RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE BASISSCHOOL DE SCHAKEL

Transcriptie

1 VVE-RAPPORT RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE BASISSCHOOL DE SCHAKEL Locatie : Brinnr. :20HF Plaats :842EH Harderwijk Onderzoeksnummer :16480 Datum onderzoek : Datum vaststelling rapport : VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 1 van 7

2 1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt.. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Dit rapport is gebaseerd op versie 2.2 van het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie kleutergroepen: Aantal kleuters in groep 1a: 29, waarvan 4 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep 1b: 21, waarvan 2 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep 2a: 25, waarvan 4 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep 2b: 19, waarvan doelgroepkleuters Context Basisschool ressorteert onder het bestuur van de stichting VCO te Harderwijk en is gevestigd in een wijk waar de kenmerken van de populatie divers zijn. In de leerlingenpopulatie wordt dat zichtbaar omdat een substantieel deel van de leerlingen meertalig wordt opgevoed. Met name waar het het taalonderwijs betreft, heeft de school keuzes gemaakt om taalachterstand tijdig aan te pakken. Er is een onderbouwcoördinator die taken heeft ten aanzien van de organisatie van de onderwijsleerprocessen en de bewaking van de onderwijskwaliteit in de kleutergroepen. ambieert zich te ontwikkelen naar een brede school. In het schoolgebouw is een kinderspeelzaal gevestigd: van de kleutergroepen naar de speelzaal is een deur verder. Het contact wordt dan ook gemakkelijk onderhouden, zij het vooral in informele zin. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 2 van 7

3 2. HET TOTAALBEELD De inspectie concludeert dat in basisschool de kwaliteit van de vroegschoolse educatie in het overgrote deel van de indicatoren in voldoende mate is aangetroffen. De school heeft zich in haar beleidskeuzes al geruime tijd laten leiden door de onderwijsbehoeften van de leerlingenpopulatie. De consequenties die daaruit voortvloeien, zoals het ouderbeleid, een passend onderwijsaanbod dat VVE-kenmerken heeft, de uitvoering van de zorg en begeleiding en de wijze waarop de kwaliteitszorg wordt vorm gegeven, zijn zichtbaar in de vroegschool. Voor vier indicatoren geldt dat zij als voorbeeld voor andere locaties kunnen gelden. Alleen in het aspect van de doorgaande lijn geldt voor een aantal indicatoren dat zij als verbeterpunt worden aangemerkt. Deze punten kunnen alleen worden opgepakt en ontwikkeld wanneer dit in gezamenlijkheid met de kinderspeelzaal gebeurt, waar de school haar leerlingen van krijgt. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina van 7

4 . DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente Harderwijk A CONDITIES A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Ik en Ko A Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") A5 Kwaliteit leidsters/leerkrachten A5.4 Alle leidsters zijn toereikend geschoold (voor het vve-programma) Op basisschool is in de groepen 1 en 2 een integraal VVE-programma in gebruik naast een beredeneerd aanbod dat in ieder geval bestaat uit taal-geletterdheid, rekenen-wiskunde, sociaal-emotionele ontwikkeling en motorische ontwikkeling. De schakelklas bestaat uit een aantal leerlingen van groep 2. Hier is het onderwijsaanbod, met name voor taal, geïntensiveerd gedurende de hele week. B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd B Intake B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen 4 B5 Participatie in VVE-activiteiten in de vroegschool B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind B7 Rekening houden met de thuistaal Ouders die hun kind aanmelden als leerling in de kleutergroep, krijgen persoonlijk informatie over het beleid dat de school heeft in de onderbouw. Ook in de schoolgids staat expliciete informatie die betrekking heeft op VVE-onderdelen in het onderwijs. Daarnaast is er een intake die bestaat uit de onderdelen die noodzakelijk zijn om het onderwijs doelgericht vorm te geven, zoals ontwikkelingsen kindkenmerken. In de school is een taal-o-theek waar ouders de gelegenheid hebben om spelletjes en boeken te lenen waarmee zij thuis activiteiten kunnen uitvoeren die de ontwikkeling van hun kinderen stimuleert. Er is een instructie bij de uitgeleende materialen. Twee moeders en een personeelslid zijn verantwoordelijk voor de organisatie van de taal-o-theek. Ook de leraren raden actief de ouders aan gebruik te maken van deze voorziening. De inspectie waardeert deze voorziening en de wijze waarop de school daar de ouders bij betrekt als een voorbeeld voor anderen (B4). Ouders hebben op diverse manieren de gelegenheid te participeren in activiteiten die in de vroegschool plaats vinden. Onder andere in de nieuwsbrief worden zij op de hoogte gebracht van wat de school aanbiedt. Informatie over de ontwikkelingen en vorderingen van hun kind, verkrijgen de ouders in de regelmatig geplande tienminuten-gesprekken en in de rapportages die de leraren maken van ieder kind. Hoewel de school zorgt voor een open en constructief contact met de ouders van leerlingen in de vroegschool, is er geen vastgelegd beleid omtrent de doelen die de school hierin nastreeft. Deze doelen moeten gebaseerd zijn op een analyse van de ouderpopulatie (zoals taalachtergrond en opleidingsniveau) waarin ook de wensen van de ouders zelf zijn opgenomen. Dit is een verbeterpunt (B1). VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 4 van 7

5 C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1.2 Werken met een doelgerichte planning C1. Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leerkrachten is respectvol C2.2 De leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2. De leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind 4 C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend C Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C.1 Het educatief handelen van beide leerkrachten is goed op elkaar afgestemd C.2 Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C. De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen C.4 De leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en 4 verrijken het spelen en werken C.5 De leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C.6 Het gedrag van de leerkrachten met de kinderen is responsief C.7 De leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen In de vroegschool krijgt het onderwijsaanbod vorm met behulp van een integraal VVE-programma dat bestaat uit een dekkend geheel van leerlijnen voor de ontwikkelingsgebieden taalgeletterdheid, rekenen-wiskunde, motorische ontwikkeling en sociaal-emotionele ontwikkeling. De leraren in de groepen 1 vullen dit aanbod aan met een meer programmatische benadering van het taalonderwijs. Daarbij is inzichtelijk vastgelegd op welke wijze het groepsaanbod wordt afgestemd op de verschillen tussen de leerlingen in de groep. Tijdens de lesbezoeken die de inspectie uitvoerde, is gezien dat alle indicatoren in zowel het pedagogisch klimaat als het educatief handelen op orde zijn. Er wordt gespeeld en geleerd in een leeromgeving die thematisch is ingericht en die gevarieerd en aantrekkelijk is. Daarbij hebben alle kinderen de ruimte en de mogelijkheid om zelfstandig te kiezen voor bepaalde activiteiten, terwijl ze ook zelf verantwoordelijk leren zijn voor de keuzes die zij maken. De kinderen weten de weg in de materialen, ze mogen spelen op hun eigen manier terwijl de regels en afspraken bekend zijn. De structuur waarin dit gebeurt (onder andere met behulp van het kiesbord en diverse gevisualiseerde afspraken) is dan ook een voorbeeld is voor anderen (C2.4). Het educatief handelen van de leraren is er op gericht om de actieve betrokkenheid van de kinderen te stimuleren. Dat is zichtbaar in de wijze waarop zij het spel verrijken en de kinderen de mogelijkheden van het spelmateriaal laten onderzoeken om ervan te leren en erover te praten. Ook dit wordt door de inspectie als een voorbeeld voor anderen gewaardeerd (C.4). VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 5 van 7

6 D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en het individuele kind D1. De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2. De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden De structuur en werkwijze van de zorg en begeleiding in de vroegschool van is herkenbaar onderdeel van de totale zorgstructuur in de school. Dat betekent dat er een vroegtijdige signalering is van zorgleerlingen, die binnen de groep kan leiden tot een aangepast aanbod op groeps-, subgroeps- of individueel niveau. Evaluaties van de extra zorg en begeleiding worden regelmatig uitgevoerd en leiden tot keuzes voor het vervolg van het onderwijs. Daarbij geldt, gezien de leerlingenpopulatie van de school, specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling als vanzelfsprekend voor de leraren. Ook in de documentatie en registratie van de zorgleerlingen is dit zichtbaar. De bredere zorgketen is voor de teamleden in beeld. Niet alleen hebben de leraren vastgelegd voor welke kinderen externe zorg geldt, ook weten zij de wegen om hun kinderen daarvoor aan te melden. Daarbij is (o.a. in diverse documenten) gezien dat de leraren voor deze kinderen ook zelf de extra zorg blijven bieden die het kind nodig heeft. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de vroegschool E2 De vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig E De vroegschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen 4 E4 De vroegschool formuleert op basis van evaluaties verbetermaatregelen en voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 De vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie 4 E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken Voor de school is VVE-beleid identiek aan achterstandsbeleid. Dat is met name zichtbaar in de wijze waarop de school werkt aan haar systematiek voor kwaliteitszorg in de onderbouw. Er is een onderbouwcoördinator die taken vervult ten aanzien van de bewaking, de uitvoering en de kwaliteit van het beleid. De kwaliteit van het onderwijsleerproces wordt systematisch geëvalueerd met behulp van een geëigend instrument. Dat geldt zowel voor de schoolbrede onderwijsleerprocessen, waarvan de vroegschool deel uitmaakt, als voor die onderdelen die bijzonder zijn voor de kleutergroepen. Ook de leerresultaten zijn het onderwerp van evaluaties. Daarbij heeft de school de resultaten van de kleuters op langere termijn in de verdere schoolloopbaan gevolgd. Trendanalyses hiervan ondersteunen op die manier de keuzes die de school maakt om het onderwijs te verbeteren. Deze evaluatiegerichtheid geldt als een voorbeeld voor anderen (E.). Verbeteringsactiviteiten die de school nastreeft, worden planmatig uitgevoerd. Resultaten van deze verbeteringen borgt het team in een voor de kleutergroepen ingerichte kwaliteitszorgmap waarin de afspraken en de werkwijzen inzichtelijk zijn vastgelegd. Het team werkt door het schooljaar heen consequent aan evaluaties en bijstellingen van deze afspraken en heeft continue aandacht voor de kwaliteit van het werk. Ook hiervan stelt de inspectie vast dat dit geldt als een voorbeeld voor anderen (E.5). VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 6 van 7

7 F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool 2 F De basisschool wint doelmatige informatie in bij de voorschool over de instromende peuters en maakt daar aantoonbaar gebruik van F4 Het aanbod van de vroegschool is afgestemd op dat van de voorschool F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de vroegschool is 2 afgestemd op dat van de voorschool F6 De manier om met ouders om te gaan op de vroegschool is afgestemd op die 2 van de voorschool F7 De interne begeleiding en zorg op vroegschool zijn afgestemd op die van de 2 voorschool Er is in de voor- en de vroegschool geen verantwoordelijke die de taak van een structurele coördinatie tussen beide partijen uitvoert (F.1). Wel is de drempel laag tussen beide locaties. De leraren lopen makkelijk bij de kinderspeelzaal naar binnen om de informatie te halen die ze nodig hebben, met name waar het gaat om de zorgleerlingen. In het verleden is het aanbod van de voor- en de vroegschool op elkaar afgestemd door op beide locaties uit te gaan van het werken volgens de principes van het ontwikkelingsgericht onderwijs. Van inhoudelijke en systematische afstemming op VVEgerelateerde onderdelen, zoals het pedagogisch klimaat, het ouderbeleid en de interne begeleiding, is echter geen sprake (F5, F6, F7). G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 De resultaten worden gemeten conform de gemeentelijk afspraken nvt G2 De resultaten zijn van voldoende niveau G Verlengde kleuterperiode 4. VERVOLGAFSPRAKEN. Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 7 van 7