegankelijke woningen en leefomgeving zodat individuen met beperkingen en een ondersteuningsvraag zo min mogelijk praktische belemmeringen ervaren in het functioneren in en om de woning. Daarom zijn in het Programma Wonen doelen opgenomen gericht op toegankelijke woningen en woonomgeving. Programma Voorzieningen Een goed aanbod aan voorzieningen die vooral de functies ontmoeting en welzijn ondersteunen, is van belang voor dit programma. 29

149 ER-doelen SMARTdoelen Voorzieningen vraaggericht organiseren Effectieve gemeentelijke vastgoedportefeuille Aanbod voorzieningen sluit beter aan op maatschappelijke behoefte Grotere bijdrage gebruikers aan realisatie en instandhouding voorzieningen Maximale inzet gebruikers bij bestaande voorzieningen Gemeente heeft probleemoplossend vastgoedbeheer en regelgeving 5. Voorzieningen Molenwaard Beleidsdeel Inspanningen Vaststellen gemeentelijk vastgoedbeleid Optimaliseren bezettingsgraad Herijking vastgoedportefeuille (Re)organiseren gemeentelijk vastgoedbeheer Uniform huurbeleid Impuls voorzieningenaanbod Ottoland Herijking en uitvoering projecten Kernprogramma In regelgeving ruimte maken voor nieuwe gebruiksmogelijkheden voorzieningen Informatiepunt beheer en onderhoud en accommodaties 30

150 Molenwaard Beleidsdeel 5.1 Visie: wat wil de gemeente bereiken? De inwoners van Molenwaard vinden voorzieningen 3 in de eigen kernen belangrijk voor de leefbaarheid. Een voorbeeld hiervan is een dorpshuis dat de ontmoetingsfunctie dient of een supermarkt die in de levensbehoefte voorziet. Diverse ontwikkelingen zijn van invloed op de vraag naar voorzieningen zoals vergrijzing, ontgroening, afnemend aantal gezinnen, meer alleenstaanden (gezinsverdunning) en digitalisering. Op deze ontwikkelingen moet flexibel ingespeeld kunnen worden. Voorzieningen zijn daarbij altijd volgend. Deze voorzieningen dragen bij aan de ontmoeting van mensen. En daarmee dragen zij bij aan het goed samenleven. Daarom willen wij hieraan een bijdrage leveren op zo n manier dat deze voorzieningen er zijn voor de mensen en waar mogelijk ook door de mensen. Daarom noemen we het: ontmoeting van mensen door voorzieningen vraaggericht organiseren. Voorzieningen worden hierbij onderscheiden in gemeentelijke voorzieningen en voorzieningen die vanuit de samenleving commercieel en niet commercieel- worden georganiseerd. Daar waar sprake is van niet-commerciële voorzieningen ligt de primaire rol van de gemeente. Vaak wordt bij voorzieningen gedacht aan gebouwen en leidt dit tot nieuwbouw. Dat is relatief duur. Daarom wordt in de toekomst ook gekeken naar combinatie van functies en samenwerking in netwerken en bestaande gebouwen. 5.2 ER-doelen: wat moet beter, mooier, minder enz. Aanbod voorzieningen sluit beter aan op maatschappelijke behoefte Als de behoefte en inzet van onze inwoners en verenigingen dorp/stad verschilt, dan accepteren we binnen Molenwaard ook verschillen in voorzieningenniveau. Wettelijke taken bepalen vanzelfsprekend het minimum. Al het meerdere is afhankelijk van behoefte en draagvlak in de kernen. Grotere bijdrage gebruikers aan realisatie en instandhouding voorzieningen Onze inwoners, instellingen, vrijwilligersorganisates (waaronder verenigingen) en kerken worden als gebruikers als eerste verantwoordelijk voor de voorzieningen. De gemeentelijke ondersteuning is vraaggericht en maatwerk. Aanvullende ondersteuning is bij voorkeur voorwaardenscheppend, en incidenteel of kort van aard. Als hulp van de gemeente nodig is, dan hangt dit af van het draagvlak van deze voorziening onder de inwoners, instellingen en verenigingen. Dat draagvlak bestaat uit het gebruik van de voorziening, de zelfwerkzaamheid en samenwerking van de gebruikers en de bereidheid te betalen voor het gebruik en de instandhouding van de voorziening. Voor de realisatie van deze doelen wordt samengewerkt met onder andere inwoners, instellingen, vrijwilligersorganisaties en kerken. Dit is mogelijk door partijen samen te brengen, samenwerking te ondersteunen, bundeling van functies te stimuleren, deskundigheidsbevordering, inbreng van expertise en eventueel een financiële bijdrage. 3 Onder een voorziening wordt verstaan een fysiek middel dat een functie dient voor collectief maatschappelijk belang. 31

151 Molenwaard Beleidsdeel 5.3 SMART doelen: waar stuurt de raad op? Effectieve gemeentelijke vastgoedportefeuille De gemeente heeft als beleidsuitgangspunt dat gemeentelijk vastgoedbezit geen doel op zich is. Het hebben van bepaalde voorzieningen is dat wel. Het bezit moet een duidelijk maatschappelijk doel dienen en meerwaarde hebben. Dit uitgangspunt zal op termijn leiden tot een kleinere vastgoedportefeuille. De huidige portefeuille bestaat uit: Gemeentehuizen (vml.) 4 Gemeentewerven 2 Sportaccommodaties (incl. zwembaden 14 Dorpshuizen & buurtcentra 8 Brandweerkazernes 9 Kerktorens 6 Uurwerken in kerktorens 6 Aula s op begraafplaatsen 9 Rouwcentra 1 Basisscholen 19 Peuterspeelzalen en kdv s 5 Overige objecten 40 Totaal 123 Indicator: Omvang en kwaliteit vastgoedportefeuille. Maximale inzet gebruikers bij bestaande voorzieningen Wil het voorzieningenniveau zoveel mogelijk op peil blijven dan wel en ruimte zijn om nieuwe voorzieningen te realiseren dan is een verhoogde inzet van de gebruikers nodig. Tegelijk hiermee kan onderhoud van gemeenschapsvoorzieningen door de gemeenschap leiden tot een groter eigenaarschap bij de gebruikers zelf en bijvoorbeeld een breder aanbod in het programma. En het kan een impuls geven aan het gemeenschapsgevoel. Indicator: Aantal uren inzet gebruikers voorzieningen. Gemeente heeft probleemoplossend vastgoedbeheer en regelgeving De wens van de gemeente de inzet van gebruikers te vergroten en de portefeuille te verkleinen heeft invloed op het vastgoedmanagement. Het vastgoedmanagement ondergaat momenteel al een verbetering. De rol van de gemeente zal in de toekomst naast gewoon goed beheer met heldere afspraken met gebruikers, ook ondersteunend moeten zijn aan de inzet van de gebruikers: het zal voor hèn probleemoplossend moeten zijn. Ditzelfde geldt voor regelgeving die soms meer belemmeringen dan voordelen voor het gebruik van de voorzieningen oplevert. Indicator: Tevredenheid gebruikers voorzieningen. 32

152 Molenwaard Beleidsdeel 5.4 Inspanningen: wat gaat het college uitvoeren? Wat gaan we doen? Wat is het product/resultaat? Kosten anders dan ambtelijke inzet Vaststellen gemeentelijk vastgoedbeleid Nota vastgoedbeleid en uitvoeringsprogramma Optimaliseren bezettingsgraad Meetsysteem bezettingsgraad opzetten Meer gebruik van voorzieningen Meer inkomsten uit verhuur Herijking vastgoedportefeuille Afstoten van vastgoed dat niet behoort tot strategische of kernvoorraad (Re)organiseren gemeentelijk vastgoedbeheer Professioneel en voor de klant eenduidig vastgoedbeheer Uniform huurbeleid Eenduidigheid in contracten, huurprijsbepaling (wat valt onder huurprijs en wat niet ), inzicht in kosten om een kostprijsdekkende huur te kunnen bepalen, uitgangspunten kostprijsdekkende huur. Opzetten Informatiepunt beheer en onderhoud accommodaties Gebruikers zijn in staat om beheer en exploitatie meer zelf ter hand te nemen Impuls voorzieningenaanbod Pilot concentratie voorzieningen Ottoland Uitvoering projecten Nieuwe voorzieningen Kernprogramma(zie hiervoor het overzicht onder van de inleiding (sturing op het Kernprogramma) In regelgeving ruimte maken voor nieuwe gebruiksmogelijkheden Ruimere gebruiksmogelijkheden van voorzieningen voorzieningen 5.5 Afstemming met andere programma s De vraaggerichte benadering vraagt een continue afstemming met het thema wonen. Als bijvoorbeeld in een kern voornamelijk gebouwd wordt voor ouderen, is afstemming nodig met de vraag naar voorzieningen van ouderen. 33

153 ER-doelen SMARTdoelen Verbreding en schaalvergroting landbouw alleen in ruilverkavelingslinten Grotere belevingswaarde van het landschap Waardevol cultuurlandschap benutten Bescherming beeldbepalende, cultuurhistorische en landschappelijke elementen Behoud van karakteristieke open landschap Recreatief (mede)gebruik van het landschap 6. Landschap Molenwaard Beleidsdeel Inspanningen Actualisatie bestemmingsplannen buitengebied en kernen Vorming gebiedscoalitie Na gereedkomen agenda coalitie inspanningen opnemen in uitvoeringsagenda. Realisatie van wandel- en fietspaden Realiseren groene overgangszone van stedelijk gebied naar platteland Project Alblasserpoort(KP) 34

154 Molenwaard Beleidsdeel 6.1 Visie: wat wil de gemeente bereiken? Het landschap van Molenwaard wordt gekenmerkt door het open, typisch Hollandse slagenlandschap met beeldbepalende molens en boerderijen. Molenwaard moet een aantrekkelijke, groene gemeente blijven en daarom willen we dit waardevolle cultuurlandschap graag behouden en benutten én de beleefbaarheid ervan vergroten. De grondgebonden melkveehouderij blijft de belangrijkste ruimtelijke en economische drager van het landelijke gebied. 6.2 ER-doelen: wat moet beter, mooier, minder enz. Grotere belevingswaarde van het landschap De behoefte aan recreatief medegebruik van het fraaie Molenwaardse landschap vertoont een stijgende lijn, o.a. vanuit de stedelijke gebieden ten zuiden van Molenwaard. Graag zien we dat steeds meer mensen genieten van ons veenweidelandschap Behoud van karakteristieke open landschap In een tijd van afnemende subsidiemogelijkheden willen we het financiële draagvlak voor het beheer en onderhoud van de waardevolle landschapselementen vergroten. Alle bij het landschap betrokken partijen hebben hierbij een rol; in deze opgave willen we gezamenlijk optrekken. 6.3 SMART doelen: waar stuurt de raad op? Verbreding en schaalvergroting landbouw zullen we alleen in ruilverkavelingslinten faciliteren. De afgelopen dertig jaar is in een deel van het middengebied door ruilverkaveling ruimte geschapen voor de verdere ontwikkeling van de landbouw. Dit is enerzijds bedoeld om de landbouw te laten floreren. Anderzijds is het bedoel om andere, meer kwetsbare gebieden te ontzien in het doorgaande proces van agrarische schaalvergroting. Indicator: Bestemmingsplanwijzigingen voldoen aan dit uitgangspunt. Bescherming beeldbepalende, cultuurhistorische en landschappelijke elementen De kwaliteiten van het landschap bestaat voor een aanzienlijk deel uit aanwijsbare elementen, zoals bosjes, donken, sloten en gebouwen. Daar waar deze van algemeen belang worden geacht worden deze beschermd. Indicator: Mate van vastleggen in bestemmingsplannen Recreatief (mede)gebruik van het landschap Om landschap te kunnen beleven is het nodig om er toegang toe te hebben. Dit geldt voor onze inwoners als voor recreanten van buiten. Het hebben van wandel- en fietspaden Indicator: Aantal recreanten, aantal km wandel- en fietspaden 6.4 Inspanningen: wat gaat het college uitvoeren? Met landschap als kapitaal als gezamenlijk vertrekpunt gaan we in regionaal verband het tot stand komen van nieuwe vormen van landschapsfinanciering (fondsvorming, landschapsveiling) initiëren. Daarnaast nemen we het initiatief voor het tot stand brengen van een gebiedscoalitie van organisaties voor landbouw, agrarische natuurbeheer en natuurbehoud. We zouden graag zien dat deze coalitie leidt tot een 35

155 Molenwaard Beleidsdeel structurele samenwerkingsvorm voor landschapsbeheer, bijvoorbeeld een coöperatie, en een uitvoeringsagenda met concrete projecten In samenwerking met de gemeenten in de Merwedezone werken we aan een groene overgangszone van het stedelijk gebied naar het open landschap. De landbouw behoudt in deze zone de hoofdfunctie, daarbij afgewisseld met een aantal recreatieve knooppunten en dooraderd met verbindingen voor langzaam verkeer. Wat gaan we doen Wat is het product/resultaat? Kosten anders dan ambtelijke inzet Proces om gebiedscoalitie te initiëren en faciliteren (vergelijkbaar met dorpsagenda s). Met gemeenten uit Merwedezone werken aan een groene overgangszone van het stedelijk gebied naar het open landschap Beschermen landschappelijke en cultuurhistorische waarden Uitvoeringsagenda waardevol landschap benutten Voor de korte termijn: visie en uitvoeringsagenda Actualisering bestemmingsplannen buitengebied , Afstemming met andere programma s Voor het programma landschap liggen er diverse dwarsverbanden met de programma s Economische dragers (recreatie en toerisme) en Wonen (landschap als kwaliteit voor de woonomgeving). Uitgangspunt is een integrale benadering; acties worden onderling afgestemd. 36

156 Memo Aan Gemeenteraden Van Noor Kanters Datum 3 oktober 2012 Onderwerp Behandelvoorstel begroting Kenmerk Geachte raadsleden, In het eerste kwartaal van 2013 zal de gemeenteraad van Molenwaard de begroting over dat jaar moeten vaststellen. Ook is de gemeenteraad van Molenwaard aan zet als het gaat om de definitieve indeling van de begroting, het maken van (politieke) keuzes en wijzigingen in beleid. Toch hebben de drie raden aan de gezamenlijke colleges de opdracht gegeven te komen tot een sluitend meerjarenperspectief voor de gemeente Molenwaard Een meerjarenbegroting die is samengesteld uit de drie gemeentebegrotingen en de begroting van de werkorganisatie. Ook heeft u de colleges via de auditcommissie, gevraagd de opbouw van de begroting verder te ontwikkelen. Over de opbouw van de begroting en de filosofie hierachter is eerder met u gesproken. Behandelvoorstel: Iedere fractie krijgt 5 minuten + 2 minuten spreektijd. In uw bijdrage geeft u een advies over deze begroting aan de nieuwe raad van Molenwaard; alsof u deze mag/kan toespreken. Richt u zich hierbij op de punten uit paragraaf 1.4 van de begroting. Uw bijdrage kan daarnaast andere inhoudelijke adviezen bevatten, wensen voor de toekomst, suggesties of denkrichtingen die u graag overbrengt aan de nieuwe raad. Daarnaast krijgt u ook nog 2 minuten per fractie om nadere onderbouwing vanuit het college te vragen zo dat nodig is. Het college mag daarna in max. 15 minuten een reactie geven op de door u ingebrachte adviezen. Technische vragen die uiterlijk 11 oktober a.s uur worden ingediend, worden voor de raadsbehandeling op 23 oktober a.s. beantwoord.