Expertise- Taxaties- Advisering

Transcriptie

1 Pagina 1 van 5 2. AANLEIDING De gaswinning in Groningen heeft de Nederlandse staat en de Nederlandse samenleving veel gebracht. De omvang van de gasopbrengsten is groot. Het aardgas is één van de pijlers waarop de Nederlandse economie al een halve eeuw rust. Er is geen ander product waaraan Nederland zoveel heeft verdiend als het aardgas. (Onderzoeksraad voor Veiligheid, 2015) De gaswinning heeft ook een keerzijde. Op 16 augustus 2012 wordt het Groningse dorp Huizinge (gemeente Loppersum) opgeschrikt door een aardbeving met een kracht van 3,6 op de schaal van Richter (SvR). Het is de zwaarste door aardgaswinning veroorzaakte beving die tot dan toe in Nederland is waargenomen. De aardbeving wordt in een groter gebied gevoeld en leidt tot meer verontruste reacties dan eerdere bevingen die in de provincie Groningen plaatsvonden. De gebeurtenis trekt ook de aandacht van organisaties die bij de aardgaswinning betrokken zijn. Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) geeft begin 2013 een ernstige waarschuwing aan de aardgasexploitant Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) en aan de verantwoordelijke minister van Economische Zaken (EZ). SodM waarschuwt dat zich in Groningen zwaardere aardbevingen kunnen gaan voordoen dan tot nu toe is aangenomen en dat preventieve maatregelen, in termen van het terugbrengen van de gaswinning, nodig zijn. De waarschuwing van SodM en de nieuwe inzichten over het aardbevingsrisico in Groningen leidt een fase in van nieuw en intensief onderzoek naar het risico van door gaswinning veroorzaakte aardbevingen. (Onderzoeksraad voor Veiligheid, 2015) Verder is van belang dat het bij aansprakelijkheid op grond van artikel 6:177 BW gaat om een vergaande risicoaansprakelijkheid die is ingevoerd in het kader van verbetering van de (rechts)bescherming van derden. Bij de invoering van de Mijnbouwwet en de uitbreiding daarbij van artikel 6:177 BW tot aansprakelijkheid voor schade als gevolg van bodembeweging zijn het belang van de burger bij het uitblijven van schade en het belang van de gemeenschap bij mijnbouwactiviteit gewogen: De burger moet vergunde mijnbouwactiviteit gedogen en de

2 Pagina 2 van 5 exploitant heeft de verplichting om alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van hem gevergd kunnen worden om te voorkomen dat de schade wordt veroorzaakt door bodembeweging als gevolg van de winning. Niettemin kan schade ontstaan. De betreffende exploitant moet daarbij de slachtoffers en de aan hen toebehorende goederen, nemen zoals deze zijn. Dat wil zeggen dat de schade die mede voortvloeit uit een bepaalde latente kwetsbaarheid van het slachtoffer en/of het onroerend goed in beginsel het causaal verband tussen de aardbeving en de schade niet doorbreekt en dus door de veroorzaker (volledig) moet worden vergoed. (Rechtbank Noord-Nederland, 2016) Als uitgangspunt geldt dat in beginsel op de eigenaar de last rust zijn stelling te bewijzen dat de schades het gevolg zijn van (een) aardbeving(en), nu hij zich immers beroept op de rechtsgevolgen daarvan. Voor het aannemen van een bewijsvermoeden dat de beoordeelde schades het gevolg zijn van aardbeving(en) door gaswinning door de NAM is nodig dat aannemelijk is dat de beoordeelde schades zijn ontstaan dan wel verergerd in het gebied waar zich bodembeweging voordoet als gevolg van gaswinning en dat het gaat om schade die kan worden verwacht van bodembeweging. Omtrent de vraag of de schades zijn ontstaan dan wel verergerd in het gebied waar zich bodembeweging voordoet als gevolg van gaswinning het volgende. Vaststaat dat zich in Groningen een groot aantal aardbevingen als gevolg van gaswinning heeft voorgedaan en er nog steeds aardbevingen plaatsvinden. Hierbij is er sprake van een groot aantal schadegevallen, die vaak gelijksoortig zijn, waarbij van een groot aantal is vastgesteld en door de NAM is erkend die door bodembeweging als gevolg van gaswinning zijn veroorzaakt. (Arbiter Aardbevingsschade, 2016) 3. INLEIDING Een aardbevingsbelasting is een type belasting waarop de bestaande panden in Groningen in principe niet zijn berekend. Over trillingen als gevolg van aardbevingen verklaart de NAM het navolgende:

3 Pagina 3 van 5 Aardbevingen veroorzaken trillingen in gebouwen. Trillingen kunnen schade veroorzaken doordat het gebouw of onderdelen daarvan zullen meebewegen met de trillingen, waardoor te hoge spanningen in de constructie zullen ontstaan, wat schade kan veroorzaken. Trillingen kunnen indirect schade veroorzaken doordat de grond, in geval van losgepakte zanden onder een gebouw kan worden verdicht. Door de hierdoor ontstane zettingen kunnen delen van een gebouw verzakken of losscheuren. (Deltares, 2011) Tot op heden is er geen wetenschappelijk bewijs beschikbaar op welke afstand van het epicentrum schade door gaswinning kan ontstaan. Evenmin kan worden uitgesloten dat de bodemopbouw zorgt voor variatie in de grondversnelling (tijdens een beving) vanaf het epicentrum. Tevens kan schade ook zijn oorzaak vinden in cumulatie van meerdere bevingen. De NAM verwijst in diverse rapportages naar de metingen van gebouwsensoren die te vinden zijn op het NAM-platform. Zonder nadere onderbouwing kan de juistheid van de metingen van gebouwsensoren, niet worden vastgesteld. De naar aanleiding van het recent (14 juli 2016) door TU Delft uitgebrachte Validatieonderzoek rapporten Arcadis Schade buiten de Contour Fase 1 waarin onder meer kritische kanttekeningen worden geplaatst bij de beoordeling van sensordata. Samenvattend stellen de auteurs van dit onderzoek vast dat op basis van de beoordeling van de sensordata door Arcadis geen voldoende onderbouwde conclusies kunnen worden getrokken over de kans op schade aan een individueel bouwkundig object als gevolg van aardbevingen in het verleden en evenmin over de kans op schade aan een groot aantal bouwkundige objecten in een onderzoeksgebied. (TU Delft, 2016) Tevens zal aanvullende data rondom de gevolgen van de grondversnelling (hoekverkanteling/verwerking) wenselijk zijn (die ontbreken thans).

4 Pagina 4 van 5 SBR richtlijn A in combinatie met sensordata De SBR richtlijn A (meting trillingen en relatie tot schade) kent drie gebouwcategorieën, zoals weergegeven in onderstaand overzicht. Categorie 1 (C1) In goede staat verkerende onderdelen van de draagconstructie, indien deze bestaan uit gewapend beton of hout; Onderdelen van een bouwwerk die geen deel uitmaken van de draagconstructie (bijvoorbeeld scheidingsconstructies), indien deze bestaan uit gewapend beton of hout; Draagconstructies van bouwwerken, geen gebouw zijnde, die bestaan uit metselwerk zoals pijlers van viaducten, kademuren en dergelijke. Categorie 2 (C2) In goede staat verkerende onderdelen van de draagconstructie van een gebouw, indien deze bestaan uit metselwerk; In goede staat verkerende onderdelen van een gebouw die niet tot de draagconstructie behoren, zoals scheidingsconstructies die bestaan uit niet-gewapend beton, metselwerk of uit brosse steenachtige materialen. Categorie 3 (C3) Onderdelen van oude en monumentale gebouwen met grote cultuurhistorische waarde; In slechte staat verkerende gebouwen uit metselwerk of in slechte staat verkerende onderdelen van gebouwen. Op basis van de toetsing van de sensordata aan de SBR richtlijn A kan zonder aanvullende analyse geen conclusie worden getrokken over de kans op schade in een volledig onderzoeksgebied (dus een gebied met een groot aantal bouwkundige objecten). De SBR richtlijn A (20 jaar oud) is immers opgesteld voor het beperken van de kans op schade aan een individueel object. De conclusie moet dus in principe beperkt blijven tot een kans op schade aan een afzonderlijk bouwkundig object. Hoewel we de SBR Richtlijn A als een redelijk gevalideerde basis achten voor het toetsen van de schadelijke invloed van trillingen (ook door deze bevingen) aan gebouwen, blijven na toetsing van de sensordata van de gehanteerde set bevingen in samenhang met de criteria van SBR

5 Pagina 5 van 5 richtlijn A te veel onzekerheden bestaan. Dit betreft onzekerheden die onvoldoende onderbouwd zijn: o Ten eerste is er onzekerheid in de gebruikte dataset bevingen, met betrekking tot in het verleden opgetreden (en eventueel op de locatie van het bouwkundig object) sterker waargenomen bevingen. Met andere woorden: is de gehanteerde set bevingen daadwerkelijk historisch maatgevend? o Ten tweede is er onzekerheid met betrekking tot de variatie van de trillingswaarden met de afstand tot het epicentrum als gevolg van de bodemopbouw, die naar onze mening onvoldoende is geborgd met het gehanteerde uitgangspunt van de monotoon afnemende trillingsterkte met de afstand tot het epicentrum o Ten derde is er variatie in het trillingsgedrag tussen bouwkundige objecten, met name omdat de data zijn gemeten op andere bouwkundige objecten. Tenslotte vinden wij dat het strengere criterium voor herhaald kortdurende trillingen uit de SBR richtlijn A in dit geval gehanteerd moet worden, in plaats van het criterium voor kortdurende trillingen, om daarmee vermoeiing- en degradatie-effecten bij herhaalde belasting in rekening te brengen. Samenvattend: Op basis van de beoordeling van sensordata kunnen geen voldoende onderbouwde conclusies worden getrokken over de kans op schade aan een individueel bouwkundig object als gevolg van bevingen in het verleden en evenmin over de kans op schade aan een groot aantal bouwkundige objecten in een onderzoeksgebied. (TU Delft, 2016)