DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE BASISSCHOOL DE DIAMANT

Transcriptie

1 VVE-RAPPORT DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE BASISSCHOOL DE DIAMANT Locatie basisschool De Diamant Brinnr. 10EW Plaats Someren Onderzoeksnummer Documentnummer Datum onderzoek september 01 Datum vaststelling rapport 7 november 01 Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 1 van 10

2 Odin: Onderzoeksdatum: Pagina van 10

3 1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente Someren. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage. Enkele locaties zijn vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de Inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de Inspectie: De uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente Someren. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten, gepubliceerd op de website van de Inspectie: Werkwijze onderzoek Basisschool De Diamant is een van de (voor)scholen die bezocht is door de Inspectie van het Onderwijs. Daarbij hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: groepsbezoeken gesprekken met leidsters en/of leerkrachten gesprekken met ouders gesprekken met locatieleiding, coördinatie en directie Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locatie weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden.. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt.. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). Odin: Onderzoeksdatum: Pagina van 10

4 Opbouw van het rapport Hoofdstuk beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de Inspectie eveneens worden geduid. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie kleutergroepen: Aantal kleuters in groep a:, waarvan 6 doelgroepkleuters Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 4 van 10

5 . HET TOTAALBEELD Basisschool De Diamant is in 010 ontstaan uit een fusie van twee voormalige basisscholen. De vroegschool maakt deel uit van basisschool De Diamant en vormt formeel geen VVE-koppel met een voorschool. Dit is conform het beleid in de gemeente Someren. Er is wel sprake van samenwerking met kinderdagverblijf NulVier DAS die, op enige afstand van de school, is gehuisvest. Vanwege het aantal doelgroepkinderen heeft de inspectie deze vroegschool in Someren bezocht in het kader van de VVE-bestandsopname. Op niet al te lange termijn zal basisschool De Diamant haar intrek nemen in een nieuw gebouw, waaraan een brede school bestemming gekoppeld is. Op de vroegschool is het algemene beeld dat VVE op een aantal terreinen enigszins ontwikkeld is en daardoor verbeteringen wenselijk zijn. Dit betreffen de aspecten ouderbetrokkenheid, kwaliteitszorg, zorg en begeleiding en de doorgaande lijn. Daartegenover staat dat de organisatie van VVE al voldoende ontwikkeld is. Dit komt het meest tot uiting in de uitvoering van de vroegschoolse educatie (aanbod, pedagogisch en educatief handelen). Op hoofdlijnen liggen de bevindingen van de inspectie op dezelfde lijn als die uit de zelfevaluatie van De Diamant naar voren zijn gekomen. Bij een enkele indicator heeft de inspectie een positievere score gegeven, of is de score naar beneden bijgesteld. Omdat de gemeente geen prestatieafspraken in de zin van minimale opbrengsten met de VVEinstellingen heeft gemaakt, kan de inspectie geen oordeel geven over de opbrengsten van het VVE-beleid. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 5 van 10

6 Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 6 van 10

7 . DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS NB De indicatoren die de inspectie anders heeft beoordeeld dan de vroegschool zelf zijn gemerkt met een *. A0.0 Samenwerking met voorschool NulVier DAS A CONDITIES A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Piramide A Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") A5 Kwaliteit leerkrachten A5.4 Alle leerkrachten zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma) 4 De vroegschool maakt structureel gebruik van Piramide. Bij de uitvoering ervan wordt de leraar minimaal 4 dagdelen (of 10 uur) per week ondersteund door een onderwijsassistent, waardoor het werken met een kind of een klein groepje kinderen mogelijk is. Daarom is er sprake van een dubbele bezetting in groep 1 en. Omdat alle leerkrachten en onderwijsassistenten uit groep 1- geschoold zijn voor het VVEprogramma Piramide, vindt de inspectie dit een voorbeeld voor anderen. B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid B Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd * B Intake B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind 4 B7 Rekening houden met de thuistaal nvt De onderdelen van dit kwaliteitsaspect zijn, met uitzondering van het informeren over de ontwikkeling van hun kind, enigszins ontwikkeld. Zo is er is nog geen uitgeschreven VVE-ouderbeleid, dat gebaseerd is op een analyse van (onder andere de culturele diversiteit) van de ouderpopulatie. De vroegschool geeft wel aan zes nationaliteiten in huis te hebben. Ook de informatie over de VVE-doelen en -activiteiten in de groepen 1 en is (nog) niet vastgelegd. Dit wil overigens niet zeggen dat ouders geen informatie ontvangen. De enkele (niet Nederlandstalige) ouders waar de inspectie mee heeft gesproken, geven aan dat de directeur en de leraar van de vroegschool, ten allen tijde bereid zijn hun vragen te beantwoorden. Het antwoord op hun vraag wordt dan meestal ondersteund met voorbeelden uit de dagelijkse praktijk, zodat de boodschap bij hen duidelijk overkomt. Op de overige terreinen laat de vroegschool een eerste aanzet zien: voor elke leerling uit groep 1 is er een ingevuld intakeformulier, voor thuis stelt de vroegschool ontwikkelingsstimulerende activiteiten (VVE thuisactiviteiten) op. En verder worden ouderactiviteiten aangeboden in het kader van VVE in de groepen 1 en. Alle ouders worden tenminste twee keer per jaar geïnformeerd over de ontwikkeling van hun kind op basis van toets- en observatiegegevens. Bij zorgsignalen worden ouders regelmatig uitgenodigd voor een gesprek, maar het komt ook voor dat ouders de leraar of de directeur willen spreken over hun kind. De drempel voor ouders om hier naar te vragen blijkt, in de praktijk, laag te zijn. De inspectie vindt de wijze waarop de school informatie biedt aan niet-nederlandstaligen, een voorbeeld voor anderen. C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1. Werken met een doelgerichte planning C1. Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 7 van 10

8 C Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C.1 Het pedagogisch handelen van de leerkrachten is respectvol C. De leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C. De leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C.4 De leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind C.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend C Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C.1 Het educatief handelen van beide leerkrachten is goed op elkaar afgestemd C. Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C. De leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen C.4 De leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C.5 De leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C.6 Het gedrag van de leerkrachten met de kinderen is responsief C.7 De leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen De kwaliteit van de uitvoering van de vroegschoolse educatie is in orde bevonden op de drie deelgebieden: aanbod, pedagogisch handelen en educatie handelen. Dit ondanks het gegeven dat (fusieschool) De Diamant pas onlangs gestart is met VVE. Sinds vorig schooljaar heeft de leraar wel al de training gevolgd om met Piramide te werken. Dat er nog volop kansen liggen om VVE nog meer VVE volwaardig te maken, beseffen de schoolleiding en de leraar van groep 1 en zich maar al te goed. De Diamant moet als fusieschool echter van voren af aan beginnen. Zo wordt onder begeleiding van een externe dienst het werken met het groepsplan Taal gestart. Uit de Kijk-observatie scoort vooral de mondelinge taalontwikkeling laag en hier zal dan ook in de komende periode flink door de (vroeg)school in geïnvesteerd worden. D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1. De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en het individuele kind D1. De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling D Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D.1 Leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D. Leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D. De leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden De ontwikkeling bij (taal, rekenen, motoriek, sociaal-emotionele ontwikkeling) van alle kinderen in groep 1- wordt expliciet gevolgd met een gestandaardiseerd observatie-instrument. Daarnaast hanteert De Diamant een leerlingvolgsysteem. Uit de resultaten van de observatie en de toetsen stelt de leraar een groepsplan op. Dit plan is weliswaar gericht op de hele en de subgroep, maar niet (meer) op het individuele kind. Deze planning is er wel, maar alleen op hoofdlijnen. De inspectie wijst de school op het risico dat, als het groepsplan de (individuele) handelingsplannen vervangt, de individuele accenten van de leerling met (extra) zorg, onderbelicht raakt. Verder is het opstellen en werken met het groepsplan nog in ontwikkeling. Zo zijn het getalbegrip en de sociaal-emotionele ontwikkeling het eerst in een groepsplan opgesteld; later komt het groepsplan Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 8 van 10

9 voor de taalontwikkeling aan bod. Dit is conform het begeleidingsplan van de basisschool. De begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling is dan ook een verbeterpunt. Binnen de externe zorg vergt alleen nog indicator D.1 verbetering, omdat de vroegschool nog geen overzicht kan leveren van de kinderen die extra zorg nodig hebben. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool E De voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig E De voor- c.q. vroegschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen * E4 De voor- c.q. vroegschool formuleert op basis van evaluaties verbetermaatregelen en voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 De voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie * E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken De intern begeleider heeft tevens de taak om de vroegschoolse educatie in groep 1- te coördineren. De evaluatie van de kwaliteit van de vroegschoolse educatie dient nog op alle onderdelen vorm en inhoud te krijgen. In de VVE-evaluatie dient in elk geval naar voren te komen: de ontwikkelingen en vorderingen van de doelgroepkinderen, de vaardigheden van leraren, de realisatie van het VVEbeleid en de participatie van ouders. Sinds de start van de school in 010 verzamelt de school de toetsresultaten en bespreekt die weliswaar. Maar doordat de gefuseerde school nog geen lange historie kent van opbrengsten, kan pas in dit schooljaar een eerste (trend)analyse gemaakt worden van (drie jaar) tussen- en eindopbrengsten. De inspectie wijst erop dat in deze ontwikkeling, naast de resultaten van alle leerlingen, ook die van de doelgroep (VVE) kinderen in beeld dienen te komen. Om toch de kwaliteit van VVE in beeld te brengen, vond onlangs een taalaudit plaats door externen. Op basis hiervan staat het woordenschatonderwijs met behulp van de viertaktstrategie, centraal. Ook wordt nu een start gemaakt met het opstellen van het groepsplan voor het vergroten van de woordenschat. De inspectie wijst op dit laatste punt dat, vooral voor de doelgroepkinderen, het onderwijzen van de mondelinge taalvaardigheden en interactie tussen kinderen, van groot belang is. Op basis van eerdere evaluaties is al eerder een methode voor het technisch lezen vernieuwd en is de nieuwe versie van Piramide ingevoerd. De kwaliteit van het werken met Piramide wordt vastgelegd en gecontroleerd. Dit is een prima aanzet voor het borgen van de vroegschoolse educatie, maar dient nog verder verbreed te worden naar de overige terreinen van VVE (aanbod, tijd, handelen van leraren, zorg en begeleiding). Het borgen van de vroegschoolse educatie is dan ook nog een verbeterpunt. De vroegschoolse educatie is nog niet opgenomen in de schoolgids en het schoolplan. F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool F De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht F4 Het aanbod van de voor- en de vroegschool zijn op elkaar afgestemd F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool zijn op elkaar afgestemd De doorgaande lijn tussen de vroegschool en de samenwerkende voorschool dient nog op vrijwel alle terreinen verbeterd te worden, zo blijkt ook uit de zelfevaluatie van De Diamant. Zo is er contact tussen de voor- en de vroegschool, maar de afstemming moet nog meer structureel gebeuren. Hierover ontbreekt nog beleid. De vroegschool wint informatie in bij de voorschool over alle instromende peuters, maar in de praktijk loopt de vroegschool tegen het feit aan dat een aantal ouders niet de relevante informatie wilt geven. Over het aanbod (programma, thema s e.d.) alsook over het pedagogisch klimaat Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 9 van 10

10 (bijvoorbeeld over de manier waarop leerkrachten de kinderen aanspreken) en de interne begeleiding en zorg zijn nog geen afspraken gemaakt met de samenwerkende voorschool. G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 De resultaten worden gemeten conform de gemeentelijk afspraken nvt G De resultaten zijn van voldoende niveau nvt G Verlengde kleuterperiode Indicator G1 heeft de inspectie niet kunnen beoordelen, omdat de gemeente Someren geen opbrengstdoelen heeft geformuleerd. Op gemeentelijk niveau dienen namelijk afspraken gemaakt worden over wat de resultaten van VVE moeten zijn. Ook indicator G heeft de inspectie niet kunnen beoordelen, omdat er geen gemeentelijke afspraken zijn over het te bereiken niveau (de norm) op de VVE-locatie. Wel brengt de basisschool haar opbrengsten van alle leerlingen in beeld op grond van het leerlingvolgsysteem en gebruikt deze met name voor de zorg en begeleiding en de differentiatie van het onderwijs. Het percentage kleuters dat een verlengde kleuterperiode heeft ontvangen in het afgelopen schooljaar ligt onder de landelijke norm. 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 10 van 10