Uitspraak van de Arbiter Aardbevingsschade van 15 september 2016

Transcriptie

1 uitspraak ARBITER AARDBEVINGSSCHADE Zaaknummer: 16/15 Uitspraak van de Arbiter Aardbevingsschade van 15 september 2016 inzake de heer X, wonende te Hoogezand, eigenaar van het pand aan de [adres] te Hoogezand (hierna: het pand), tegen de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid DE NEDERLANDSE AARDOLIE MAATSCHAPPIJ B.V., statutair gevestigd te Den Haag, vertegenwoordigd door Centrum Veilig Wonen (CVW), hierna ook te noemen: NAM. Het verloop van de geschilbeslechtingsprocedure Het verloop van de procedure blijkt uit: - het aanmeldingsformulier van de eigenaar van 6 juni 2016 met stukken, - het door het CVW ter zitting ingebrachte deskundigenrapport van 10 december 2014, - het verslag van de schouw en zitting van 9 augustus Vervolgens is uitspraak bepaald op heden. De feiten In deze procedure kan worden uitgegaan van de volgende vaststaande feiten. De NAM is concessiehoudster voor de aardgaswinning uit het Groningenveld. Deze aardgaswinning veroorzaakt aardbevingen die schade tot gevolg hebben. De heer X is eigenaar van het pand aan de [adres] te Hoogezand. Het pand is in het begin van de jaren zeventig gebouwd. Het betreft een vrijstaande woning. De eigenaar woont hier twintig jaren. In 2014 is aardbevingsschade aan het pand geconstateerd. Deze schade is in het voorjaar van 2016 hersteld. Op 18 november 2015 heeft de eigenaar bij het CVW nieuwe schade aan het pand gemeld door aardbevingen. Op 2 december 2015 heeft de eerstelijnsexpert G. Bucking (hierna: de eerstelijnsexpert) van Bureau Bevingschade B.V. in opdracht van het CVW het pand onderzocht. De eerstelijnsexpert heeft zijn bevindingen neergelegd in een rapport van 3 december 2015.

2 zaaknummer: 16/15 2 Omdat de eigenaar het niet eens was met de bevindingen van de eerstelijnsexpert, heeft hij door F. Schlimbach (hierna: de contra-expert) van Schlimbach bouwmanagement een contraexpertise aan het pand laten uitvoeren. De contra-expert heeft hierover op 26 februari 2016 gerapporteerd. Op 28 april 2016 hebben de schade-expert J. Klok van Bureau Bevingschade B.V. en de contra-expert een combi-akte ondertekend waarin zij verklaren niet tot overeenstemming te zijn gekomen. Het geschil De eigenaar stelt dat door aardbevingen veroorzaakt door gaswinning de volgende schade aan het pand is ontstaan: scheurvorming en losse tegels in de tegelvloer van de hal. De eigenaar houdt de NAM aansprakelijk voor deze schade en vordert vergoeding en/of herstel van de schade. De NAM heeft verweer gevoerd, inhoudende dat geen sprake is van door aardbeving(en) veroorzaakte schade. Hierna zal op dat verweer zo nodig worden ingegaan. De beoordeling Gelet op de inhoud van het dossier, alsmede op hetgeen besproken en waargenomen is tijdens de schouw en de daaropvolgende zitting, overweegt de arbiter als volgt. Het is een feit van algemene bekendheid dat aardbevingen door gaswinning in Groningen schade aan gebouwen veroorzaken. De NAM is als exploitant van mijnbouw in Groningen aansprakelijk voor het risico van deze schade. Omdat het vaak moeilijk is vast te stellen of schade al dan niet door een aardbeving is veroorzaakt, kan het onder omstandigheden gerechtvaardigd zijn om, indien er sprake is van schade die naar haar aard door een aardbeving veroorzaakt zou kunnen zijn, een bewijsvermoeden te hanteren; aldus dat in dat geval de schade wordt vermoed door een aardbeving te zijn veroorzaakt, behoudens de mogelijkheid dat de NAM aannemelijk maakt dat de schade een andere oorzaak heeft die niet (mede) beïnvloed kan zijn door aardbeving. De arbiter vindt in de omstandigheid dat zich in Groningen een groot aantal aardbevingen heeft voorgedaan en er nog steeds aardbevingen plaatsvinden, terwijl er sprake is van een groot aantal schadegevallen in Groningen, die vaak gelijksoortig zijn en waarbij van een groot aantal is vastgesteld en door de NAM is erkend dat zij door aardbeving(en) zijn veroorzaakt, aanleiding om bij de beoordeling van de aan hem voorgelegde schades, in afwijking van de in de wet neergelegde hoofdregel wie stelt, moet bewijzen, uit te gaan van het bewijsvermoeden zoals hiervoor bedoeld. Vervolgens dient de vraag te worden beantwoord of de schade die aan de woning van de eigenaar is waargenomen naar haar aard door een aardbeving zou kunnen zijn veroorzaakt. Van scheuren in vloeren en dergelijke is het - zoals eerder overwogen- niet eenvoudig vast te stellen waardoor zij zijn veroorzaakt. Daarom geldt in het algemeen voor dergelijke scheuren dat zij naar hun aard door een aardbeving zouden kunnen zijn veroorzaakt. Niet gebleken is dat dit niet ook geldt voor de waargenomen scheuren in de vloertegels in de hal van de woning van de eigenaar.

3 zaaknummer: 16/15 3 Omdat het bereik van een aardbeving eindig is, dient, om het bewijsvermoeden in bovenbedoelde zin te kunnen hanteren, ook voldoende aannemelijk te zijn dat op de locatie waar de schade zich voordoet, schade aan een gebouw door een aardbeving kán zijn veroorzaakt. Van belang daarbij is te weten of en zo ja wanneer zich een aardbeving heeft voorgedaan die gelet op de afstand van de locatie tot het epicentrum in relatie tot de kracht van de beving, sterk genoeg is geweest om aan het betreffende gebouw schade door trillingen te kunnen hebben veroorzaakt. Daarnaast kan schade ook zijn oorzaak vinden in cumulatie van meerdere bevingen terwijl evenmin kan worden uitgesloten dat de bodemopbouw zorgt voor variatie in de afstand tot het epicentrum. De arbiter beantwoordt de hiervoor gestelde vraag voor de in geding zijnde schade bevestigend. In het expertiserapport dat namens de NAM onder dossiernummer KRS op 10 december 2014, met betrekking tot eerdere schade aan de woning van de eigenaar, is uitgebracht en aan het onderhavige dossier is toegevoegd, wordt over het oorzakelijk verband tussen de geconstateerde schade en aardbeving gemeld dat een deel van de door schademelder getoonde schade zich bevindt op een locatie waar doorgaans schade ten gevolge van trilling ontstaat (pagina 2). De eigenaar heeft verklaard dat zich in augustus 2015 bij Foxhol of Kolham een aardbeving heeft voorgedaan en dat de door hem gemelde schade aan de tegelvloer daarna is ontdekt. Uit geregistreerde gegevens (zie blijkt dat op 18 augustus 2015 in Kolham een aardbeving is gemeten met een kracht van 2.0 op de schaal van Richter en een afstand van 3530 meter tussen het epicentrum en de woning van de eigenaar. Uit dezelfde gegevens blijkt dat op en nabij de locatie van de woning van de eigenaar in de periode 2014/2015 meerdere grote en kleine bevingen hebben plaatsgevonden De experts van Bureau Bevingsschade B.V. hebben namens de NAM verwezen naar de metingen van gebouwsensoren die te vinden zijn op het NAM-platform. Volgens deze experts hebben de aardbevingen van Froombosch met een kracht van 2.6 en de aardbeving van Woudbloem met een kracht van 2.8 op de schaal van Richter niet tot trillingen hier in de buurt geleid. Dit waren relatief zware aardbevingen met een gemeten pga van minder dan 1mm/s. De aardbeving die plaatsvond bij Kolham in augustus 2015 met een kracht van 2.0 op de schaal van Richter en een afstand van 3,5 km, kan op 2 km al geen schade aanrichten, laat staan op 3,5 km. De arbiter gaat aan dit betoog voorbij omdat niet zonder nadere onderbouwing de juistheid van de metingen van gebouwsensoren, kan worden vastgesteld. De arbiter verwijst naar het recent (14 juli 2016) door TU Delft uitgebrachte Validatieonderzoek rapporten Arcadis Schade buiten de Contour -Fase 1 waarin o.m. kritische kanttekeningen worden geplaatst bij de beoordeling van sensordata (zie pagina 16 e.v.). Samenvattend stellen de auteurs over dit onderwerp vast dat op basis van de beoordeling van sensordata door Arcadis geen voldoende onderbouwde conclusies kunnen worden getrokken over de kans op schade aan een individueel bouwkundig object als gevolg van aardbevingen in het verleden en evenmin over de kans op schade aan een groot aantal bouwkundige objecten in een onderzoeksgebied. Uit hetgeen hiervoor is overwogen volgt dat bij de beoordeling van de schade aan de woning van de eigenaar er van uitgegaan moet worden dat deze door een aardbeving is veroorzaakt. Dit zou anders kunnen zijn indien het bestaan van één of meer andere oorzaken van de in het geding zijnde schades, waarbij eventuele effecten van aardbevingen geen rol (kunnen) spelen, voldoende aannemelijk is. De arbiter overweegt dat dit niet het geval is. Weliswaar is

4 zaaknummer: 16/15 4 namens de NAM door de (eerstelijns) deskundigen gewezen op mogelijke andere, niet aardbeving gerelateerde, oorzaken van de waargenomen schade, maar daar gaat de arbiter aan voorbij omdat de daarvoor aangevoerde argumenten niet, althans onvoldoende zijn onderbouwd, zoals hierna nader zal worden toegelicht. Allereerst moet worden opgemerkt dat in het eerdere onderzoeksrapport van 10 december 2014 scheurvorming werd geconstateerd in de binnenwand van de hal van de woning van de eigenaar (foto 59). Uit de toelichting van het CVW met verwijzing naar 2 close-up foto s (nrs. 60 en 61) blijkt dat het één scheur in de tegelvloer van de hal betrof die toen als C- schade is aangemerkt. De eigenaar heeft hierover bij de schouw op 9 augustus 2016 verklaard dat deze scheur er al langer zat en hij daarover toen niet moeilijk wilde doen omdat hij er geen last van had. Na de beving van augustus 2015 ontdekte hij dat de scheurvorming in de hal verergerd was en dat ook de tegels los waren gaan zitten. Daar heeft hij nu wel last van en moet hij uitkijken dat hij niet valt. Uit het hierboven genoemde onderzoeksrapport van december 2014 blijkt niet dat toen meer of andere schade(s) aan de tegelvloer van de hal zijn vastgesteld dan de (enkele) scheur waarover de eigenaar verklaard heeft. De eerstelijnsexpert G. Bucking vermeldt in zijn rapport van 3 december 2015 dat er geen causaal verband is met (aard)bevingen. Hij noemt als oorzaak krimpscheuren ten gevolge van verschillende materiaalsoort en c.q. bouwdelen. Tijdens de schouw verklaart hij dat dezelfde scheurvorming eerder als C-schade is vastgesteld. Hij ziet geen verergering. Het betreft volgens hem ook geen verse scheurvorming. Zelden zitten alle tegels goed vast, niet overal zit evenveel cementmortel. Door belasting kan de vloer doorbuigen en scheuren. De scheurvorming kan daarnaast zijn ontstaan door werking van de ondergrond, zo zegt hij, of temperatuurverschillen waarop de tegelvloer reageert. Er zit een holle baksteen onder de tegelvloer. De kruipruimte is in de winter heel erg koud en in de zomer heel erg warm. Verder noemt hij nog de mogelijkheid van vochtbelasting vanuit de aan de hal grenzende badkamer en WC (de schades aan deze van elkaar gescheiden units zijn in het eerdere onderzoek als aardbevingsschade erkend en volledig gerenoveerd, zoals de arbiter bij de schouw heeft waargenomen). Hij noemt dit omdat dat in veel oudere badkamers het geval is. Voorts meldt hij nog dat men deze scheurvorming tegenkomt in alle woningen uit de jaren 70, dat door het heen en weer bewegen van een woning als gevolg van aardbeving je eerder schade bovenin de woning zou verwachten omdat daar de grootste uitslag is en dat hij steeds heeft betoogd dat het zeer aannemelijk is dat deze scheurvorming niet is veroorzaakt door de beving omdat er duidelijk andere goed verklaarbare oorzaken aanwezig zijn voor deze schade. De expert J. Klok (die namens het CVW is opgetreden bij het opmaken van de Combi akte van 28 april 2016) is eveneens van mening dat aardbeving niet de oorzaak van de schade kan zijn. Hij zegt dit aannemelijk te kunnen maken. De tegels werken anders dan de onderliggende cementvloer. De tegels zitten opgesloten in het cement, wanneer de tegels uitzetten kunnen ze geen kant op. Zo ontstaat scheurvorming. Als de randen van de tegelvloer niet met een flexibele voeg zijn afgewerkt, zal scheurvorming blijven optreden. Er had meer schade in de woning aanwezig moeten zijn. Ten tijde van de 1 e schade-opname was de NAM veel coulanter. Nu was alles C-schade geweest. De contra-expert F. Schlimbach heeft aangevoerd dat de schade aan de tegelvloer in de hal in het verlengde ligt van de eerdere schade in de badkamer die als aardbevingsschade is erkend en hersteld. De eigenaar voegt daaraan toe dat ook het toilet is vernieuwd. De scheurvorming

5 zaaknummer: 16/15 5 in de wanden van het toilet kan volgens de eigenaar niet onder invloed van vocht zijn ontstaan. De contra-expert heeft naar aanleiding van de foto s 59 en 60, zoals opgenomen in het expertiserapport van 10 december 2014 en ter zitting getoond door M. Grijpstra (woordvoerder namens het CVW), opgemerkt dat de schade is verergerd doordat de tegels nu ook omhoog komen. Ook de door de eerstelijnsexperts aangevoerde mogelijke oorzaken van de schade worden ter zitting door hem betwist. Hij betwist o.a. dat krimpscheuren als gevolg van verschillende materiaalsoort c.q. bouwdelen, een (plotseling) temperatuurverschil onder de vloer, (vocht)werking en/of opsluiting van de tegels oorzaak van de geconstateerde schade kunnen zijn. Met betrekking tot de opsluiting van de tegelvloer merkt hij nog op dat dat toen (bedoeld wordt: in de jaren 70, arbiter) de gebruikelijke bouwtechniek was. Dit alles overwegende is de arbiter van oordeel dat de NAM niet voldoende aannemelijk heeft gemaakt dat de oorzaak van de schade niet het gevolg is van aardbeving. De namens de NAM aangevoerde argumenten, inhoudende dat de oorzaak een andere geweest moet zijn, bevatten in feite niet meer dan mogelijke oorzaken. Gesteld noch gebleken is dat m.b.t die mogelijke oorzaken bouwkundig onderzoek heeft plaatsgevonden. Het is gebleven bij gissingen; in elk geval zijn die (mogelijke) andere oorzaken niet, althans onvoldoende onderbouwd. Ten overvloede merkt de arbiter nog op dat ook ingeval een andere (hoofd)oorzaak zou zijn aan te wijzen voor de onderhavige schade, niet is uitgesloten dat de opgetreden schade in de woning van de eigenaar is ontstaan of verergerd als gevolg van aardbeving (zie NAM Protocol Schade-afhandeling, pag. 16 en reeds genoemde rapport van de TU Delft Validatieonderzoek Arcadis, pag.15). Bij een (mogelijke) spanning in de ( opgesloten ) tegelvloer kan de aardbeving net het laatste zetje zijn geweest voor het optreden van de schade. Gelet op al hetgeen hiervoor is overwogen komt de arbiter tot de slotsom dat de schade aan de tegelvloer in de woning van de eigenaar door aardbeving is veroorzaakt waarvoor de NAM aansprakelijk is. De NAM dient deze schade te vergoeden c.q. te herstellen. Partijen dienen met elkaar in overleg te gaan over de verdere afwikkeling van de schade. Mochten partijen daarover geen overeenstemming kunnen bereiken, dan kunnen zij zich ter zake opnieuw tot de arbiter wenden. De beslissing De arbiter: - stelt vast dat de NAM aansprakelijk is voor vergoeding c.q. herstel van de schade aan de tegelvloer in de hal van de woning van de eigenaar; - bepaalt dat partijen met elkaar in overleg gaan over de verdere afwikkeling van de schade. Aldus beslist door mr. P.J. van Steen, Arbiter Aardbevingsschade, op 15 september 2016 de secretaris de arbiter