Doorzicht via Inzicht

Transcriptie

1 Landregistratie en Geografie Gebiedsinrichting Noord Resultaat werkgroep Landbouw ontsluitingsweg Bedum Auteur(s) N.A. Emmens, Kadaster Ruimte en Advies K. Beukema, Pyxis Projekt- en procesmanagement A.G. van Burgsteden, bemiddeling en advies

2 Landregistratie en Geografie Gebiedsinrichting Noord 1 van 29 Opdrachtgever Provincie Groningen, Afdeling Verkeer en Vervoer Status Definitief

3 2 van 29 Inhoudsopgave 1 De werkgroep Landbouw Aanleiding Inspraak voor Landbouw Organisatie Doelstelling werkgroep Doorzicht via inzicht Opzet Fase 1: Verkenning en voorbereiding Fase 2: Startbijeenkomst grondeigenaren Fase 3: Werksessies Fase 4: Eindadvies Landbouw Resultaten van de werkgroep landbouw Startbijeenkomst Resultaten werksessie Conclusie werksessie Resultaten werksessie Conclusie werksessie Resultaat werksessie Conclusie werksessie Resultaat afsluitende bijeenkomst Conclusies en aanbevelingen...19 Bijlagenoverzicht...20

4 3 van 29 1 De werkgroep Landbouw 1.1 Aanleiding Ten oosten van Bedum komt een ontsluitingsweg. Aanleiding voor een ontsluitingsweg om Bedum is de situatie dat het huidige doorgaande (vracht)verkeer én het verkeer van en naar de zuivelfabriek Friesland Campina voor een groot deel door de bebouwde kom rijdt. De uitkomst van een door de gemeente Bedum aan de provincie Groningen gevraagd onderzoek naar mogelijke oplossingen heeft geleid tot de keuze van een oostelijke ontsluitingsweg. Voor de exacte locatie van de oostelijke ontsluitingsweg zijn echter verschillende tracévarianten mogelijk. Bekend is dat deze weg door landelijk gebied zal gaan en dat daarvoor agrarische grond benodigd zal zijn. Het planvormingsproces voor een ontsluitingsweg om Bedum is in maart 2013 met een Quick Scan alternatieven Bedum gestart. In april 2013 is het besluit genomen dat de ontsluitingsweg aan de oostzijde van Bedum zal worden gesitueerd. 1.2 Inspraak voor Landbouw Omdat de aanleg van de oostelijke ontsluitingsweg gevolgen zal hebben voor de bedrijfsvoering van meerdere agrariërs en een doorsnijding van het agrarisch gebied gevolgen heeft voor de landbouwstructuur heeft de LTO Noord afdeling Bedum - Ten Boer bij de provincie Groningen gepleit voor een proces waarbij de landbouw betrokken wordt en waarbij de effecten op de landbouw zo goed mogelijk in beeld gebracht worden en gecompenseerd. Niet zo.. Maar zo. Afbeelding 1: Niet zo.maar zo., impressie van inpassing tracé in landelijk gebied De gevolgen voor de landbouw is één van de omgevingsaspecten die moet worden meegenomen in het afwegingskader om uiteindelijk te komen tot een voorkeurstracé. De besluitvorming over deze ruimtelijke ingreep wordt hiermee evenwichtig.

5 4 van Organisatie Naar aanleiding van deze oproep van LTO heeft de Provincie naast de omwonenden, vertegenwoordigd in een werkgroep omgeving, ook een werkgroep grondeigenaren en gebruikers gevormd. Doel van de werkgroepen is advies en input te leveren over mogelijke tracés aan het projectteam van de Provincie, die op haar beurt weer de stuurgroep adviseert. Vanuit de beide werkgroepen zal er een advies worden aangeboden aan het projectteam. Voor u ligt het advies van de werkgroep Landbouw. De stuurgroep zal uiteindelijk een voorkeursalternatief vaststellen. Hieronder zijn de actoren in beeld gebracht. Afbeelding 2: Actoren Bron: Provincie Groningen De werkgroep grondeigenaren en gebruikers is omgedoopt tot de werkgroep Landbouw en wordt gevormd door de eigenaren die meer dan 5 ha. grond bezitten in het plangebied. In 2.1 wordt uiteengezet hoe de groep tot stand is gekomen. De werkgroep Landbouw bestaat uit 24 grondeigenaren en wordt begeleid en gefaciliteerd door 5 samenwerkende partijen. Dit zijn: - LTO-Noord - Kadaster Ruimte en Advies - A.G. van Burgsteden, bemiddeling en advies - Dienst Landelijk gebied - Pyxis projekt- en procesmanagement 1.4 Doelstelling werkgroep Doorzicht via inzicht Doel van het instellen van de werkgroep is het leveren van advies en input over tracévarianten aan de stuurgroep. Het belang van LTO is reeds uitgeschreven in H1.2. De Provincie erkent het belang van de landbouw en wenst een gedragen en haalbaar (technisch, economisch) tracé aan te leggen. In deze fase van het planproces wil zij één of meer voorkeursvarianten aanbieden aan de stuurgroep die draagvlak van betrokkenen heeft.

6 5 van 29 Om zicht te krijgen in de gevolgen van verschillende tracévarianten op de agrarische structuur van de omliggende bedrijven, doorzicht naar een toekomstige situatie, is inbreng van kennis van de betreffende grondeigenaren cruciaal. De betrokken grondeigenaren hebben als geen ander inzicht in de gevolgen van een tracé op hun bedrijfsvoering en hun omgeving. Daarnaast zal, door dit inzicht in eigen en andermans posities te verkrijgen, inzichtelijk worden of er autonome ontwikkelingen zijn die een tracévariant meer of minder haalbaar maakt (misschien is er reeds ruimte, of is deze te creëren door grondruil, verplaatsing e.d.). Voorts kunnen de grondeigenaren middels deelname aan de werkgroep aangeven wat belangrijk is bij de afweging van een uiteindelijke voorkeursvariant.

7 6 van 29 2 Opzet Het proces kent de volgende fasen: Fase 1: Fase 2: Fase 3: Fase 4: Verkenning en voorbereiding Startbijeenkomst grondeigenaren Werksessies Eindadvies grondeigenaren 2.1 Fase 1: Verkenning en voorbereiding Op 25 februari is met 4 gebiedskenners/grondeigenaren uit Bedum en omstreken een selectie gemaakt van eigenaren die samen de werkgroep Landbouw vormen. De selectie is gemaakt op basis van grootte van het eigendom (>5ha) en ligging van eigendommen in het zoekgebied. Afbeelding 3: Zoekgebied Bron: Kadaster Het zoekgebied beslaat het gebied aan de (noord)-oostzijde van Bedum en wordt grofweg begrensd door het Boterdiep/Bedumerweg (westzijde), de Onderdendamsterweg / Delleweg (noordzijde), de N46/Eemshavenweg (oostzijde) en de St. Annerweg (zuidzijde). Niet iedereen binnen het zoekgebied is in eerste instantie geselecteerd om deel te nemen aan de werksessie. Voorbeeld: Een eigenaar met 1 perceel binnen het gebied die hoogstwaarschijnlijk niet geraakt wordt door een tracévariant (en/of daar geen nadelige gevolgen van zal ondervinden) is niet uitgenodigd.

8 7 van 29 Tijdens de startavond is aan de eigenaren gevraagd of er bij hen nog eigenaren of gebruikers bekend zijn die uitgenodigd hadden moeten zijn. Er zijn geen nieuwe deelnemers toegevoegd. Voor de startavond zijn 24 eigenaren uitgenodigd. Voorafgaand aan de startavond zijn kaartjes met daarop de eigendommen van de aanwezigen verstuurd. Eigenaren zijn in de gelegenheid gesteld aan te geven of de gegevens juist waren, of zij nog grond in gebruik hebben / in gebruik hebben gegeven en of andere opmerkingen hadden. Hierop heeft 1 eigenaar aangegeven welke percelen hij pacht. Deze percelen zijn buiten het zoekgebied gelegen. Afbeelding 4: Selectie eigenaren groter dan 5ha Bron: Kadaster 2.2 Fase 2: Startbijeenkomst grondeigenaren Op 3 maart is de startbijeenkomst gehouden. De startbijeenkomst stond in het teken van informatievoorziening én de vraag of men actief wil deelnemen aan de voorgestelde werksessies. Informatie is gegeven over de aanleiding van het project (J.Veltman, provincie Groningen) en over de aanstaande werksessies (Albert van Burgsteden, gespreksleider en Karen Beukema, procesbegeleider). Het welkom en de inleiding werd verzorgd door T. Wahle (LTO Noord).

9 8 van Fase 3: Werksessies Er hebben 3 werksessies plaatsgevonden. De eerste werksessie, gehouden op 19 maart, stond in het teken van Inzicht. Inzicht in huidige grondposities en de ideeën van de eigenaren over de grondposities zoals hij deze ziet in de nabije toekomst. Samen met de eigenaren van omliggende bedrijven is dit door de eigenaren verdeeld over 3 groepen op kaarten ingetekend. Alle 24 eigenaren waren hiervoor uitgenodigd. Op 23 april is de tweede sessie gehouden. Hier stond Doorzicht centraal. Doorzicht naar de gevolgen van verschillende tracévarianten op de agrarische structuur. De groep is deze avond in tweeën opgesplitst in een groep direct betrokkenen en omliggenden. Op deze avond zijn er tracévarianten afgevallen en zijn er twee grove schetsen van tracévarianten overgebleven. Een derde sessie ter verfijning van de twee overgebleven varianten heeft op 14 mei plaatsgevonden. Op deze avond waren alleen betrokkenen bij de overgebleven tracés aanwezig. Er is verfijnd en er zijn meer in detail op- en aanmerkingen gemaakt op de varianten. Tevens is een doorkijk gemaakt naar welke effecten grondmobiliteit heeft op het toekomstperspectief van bedrijven. Er is geen variant afgevallen. 2.4 Fase 4: Eindadvies Landbouw De gevolgen voor de landbouw is één van de omgevingsaspecten die moet worden meegewogen in het afwegingskader om uiteindelijk te komen tot een voorkeurstracé. De besluitvorming over deze ruimtelijke ingreep wordt hiermee evenwichtig. Om de ontstane landbouwvarianten te kunnen scoren op ratio, is gebruik gemaakt van de aandachtspunten LER zoals door LTO aangereikt. Op de afsluitende sessie op 17 juni is met de gehele werkgroep Landbouw dit eindadvies dat voor u ligt besproken en aangevuld. Afbeelding 5: Aandachtspunten Landbouw Bron: LTO

10 9 van 29 3 Resultaten van de werkgroep landbouw 3.1 Startbijeenkomst Op 4 maart is er een eerste bijeenkomst gehouden. Doel van deze bijeenkomst was de aanwezigen te informeren over doel en werkwijze van de werkgroep en te vragen zitting te nemen in de werkgroep. Er zijn 24 grondeigenaren voor deze sessie uitgenodigd. 19 Eigenaren zijn op de sessie aanwezig. Op de vraag of er wellicht eigenaren niet zijn, die wel hadden moeten worden uitgenodigd wordt ontkennend geantwoord. Van enkele afwezigen is aangegeven waarom zij niet aanwezig kunnen zijn. De gegeven informatie op deze avond is terug te vinden in de bijlage. Kort weergegeven: Dhr. Wahle schetst het belang van de Landbouwsector, dhr. Veltman geeft informatie over het planproces en technische aspecten. Dhr. Van Burgsteden en mevr. Beukema geven een doorkijk naar het proces in de komende werksessies. Centraal staat de vraag of de grondeigenaren op de geschetste manier willen meewerken aan het ontwikkelen van 1 of meer voorkeurstracés. De discussie die volgt is met name gericht op verduidelijking van ontwerpuitgangspunten (bv. spoorwegovergang of onderdoorgang), op de positie van de werkgroep t.o.v. omgevingswerkgroep/ambtelijke projectgroep en op het meer duidelijkheid verkrijgen over de status van tracés die nu al informeel circuleren. Alle aanwezigen geven aan deel te nemen aan de werksessie op 19 maart. 3.2 Resultaten werksessie 1 Op 19 maart is de eerste werksessie gehouden. Deze eerste werksessie stond in het teken van Inzicht. Inzicht in de huidige grondposities en ideeën over toekomstige bedrijfsvoering en bijbehorende grondposities. Wil men uitbreiden? Stoppen? Andere toekomstplannen? Welke percelen achten zij hiervoor noodzakelijk? Welke percelen zijn misschien mobiel of mobiel te maken? Door dit inzicht aan zichzelf en anderen te verschaffen wordt inzichtelijk gemaakt of er autonome ontwikkelingen zijn die een mogelijk tracé meer of minder haalbaar maken. 14 Eigenaren zijn aanwezig en 1 eigenaar heeft zich telefonisch afgemeld. Deze eigenaar heeft aangegeven dat één kavel als mobiel 1 kan worden beschouwd als daar een goed alternatief voor wordt geboden (dit is overigens een voorwaarde voor alle deelnemers). Aan het einde van de ochtend geeft dhr. J. Veltman (Provincie Groningen) de tracés zoals die door de projectgroep en de werkgroep Omgeving zijn geschetst (zie afbeelding 6 op pagina 11). In onderstaande tabel worden de resultaten van de eerste werksessie weergegeven. 1 Met het mobiel zijn van een kavel wordt bedoelt dat eigenaar aangeeft aan dat de kavel niet perse op de huidige plek hoeft te blijven liggen wanneer daar compensatie voor wordt geboden. M.a.w. de kavel kan mogelijk ingezet worden voor verkoop of ruil.

11 10 van 29 Bedrijven stoppen geen verandering gewenst optioneel ruilen/kopen 1 x 2 x groter groeien verkleinen 3 x x x 4 x verplaatsen elders 5 x 6 x 7 x x 8 x x 9 x 10 x 11 x x 12 x 13 x x 14 x x 15 x x x Totaal Tabel 1: Overzicht resultaten werksessie 1 onbekend Conclusie werksessie 1 - Duidelijk is dat de leden van de werkgroep grondbehoefte hebben. Dit sluit aan bij de eerder geconstateerde ontwikkeling van bedrijven in het gebied (zie bijlage, presentatie LTO). Desgevraagd is er gezamenlijk een autonome behoefte van ca. 150 hectare. De grond benodigd voor het tracé maakt de gronddruk in het gebied hoger en geen van de werkgroepleden ziet het tracé daarom graag zijn bedrijf raken. - Door 2 eigenaren wordt aangegeven dat, aangezien er geen ruimte voor het tracé is, er wellicht aan verplaatsing kan worden gedacht om onteigeningsprocedures te voorkomen en ontwikkelperspectief te creëren voor alle eigenaren in het gebied. Enkele leden van de werkgroep Landbouw geven aan dat voor een volgende sessie, willen zij gericht aan de slag kunnen met het schetsen van tracés, het wenselijk is dat de opties die nu door de provincie worden geschetst worden verminderd.

12 11 van 29 Afbeelding 6: Alle alternatieven Bron: Provincie Om in de tweede werksessie gericht aan de slag te kunnen gaan met een voorkeurstracé Landbouw wordt in de periode tussen werksessie 1 en 2 door de provincie enkele tracés, die op voorhand minder haalbaar worden geacht (bv. onhaalbaarheid aansluiting op N46) als optie geschrapt. Sommige werkgroepleden wordt individueel gevraagd de gegeven informatie te verduidelijken. 3.3 Resultaten werksessie 2 In de tweede sessie op 23 april stond het thema doorzicht centraal. Doorzicht in de gevolgen van verschillende tracévarianten op de bedrijven en de agrarische structuur in het algemeen. Alle betrokkenen zijn, op 1 na, aanwezig. De afwezige heeft de begeleiders toestemming gegeven om zijn aandeel in te brengen in de sessie. De groep wordt opgedeeld in twee groepen te weten de direct geraakten (13) en de indirect betrokkenen (11). In afbeelding 7 op de volgende pagina is dit visueel weergegeven, de eigenaren onder de grijze vlakken zijn de indirect betrokkenen. De groep indirect betrokken ondervinden wel effecten van een tracé of kunnen de effecten beïnvloeden. Allereerst worden deze avond de uitgangspunten die nu nader zijn gespecificeerd gepresenteerd. - De aansluiting zal komen op de St.Annerweg, gedeelte 80 km/u (een aansluiting op de N46 is wegens ontwerpeisen voor op- en afritten niet haalbaar). - Er zijn nog steeds gesprekken met Prorail gaande. Hoewel de landelijke trend is dat nieuwe kruisingen van spoor met wegen via een tunnel worden gerealiseerd is een gelijkvloerse kruising nog steeds een optie.

13 12 van 29 - De aansluiting op het Boterdiep/Bedumerweg zal zuidelijk of noordelijk van de percelen (gelegen aan oostzijde Boterdiep) in eigendom van Friesland Campina komen. Een tracé die door tussenliggend perceel gaat is ongunstig vanwege het beperken van de uitbreidingsruimte van Friesland Campina op die locatie. - De Wolddijk wordt als belangrijk landschapselement gezien. De impact van een doorsnijding van de Wolddijk in het driehoekje is wellicht minder groot dan ergens halverweg de Wolddijk (opmerking; dit zal door deskundigen op het gebied van landschap moeten worden onderzocht). Bij zowel een tunnelvariant of bij een gelijkvloerse kruising is de Wolddijk een aandachtspunt en zal een doorsnijding in ieder geval een ontwerpopgave voor de Wolddijk betekenen. - De provincie is bereid om grondmobiliteit te faciliteren via de bestaande regelingen voor bedrijfsverplaatsing en kavelruil mits de daarvoor benodigde haalbaarheidsonderzoeken positief uitvallen. In onderstaande afbeelding is weergegeven hoe het zoekgebied door deze specificaties wordt beperkt. Afbeelding 7: Beperking zoekgebied Met de groep wordt gedeeld dat 2 bedrijven hebben aangegeven dat zij, als zij in dit gebied niet kunnen groeien of wanneer zij doorsneden gaan worden door het tracé zij een eventuele verplaatsing niet bij voorbaat uitsluiten (zie ook ).

14 13 van Conclusie werksessie 2 De varianten die de revue vanavond passeren zijn gebaseerd/geschetst door de werkgroep op voorwaarde dat er ruimte komt door de bedrijfsverplaatsingen. Voorts is door de provincie als voorwaarde gesteld dat de grond, mocht die vrijkomen, tegen een gangbare economische waarde zal worden ingebracht. De werkgroepleden onderschrijven dit en voorts wordt ook het principe onderschreven dat degenen die het meest worden geraakt door de tracés als eerste recht hebben op compensatie. Gezien de verder uitgewerkte uitgangspunten (paragraaf 3.3) vallen de tracés met de nrs. 1 t/m 4 nog binnen het zoekgebied (zie afbeelding 6 op voorgaande pagina). Naast het feit dat tracés die door de eigendommen gaan van mogelijke verplaatsers voor overige betrokkenen interessanter worden omdat zij zelf minder direct zullen worden geraakt, stuitten de overgebleven tracés binnen het zoekgebied nog op de volgende bezwaren: - Tracé 1 doorsnijdt weliswaar minder eigenaren (4) dan andere tracés, maar aan de zuidzijde van het spoor snijdt deze variant 1 huiskavel van een bedrijf zodanig (door het midden) dat deze doorsnijding de bedrijfsgebouwen op de huiskavel van elkaar scheidt. Naast het feit dat dit door de eigenaar als onbespreekbaar wordt gezien, zullen de maatregelen die zouden moeten worden genomen om dit effect op te heffen niet opwegen tegen de mogelijkheden en kosten van andere varianten. Het zuidelijk gedeelte van deze variant valt af. - Tracé 2 is bijna 4 km lang en doorsnijdt 6 eigenaren. Dit is minder dan tracé 3 en 4 maar de impact van de doorsnijding is wel groot. Het noordelijk gedeelte (noordelijk van spoor) van deze variant doorsnijdt namelijk 3 huiskavels op zo een manier dat dit veel impact heeft op deze bedrijven (1 bedrijf wordt precies door midden gedeeld). De groep ziet wel een variant op dit tracé haalbaar wanneer compensatie met grond van de potentiële bedrijfsverplaatsers mogelijk is. Het noordelijk gedeelte van deze variant valt af. - Tracé 3 wordt door de werkgroep als onrealistisch gezien. Deze variant doorsnijdt maar liefst 10 eigenaren waarvan 2 particulieren. Van de 10 eigenaren worden van 5 eigenaren de huiskavel doorsneden. Bovendien volgt het tracé een onlogische route, doorsnijdt alle bestaande structuren (sloten, wegen). Deze variant valt zonder discussie af. - Tracé 4 is weliswaar meer in te passen in het landschap maar is lang en raakt daardoor ook 9 eigenaren waarvan 4 huiskavels. Enkele particulier woningen worden ingesloten door spoor en weg. Voor 1 eigenaar betekent deze variant dat ca. 25% van zijn eigendom voor hem waardeloos wordt (er ontstaan kleine, onbewerkbare veldkavels) en daarmee is voor hem dit tracé onbespreekbaar. Het negatieve effect lijkt (ook met mogelijk vrijgekomen ruimte) lastig te compenseren aangezien mogelijke compensatie grond (door mogelijke verplaatsing) niet in de buurt ligt. Deze variant valt af.

15 14 van 29 In onderstaande tabel zijn de effecten die de tracés hebben cijfermatig weergegeven. Tracé Effecten op agrarische structuur Geraakte (kadastrale)percelen (niet overheid) Betrokken eigenaren (aantal) huiskavels die doorsneden worden 2 tot veldkavels die doorsneden worden 2 tot particulieren die geraakt worden Tabel 2: Effecten tracés op huidige eigendomssituatie Aan het einde van de bijeenkomst is geconcludeerd dat er vanuit de werkgroep landbouw 2 mogelijke tracés, gebaseerd op het zuidelijk gedeelte van tracé 3 en het noordelijk gedeelte van tracé 1, beschreven kunnen worden. Afbeelding 8; Resultaat werksessie Resultaat werksessie 3 Op 14 mei is de laatste sessie gehouden met de 9 eigenaren die direct of indirect het effect van het geschetste alternatieven zullen vernemen. De twee opties (genaamd spoor en noord ) worden verder gedetailleerd en geoptimaliseerd zodat de effecten goed in beeld zijn bij de eigenaren en beschreven kunnen worden.

16 15 van 29 Basis voor de discussie in de derde werksessie is het resultaat van de tweede sessie (afbeelding 8). Met de eigenaren wordt gedetailleerder gekeken naar het ruimtebeslag van de weg, de oppervlaktes die overblijven na doorsnijding, omgevingsaspecten en naar mogelijkheden voor compensatie. spoor noord Effecten op agrarische structuur Geraakte (kadastrale)percelen (niet overheid) Betrokken eigenaren (aantal) 7 9 huiskavels die doorsneden worden 5 7 veldkavels die doorsneden worden 3 2 Effecten op Omgeving - nabijheid Landschapselementen - nabijheid Gebouwen (250m) - impact tracé (lengte) - impact tracé (landschap) Tabel 3: Effecten tracés op huidige eigendomssituatie * De kleuren betreffen een relatieve beoordeling, m.a.w. de tracés zijn gescoord ten opzichte van elkaar. Bij gelijke kleur is er (nagenoeg) geen verschil. Groen is beter dan geel. * Mbt nabijheid gebouwen; de functies van de gebouwen zijn niet onderzocht. 3.5 Conclusie werksessie 3 De volgende opmerkingen worden aan de stuurgroep meegegeven voor het maken van afwegingen in het verdere proces: : - Het zuidelijk gedeelte van het tracé zou zó moeten worden gelegd dat de mogelijkheden voor compensatie/inpassing van veldkavels optimaal zijn voor naastgelegen eigenaren - De bocht/tunnel zou zo klein mogelijk moeten worden uitgevoerd (wat technisch haalbaar is) - Bellen van een overgang kunnen overlast geven voor omwonenden - De noordelijke variant (afbeelding 8) doorsnijdt een Kerkepad. Een route zoals in de afbeelding weergegeven (lichtrood) is een optie die onderzocht kan worden - Het westelijk gedeelte van het noordelijk tracé (aansluiting naar Boterdiep) zou zó moeten worden gelegd dat de weg niet te dicht bij het woonhuis aan de noordzijde komt maar ook niet teveel oppervlakte afsnijdt van het perceel met het sterretje aangegeven. Het uiteindelijke resultaat is weergegeven in onderstaande afbeelding.

17 16 van 29 Afbeelding 9: Resultaat werksessie 3 Om de effecten van de tracés op de landbouw in getallen te kunnen weergeven zijn van beide tracés fictieve toedelingsschetsen gemaakt. Een toedelingsschets is een manier om te visualiseren en te berekenen of er door herverdeling van eigendom een verbetering van de agrarische structuur/bedrijven kan worden gerealiseerd (door i.c. een tracé in te passen). Onderstaand een fictieve mogelijke toedeling bij tracé spoor. Voorwaarde is de eerdergenoemde verplaatsing van 2 bedrijven. Afbeelding 10: Fictieve toedeling wanneer grondmobiliteit is gerealiseerd

18 17 van 29 In onderstaande tabel zijn deze fictieve toedelingssituaties gescoord. Effecten op agrarische structuur Huidige situatie Spoor VVK Spoor NVK Noord VVK Gemiddeld percentage huiskavel 62% 61% 66% 58% 65% Gemiddelde opp. huiskavel (ha.) 33,7 32,9 44,4 31,2 44,1 Gemiddeld aantal veldkavels per bedrijf 3,9 4,3 3,4 4,7 3,7 Gemiddelde opp. veldkavel 8,4ha 7,9ha 10,2ha 7,7ha 9,6ha Effecten op routes (landbouwverkeer) - effect op rijafstand / rijtijd Beperkte vergroting Noord NVK Sterke vermindering vergroting vermindering - extra aansluitingen/overgangen op ontsluitingsweg Beperkt Geen Veel Geen Toekomstperspectief bedrijven - ontwikkelingsruimte Geen Groot Geen groot Tabel 4: Kengetallen agrarische structuur bij de verschillende tracés voor verkaveling (VVK) en na verkaveling (NVK) Nadere uitleg over het belang van een goede verkavelingsstructuur voor ondernemers én voor het algemeen belang is in bijlage 1 gegeven. Om een indruk te geven hoe het onderzochte gebied scoort en welke verbetering mogelijk is, hieronder de kengetallen van de verkavelingsklassen. Voor elk kenmerk worden punten gegeven (slecht is 1 punt, uitstekend is 5 punten) die vervolgens worden gewogen. Kenmerken verkavelingsstructuur slecht matig redelijk goed uitstekend Wegingsfactor Gemiddeld percentage huiskavel 0-20% 20-40% 40-60% 60-80% % 4 Gemiddelde opp. huiskavel (ha.) < 10ha 10-20ha 20-25ha 25-30ha > 30ha 3 Aantal veldkavels per bedrijf > 8 6 tot 8 4 tot 6 2 tot 4 < 2 2 Gemiddelde opp. veldkavel < 3 ha 3 tot 5 ha 5 tot 8 ha 8 tot 12 ha > 12 ha 1 Totaal punten punten punten punten punten Het onderzochte gebied Bedum scoort in de huidige situatie 43 punten en valt in de categorie goed. Wanneer inpassing van het tracé zonder verkaveling wordt toegepast betekent dit een verslechtering van de verkavelingsstructuur. De Noord VVK-variant scoort 36 punten en valt daarmee in de categorie redelijk (36 punten). In de geschetste situatie na inpassing tracé i.c.m. verkaveling scoort het gebied nog steeds 43 punten. Dit valt dus in dezelfde categorie goed maar er is wel duidelijk een verbetering te realiseren (huiskavelvergroting).

19 18 van Resultaat afsluitende bijeenkomst Op 17 juni is het concept van het voor u liggende rapport met de werkgroep besproken. Met name de tabellen/kengetallen en de methode zijn toegelicht. De conclusies en aanbevelingen zijn bediscussieerd. In het volgende hoofdstuk; Conclusies en aanbevelingen (H4), zijn de resultaten van deze bijeenkomst verwerkt.

20 19 van 29 4 Conclusies en aanbevelingen De werkgroep landbouw biedt aan de projectgroep/stuurgroep, middels dit document, haar input en advies aan. Het uiteindelijke resultaat van 3 werksessies zijn twee voorkeurstracés Landbouw welke in een goede onderlinge sfeer, een open houding en rekeninghoudend met elkaar tot stand zijn gekomen. Vanuit de werkgroep worden de volgende conclusies getrokken en randvoorwaarden meegegeven aan het vervolgproces: - Zonder grondmobiliteit géén tracé - Zonder grondmobiliteit geen ontwikkelperspectief voor de landbouw - De werkgroep heeft een lichte voorkeur voor tracé Noord (meer draagvlak) - De volgende stappen zouden moeten zijn: - verder onderzoek en concretisering bedrijfsverplaatsing - kavelruil om grondmobiliteit te faciliteren - Bij afwijking van de geschetste tracés in deze rapportage stelt de werkgroep als voorwaarde dat er vanaf de start opnieuw gesproken wordt over randvoorwaarden en invulling De werkgroep doet de volgende aanbevelingen: - Houdt de werkgroep landbouw in stand in het vervolgtraject - Ook voor de bedrijven geldt dat zij in een planuitwerkingsfase komen, geef de bedrijven ook tijd en kans om mee te denken in dit proces - Houdt de kansen en mogelijkheden die zich (autonoom) voordoen op de grondmarkt in een ruime cirkel rondom het gebied goed in de gaten en speel actief in op mogelijkheden die zich voordoen voor rechtstreekse aankoop van ruilgrond of bedrijfsvestiging. Eindconclusie: Ondanks de forse ruimtelijke ingreep is het denkbaar om toekomstperspectief te bieden aan landbouwbedrijven in het gebied. Hiervoor is wel ruimte benodigd. Voorwaarde is dat er grondmobiliteit wordt gecreëerd door middel van inzet van bedrijfsverplaatsing, rechtstreekse aankoop en kavelruil. Het verdient aanbeveling dit in een volgende fase nader uit te werken.

21 20 van 29 Bijlagenoverzicht Bijlage 1: Agrarische structuur Bedum in een breder perspectief Bijlage 2: Presentaties Startbijeenkomst 1: presentatie LTO 2: presentatie Provincie 3: presentatie A.G. Van Burgsteden en K. Beukema

22 21 van 29 BIJLAGE 1 Agrarische ontwikkelingen en -structuur Bedum in een breder perspectief De werksessies hebben veel informatie gebracht, over het gebied, de ontwikkelingen in het gebied en de posities van de ondernemers. Dit heeft uiteindelijk geleid tot een voorkeurstracévariant Landbouw. In dit hoofdstuk wordt de gegeven informatie geplaatst in een breder kader zodat bij de besluitvorming over een definitief tracé een betere afweging door het provinciaal bestuur kan worden gemaakt. 4.1 Europese en Landelijke ontwikkelingen melkveehouderij De Europese Unie had 4 pijlers om de landbouw binnen de EU te stimuleren, te weten de interne markt, importheffingen, exportsubsidies en melkquotering. De eerst genoemde drie zijn door de EU nagenoeg afgebouwd en de vierde, melkquotering wordt per 31 maart 2015 opgeheven. Vanaf dat moment is de melkquotering niet meer begrenzend maar zullen andere productiefactoren de grenzen van de groei voor de melkveehouderij in Nederland gaan bepalen. De discussie met de overheid over een verantwoorde groei is enige tijd geleden gestart. De Nederlandse Zuivelorganisatie en LTO Nederland hebben ter voorkoming van dierrechten en behoud van maatschappelijke acceptatie afgesproken dat de melkveehouderij zich inzet voor (verplichte) mestverwerking, een (bedrijfs) fosfaatplafond en een bepaalde mate van grondgebondenheid behoud. In het Groninger Verdienmodel (GVM) - waarin voorwaarden staan beschreven voor bedrijfsuitbreidingen boven de 2 ha bouwvlak is - een maximum grenswaarde gesteld van 4,5 gve per ha. Deze definitie van grondgebondenheid, een fosfaatplafond en de gebruiksnormen hebben tot gevolg dat de behoefte aan grond om te kunnen ontwikkelen zal toenemen. 4.2 Ontwikkelingen Bedum Ontwikkeling bedrijven De gemiddelde bedrijfsgrootte in Nederland bedraagt kg melk met 90 melkkoeien. Een Gronings melkveebedrijf is gemiddeld kg melk met 99 melkkoeien. In Bedum is de gemiddelde bedrijfsgrootte kg melk met 101 melkkoeien. In de gemeente heeft de afgelopen 13 jaar een groei van de melkveehouderij plaatsgevonden van 27 %. Dit geeft aan dat de melkveehouderij in Bedum bestaat uit gemiddeld grote melkveebedrijven en door de groei van 27 % (van 33 miljoen liter melk in 1999/2000 voor 74 bedrijven naar 42 miljoen liter melk voor 50 bedrijven) op de toekomst gericht is. De melkveehouderij in Bedum is gemiddeld groot qua omvang en groeit, dit effect zal alleen maar toenemen na het loslaten van de melkquotering per 31 maart Echter nieuwe grenzen zoals normen voor fosfaat, gebruiksnormen voor gewassen en voor grondgebondenheid zal de vraag naar landbouwgrond doen toenemen.

23 22 van Ontwikkeling agrarische structuur LTO, Dienst Landelijk Gebied en Kadaster hebben de verkavelingskaart ontwikkeld (zie voor meer informatie de website De verkavelingskaart laat de verkavelingssituatie in Nederland zien. Op de kaarten is de kwaliteit van de agrarische structuur in beeld gebracht. Om de kwaliteit van de agrarische structuur te beoordelen is gekeken naar: Gemiddeld percentage huiskavel Gemiddelde oppervlakte van de huiskavel Gemiddeld aantal veldkavels per bedrijf Gemiddelde oppervlakte van de veldkavel(s) Om de kaarten die de kwaliteit van de huidige agrarische structuur weergeven te maken is gebruik gemaakt van eigendomsgegevens zoals die geregistreerd staan bij het Kadaster en meerjarige pachtgegevens uit de BRP (Basisregistratie percelen) en de GIAB (Geografische Informatie Agrarische Bedrijven) zoals deze door de agrariërs zelf zijn opgegeven bij de Dienst Regelingen. Om de kwaliteit van de verkaveling te kunnen beoordelen en een gebied te kunnen scoren is een multicriteria-analyse ontwikkeld. In onderstaande tabel zijn de kengetallen weergegeven. Kenmerken verkavelingsstructuur slecht matig redelijk goed uitstekend Wegingsfactor Gemiddeld percentage huiskavel 0-20% 20-40% 40-60% 60-80% % 4 Gemiddelde opp. huiskavel (ha.) < 10ha 10-20ha 20-25ha 25-30ha > 30ha 3 Aantal veldkavels per bedrijf > 8 6 tot 8 4 tot 6 2 tot 4 < 2 2 Gemiddelde opp. veldkavel < 3 ha 3 tot 5 ha 5 tot 8 ha 8 tot 12 ha > 12 ha 1 Totaal punten punten punten punten punten Het gebied waarbinnen het zoekgebied voor de ontsluitingsweg zich bevindt is ten opzichte van de rest van de provincie te classificeren als redelijk. Met name de oppervlakte van de huiskavels is goed te noemen. De gemiddelde oppervlakte van de veldkavels scoort echter slecht en dat zorgt er voor dat de kwaliteit overall niet als goed wordt beoordeeld.

24 23 van 29 Afbeelding 11; Uitsnedes verkavelingskaart bron: In paragraaf 3.5 is de verkavelingssituatie van het onderzochte gebied nader onder de loep genomen. Het specifieke gebied (daar waar de ontsluitingsweg direct effect op heeft) is als goed te klassificeren. Wanneer een lijnvormig element in het gebied wordt ingepast en er worden geen maatregelen genomen om de bedrijven in grond (bij huis) te compenseren heeft dit direct effect op de verkavelingsstructuur. Er zullen meer veldkavels ontstaan en huiskavels zullen worden verkleind. De bedrijven in Bedum zijn voornamelijk melkveebedrijven. Voor een melkveebedrijf is de grootte van de huiskavel van groot belang (weidegang). De inpassing van de ontsluitingsweg, zonder maatregelen om de structuur te verbeteren, zal leiden (afhankelijk van het gekozen tracé) tot een verslechtering van de verkavelingsstructuur (i.c. van goed naar redelijk). De kostenbesparingen die een goede verkavelingsstructuur ten opzichte van slechtere oplevert is door DLG i.s.m. de universiteit Wageningen berekend. In onderstaande tabel wordt een voorbeeld gegeven. Inbreng Bedrijf van 35 hectare 40% huiskavel 3 veldkavels totaal 21 hectare Toedeling Bedrijf van 35 hectare 60% huiskavel 2 veldkavels totaal 14 hectare Besparing 250 tot 300 per bedrijfshectare per jaar Circa voor het totale bedrijf per jaar Niet alleen voor de betrokken ondernemers is het van groot belang dat zorgvuldig de landbouwbelangen worden gewogen. Een goede landbouwstructuur levert ook maatschappelijke baten op. Positieve effecten zijn bijvoorbeeld: - een vitale agrarische sector - grotere veiligheid op de openbare weg - verlaging van de CO2-uitstoot door vermindering van het landbouwverkeer. - lagere beheer- en onderhoudskosten van wegen

25 24 van 29 BIJLAGE 2; presentaties Startbijeenkomst 1: Presentatie Startbijeenkomst T. Wahle (LTO-Noord)

26 25 van 29

27 26 van 29 2: Presentatie Startbijeenkomst J. Veltman (Provincie Groningen)

28 27 van 29

29 28 van 29 3: Presentatie Startbijeenkomst A.G. van Burgsteden en K. Beukema

30 29 van 29