Uitspraak van de Arbiter Bodembeweging van 10 oktober 2017

Transcriptie

1 uitspraak ARBITER BODEMBEWEGING Zaaknummer: 16/195 Meldingsnummer: [] Uitspraak van de Arbiter Bodembeweging van 10 oktober 2017 inzake [naam] [naam] Wonende te Westerbroek, eigenaren van het pand aan [adres] te Westerbroek (hierna het pand), hierna ook te noemen: de eigenaren, tegen de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid DE NEDERLANDSE AARDOLIE MAATSCHAPPIJ B.V., statutair gevestigd te Den Haag, vertegenwoordigd door Centrum Veilig Wonen (CVW), hierna ook te noemen: de NAM. Het verdere verloop van de geschilbeslechtingsprocedure De arbiter heeft op 12 juni 2017 een tussenbeslissing genomen. Voor het verloop van de procedure tot die dag verwijst naar de arbiter naar die beslissing. In die beslissing is [naam] aangewezen als deskundige om onderzoek te doen teneinde de navolgende vragen te beantwoorden: 1. Kunt u een beschrijving c.q. oordeel geven over de bouwkundige toestand van het pand? 2. Kunnen de schades genummerd 2, 4, 5 en 7 zijn veroorzaakt, mede zijn veroorzaakt en/of zijn verergerd door bodembeweging(en)? 3. Zo nee, wat is/zijn dan de oorzaak/oorzaken van deze schades? 4. Zo ja, kan de schade worden hersteld? Zo ja, op welke wijze? 5. Heeft u nog overige opmerkingen die voor de beoordeling van de zaak van belang zouden kunnen zijn? Op 20 juni 2017 heeft de deskundige [naam] (verder te noemen: de deskundige) een onderzoek verricht aan het pand. Het conceptrapport van 10 augustus 2017 is aan partijen verstrekt. Partijen hebben hierop kunnen reageren. Op 1 september 2017 is het definitieve rapport door de deskundige opgemaakt waarin de reacties van de eigenaren en het CVW zijn opgenomen.

2 zaaknummer: 16/195 2 Het resterende geschil De eigenaar betwist de juistheid van de bevindingen van de (eerstelijns)schade-expert. De schades zijn volgens de eigenaar door aardbeving(en) ontstaan dan wel verergerd. De eigenaar houdt de NAM aansprakelijk voor deze schade en vordert: - vergoeding c.q. herstel van de schades bestaande uit schadenummers 2, 4, 5 en 7 De NAM heeft verweer gevoerd, inhoudende kort gezegd dat geen sprake is van door aardbeving(en) veroorzaakte schade. De verdere beoordeling Hieronder zal op de bevindingen en antwoorden van de deskundige, voor zover relevant, worden ingegaan. Het deskundigenrapport zal aan de beslissing worden gehecht. Het bewijsvermoeden Bij fysieke schade aan gebouwen en werken, die naar haar aard redelijkerwijs schade door beweging van de bodem als gevolg van de exploitatie van een mijnbouwwerk ten behoeve van het winnen van gas uit het Groningenveld zou kunnen zijn, wordt in gevolge het thans geldende artikel 6:177a lid 1 BW vermoed dat die schade veroorzaakt is door de exploitatie van dat mijnbouwwerk. De aardbevingen in de provincie Groningen veroorzaken veel voorkomende en vaak gelijksoortige schade, zoals scheuren in het metselwerk en de afwerkingen van gevels, binnen wanden en plafonds van woningen. Dit soort schade kan naar het oordeel van de arbiter in ieder geval worden aangemerkt als fysieke schade die naar haar aard redelijkerwijs schade door beweging van de bodem door gaswinning zou kunnen zijn. De arbiter is van oordeel dat de schade, bestaande uit schadenummers 2, 4, 5 en 7, schade betreft die naar haar aard redelijkerwijs als gevolg van bodembeweging door mijnbouwwerkzaamheden ten behoeve van het winnen van gas zou kunnen zijn. Het staat vast dat zich een groot aantal soortgelijke schadegevallen voordoen in het gebied waar zich bodembeweging voordoet als gevolg van gaswinning. Het gaat hier immers om scheurvorming. De arbiter hanteert dit bewijsvermoeden in elk geval voor de gehele provincie Groningen, omdat voldoende harde criteria voor een andere geografische afbakening ontbreken. Nu de schade zich voordoet in de plaats Westerbroek, is de arbiter van oordeel dat de schade is ontstaan in het gebied waar zich bodembeweging kan voordoen als gevolg van gaswinning uit het Groningenveld. Hier vindt het wettelijk bewijsvermoeden dan ook toepassing. Het is aan de NAM om dit bewijsvermoeden ten aanzien van deze schade te weerleggen. Na het debat dat zich in deze procedure tot aan de tussenbeslissing voornamelijk heeft toegespitst op de vraag of de schade is ontstaan voor de eigendomsoverdracht en of eigenaren al dan niet een vordering hebben op de NAM, waarover in de tussenbeslissing bevestigend door de arbiter is geoordeeld, heeft de arbiter, gelet op summiere informatie over de geschiedenis van het pand en het verzoek van het CVW meer onderzoek te willen doen, een deskundige benoemd teneinde voorlichting te geven omtrent de in het geschil zijnde schades. Met betrekking tot de inhoud van het door de deskundige opgemaakte rapport overweegt de

3 zaaknummer: 16/195 3 arbiter, naar aanleiding van de beantwoording van de gestelde vragen en toelichting daarop, het volgende: Met betrekking tot vraag 1: Kunt u een beschrijving c.q. oordeel geven over de bouwkundige toestand van de aanbouw van het pand? De deskundige heeft in antwoord op de eerste aan hem voorgelegde vraag het volgende vermeld: Voor de beantwoording van deze vraag wordt onderscheid gemaakt tussen het bouwdeel dat oorspronkelijk in of omstreeks 1916 is gebouwd en het bouwdeel gebouwd in of omstreeks Het bouwdeel stammend uit 1916 vertoont enige esthetische schade, maar er zijn uit de uitgevoerde inspectie geen bedreigingen van de veiligheid gebleken. In de loop der jaren zijn vele aanpassingen van de bouwkundige constructie uitgevoerd: verplaatsen van wanden en wandopeningen, aanpassingen kapconstructie, afwerkingen. De precieze opbouw van de oorspronkelijke draagconstructie en de aanpassingen daaraan zijn niet terugvindbaar in tekeningen en daarmee, voor zover niet zichtbaar, ook onbekend. Het bouwdeel stammend uit ca 1984 verkeert in goede staat: er zijn geen zichtbare gebreken waargenomen. De arbiter acht de feitelijke en vaktechnische bevindingen van conclusies van de deskundige overtuigend en neemt deze over. Met betrekking tot vraag 2 en 3: Kunnen de schades 2, 4, 5 en 7 zijn veroorzaakt, mede veroorzaakt en/of verergerd door bodembeweging(en)? Zo nee, wat is/zijn dan de oorzaak/oorzaken van deze schades? Voorafgaand aan de specifieke vraagstelling stelt de deskundige dat voor alle schades blijkt dat andere oorzaken dan bodembewegingen zijn aan te wijzen die de schade kunnen verklaren. Vervolgens concludeert de deskundige dat voor de schades 2, 4, 5 en 7a trillingen, voortkomend uit door gaswinning geïnduceerde aardbevingen, geen rol hebben gespeeld. De schades zijn goed verklaarbaar vanuit andere oorzaken en eigen aan de constructiewijze en ouderdom van de constructie. De deskundige is van oordeel dat dit ook geldt voor een deel van schadenummer 7, namelijk dat gedeelte dat bestaat uit grotere scheuren o.a. vanuit de hoeken van de raamopeningen (aangeduid als schadenummer 7b). Uitgaande van trillingen door aardbeving, groter dan 1,25 mm/s, zouden deze scheuren kunnen zijn vergroot door opgetreden aardbevingen, aldus de deskundige. Hoewel de kans klein lijkt, wordt daarom geconcludeerd dat door gaswinning geïnduceerde aardbevingen kunnen hebben bijgedragen aan het vergroten van deze scheuren, aldus de deskundige. De deskundige heeft in zijn rapport (paragraaf 5.3, Andere schade oorzaken) van de schades een (korte) beschrijving gegeven en de oorzaken van de schades als volgt onderbouwd: schadenummer 2: Schade nummer 2 (een diagonale scheur in de afwerking van een binnenwand in de hal) kan zijn veroorzaakt door het ontbreken van een deugdelijke latei, door verbouwingen en aanpassingen die hebben plaatsgevonden in de loop der jaren, door werking van het materiaal onder invloed van temperatuur en vocht en/of door (kleine) zettingsverschillen. schadenummer 4: Schade nummer 4 (een verticale scheur in de afwerking/voorzetwand) is goed verklaarbaar vanuit de werking van materialen. schadenummer 5: Schadenummer 5 (scheur of naad in de verbindingen in het kozijn) is eigen aan de constructie; deze naden komen in de loop der tijd altijd voor door werking van het materiaal. Het klemmen van het te openen raam duidt wel op verplaatsingen; mogelijk oorzaken hiervan zijn (kleine) zettingsverschillen en/of de werking van materialen. schadenummer 7a: Schade nummer 7a (haarscheuren, zichtbaar in het gevelstucwerk van het oudste gedeelte van de woning) is goed verklaarbaar door invloed van

4 zaaknummer: 16/195 4 materiaalveroudering, temperatuur en vocht in de loop der tijd. schadenummer 7b: Schade nummer 7b (grotere scheuren o.a. vanuit de hoeken van raamopeningen); deze scheuren kunnen zijn veroorzaakt door een minder degelijke constructie van o.a. de lateien waardoor, onder invloed van optredende uitwendige krachten en werking door temperatuur en vocht, scheuren ontstaan en groeien. Kleine zettingsverschillen kunnen ook van invloed zijn geweest. De arbiter overweegt met betrekking tot de bevindingen en conclusies van de deskundige aangaande de oorzaken van de schades als volgt: Naar het oordeel van de arbiter kunnen de door de deskundige ingenomen stellingen geenszins uitsluiten dat de schade (mede) door bodembeweging als gevolg van gaswinning kan zijn veroorzaakt. Sterker nog: met betrekking tot schade 7b concludeert de deskundige op basis van paragraaf 5.2 van zijn rapport (Beschikbare metingen van trillingssnelheden en kans op schade) zoals hiervoor reeds vermeld, dat uitgaande van trillingen door aardbevingen, groter dan 1,25 mm/s, zouden deze scheuren kunnen zijn vergroot door opgetreden aardbevingen. De toevoeging van de deskundige dat de kans daarop klein lijkt, is naar het oordeel van de arbiter onbegrijpelijk, althans onvoldoende toegelicht aangezien op basis van de in het deskundigenrapport opgenomen meetgegevens van TNO wordt geconcludeerd, dat als in het pand aan de [adres] sensoren hadden gezeten, mogelijk snelheden van 1 mm/s of hoger (onderstreping, arbiter) zouden zijn gemeten als gevolg van de genoemde aardbevingen. Dat betekent naar het oordeel van arbiter dat bij de onderhavige woning (mogelijk) ook (veel) hogere trillingssnelheden dan 1,25 mm/s gemeten zouden kunnen zijn. Los van de vraag of de meetgegevens inmiddels niet achterhaald zijn of spoedig (wetenschappelijk) zullen worden aangepast, is de arbiter mede op basis van de actuele gegevens van trillingsmetingen, van oordeel dat schade aan de woning van de eigenaren als gevolg van aardbevingen kan zijn ontstaan. Dat geldt niet alleen voor de schade onder nummer 7b maar voor alle schades. Immers als wordt aangenomen dat de woning van de eigenaren door een (of meer) aardbeving(en) kan/kunnen zijn getroffen, kan naar het oordeel van arbiter niet worden uitgesloten dat ook op andere plaatsen in/aan de woning (dan bedoeld bij schade 7b) zich schade als gevolg van aardbeving(en) kan hebben voorgedaan. De arbiter wijst voorts nog op paragraaf 2 van het deskundigenrapport waaruit blijkt dat met name het oudere deel van de woning naar het oordeel van arbiter het meest kwetsbare deel gebreken vertoont in de vorm van scheuren. De deskundige noemt andere, mogelijke oorzaken, voor het ontstaan van de schade. Evenwel wordt niet dan wel onvoldoende toegelicht dat deze door de deskundige vermelde oorzaken ook daadwerkelijk spelen bij het onderhavige pand. De arbiter overweegt dat de door de deskundige getrokken conclusie(s) enige onzekerheden bevat(ten). De arbiter overweegt ten aanzien van het bewijsvermoeden, het deskundigenrapport en de hierin opgenomen stellingen van de deskundige het volgende. De bedoeling van de wetgever, bij de totstandkoming van art. 6:177a BW, is geweest, zo blijkt uit de parlementaire geschiedenis, de positie van de eigenaar in het proces wezenlijk te versterken. De NAM dient als de aansprakelijk gestelde partij aannemelijk te maken dat de schade niet valt terug te voeren op aardbeving(en) die door gaswinning is/zijn veroorzaakt. Gelet op de bedoeling van de wetgever bij de totstandkoming van deze wet, worden zware eisen gesteld aan de weerlegging van het bewijsvermoeden, zodanig dat het bewijsvermoeden eerst dan is weerlegd wanneer de arbiter op grond van de op dat moment voorhanden zijnde stukken tot de overtuiging komt dat uitsluitend die andere oorzaak of oorzaken de schade heeft

5 zaaknummer: 16/195 5 veroorzaakt. De arbiter overweegt dat het deskundigenrapport onvoldoende zekerheid verschaft dat aangenomen moet worden dat de schade(s) in en aan de woning van de eigenaren (deels) een andere oorzaak heeft/hebben dan bodembeweging. De arbiter komt daarmee dan ook niet tot de overtuiging dat de in geschil zijnde schades (uitsluitend) zijn veroorzaakt door andere oorzaken dan door aardbevingen ten gevolge van gaswinningsactiviteiten door de NAM en komt daarmee tot de conclusie dat, nu het bewijsvermoeden ten aanzien van het ontstaan van de schades niet weerlegd is, de NAM aansprakelijk is voor vergoeding c.q. herstel van de schades genummerd 2, 4, 5 en 7. Voor wat betreft de reactie van het CVW op het concept-deskundigenrapport, dat betrekking heeft op de vraag of sprake is van een verergering van schade en welk deel aan een verergering is toe te kennen, overweegt de arbiter dat nu de antwoorden van de deskundige integraal in het definitieve rapport zijn opgenomen, deze reactie geen nadere bespreking hoeft. Met betrekking tot vraag 4: Zo ja, kan die schade worden hersteld? Zo ja, op welke wijze? De deskundige heeft gerapporteerd dat schadenummers 2 en 4 esthetische schade betreft. Deze schade kan volgens de deskundige hersteld worden door opvullen en de wandafwerking te herstellen. Dienaangaande merkt de deskundige op dat overwogen kan worden een wandafwerking te kiezen die enigszins scheuroverbruggend is. Voor wat betreft schadenummer 5 geeft de deskundige aan dat de naden gedicht moeten worden en dat het herstel voorts bestaat uit verfwerk. De deskundige splitst schadenummer 7 op in 7a (kleine haarscheuren) en 7b (grotere scheuren). De deskundige vermeldt: Reparatie kan bestaan uit het injecteren van de scheuren in het achterliggende metselwerk en lokaal, boven raamopeningen en nabij hoeken, aanbrengen van lintvoegwapening en/of ankers. Vervolgens dient de pleisterlaag te worden gerepareerd en geschilderd of kan een nieuwe pleisterlaag of ander afwerking worden aangebracht. ( ). Vervolgens dient de pleisterlaag te worden gerepareerd en geschilderd of kan een nieuwe pleisterlaag of andere afwerking worden aangebracht. De arbiter acht de feitelijke en vaktechnische bevindingen van de deskundige overtuigend en neemt deze over en is van oordeel dat, indien eigenaren kiezen voor herstel van de schade door de NAM, dit herstel in lijn dient te zijn met hetgeen de deskundige heeft gerapporteerd omtrent het herstel. Met betrekking tot vraag 5: Heeft u nog overige opmerkingen die voor de beoordeling van de zaak van belang zouden kunnen zijn? De deskundige heeft enkele vragen, die het CVW aan de deskundige heeft gesteld, opgenomen onder deze vraag. De arbiter begrijpt uit deze door het CVW gestelde vragen, dat als sprake is van een verergering, de NAM niet in het geheel aansprakelijk gesteld zou moeten worden. De arbiter overweegt hieromtrent dat hij geen aanleiding ziet om af te wijken van het bewijsvermoeden, dat thans niet ontzenuwd is, waaruit volgt dat alle in het geding zijnde schades aan het pand het gevolg zijn van aardbevingen ten gevolge van de gaswinning. Het is tussen partijen, dan wel op grond van de bevindingen van de deskundige, niet, althans onvoldoende vast komen staan dat sprake is van een verergering van schade, aangezien geen overeenstemming over aardbeving als oorzaak van de schades bestaat. De beslissing De arbiter:

6 zaaknummer: 16/195 6 Stelt vast dat de NAM aansprakelijk is voor vergoeding c.q. herstel van de schade, bestaande uit: - Schadenummers 2, 4, 5 en 7 en bepaalt dat, voor het geval de eigenaren kiezen voor hertstel door de NAM, dit herstel tenzij partijen anders overeenkomen - dient te worden uitgevoerd in de lijn met hetgeen de deskundige omtrent het herstel heeft gerapporteerd. Aldus beslist door mr. P.J. van Steen, Arbiter Bodembeweging op 10 oktober 2017, bijgestaan door mr. M.C. Gozoglu, secretaris. secretaris arbiter