Vismonitoring IJsselmeer en Markermeer in 2001

Transcriptie

1 RIVO Vismonitoring IJsselmeer en Markermeer in 21 J.J. de Leeuw, W. Dekker en D.J. Sluis Rapport CO29/2 mei 22 - r , -..--v 'J. -'..?-'-? ) r f..' ,... S - t , / y - -.-, ' ) / -- - RIVO Nederlands Instituut voor Visserijonderzoek

2 Nederlands Instituut voor Visserij Onderzoek (RIVO) BV i, jkswaterstaat/riza Rijksinstit.U4Jt voor Integraal ZoetwaterbeheW in ANalwaterbehandelift Docum.ntfltie Postbus A.A L&y!I&l Postbus 68 Postbus AB Ijmuiden 44 AB Yerseke Tel.: Tel.: Fax.: Fax.: lnternet:postkamer rivo.dlo.nl RIVO Rapport Nummer: CO29/2 Vismonitoring IJsselmeer en Markermeer in 21 J.J. de Leeuw, W. Dekker en D.J. Sluis Opdrachtgevers: Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij Directie Visserij Postbus EK 's-gravenhage Rijkswaterstaat RDIJ Postbus 6 82 AP Lelystad Project nummer: Contract nummer: Akkoord: YA-1957C dr. A.D. Rijnsdorp Afdelingsboofd iologie en Ecologie Handtekening: Datum: 16 mei 22 In verband met de verzelfstandiging van de Stichting DLO, waartoe tevens RIVO behoort, maken wij sinds 1 uni 1999 geen deel meer uit van het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij. Wij zijn geregistreerd in het Handelsregister Amsterdam BTW nr. NL Aantal exemplaren: 45 Aantal paginas: 16 Aantal tabellen: 8 Aantal figuren: 5 Aantal billagen: 1 De Directie van het RIVO Is niet aansprakelijk voor gevolgschade, alsmede voor schade welke voortvloeit uit toepassingen van de resultaten van werkzaamheden of andere gegevens verkregen van het RIVO; opdrachtgever vrijwaart het RIVO van aanspraken van derden in verband met deze toepassing. Dit rapport is vervaardigd op verzoek van de opdrachtgever hierboven aangegeyen en is zijn eigendom. Niets van dit rapport mag weergegeven en/of gepubliceerd worden, gefotokopieerd of op enige andere manier zonder schriftelijke toestemming van de opdrachtgever.

3 pagina 2 van 16 RIVO rapport CO29/2 Inhoudsopgave: lnhoudsopgave Samenvatting... 3 Trends...3 Voedselweb...3 Inleiding...4 Materiaal & Methoden Bestandsopnamen Aanlandingsgegevens Marktbemonsteringen en snijmonsters Registratie visserijinspanning...6 Soortbesprekingen Aal Snoekbaars Baars Pos Spiering Blankvoorn Brasem Bot Overige soorten...11 Dieet roofvis en aanbod prooivis...13 Conclusies ontwikkelingen in de visstand...14 Literatuur...15

4 RIVO rapport CO29/2 pagina 3 van 16 Samenvalling In dit rapport wordt een overzicht gegeven van de toestand van visbestanden en de visserij in het IJsselmeer en Markermeer in 21. Ten behoeve van integraal waterbeer en visstandbeheer wordt een jaarlijks geactualiseerde inventarisatie gemaakt van de visstand op basis van monitoring van de visbestanden en de visserij. Het IJsselmeer en Markermeer zijn in het najaar bemonsterd met behulp van een onderzoeksvaartuig gebruikmakend van een grote kuil en een elektrostramienkor. De vangsten zijn op soort gesorteerd en gemeten op lengte. In de vroege zomer (juni) en nazomer (augustus) is het dieet van baars en snoekbaars bepaald in gelijktijdige bemonsteringen met de grote kuil van het prooiaanbod. Daarnaast zijn gegevens verzameld van soorten die door de commerciële visserij zijn gevangen en aangeland bij afslagen rond het IJsselmeer en Markermeer. Van deze aanlandingen zijn monsters doorgemeten op lengteverdelingen en zijn monsters geanalyseerd op leeftijd en conditie. De resultaten in dit rapport worden gespiegeld aan de situatie in het afgelopen decennium en, waar mogelijk, in een langer historisch perspectief geplaatst. Trends De stand van de aal is zorgwekkend. De glasaalintrek is verder afgenomen naar een historisch dieptepunt. Ongeacht de oorzaken van de achteruitgang belemmeren de voortschrijdende overbevissing en de zeer magere glasaalintrek een herstel van de aalstand, hoewel het laatste decennium de aalstand stabiel lijkt als gevolg van de geringe opleving van de glasaalintrek halverwege de jaren '9. De snoekbaarsstand is betrekkelijk stabiel. De zware overbevissing vormt geen bedreiging voor het voortbestaan van de snoekbaars maar houdt de stand wel laag met vooral zeer weinig grote snoekbaars. De situatie bij baars lijkt niet stabiel onder de visserijdruk: in de aanlanding komen steeds minder grote baarzen voor en de stand lijkt terug te lopen. Het uitblijven van sterke jaarklassen draagt daar aan bij. Het is niet duidelijk in hoeverre de zware bevissing daarin een rol speelt. Pos domineert de visstand, mede door een geleidelijke toename in de laatste jaren, terwijl spiering en blankvoorn de laatste jaren gemiddeld een neerwaartse trend laten zien. De brasemstand lijkt zeer stabiel, ondanks berichten dat de intensieve onttrekking door de zegenvisserij het bestand sterk uitdunt en doet verjongen. Het valt op dit moment niet uit te sluiten dat een eventuele terugloop van de brasemstand niet waarneembaar is in de huidige gegevensreeks. Voedselweb Het dieet van piscivore baars en snoekbaars vertoont een duidelijk seizoenstrend. In het begin van het groeiseizoen (juni) wordt vooral pos gegeten en zeer weinig spiering gegeten, vermoedelijk omdat deze dan nog te klein is. Later in het seizoen neemt het aandeel spiering sterk toe, vooral bij snoekbaars.

5 pagina 4 van 16 RIVO rapport CO29/2 1. Inleiding De jaarlijkse monitoring van de visstand in het IJsselmeer en Markermeer vloeit voort uit het overheidsbeleid dat gericht is op de ontwikkeling van een integraal water- en visstandbeheer. De waterbeheerder (Rijkswaterstaat Directie ljsselmeergebied) en de visstandbeheerder (Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, directie Visserij) hebben hierin elk hun eigen verantwoordelijkheid. Het onderzoeksprogramma dat aan deze rapportage ten grondslag ligt is uitgevoerd door het RIVO (Nederlands Instituut voor Visserijonderzoek) in opdracht van het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij (Directies Visserij en Wetenschap en Kennisoverdracht) en het Ministerie van Verkeer en Waterstaat (Rijkswaterstaat, Directie ljsselmeergebied). Om te komen tot een integraal water- en visstandbeheer is onder meer nodig dat een regelmatig geactualiseerde beschrijving van de visstand en veranderingen daarin beschikbaar is, alsmede inzicht in het functioneren van het ecosysteem. Het onderzoeksprogramma bestaat uit: Het bepalen van de omvang van de visstand en veranderingen daarin middels gestandaardiseerde routinebemonsteringen met een onderzoeksvaartuig. Registratie van onttrekking van vis aan het ecosysteem door beroepsvisserij middels aanvoerstatistieken en marktbemonsteringen van commerciële soorten Het functioneren van vissoorten in het ecosysteem in termen van groei, voortplanting, mortaliteit en trofische relaties (voedselonderzoek) middels bemonstering en analyses van commerciële aanlandingen van aal, spiering, baars en snoekbaars. Analyse en rapportage van de populatiedynamica, ruimtelijke verspreiding en het ecologisch functioneren van visbestanden in het ljsselmeeer en Markermeer. De integratie van deze onderdelen van het onderzoeksprogramma levert de benodigde kennis om de populatiedynamiek en rol van de visgemeenschap in het voedselweb van het IJsselmeer aan te geven ten behoeve van integraal water- en visstandsbeheer. Deze gegevens dienen als basis om nadere analyses uit te kunnen voeren, waarbij onder meer gebruik wordt gemaakt van modellen (bijvoorbeeld PISCATOR en zogenaamde "assessment modellen) ter ondersteuning van beleidsvragen. Dit rapport geeft een overzicht van de visstand en de visserij op beide meren in 21 en vergelijkt de actuele visstand met de afgelopen 12 jaar van visstandbemonsteringen als referentie voor korte-termijn variatie in de visstand. Waar mogelijk worden trends ook in een historisch perspectief besproken. De besproken soorten zijn die soorten die een kwantitatief belangrijke rol spelen in het ecosysteem. Het is als zodanig een vervolg op eerdere overzichtsrapporten over de toestand van de visstand en visserij op het IJsselmeer en Markermeer (Dekker 1994a, 1995, 1996b, 1997), Dekker & Hartgers (1998), Hartgers (1999) en De Leeuw et al. (2, 21) en recent verschenen beschrijvingen van langjarige trends in de visstand van het IJselmeergebied (Lammens & Hosper 1998 en Noordhuis 2). Ten opzichte van voorgaande jaren zijn de presentatie en lay-out van de gegevens in dit rapport gewijzigd. Een en ander heeft tot doel om de rapportage meer aan te laten sluiten bij de visstandmonitoring zoals die onder het MWTL-programma (Monitoring van de Waterstaatkundige Toestand des Lands) plaatsvindt voor de grote rivieren. Door een meer gestandaardiseerde rapportage van visstandmonitoring is het eenvoudiger de visstandbeschrijvingen onderling te vergelijken.

6 RIVO rapport CO29/2 pagina 5 van Materiaal & Methoden De onderzoeksopzet en bemonsteringsmethodiek is in 21 goeddeels gelijk aan voorgaande jaren en wordt daarom in onderstaande alleen in hoofdlijnen besproken. Voor een gedetailleerde beschrijving van de gebruikte materialen en methoden wordt verwezen naar Dekker (1986), Dekker et al. (1992), Dekker & Schaap (1993) en Dekker & van Willigen (1993). 2.1 Bestandsopnamen De glasaalindex is gebaseerd op een routinematige bemonstering met een kruisnet van de intrekkende glasaal bij Den Oever in het voorjaar (maart-mei). De bemonstering wordt door sluiswachters (Rijkswaterstaat) dagelijks uitgevoerd op een gestandaardiseerde wijze (elke twee uur een haal). Het RIVO coördineert de bemonsteringen in Den Oever en analyseert de gegevens. In het najaar (week 43-48) worden met behulp van het onderzoekschip de Stern" op vaste stations op zowel Markermeer als IJsselmeer trekken met sleepnetten gemaakt. Met een grote kuil wordt integraal de schubvis bemonsterd. Met de elektrostramienkor wordt specifiek aal die zich in de bodem ophoudt bemonsterd en daarnaast schubvis die zich in de onderste lagen van de waterkolom bevindt. De vangsten worden op soort gesorteerd, de lichaamslengte wordt gemeten en het vangstgewicht bepaald. Per monsterlocatie worden trekduur, treklengte, diepte, zichtdiepte (Secchischijf) en watertemperatuur bepaald. Op basis van statistische analyses van effecten van helderheid van het water op visdichtheden in de najaarsbemonsteringen, waaruit blijkt dat over de duur van de bemonstering de effecten gering zijn (Dekker & de Leeuw 21), zijn geen correcties voor helderheid toegepast. In het najaar werden 6 trekken met de elektrostramienkor gemaakt en in totaal 43 trekken (29 IJsselmeer, 14 Markermeer) met de grote kuil. Daarnaast werden verspreid over beide meren kuiltrekken gemaakt (4 in juni, 35 in augustus) en het dieet onderzocht van baars en snoekbaars in directe relatie tot het aantal prooivissen per kuiltrek. De actuele visstand wordt gepresenteerd in tabellen waarin de vangst (CPUE, catch per unit of effort) in aantallen per ha, resp. in kg per ha worden gepresenteerd per jaar vanaf 1989 (sindsdien is het monitoringsprogramma steeds op dezelfde wijze uitgevoerd), volgens de opzet van de MWTL-rapportages. De marktbemonsteringen zijn gepresenteerd in grafieken met de lengtefrequentieverdeling en de gemiddelde lengte ten opzicht van de minimummaat en de streefwaarde van de gemiddelde lengte in de vangsten van de beroepsvisserij wanneer duurzaam wordt gevist (geen overbevissing). Daarnaast zijn overzichtsstaten (Bijlage 1.1 tot 1.8) opgenomen waarin het aantal +vis (jaarklassterkte) en de biomassa oudere vis op basis van de najaarsbemonstering en, indien van toepassing, de commerciële aanlandingen per soori worden gepresenteerd. Voor aal zijn de gegevens gebaseerd op vangsten met de elektrostramienkor, voor schubvis die met de grote kuil. In bijlage 2 zijn de lengtefrequentietabellen opgenomen van de vangsten uit de najaarsbemonstering van 21. De keuze van het vistuig hangt samen met de nauwkeurigheid van de bemonstering voor respectievelijk aal en schubvis (zie De Leeuw 2 voor de statistische onderbouwing). In de overzichtsstaten zijn de gegevens van het afgelopen decennium opgenomen om korte-termijn ontwikkelingen te signaleren en het effect van jaarklassterktevariatie in de actuele visstand zichtbaar te maken.

7 pagina 6 van 16 RIVO rapport CO29/2 2.2 Aanlandingsgegevens De aanvoercijfers zijn door de Producenten Organisatie van de Nederlandse Vissersbond (P) beschikbaar gesteld. De aanvoerstatistieken bevatten per maand en per afslag (Stavoren, Enkhuizen, Urk en Volendam) de totaalgewichten per soort. 2.3 Marktbemonsteringen en snijmonsters Als aanvulling op de in de routinebemonstering vrij schaars voorkomende grote exemplaren van de piscivore baars en snoekbaars worden metingen verricht aan op afslagen aangelande vis in de winterperiode (oktober-maart). Ten behoeve van het bepalen van de lengteverdeling van de commercieel aangelande baars en snoekbaars wordt door het RIVO op jaarbasis in totaal 18 maal een afslag bezocht, 3 maal in het eerste kwartaal en 3 maal in het vierde kwartaal op de afslagen van Urk, Staveren en Enkhuizen. Om inzicht te krijgen in de leeftijdsopbouw van de aangelande vis wordt er tevens vis verzameld voor verder onderzoek. In zowel het eerste als het laatste kwartaal worden 3 maal per kwartaal van beide meren (IJsselmeer en Markermeer) vissen van snoekbaars en baars op het RIVO bestudeerd. Hierbij wordt de leeftijd aan de hand van schub of vinmateriaal (of beide) bepaald. Aanvullend worden ook gegevens verzameld over de conditie en reproductiecapaciteit van de aangelande vis, o.a. geslacht, gewicht en lengte van de vis, gewicht van maag, lever, gonaden, rijpheidsstadium van geslachtsproducten en de aanwezigheid van eventuele ziekten of parasieten. Visserijmortaliteit is berekend aan de hand van een lengte-gestructureerde virtualpopu/ation ana/ysis(vpa, Dekker 1996). Behalve de lengtefrequentieverdelingen van marktmonsters worden de aanlandingsgegevens gebruikt als input. Voor aal zijn daarvoor gedetailleerde aanlandingsgegevens noodzakelijk waarin aalvangsten worden onderscheiden naar vangtuig (hoekaal, kistaal, fuikaal en schieraal). Deze gegevens zijn in de periode niet beschikbaar, zodat over die jaren voor aal geen vi sserij mortal iteit is berekend. Voor de aal (rode en schier) wordt een ander regime gehanteerd. Er worden in twee perioden (mei-juni / sept-okt) van 2 verschillende bedrijven monsters genomen, voor IJsselmeer en Markermeer apart. Hierbij wordt gedifferentieerd naar het tuig waarmee is gevist. We onderkenneri kisten, hoekwant, schietfuik en fuik. Per tuig worden ca 1 mannelijke en 25 vrouwelijke vissen per monster verzameld. Deze worden op dezelfde wijze als de schubvis onderzocht. Hierbij moet worden opgemerkt dat de leeftijd bij aal in principe kan worden bepaald aan de otolieten (gehoorsteentjes). Op dit moment worden de otolieten wel verzameld maar niet afgelezen, omdat er nog geen internationaal erkende standaardmethode voor de aflezing is. Om een indruk te krijgen van de voedselkeuze van baars en snoekbaars, wordt het dieet aan de hand van de maaginhoud onderzocht. Hierbij wordt in de maag gekeken naar het soort aanwezige prooidieren, het gewicht ervan, de lengte van het prooidier (indien mogelijk) en het verteringsstadium. In het voorjaar en de zomer van 21 lag de nadruk van de maaganalyses op monsters uit de kuilbemonsteringen waarbij een directe relatie tussen de lokale aanwezigheid van prooivis en het dieet kon worden gelegd. 2.4 Registratie visserijinspanning Er worden geen officiële visserijstatistieken bijgehouden op het IJsselmeer in termen van registratie van werkelijk gepleegde visserijinspanning per vistuig. Vanuit het RIVO worden Iogboeken verspreid onder de beroepsvisserij waarin bijgehouden kan worden wat de actuele visserijinspanning is en de vangsten en bijvangsten. De respons van deze registratie, die op

8 RIVO rapport CO29/2 pagina 7 van 16 vrijwillige basis geschiedt, is zeer beperkt en leent zich niet voor extrapolatie naar het hele gebied. Wel ondersteunt deze registratie en gesprekken met vissers de interpretatie van ontwikkelingen in de visstand en visserij. In het programma ten behoeve van de Monitoring van de Waterstaatkundige Toestand des Lands (MWTL) vindt op beperkte schaal van enkele visserijbedrijven een gestandaardiseerde registratie van inspanning en (bij)vangsten plaats volgens een vergoedingssysteem (zie bijvoorbeeld Hartgers & Van Willigen 1999 voor een recent overzicht).

9 pagina 8 van 16 RVO rapport CO29/2 3. Soortbesprekingen In de onderstaande soortbesprekingen worden achtereenvolgens besproken: Trends in de biomassa van de belangrijkste soorten sinds 1989 (in kg per ha bevist oppervlak) (Fig. la-d) Aantal en biomassa per ha van alle soorten sinds 1989 (tabel 1-8) de intrek (glasaal) of jaarklassterkte van -jarige vis (overige soorten) en gewichten van oudere vis [Bijlage 1-W13I, de onttrekking van vis aan het ecosysteem via de geregistreerde aanlanding van commerciële soorten [Bijlage 1-C] de lengtefrequentieverdelingen van de najaarsbemonstering [Fig. 2 en Bijlage 21 de lengteverdelingen van de commerciële vangsten in relatie tot de wettelijke minimummaat en de streefwaarden bij duurzame visserij [Fig. 31. Alle parameters zijn, waar mogelijk, weergegeven voor het IJsselmeer en Markermeer apart en per jaar sinds 1989 om korte-termijn veranderingen zichtbaar te maken. Voor lange-termijn trends wordt verwezen naar de onlangs verschenen Watersysteemrapportage IJsselmeer en Markermeer (Noordhuis 2). -biomassaperha. Sinds 1989 is de aalstand betrekkelijk constant met in het IJsselmeer gemiddeld hogere biomassa's dan in het Markermeer. In 21 werd een gemiddeld aantal alen aangetroffen in het IJsselmeer ten opzichte van het afgelopen decennium. In een langer historisch perspectief is overigens nog steeds sprake van een zeer lage aalstand (Dekker 2). In het Markermeer werden relatief veel alen aangetroffen: bijna dezelfde dichtheden als in het IJsselmeer waar doorgaans aanmerkelijk hogere dichtheden worden aangetroffen dan in het Markermeer. In 21 waren de dichtheden in beide meren vrijwel gelijk (Fig. ic). -glasaal. De index voor glasaalintrek is uitgedrukt als de aantallen per kruisneifrek, omgerekend naar april (correctie seizoenstrend) 22. uur (correctie dagritmiek). De intrek van glasaal vanuit zee naar de Nederlandse binnenwateren is sinds het midden van de tachtiger jaren met ca. 9% tot ver beneden het langjarig gemiddelde gezakt. Na een lichte stijging vanaf de jaren '9 is na '97 een verdere daling ingezet. In 21 werd de laagste intrek gemeten in de gehele meetreeks vanaf aan/andi'ig. De aanlanding van aal was met 371 ton gemiddeld voor het afgelopen decennium; dit is onverminderd laag ten opzichte van de jaren '6 met een oogst van 2-3 ton (Dekker 2), hoewel een gestage toename sinds 1997 waarneembaar is. Dit lijkt een gevolg van de geringe opleving van de glasaalintrek die tijdelijk waarneembaar was halverwege de jaren '9. - lengte verdeling najaarsbemonstering. Het zwaartepunt van de lengteverdeling ligt rond de 2-3 cm. Kleinere alen worden verhoudingsgewijs minder gevangen, vermoedelijk omdat die zich meer in de oeverzones ophouden. Vanaf 28 cm zijn alen maats en verdwijnen alen snel uit de populatie door de aalvisserij en wegtrek van schieralen naar de Oceaan. - lengte verdeling aanlanding. Rode aal heeft een gemiddelde lengte van ruim 3 cm, dus een fractie boven de minimummaat. Schieraal heeft een lengte van 35-4 cm in de aanlanding. Om met name de vrouwelijke schieralen de kans te geven weg te trekken zou de gemiddelde lengte van schieralen aanzienlijk groter moeten zijn. Er lijkt een heel geringe verschuiving naar grotere schieraal waarneembaar sinds de jaren '6.

10 RIVO rapport CO29/2 pagina 9 van Snoekbaars -biomassa per lia. Sinds 1989 is de snoekbaarsstand betrekkelijk constant in het IJsselmeer. In het Markermeer is een toename zichtbaar, met name sinds 1998 (Fig.la). De reeks matige jaarklassen in het IJsselmeer en goede jaarklassen in het Markermeer van de laatste vier jaar laten een verschuiving zien in de verspreiding van snoekbaars van relatief hogere dichtheden in het IJsselmeer in de jaren voor 1998 naar vergelijkbare dichtheden in beide meren sinds 2. -jaark/assterkte. De snoekbaars kende in 21 in zowel het IJsselmeer als het Markermeer een redelijk goede broedaanwas. -aanlandiflg. De aanlanding van snoekbaars was relatief hoog met 35 ton in 21. Dit komt vooral op conto van de visserij in het Markermeer die profiteert van de sterke jaarklasse van 1998 in het Markermeer (een groot deel van de 2-jarigen is maats, >42 cm). - lengte verdeling najaarsbemonstering. Het zwaartepunt van de lengteverdeling ligt rond de 15-2 cm, ofwel de eerstejaars snoekbaars. In het Markermeer is ook een tweede piek van tweedejaars snoekbaar waarneembaar. -lengteverde/frg aanlanding. De grootste aantallen in de vangst liggen rond de 45 cm, net boven de minimummaat van 42 cm; 1-15% is ondermaats aangeland. De streefwaarde om groeioverbevissing te voorkomen ligt beduidend hoger bij cm. De situatie lijkt stabiel over de afgelopen decennia. 3.3 Baars -biomassa per lia. Sinds 1989 is de baarsstand betrekkelijk constant met een afname in het IJsselmeer sinds 1989 na een zeer sterke jaarklasse. In het Markermeer is geen trend waarneembaar hoewel het uitblijven van sterke jaarklassen voor een geringe afname lijkt te zorgen (Fig. la). -jaarklassterkte. De jaarklassterkte van baars varieert normaliter sterk. In 21 waren de aantallen wederom zeer gering. - aanlanding. De aanlanding van baars was met 253 ton redelijk ten opzichte van voorgaande jaren. - lengte verdeling in najaarsbemonstering. Bij baars wordt de lengteverdeling sterk gedomineerd door sterke jaarklassen die met relatief geringe frekwentie voorkomen. In het laatste decennium waren het vooral de jaarklassen van 1989, 1992 en 1996 in combinatie met de jaarlijkse - jarigen die het beeld bepaalden in het IJsselmeer. In het Markermeer waren 1992 en 1996 de bepalende jaren. Jonge baars (eerste en tweedejaars) vormt echter de hoofdmoot. -lengteverdeling aanlanding. De grootste aantallen in de vangst liggen tussen de 25 en 3 cm, net boven de minimummaat van 22 cm; 1% is ondermaats aangeland. De streefwaarde om groeioverbevissing te voorkomen ligt beduidend hoger bij 35-4 cm. De gemiddelde lengte neemt de laatste jaren af. De combinatie van het uitblijven van sterke jaarklassen maar grote aanlandingen doet vermoeden dat baars steeds sterker wordt overbevist.

11 pagina 1 van 16 RIVO rapport CO29/2 3.4 Pos -biomassaperha. Sinds 1989 neemt de posstand duidelijk toe, zowel in het IJsselmeer als het Markermeer met in 21 de hoogste stand sinds De fluctuaties in het Markermeer zijn echter aanzienlijk (Fig.la). -jaarklassterkte. De jaarklassterkte van pos was aanzienlijk in het IJsselmeer (hoogste van de jaren '9) en vrij gering in het Markermeer. -/engteverdelig. De lengteverdeling van pos is tweetoppig: een groep van -jarigen met een gemiddelde lengte van 6-8 cm en pos van meer dan 1 cm. In de oudere groep zijn cohorten meestal niet of nauwelijks te onderscheiden. 3.5 Spiering - biomassaper/ia. Sinds 1989 lijkt de spieringstand met name in het Markermeer af te nemen. De aantallen fluctueren echter zodanig dat niet duidelijk is of de situatie in het IJsselmeer stabiel genoemd kan worden (Fig.lb). -jarklassterkte. De dichtheid van de spiering was in 21 relatief hoog in het IJsselmeer en gering in het Markermeer. - aanlanding. Sinds 1982 vindt in het IJsselmeer een visserij op spiering plaats. Met de variatie in het nuljarige bestand varieert ook de aanlanding in het daaropvolgende voorjaar. In voorjaar 21 werd er bijna 12 ton aangeland. - lengte verdeling. De lengte van -jarige spiering aan het eind van het groeiseizoen varieert van 6-8 cm en is doorgaans in het IJsselmeer een fractie hoger dan in het Markermeer. Er worden nauwelijks 1-jarigen aangetroffen. 3.6 Blankvoorn -biomassaperha. Sinds 1989 neemt de blankvoornstand sterk af in het IJsselmeer. De laatste 3 jaren zijn de dichtheden lager dan in het Markermeer, terwijl in voorgaande jaren de dichtheden aanzienlijk hoger waren (Fig.lb). Door het vooralsnog uitblijven van een sterke jaarklasse is een verdere teruggang te verwachten. -jaarklassterkte. Blankvoorn kent slechts enkele sterke jaarklassen. In 21 waren de aantallen weer ver onder het Iangjarige gemiddelde. Sinds '92 zijn er geen goede jaarklassen meer geweest op het Markermeer, hoewel de stand daar niet zichtbaar onder lijdt. - aanlandi'ig. De commerciële aanlanding van poot (brasem + blankvoorn) is sinds 95 enorm gestegen (ca. factor 1!). Blankvoorn vormt een minderheid ten opzichte van brasem al is de verhouding blankvoorn en brasem niet precies bekend. Ook is niet bekend welke fractie van de totale vangst via de afslagen wordt verhandeld. - lengte verdeling. De lengteverdelingen van blankvoorn worden bepaald door de sterke variatie in jaarklassterkte. Goede jaarklassen (1989 en 1994 in Ijsselmeer; 1992 in Markermeer) zijn jarenlang goed herkenbare cohorten in de Iengteverdeling; de populatie is duidelijk aan het vergrijzen.

12 RIVO rapport CO29/2 pagina 11 van Brasem - biomassa per /ia. De brasemstand is opmerkelijk constant in beide meren met in het IJsselmeer gemiddeld ca. tien maal zo hoge dichtheden (Fig. lb). -jaark/assterkte. Brasem kent een sterke variatie in jaarklassterkte. Het IJsselmeer bracht in 21 een vrij zwakke jaarklasse in zowel IJsselmeer als Markermeer. - aanlanding. De commerciële aanlanding van poot (brasem + blankvoorn) is in 21 evenals het voorgaande jaar hoog. Daarnaast wordt nog veel levende pootvis met de zegenvisserij aan het IJsselmeer onttrokken en verhandeld. Daarvan worden geen officiële statistieken bijgehouden. Een raming op basis van informatie van vissers is dat het hier gaat om meer dan 1 ton op jaarbasis. - lengte verdeling. Brasem is een relatief grote soort. Variatie in jaarklassterkte is vooral zichtbaar in de aantalspieken bij kleine lengte, terwijl grote brasem een piek vormt op gewichtsbasis bij 5-6 cm. Ondanks de aanzienlijke aantallen grote brasems die met de zegenvisserij worden afgevoerd is vooralsnog geen afname waarneembaar van deze groep. In 21 voert de middengroep van 2-3 cm de boventoon in de aantallen. -biomassaperha. De biomassa bot in het IJsselmeer lijkt geen trend te vertonen op basis van zowel de elektrokorvangsten als de vangsten met de grote kuil (Fig. ic). Incidenteel wordt bot in het Markermeer aangetroffen, vermoedelijk via het Noordzeekanaal, maar mogelijk ook vanuit het Ijsselmeer. -jaark/assterkte. Bot kende in 21 een vrij goede jaarklassterkte in het IJsselmeer en in de Waddenzee (ongepubliceerde gegevens RIVO). Bot plant zich voort in de Waddenzee en de aanwas in het IJsselmeer is dus afhankelijk van de intrek via de sluizen in de Afsluitdijk. - lengte verdeling. In de lengteverdeling van bot zijn de jaarklassen goed herkenbaar, vooral die van de eerste 2 Ievensjaren. Eerstejaars botten zijn ongeveer 9-1 cm, de tweedejaars cm, de latere cohorten zijn variabel. 3.9 Overige soorten Naast de bovenbesproken algemene soorten worden ook een aantal schaarsere soorten aangetroffen in de najaarsbemonsteringen. Rivierdonderpad en driedoornige stekelbaars worden jaarlijks waargenomen in kleine aantallen. Voor rivierdonderpad zijn geen trends waarneembaar sinds 1989 (Fig. id). Stekelbaars neemt echter gestaag af, met name in het Markermeer, hoewel de aantallen in het IJsselmeer in 21 ook bijzonder gering waren. (Fig. id). De overige soorten worden niet jaarlijks waargenomen (Tabel 1-8). Rivierprik, kolblei, karper, riviergrondel (grote kuil en elektrokor), zeeforel, snoek, sneep, en kleine modderkruiper (grote kuil) worden af en toe in het IJsselmeer aangetroffen. Giebel, alver, serpeling, en winde worden in beide meren gevonden. Het IJsselmeer is soortenrijker dan het Markermeer mede door de grotere habitatdiversiteit en de directe invloed van de rivieren (Vecht en Ijssel). De aantallen schaarse soorten in de bemonsteringen zijn te gering om trendmatige veranderingen waar te nemen. Naast de in dit rapport beschreven vangsten afkomstig uit de onderzoekssurveys wordt sinds het najaar van 1994 zeldzame migrerende vis bemonsterd. Deze vis, die bijgevangen wordt in de reguliere beroepsvisserij op het meer, wordt vrijwillig aangeleverd waarbij een premie wordt verstrekt per vis. Door dit programma is in afgelopen jaren een indruk verkregen van de aanwezigheid van o.a. rivierprik, zeeprik, fint, houting, grote marene, zalm, zeeforel en

13 pagina 12 van 16 RIVO rapport CO29/2 regenboogforel. Meer informatie hierover kan worden gevonden in Hartgers et al. (1998), Dekker & van Willigen (1996, 1997, 1998), Hartgers & van Willigen (1999, 2) en ter Hofstede (21). De vangsten van zeldzame migrerende vis in 21 zullen in een afzonderlijk rapport worden beschreven.

14 RIVO rapport CO29/2 pagina 13 van Dieet rootvis en aanbod prooivis In 2 is voor het eerst een directe link gemaakt tussen het lokale voorkomen van prooivis en het dieet van snoekbaars en baars door op het niveau van een kuiltrek de predator-prooi-relaties uit te drukken. Er zijn in 2 kuiltrekken in de zomer (augustus) en najaarsperiode (oktober/november) genomen. In 21 is de dataset uitgebreid met kuilbemonsteringen in het late voorjaar (juni) en de zomer (augustus) Gemiddeld over alle kuiltrekken in de vier bemonsteringsperioden vormde pos het hoofdbestanddeel van het potentiële prooivisbestand (71% van gewicht van alle vissen kleiner dan 1 cm)(fig. 4), gevolgd door spiering (2 1%) en baars (7%). Het dieet van snoekbaars bestond hoofdzakelijk uit spiering (64%) gevolgd door pos (25%), aangevuld met baars (6%) en enkele blankvoorns en snoekbaars (minder dan 5%). Het dieet van baars bestond voor 5% uit spiering, 44% uit pos en 5% baars. Hoewel pos de talrijkste prooisoort was werd spiering verhoudingsgewijs het eest gegeten, met name door snoekbaars. In het prooiaanbod en de dieetkeuze is een duidelijk seizoensverloop waarneembaar (Fig. 5). In het aanbod neemt het aandeel baars wat af ten gunste van het aandeel pos. In het dieet neemt het aandeel spiering sterk toe van 2-25% in juni tot meer dan 8% voor snoekbaars en ca. 6% voor baars, terwijl het aandeel pos juist sterk afneemt. Van de kleine prooivissen is de beschikbaarheid van spiering in het begin van het seizoen nog gering omdat de jonge (+) spieringen weliswaar talrijk maar nog erg klein zijn, terwijl er van de generatie van het jaar ervoor vrijwel geen spieringen over zijn. Wanneer de jonge spiering groeit wordt het een interessantere prooi. Het hele seizoen door zijn er relatief grote hoeveelheden kleine pos, deels van het vorige jaar en deels van de nieuwe generatie. Jonge baars vormt vooral in augustus een aanvulling op het menu.

15 pagina 14 van 16 RIVO rapport CO29/2 5. Conclusies ontwikkelingen in de visstand De glasaalintrek vertoont langjarige schommelingen, waardoor trends pas op langere termijn zichtbaar worden (Dekker 2, Klinge et al. 1998). Zo leek in de jaren '9 aanvankelijk de intrek te verbeteren, maar vanaf '98 lopen de aantallen glasalen bij Den Oever weer zeer sterk terug naar een historisch dieptepunt. Ten opzichte van de jaren '7 en '8 is de intrek gedecimeerd (Dekker 2). Deze sterke terugloop loopt parallel met elders in Europa gesignaleerde dalingen in de glasaalstand. Ongeacht de oorzaken van de achteruitgang belemmeren de voortschrijdende overbevissing en de zeer magere glasaalintrek een herstel van de aalstand. De aalstand lijkt opmerkelijk stabiel, ondanks de aanwijzingen voor een (te) zware visserij. Zoals genoemd weerspiegelt de huidige stand de geringe opleving van de glasaalintrek halverwege de jaren '9 en het lijkt zeer onwaarschijnlijk dat met de bijzonder geringe glasaalintrek de aalstand zich in de nabije toestand kan handhaven. De snoekbaarsstand is betrekkelijk stabiel en fluctueert met (toevallige) jaarklassterkte-variatie. De zware overbevissing vormt geen bedreiging voor het voortbestaan van de snoekbaars maar houdt de stand wel laag met vooral zeer weinig grote snoekbaars. De situatie bij baars lijkt niet stabiel onder de visserijdruk: in de aanlanding komen steeds minder grote baarzen voor en de stand lijkt terug te lopen. Het uitblijven van sterke jaarklassen draagt daar aan bij. Het is niet duidelijk in hoeverre de zware bevissing daarin een rol speelt. Pos neemt een steeds dominantere positie in in de samenstelling van de visstand, mede door een geleidelijke toename in de laatste jaren, terwijl spiering en blankvoorn de laatste jaren gemiddeld een neerwaartse trend laten zien. De brasemstand lijkt zeer stabiel, ondanks berichten dat de intensieve onttrekking door de zegenvisserij het bestand sterk uitdunt en doet verjongeri. Er worden geen routinematige leeftijdsbepalingen uitgevoerd die dat kunnen bevestigen. Wel is het mogelijk dat het bestand op de ondiepere delen (waar een groot deel van de bevissing plaatsvindt, maar nauwelijks bemonsteringen plaatsvinden) harder achteruit gaat dan in de diepere delen waar tijdens de najaarsbemonsteringen een groot deel van de brasem zich terugtrekt als overwinteringgebied. Het valt op dit moment niet uit te sluiten dat een eventuele terugloop van de brasemstand niet waarneembaar is in de huidige gegevensreeks.

16 RIVO rapport CO29/2 pagina 15 van Literatuur - Buijse, A.D. and Dekker, W., Uncertainty in fish stock assessment based on bottom trawl surveys in Lake Ijsselmeer. hz I.G. Cowx [ed.] Stock assessment in inland fisheries. Fishing News Books, Oxford. - Dam, C. van, Buijse, A.D., Dekker, W., Eerden, M.R., Klein Breteler, J.G.P. & Veidkamp, R., Aalscholvers en beroepsvisserij in het Ijsselmeer, het Markermeer en Noord-West Overijssel. Rapport IKC Natuurbeheer nr pp. - Dekker, W Regional variation in glasseel catches; an evaluation of multiple sampling sites. Vie et Milieu 36: Dekker, W., 1993, Assessment of eet fisheries using length-based cohort analysis; the IJsselmeer eel stock. EIFAC working party on eel, Olsztyn, Poland, May pp; mimeo. - Dekker, W., 1996, A length structured matrix population model, used as fish stock assessment tool. hz I.G. Cowx [ed.] Stock assessment in inland fisheries. Fishing News Books, Oxford. Dekker, W., Long-term trends in the glass eels immigrating at Den Oever, the Netherlands. Bull. Francais de la peche et de la pisciculture. Conseil Superieur de la Peche, Paris 349: Dekker, W. 2. Naar een duurzame aalvisserij? De Levende Natuur 11: Dekker, W. & Leeuw, j.j. de, 21. In troebel water vissen. Statistische analyse van het effect van doorzicht op bestandsschattingen. RIVO rapport C42/1. - Dekker, W. & Schaap, L.A De nettenvisserij op baars en snoekbaars van het Ijsselmeer, evaluatie van de toestand van de visbestanden tot RIVO rapport 93.5, 37 p. - Dekker, W. Schaap, L.A. & Willigen, J.A. van, Aanwas van jonge vis in het Ijsselmeer. RIVO-rapport BINVIS 92-4, 18 p. Dekker, W., Schaap, L.A. & Willigen, J.A. van, 1993, Bijvangsten in de fuikenvisserij op het IJsselmeer. Rapport RIVO, 93.21, 29 pp. - Dekker, W. & Willigen, J.A. van, De aalvisserij van het Ijsselmeer. Evaluatie van de toestand van het visbestand tot RIVO rapport 93.11, 29 p. - Dekker, W. & Willigen, J.A. van, 1996, Zeldzame vissen in het Ijsselmeer, de vangst van zalm, forel, prikken en andere zeldzame trekkende vissoorten in de commerciële visserij op het Ijsselmeer. Rapport RIVO C6/96, 68 pp. - Dekker, W. & Willigen, J.A. van, 2. De glasaal heeft het tij niet meer mee! RIVO rapport C5 5/. - Hartgers, E.M., A.D. Buijse & Dekker, W., 1998, Salmonids and other migratory fish in take Ijsselmeer. EHR Publication pp. - Hartgers, E.M. & J.A. van Willigen 2. Zeldzame vissen in het IJsselmeer in RIVO rapport C14/. - Hofstede, R. ter, & J.A. van Willigen 21. Zeldzame vissen in het IJsselmeergebied. Jaarrapport 2. RIVO rapport. - Klinge, M., Buijse, A.D., Cazemier, W.G., Lammens, E.H.R.R., & Prins, K.H Vis in de zoete rijkswateren, RIZA rapport 98.17, 54 p. - Lammens, E.H.H.R Het voedselweb van IJsselmeer en Markermeer. Veidgegevens, hypotheses, modellen en scenario's. RIZA rapport 99.8, 16 p. - Lammens, E.H.H.R. & Hosper, S.H Het voedselweb van IJsselmeer en Markermeer. Trends, gradienten en stuurbaarheid. RIZA rapport 98.3, 52 p. - Leeuw, J.j. de, 2. Visstand en visserij in IJsselmeer en Markermeer: het monitoringsprogramma in de onderzoeksperiode RIVO rapport CO27/. - Leeuw, J.J. de, E.M. Hartgers & D Sluis 2. Visstand en visserij van het IJsselmeer en Markermeer: de toestand in RIVO rapport C12/. - Leeuw, j.j. de, W. Dekker & D Sluis 21. Vismonitoring IJsselmeer en Markermeer in 21. RIVO rapport C43/1.

17 pagina 16 van 16 RIVO rapport CO29/2 Mous, P.J. 2. Interactions between fisheries and birds in IJsselmeer, The Netherlands. Proefschrift, Landbouwuniversiteit Wageningen, Wageningen, 25 pp. Noordhuis, R. (red.) 2. Biologische monitoring zoete rijkswateren: watersysteemrapportage IJsselmeer en Markemeer. RIZA rapport 2.5, 141p. Rabaey, S. 21. Het dieet van baars (Perca fluviatilis) en snoekbaars (Stizostedion /ucioperca) in relatie tot het voedselaanbod in het IJsselmeer en Markermeer. Studentenverslag RIVO/WU nr.1618, 49 p.

18 RIVO rapport CO29/2 Tabellen 1 t/m 8

19 Tabel 1. CPUE (aantal per ha) per soort per jaar gevangen met de grote kuil in het Markermeer in de najaarsbemonstering. Markermeer, grote kuil soort gemiddeld aal snoekbaars baars pos rivierdonderpad dried.stekelbaars rivierprik. zeeforel. spiering snoek. hybr.cyprinide blankvoorn brasem kolblei. karper. giebel. alver serpeling. winde sneep. riviergrondel. kleine. modderkruiper bot

20 Tabel 2. CPUE (aantal per ha) per soort per jaar gevangen met de grote kuil in het IJsselmeer in de najaarsbemonstering. IJsselmeer, grote kuil soort gemiddeld aal snoekbaars baars pos rivierdonderpad dried.stekelbaars rivierprik zeeforel spiering snoek hybr.cyprinide blankvoorn brasem kolblei karper giebel alver serpeling winde sneep riviergrondel kleine modderkruiper bot

21 Tabel 3. CPIJE (aantal per ha) per soort per jaar gevangen met de electrokor in het Markermeer in de najaarsbemonstering. Markermeer, electrokor soort gemiddeld aal snoekbaars baars pos rivierdonderpad dried.stekelbaars rivierprik. zeeforel. spiering snoek. hybr.cyprinide. blankvoorn brasem kolbiel. karper. giebel alver serpeling. winde sneep. riviergrondel. kleine. modderkruiper bot

22 Tabel 4. CPUE (aantal per ha) per soort per jaar gevangen met de electrokor in het IJsselmeer in de najaarsbemonstering. Ijsselmeer, electrokor soort gemiddeld aal snoekbaars baars pos rivierdonderpad dried.stekelbaars rivierprik zeetorel. spiering snoek. hybr.cyprinide. blankvoorn brasem kolblei karper giebel alver. serpeling. winde sneep. riviergronde! kleine. modderkruiper bot

23 Tabel 5. CPUE (kg per ha) per soort per jaar gevangen met de grote kuil in het Markermeer in de najaarsbemonstering. Markermeer, grote kuil soort gemiddeld aal snoekbaars baars pos rivierdonderpad dried.stekelbaars rivierprik. zeeforel. spiering snoek. hybr.cyprinide blankvoorn brasem kolblei. karper. giebel. alver serpeling. winde.1.15 sneep. riviergrondel. kleine. modderkruiper bot.2.14

24 Tabel 6. CPUE (kg per ha) per soort per jaar gevangen met de grote kuil in het IJsselmeer in de najaarsbemonstering. IJsselmeer, grote kuil soort gemiddeld aal snoekbaars baars pos rivierdonderpad 7E dried.stekelbaars 8E-4.3 2E E E-4 1 E-4.24 rivierprik.4.4 zeeforel spiering snoek.13.9 hybr.cyprinide blankvoorn brasem kolblei 7E karper giebel. alver.2.1 serpeling.3.2 winde E-4 8E sneep. riviergrondel 2E-4. kleine 4E-4. modderkruiper bot

25 Tabel 7. CPUE (kg per ha) per soort per jaar gevangen met de electrokor in het Markermeer in de najaarsbemonstering. Markermeer, electrokor soort gemiddeld aal snoekbaars baars pos rivierdonderpad dried.stekelbaars rivierprik. zeeforel. spiering snoek. hybr.cyprinide. blankvoorn brasem kolblel. karper. giebel. alver.1.15 serpeling. winde.1.29 sneep. riviergrondel. kleine. modderkruiper bot

26 Tabel 8. CPUE (kg per ha) per soort per jaar gevangen met de electrokor in het IJsselmeer in de najaarsbemonstering. Ijsselmeer, electrokor soort gemiddeld aal snoekbaars baars pos rivierdonderpad dried.stekelbaars.3 6E-5 4E-4 6E-4.5 2E-4 6E-4.9 rivierprik.1.12 zeeforel. spiering snoek. hybr.cyprinide. blankvoorn brasem kolblei karper.2.45 giebel. alver. serpeling. winde E sneep. riviergrondel 3E-4 5E-4.1 kleine. modderkruiper bot

27 Figuren 1 t/m 5 RiVO rapport CO29/2

28 1 snoekbaars Markermeer e IJsselmeer -a 1 a) : fli1( lulj'j TL 1988 baars Markerm eer kisselmeer pos Markermeer IJsselmeer 1 :3 () ss Fig. 1 a. Trends in biomassa (kg per ha bevist oppervlak met grote kuil) van snoekbaars, baars en pos in IJsselmeer en Markermeer in de periode

29 1 1 piering o... Markermeer. IJsselmeer co ) cw UU blankvoorn Markermeer. IJsselmeer Cal -c ) - 1 ci) lui.: brasem.o-markermeer Usselmeer co ) - 1 ci) CL 1 o Fig. 1 b. Trends in biomassa (kg per ha bevist oppervlak met grote kuil) van spiering, blankvoorn en brasem in IJsselmeer en Markermeer in de periode

30 1 r al (electrokor) - - Markerm eer -. IJsselmeer -a 1 Ilk a) UUU zuuz.1 flt 1 UU 1 bot (electrokor) - - -o. -. Markermeer. IJsselmeer CIO -c c,) - w 'UUU 2UU2.4 r II! bot (grote kuil) Markermeer. IJsselmeer ca- 1 Q) cl U I UU UUU 22 Fig. ic. Trends in biomassa (kg per ha bevist oppervlak met electrokor of grote kuil) van aal en bot in IJsselmeer en Markermeer in de periode

31 rivierdonderpad Markermeer.1 IJsselmeer (ti -c ) cl) driedoornige stekelbaars Markermeer.1 IJsselmeer Cal ) -.1 cl) Lk'-FkLi4'I!1'4'1'r Fig. id. Trends in biomassa (kg per ha bevist oppervlak met grote kuil) van rivierdonderpad en driedoornige stekelbaars in IJsselmeer en Markermeer in de periode

32 -IJsselmeer Markerfj aal ¼ L Q rivierdonderpad driedoornige stekelbaars Fig. 2 Lengtefrequentieverdelingen op basis van najaarsvangsten in de electrokor (aal) of grote kuil (overige soorten)

33 snoekbaars JJ o lengte (cm) nu baars 7 A Al \ loo lengte (cm) 8 rode aal k ac 3 S lengte (cm) lengte (cm) Fig. 3. Lengteverdeling van snoekbaars, baars, rode aal en schieraal in de aanlandingen op de atslagen Stavoren, Urk, Enkhuizen en Volendam in 21. Rechterpanelen geven de gemiddelde lengte per jaar. Als reterentiewaarden zijnde minimummaat (stippellijn) en streefwaarde voor duurzame visserij (gearceerd gebied) aangegeven.

34 IJsselmeer spie pos snoekbaars snoekbaars baars snoekbaars pos spiering pos spierir Fig. 4. Samenstelling van prooivisbestand (lengte =< 1cm) in IJsselmeer en Markermeer en samenstelling van het dieet van piscivore snoekbaars en baars (>2 cm). Weergegeven zijn de gemiddelden van juni 21, augustus 21, augustus 2 en oktober/november 2.

35 visstand 1% % 8% ca ' 7% ( Cli 6%.2 5% e. 4% 3% 2% 1% % - _T_1_1 1. juni aug aug okt/nov (21) (21) (2) (2) o bot blankorn o spiering o pos baars o snoekbaars (5 (1) ( (5 E -8 cl) cl) snoers blankvoorn 5 o spiering 4-3 o pos 2 baars 1 O snoekbaars - t-- 1 juni aug aug okt/nov (21) (21) (2) (2) (5 cl) cl) (5 E. -8 cl) ) -t, baars juni aug aug okt/nov (21) (21) (2) (2) blankvoorn o spiering o pos baars o snoekbaars Fig. 5. Seizoensvariatie in samenstelling van prooivisbestand (lengte =< 1cm) in IJsselmeer en Markermeer en samenstelling van het dieet van piscivore snoekbaars en baars (>2 cm).

36 BIJLAGE 1 Overzichtsstaten per soort waarin opgenomen A. de jaarklassterkte (intrek glasaal of aantallen + vis in de najaarsbemonstering), B. Biomassa (kg per uur vissen in de najaarsbemonstering), C. Aanlanding (ton per jaar geregistreerd op afslagen Enkhuizen, Stavoren, Volendam en Urk).

37 6"~i Overzichts-staat 1: Aal 14 A. Glasaal intrek (aantal per trek, april 22: uur) h inclex B. Kg per uur vissen mbv electrokor 15 - L L a -r :: 7 C. Geregistreerde aanlanding

38 Overzichts-staat 2: Snoekbaars 6 Aantal jarigen per uur vissen mbv grote kuil jelmeer kermeer Gewicht (kg) per uur vissen mbv grote kuil 4 i;iiii ljsselmeer #29 DMarkermeer ~ C. Geregistreerde aanlanding Etm

39 Overzichts-staat 3: Baars 6 A. Aantal jarigen per uur vissen mbv grote kuil : ljsselmeer DMarkerrneer J293q 7599g6g79899l B. Gewicht (kg) per uur vissen mbv grote kuil ljsselmeer DMarkernieer C. Geregistreerde aanlanding

40 Overzichts-staat 4: Pos 5 A. Aantal jarigen per uur vissen mbv grote kuil L E JsseImeer F DMarkerrneer B. Gewicht (kg) per uur vissen mbv grote kuil fl1 ii ii t jsseimeer ItlMarkermeer

41 Overzichts-staat 5: Spiering ca ] F1 A. Aantal jarigen per uur vissen mbv grote kuil ] luljsselmeer IDMarkemieer B. Gewicht (kg) per uur vissen mbv grote kuil o1 iik 7 Lisselmeer DMarkermeer C. Geregistreerde aanlanding 2( c 1 5( 1 ( 5(

42 Overzichts-staat 6: Blankvoorn A. Aantal jarigen per uur vissen mbv grote kuil - - i Ii iiseimeer lûmarkernieer i B. Gewicht (kg) per uur vissen mbv grote kuil J98 iseimeer "ll IDMarkemieer

43 Overzichts-staat 7: Brasem co i 3-2J1 looj. A. Aantal jarigen per uur Vissen mbv grote kuil ELF I95 99 Ioo 1 1 seimeer IDMarkermeeri B. Gewicht (kg) per uur Vissen mbv grote kuil ol [n.. 92 )J N IriMarkermeer C. Geregistreerde aanlanding pootvis (brasem en blankvoo

44 Overzichts-staat 8: Bot loo L 2 -Jfw A. Aantal jarigen per uur Vissen mbv grote kuil ru rm iselmeer neer 13 Waddenzee B. Gewicht(kg) per uur vissen mbv grote kuil CD

45 Riilnp 7 Lpncjtefreciuentieverdelifla oer soort. meer en vistuig Iengteklasse per cm (naar beneden afgerond) leogteklasse per 5cm (naar beneden afgeronc) soort meer vistuig aal aal aal aal snoekbaars snoekbaars snoekbaars snoekbaars baars baars baars baars pos pos pos pos Ijsselmeer IJsselmeer electrokor grote kuil Markermeer elentrukor Markermeer grote buil IJsselmeer Ijsselmeer electrokor grote kuil Markerrneer eleotrokor Markermeer grote kuit Ijsselmeer Ijsselmeer electrokor grote kuil Markermeer electrokor Markermeer grote kuil Ijsselmeer Ijsselmeer eleclrukor grote kuil Markerrneer electrukor Markermeer grote kuil rivierdonderpad Ijsselmeer electrokor rivierdonderpad Ijsselmeer grote kuil nvierdunderpad nvierdonderpad dried.stekelbaars Ijsselmeer Markermeer elnctrokor Markerrneer grote kuil electrokor dried.slekelbaars Ijsselmeer grote kuil dried stekelbaars Markermeer eleclrokor dried,stekelbaurs Markerrneer grote kuil spiering Ijsselmeer electrokor spiering spiering spiering blankvuorn blankvoorn klankrn blankvoorn brasem brasem brasem brasem Ijsselmeer grole kuil Markermeer electrokor Merkernreer groteksil Ijsselmeer Ijsselmeer electrokor grote kuil Murkerrneer olectrokor Murkermeer grote kuil Ijsselmeer Ijsselmeer eleclrukur grote kuil Markermeer electrokor Markermseer grote kuil , , , , , E , t , , ,6.2 6E-O5 6E-5 _.22_, _ _.13_ , , , , , ,43.355, , , ,288, E , , ,117, , ,149, , , , , giebel Ijsselmeereleclrukur giebel Ijsselmeergrotekuil grebel Markermneereleclrokor 1 giebel Markerrneergrutekuil aloer Ijsselmeerelectrukor alver Ijsselmeer grote kuil.5,5 5 alver Markermeerelectrokur 1 alver Murkermeergrotokuil 1 ü winde IJsselmeer electrokor.2857, ,2857 wiode Ijsselmeer grote kuil,375,5.125 winde Markemreer electrokor winde Markemreergrotekuil t bot IJsselmeer electrokor.55, ,145, ,165.11,28 bol Ijsselmeer grote kuil, , , , , ,231.93,31 bot Markermneer electrokor.181, ,27, bot Markermneergrotekuil