Uitspraak van de Arbiter Bodembeweging van 25 april 2017

Transcriptie

1 uitspraak ARBITER BODEMBEWEGING Zaaknummer: 16/3 Meldingsnummer: [] Uitspraak van de Arbiter Bodembeweging van 25 april 2017 inzake [naam] wonende te Aduard voorheen eigenaar van het pand aan [adres] hierna ook te noemen: de eigenaar, tegen de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid DE NEDERLANDSE AARDOLIE MAATSCHAPPIJ B.V., statutair gevestigd te Den Haag, vertegenwoordigd door Centrum Veilig Wonen (het CVW), hierna ook te noemen: de NAM. Met ingang van 15 april 2017 is in werking getreden het Instellingsbesluit Arbiters Bodembeweging. Dit instellingsbesluit vervangt het Instellingsbesluit Arbiters Aardbevingsschade. Het verloop van de procedure De arbiter neemt hier over hetgeen is overwogen en beslist in de uitspraak van 5 augustus Bij deze uitspraak is [naam] van Expertisecentrum Regelgeving Bouw, hierna te noemen: de deskundige, door de arbiter aangewezen als deskundige om onderzoek te doen aan het pand teneinde de volgende vragen te beantwoorden: 1. Welke schade kan worden vastgesteld? 2. In hoeverre zijn de schades als genoemd in het expertiserapport van 4 februari 2015 onder schadenummer 2 en de aanvullende schades als genoemd in het contraexpertiserapport van 3 juni 2015 en het verslag van de schouw en de zitting van 30 juni 2016 als een rechtstreeks en dadelijk gevolg van aardbeving(en) ontstaan en/of verergerd? Voor zover u concludeert dat sprake is van meerdere oorzaken van de schades, kunt u dan toelichten in welke mate de verschillende oorzaken aan het ontstaan van de schades hebben bijgedragen? 3. Tot welke opmerkingen geeft uw onderzoek u overigens nog aanleiding? In de uitspraak van 5 augustus 2016 is ook vastgesteld dat de NAM in afwachting van de uitkomst van het deskundigenonderzoek een bedrag van 8.000,00 aan de eigenaar dient te voldoen. Na de uitspraak van 5 augustus 2016 is door de deskundige een conceptrapport gedateerd 24 oktober 2016 voor commentaar aan partijen toegezonden. Hierop heeft het CVW op 17 november 2016 een reactie op het conceptrapport ingezonden, welke reactie de deskundige

2 zaaknummer: 16/3 2 als gevolg van een misverstand niet heeft bereikt. Vervolgens heeft de deskundige zijn definitieve rapport op 6 december 2016 ingediend. Pas toen werd duidelijk dat de reactie van het CVW op het conceptrapport van 24 oktober 2016 door de deskundige niet bij het opstellen van zijn definitieve rapport was betrokken. Aan de deskundige is verzocht de reactie van het CVW alsnog te behandelen. Hiertoe heeft de deskundige een supplement d.d. 10 januari 2017 opgesteld en ingediend. Door het CVW is vervolgens een deskundigenbericht ingediend (kenmerk [nummer]) met 11 bijlagen, opgesteld door [naam] van de Bouwexpert te Enschede. Door de eigenaar is in het geding gebracht een Rapport aardbevingsschade d.d. 10 juni 2016 van Hado B.V. met betrekking tot het pand [naam]. Door Bedrijfsburo JBG B.V. zijn in een rapport van 17 november 2016 de herstelkosten van alle in geding zijnde schades (met inbegrip van de in het rapport van de contra-expert vermelde acht aanvullende schades en twee extra schades) begroot op ,04 inclusief BTW. In een rapport van Vergnes Expertise van 16 februari 2017 zijn de kosten van herstelwerkzaamheden aardbevingsschade aan het pand van de eigenaar gecalculeerd op ,18 inclusief BTW. De eigenaar heeft op 20 februari 2017 een reactie op het deskundigenrapport van de door de arbiter benoemde deskundige ingediend. Vervolgens is een tweede zitting bepaald, welke zitting is gehouden op 9 maart Van deze zitting is door de secretaris een verslag gemaakt. Tenslotte is uitspraak bepaald op heden. De feiten In deze procedure wordt uitgegaan van de in de (tussen)uitspraak van 5 augustus 2016 vermelde feiten, aangevuld met de navolgende feiten. De NAM is concessiehoudster voor de aardgaswinning uit het Groningenveld. Deze aardgaswinning veroorzaakt aardbevingen, die schade tot gevolg hebben. De heer [naam] is eigenaar geweest, tevens bewoner van het pand aan [adres]. Na de in deze zaak gegeven uitspraak van 5 augustus 2016 is het pand door de eigenaar verkocht. Op 30 september 2014 heeft er een aardbeving plaatsgevonden te Garmerwolde met een kracht van 2.8 op de schaal van Richter. Daags daarna heeft de eigenaar bij de NAM schade aan het pand door aardbeving(en) gemeld. Het geschil en de beoordeling daarvan De eigenaar houdt de NAM aansprakelijk voor de in het expertiserapport van 4 februari 2015 genoemde schades aan het pand, alsmede voor de in het contra-expertiserapport van 3 juni 2015 genoemde aanvullende schades en hij vordert vergoeding en/of herstel daarvan. Het betreft schades in de vorm van scheuren in binnenwanden van de woning.

3 zaaknummer: 16/3 3 In het verslag van de op 30 juni 2016 gehouden schouw en zitting is een extra aanvullende schade genoemd die zich bevindt tussen wand en plafond in het toilet op de eerste verdieping. In het calculatierapport d.d. 17 november 2016 van JBG is nog een tweede extra aanvullende schade genoemd, die zich bevindt in het toilet op de begane grond. De arbiter betrekt beide extra aanvullende schades bij de beoordeling van het geschil. De NAM betwist aansprakelijk te zijn voor vergoeding/herstel van de hiervoor genoemde schades omdat er geen sprake is van door aardbeving(en) veroorzaakte en/of verergerde schade aan het pand. Wel heeft de NAM lopende deze procedure uit coulance een bedrag van 8.000,00 aan de heer Bosma betaald, welk bedrag strekt tot vergoeding van de schade aan het pand (zie blz. 7 Verslag Schouw en zitting van 30 juni 2016). Het bewijsvermoeden Wanneer de schades het gevolg zijn van aardbeving(en) door gaswinning is de NAM, als eindexploitant van de gasvelden in Groningen, aansprakelijk voor de schades. Bij fysieke schade aan gebouwen en werken, die naar haar aard redelijkerwijs schade door beweging van de bodem als gevolg van de exploitatie van een mijnbouwwerk ten behoeve van het winnen van gas uit het Groningenveld zou kunnen zijn, wordt ingevolge het thans geldende artikel 6:177a lid 1 BW vermoed dat die schade veroorzaakt is door de exploitatie van dat mijnbouwwerk. De aardbevingen in Groningen veroorzaken veel voorkomende en vaak gelijksoortige schade, zoals scheuren in het metselwerk en de afwerkingen van gevels, binnenwanden en plafonds van woningen. Dit soort schade kan naar het oordeel van de arbiter in ieder geval worden aangemerkt als fysieke schade die naar haar aard redelijkerwijs schade door beweging van de bodem als gevolg van gaswinning kan zijn. De arbiter is dan ook van oordeel dat de schade waarover dit geschil gaat naar haar aard redelijkerwijs schade door bodembeweging als gevolg van mijnbouwwerkzaamheden kan zijn, waarop het bewijsvermoeden van toepassing is. De arbiter hanteert dit bewijsvermoeden in elk geval voor de gehele provincie Groningen, omdat voldoende harde criteria voor een andere geografische beperking ontbreken. Nu het pand gelegen is in (de plaats) Groningen, is de arbiter van oordeel dat de schade is ontstaan in het gebied waar zich bodembeweging kan voordoen als gevolg van gaswinning uit het Groningenveld. De arbiter past het bewijsvermoeden van art. 6:177a lid 1 BW toe. Het is aan de NAM om dit bewijsvermoeden te ontzenuwen. Het tegenbewijs De arbiter is van oordeel dat de NAM er niet in is geslaagd om het hiervoor bedoelde bewijsvermoeden te onzenuwen en hij overweegt daartoe het volgende. De door de arbiter benoemde deskundige heeft een nader onderzoek verricht aan de woning van de eigenaar. In het van dat onderzoek opgemaakte rapport heeft de deskundige onder meer de navolgende -kort weergegeven en samengevatte- analyse van het schadeprobleem opgenomen. De woning van de eigenaar vertoont op vele plaatsen scheurvorming, die in het algemeen als uiterst gering tot gering gekarakteriseerd moet worden en met op een enkele plaats schade met een iets meer beduidend karakter. Het constructief concept van de woning

4 zaaknummer: 16/3 4 biedt in dwarsrichting ongelijkmatig stijfheid, waardoor de woning gevoeliger is voor het ontstaan van schade door externe invloeden. De aangetroffen schade is volgens de deskundige niet anders te verklaren dan door beweging van het casco, welke beweging is te duiden als de oorzaak van de schade. De deskundige noemt vervolgens twee mogelijke oorzaken voor het ontstaan van die beweging. Enerzijds het optreden van (extreme) windbelasting en anderzijds een aardbevingsbelasting. De deskundige rond zijn analyse af met de overweging dat beide oorzaken overziend, in ieder geval gesteld kan worden dat aardbevingsbelasting bestaande (esthetische) schade zal verergeren, maar dat het niet aannemelijk is dat daardoor constructieve schade zal ontstaan. Vervolgens maakt de deskundige in zijn rapport een aantal opmerkingen bij de schadeanalyses, zoals die zijn gemaakt door de eerstelijnsexpert en de contra-expert. In antwoord op de door de arbiter gestelde vraag 1 heeft de deskundige aangegeven dat de schades genoemd in het rapport van Octa (dit is het expertiserapport van 4 februari 2015, arbiter), zowel als de aanvullende schades die genoemd zijn in het rapport van Vergnes (dit is het contra-expertiserapport van 3 juni 2015, arbiter), eenduidig traceerbaar zijn, hetgeen door de deskundige bij een door hem op 21 september 2016 uitgevoerde schouw is geconstateerd. In zijn beantwoording van de door de arbiter gestelde vraag 2 overweegt de deskundige gemotiveerd dat de woning van de eigenaar bij horizontale belasting meer dan normaal gevoelig is voor het ontstaan van scheuren en hij concludeert dat de aangetroffen schade in ieder geval verergerd is door aardbevingsbelasting. Naar aanleiding van de door de arbiter gestelde vervolgvraag naar de mate waarin de verschillende oorzaken aan het ontstaan van de schades hebben bijgedragen, merkt de deskundige op dat een indicatie daarvan slechts te verkrijgen is door complexe niet-lineaire rekenexercities. Omdat aard en omvang van de schade een dergelijke inspanning niet rechtvaardigen, zal volgens de deskundige een verdeelsleutel tussen beide genoemde oorzaken (bedoeld is windbelasting en aardbevingsbelasting, arbiter) op meer arbitraire wijze tot stand moeten komen. In antwoord op de door de arbiter gestelde derde vraag heeft de deskundige aangegeven dat hij deze vraag niet kan beantwoorden, omdat hij op het vlak van kosten van herstel van schades niet deskundig is. Tenslotte heeft de deskundige in antwoord op de door de arbiter gestelde vierde vraag geantwoord dat hij de (-door het CVW vóór de eerste zitting ingebrachte-, arbiter) rapportages betreffende buurpanden niet bij zijn bevindingen heeft betrokken, om zo goed mogelijk binnen het kader van de opdracht te blijven. De arbiter neemt het rapport van de deskundige en de daarin opgenomen bevindingen en conclusies over. Het rapport bevat een goed te volgen analyse van de schades aan de woning en de mogelijke oorzaken van die schades en de conclusies die de deskundige trekt volgen daar logischerwijs uit. De brief van het CVW d.d. 17 november 2016 en het voor de tweede zitting door het CVW ingebrachte deskundigenbericht van [naam] doen daar naar het oordeel van de arbiter niet aan af. Het commentaar van het CVW is door de deskundige behandeld in een supplement bij het deskundigenrapport, in welk supplement de deskundige gemotiveerd heeft aangegeven waarom dat commentaar hem geen aanleiding geeft om de definitieve versie van

5 zaaknummer: 16/3 5 zijn eerder uitgebrachte rapport en de daarin opgenomen conclusies te veranderen. De arbiter volgt ook in deze conclusie de deskundige. Artikel 11 van het Reglement In het commentaar van het CVW op het deskundigenrapport is erop gewezen dat in het Reglement Arbiter Aardbevingsschade (art. 11) gekozen is voor de mogelijkheid van benoeming van een Rechtbankdeskundige, terwijl de door de arbiter benoemde deskundige niet over die kwaliteit beschikt. De arbiter overweegt omtrent dit punt dat blijkens de in artikel 1 van het Reglement opgenomen definitie met rechtbankdeskundige wordt bedoeld een deskundige met bouwkundige ervaring die is ingeschreven in het register van de Stichting Landelijk Register van Gerechtelijke Deskundigen. De vraag is vervolgens of de in artikel 11 genoemde mogelijkheid tevens een beperking inhoudt. Een dergelijke beperking in de keuze van de arbiter bij het benoemen van een deskundige zou naar het oordeel van de arbiter niet praktisch en niet logisch zijn. Het gevolg daarvan zou immers zijn dat het de arbiter niet vrij staat deskundigen in te schakelen met andere dan bouwkundige ervaring, zoals bijvoorbeeld seismologische, geologische, geodynamische of nog andere expertise op het gebied van aardbevingsschade. Maar bovenal zou deze beperking onverenigbaar zijn met de in artikel 8 lid 1 van het Reglement vastgelegde onafhankelijkheid van de arbiter. De in het Reglement besloten liggende tegenstrijdigheid tussen enerzijds artikel 11 dat de arbiter beperkt in zijn keuze van de te benoemen deskundigen en anderzijds artikel 8 dat de arbiter positioneert als een onafhankelijke instantie, dient indien het bepaalde in artikel 11 als een beperking heeft te gelden, weggenomen te worden. En zo lang dat niet is gebeurd, acht de arbiter zich niet gebonden aan de in artikel 11 van het Reglement besloten liggende beperking. Het rapport van de Bouwexpert De arbiter beschouwt [naam] van de Bouwexpert in deze zaak als partijdeskundige, omdat [naam] in opdracht van één partij, de NAM/het CVW, een rapport over de schade heeft opgesteld. Bovendien is [naam] bij de schouw en de (eerste) zitting van 30 juni 2016 aanwezig geweest in de hoedanigheid van deskundige aan de zijde van het CVW. Waar de door de arbiter benoemde deskundige concludeert dat alle schade in ieder geval is verergerd door aardbevingsbelasting, concludeert [naam] als partijdeskundige dat alle schade primair van bouwkundige aard is en niet door een aardbeving significant is verergerd. De arbiter heeft noch in het uitvoerig onderbouwde rapport van [naam], noch in de van dat rapport deel uitmakende bijlagen, grond gevonden om te twijfelen aan de juistheid van de conclusies van de door hem benoemde deskundige. Dit betekent dat ervan uitgegaan dient te worden dat de in geding zijnde schade aan de woning van de eigenaar in ieder geval door aardbevingsbelasting is verergerd en derhalve (mede) door bodembeweging als gevolg van mijnbouwwerkzaamheden is veroorzaakt. Beving gevoeld Op 30 september 2014 heeft er bij Garmerwolde een aardbeving plaats gevonden met een kracht van 2.8 op de schaal van Richter. Door de eigenaar is verteld dat hij op het moment van die aardbeving niet thuis was en dat hij om die reden de beving niet heeft gevoeld. Wel heeft toen hij die avond thuis kwam een buurmeisje aan hem verteld dat zij de beving heeft gevoeld. De eigenaar heeft diezelfde avond een scheur waargenomen die er s ochtends nog niet was. Dit is voor hem aanleiding geweest om de volgende dag een schademelding te doen bij de Nam.

6 zaaknummer: 16/3 6 Door de NAM/het CVW is de juistheid van deze door de eigenaar gegeven lezing van de gebeurtenissen op 30 september 2014 niet weersproken, naar aangenomen mag worden bij gebrek aan wetenschap. De genoemde beving op 30 september 2014 staat in ieder geval vast en ook het feit dat de dag erna door de eigenaar een schademelding is gedaan. Al met al draagt deze door de eigenaar gegeven lezing naar het oordeel van de arbiter bij aan het vermoeden dat de schade in de woning door aardbeving(en) is ontstaan, dan wel is verergerd. Al hetgeen hiervoor is overwogen brengt de arbiter tot het oordeel dat de NAM er niet in is geslaagd het bewijsvermoeden te ontzenuwen. De NAM is dan ook aansprakelijk voor vergoeding/herstel van de in geding zijnde schades. Omdat de eigenaar de woning waar het om gaat inmiddels heeft verkocht, is herstel van de schades niet (meer) aan de orde. De NAM dient de schade aan de eigenaar [naam] te vergoeden en de arbiter zal dienovereenkomstig beslissen. De calculatie van de schade De NAM heeft de schade laten calculeren door Bedrijfsburo JBG B.V., verder te noemen: JBG. In het van die calculatie opgemaakte rapport van 17 november 2016 is het totale schadebedrag gecalculeerd op ,04 inclusief BTW. Dit bedrag ziet blijkens het door JBG opgemaakte rapport op alle schades zoals die vermeld zijn in het expertiserapport van 4 februari 2015, alsmede op de in het contra-expertiserapport opgenomen aanvullende schades en op de tijdens de opname ter plaatse op 15 november 2016 opgenomen extra schades 9 en 10. In het rapport staat verder vermeld dat de hoeveelheden in samenspraak met Vergnes en JBG in het werk zijn bepaald. De eigenaar heeft de schade laten taxeren door Vergnes Expertise, aan welk bureau de contra-expert verbonden is. In het hiervan opgemaakte rapport wordt de schade begroot op ,18 inclusief BTW. In dit rapport is niet vermeld welke schades het betreft. De arbiter leidt uit het rapport van JBG af dat de omvang van de te calculeren schade is bepaald in samenspraak met de contra-expert (Vergnes) en hij zal daarom voor het vaststellen van de hoogte van het schadebedrag uitgaan van de in dat rapport vermelde schade. Ook uit de omstandigheid dat op de tweede zitting het debat tussen partijen hier niet over is gegaan, terwijl beide calculatierapporten toen al wel deel uitmaakten van het dossier, leidt de arbiter af dat tussen partijen de hoeveelheid schades niet in geschil is. De arbiter volgt bij het vaststellen van de schade het rapport van JBG. Het rapport van Vergnes is onvoldoende gespecificeerd om de juistheid van de calculatie door JBG in twijfel te kunnen trekken. De totale bevingsschade in de woning van de eigenaar zal derhalve worden vastgesteld op ,04 inclusief BTW. In de vraagstelling aan de benoemde deskundige is opgenomen de vraag in welke mate de verschillende oorzaken aan het ontstaan van de schades hebben bijgedragen. Deze vraag is door de deskundige niet beantwoord. Inmiddels is er veel ervaring opgedaan met de beoordeling en toerekening van aardbevingsschade. In nagenoeg alle zaken waarin zogenaamde B-schade (dat is: al aanwezige, maar door aardbeving verergerde schade) is vastgesteld, leidt dat zonder debat over de mate waarin de verschillende oorzaken aan het ontstaan van de schades hebben bijgedragen tot volledige vergoeding door de NAM van de herstelkosten. In deze in de praktijk ontwikkelde benadering ziet de arbiter aanleiding om de NAM aansprakelijk te houden voor de volledige schade aan de woning van de eigenaar. Ten overvloede merkt de arbiter op dat deze uitkomst ook in lijn is met de op de zitting van

7 zaaknummer: 16/ juni 2016 tussen partijen gemaakte afspraken, op grond waarvan de schade aan de eigenaar zal worden vergoed. Dat deze schade nu op een hoger bedrag wordt vastgesteld dan destijds door beide partijen ter zitting werd begroot ( 8.000,00), doet daar niet aan af. Het door de NAM aan de eigenaar te betalen schadebedrag zal derhalve worden vastgesteld op ,04 inclusief BTW. Omdat de NAM ingevolge de op de zitting van 30 juni 2016 gemaakte afspraak al een bedrag van 8.000,00 aan de eigenaar heeft vergoed, resteert nog een door de NAM te betalen bedrag van 7.117,04 inclusief BTW. De beslissing De arbiter: - stelt vast dat de NAM aansprakelijk is voor vergoeding van de schades als genoemd in het expertiserapport van 4 februari 2015 onder schadenummer 2 en de aanvullende schades als genoemd in het contra-expertiserapport van 3 juni 2015, het verslag van de schouw en de zitting van 30 juni 2016 en het calculatierapport van JBG d.d. 17 november 2016; - stelt het door de NAM aan de eigenaar te betalen schadebedrag vast op ,04 inclusief BTW, van welk bedrag 8.000,00 reeds is voldaan; - wijst af het meer of anders gevorderde. Aldus beslist door mr. P. Schulting Arbiter Bodembeweging op 25 april secretaris arbiter