Uitspraak van de Arbiter Aardbevingsschade van 2 maart 2017

Transcriptie

1 uitspraak ARBITER AARDBEVINGSSCHADE Zaaknummer: 16/162 Meldingsnummer: [] Uitspraak van de Arbiter Aardbevingsschade van 2 maart 2017 inzake [naam] [naam] wonende te Bedum, eigenaren van het pand aan de [adres] Bedum (hierna het pand), hierna ook te noemen: de eigenaren, tegen de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid DE NEDERLANDSE AARDOLIE MAATSCHAPPIJ B.V., statutair gevestigd te Den Haag, vertegenwoordigd door Centrum Veilig Wonen (CVW), hierna ook te noemen: de NAM. Het verloop van de procedure Het verloop van de procedure blijkt uit: - het aanmeldingsformulier van de eigenaren met stukken, - het verslag van de schouw en zitting van 14 december Vervolgens is uitspraak bepaald op heden. De feiten In deze procedure wordt uitgegaan van de volgende feiten: De door de eigenaren bewoonde woning, type boerderij (bouwjaar circa 1850), met schuur (bouwjaar 1992), aan [adres] te Bedum (verder te noemen: het pand) hebben zij in eigendom verkregen in In 1993 is het pand verbouwd. Op 15 maart 2016 hebben de eigenaren bij het CVW schade gemeld aan het pand als gevolg van aardbeving(en), welke schade is geregistreerd onder nr. []. Aan deze melding zijn vier eerdere schademeldingen (Dossier nrs. []) voorafgegaan. Deze schades zijn deels als aardbevingsschade erkend en hersteld. Op 1 april 2016 heeft de eerstelijnsexpert, [naam] van Bouwkundig adviesbureau Archipunt (hierna: de eerstelijnsexpert of de expert) in opdracht van het CVW een onderzoek verricht

2 zaaknummer: 16/162 2 aan het pand. In het van dat onderzoek opgemaakte rapport van 15 april 2016 wordt door de expert een (1) schade vermeld (zakking / locatie: hal) en gekwalificeerd als C-schade (schade die niet zelfstandig in verband kan worden gebracht met aardbevingen). Omdat de eigenaren het niet eens waren met de bevindingen van de expert hebben zij op 30 april 2016 een contra-expertise aangevraagd en op 20 juni 2016 een onderzoek laten doen aan het pand door dhr. [naam] van BC Advice BV, (hierna: de contra-expert). In het daarvan op 30 juni 2016 opgemaakte rapport wordt, naast de schade vermeld in het rapport van de eerstelijnsexpert (zakking ), door de contra-expert als aanvullende schade vermeld: scheuren in het dakvlak die mede door de in schade 1 benoemde zakking zijn verergerd of ontstaan. Deze schade is in het rapport van de contra-expert opgenomen en benoemd als schade 1a. Beide schades worden in dit rapport gekwalificeerd als A-schade ( schade die het rechtstreeks gevolg is van aardbeving(en)). Op 9 september 2016 is door de beide experts een Combi-akte opgemaakt en getekend met als uitkomst dat voor beide schades (1en 1a) een disakkoord is vastgesteld. Voorts is ten behoeve van de arbitrage aan het onderhavige dossier een Zienswijze toegevoegd, opgemaakt door de eerstelijnsexpert van Archipunt, waarin namens de NAM/CVW -kort samengevat- de conclusies van de eerstelijnsexpert worden bevestigd. Het geschil De eigenaren stellen de NAM aansprakelijk voor schade ontstaan aan het pand als gevolg van bodembeweging door gaswinning. Samengevat hebben de eigenaren de schades waarover het geschil gaat als volgt omschreven: 1. Het zakken van de zuilen van de schuur, waardoor er een knik in het horizontale vlak van het dak is ontstaan en het naar buiten wijken van de zijgevels van de schuur, en 2. De scheuren in de op het dak gelegde asbestplaten De eigenaren vorderen van de NAM vergoeding en /of herstel van de schades. De NAM heeft verweer gevoerd, inhoudende kort samengevat - dat de in geschil zijnde schades niet door aardbeving(en) zijn veroorzaakt. Op de stellingen van partijen zal hierna voor zover relevant- nader worden ingegaan. De beoordeling Gelet op de stukken in het dossier, op hetgeen is besproken en waargenomen bij de schouw en zitting, alsmede de nadien door partijen nog toegevoegde s, overweegt de arbiter als volgt. Het bewijsvermoeden Ingevolge het bepaalde in artikel 6:177 BW is de NAM, als concessiehouder, aansprakelijk voor aard-c.q. bodembevingsschade die het gevolg is van gaswinning. De aansprakelijkheid van de NAM betreft een (vergaande) risicoaansprakelijkheid.

3 zaaknummer: 16/162 3 Bij Wet van 21 december 2016 (staatsblad ) is, na voornoemd artikel 177 van boek 6 Burgerlijk Wetboek, het artikel 177 a toegevoegd waarmee de Wet bewijsvermoeden gaswinning Groningen is ingetreden. Deze wet heeft onmiddellijke werking. Dat wil zeggen dat het bewijsvermoeden ook van toepassing is op schades die zijn ontstaan voor de inwerkingtreding van het wetsvoorstel en die nog niet zijn afgehandeld (Memorie van Toelichting TK, ,34 390, nr.3). Voor toepassing van het bewijsvermoeden is in art.177 a lid 1 bepaald dat het moet gaan over fysieke schade aan gebouwen en werken, die naar haar aard redelijkerwijs schade door beweging van de bodem als gevolg van een mijnbouwwerk ten behoeve van het winnen van gas uit het Groningenveld zou kunnen zijn. De wetgever heeft in dit (nieuwe) artikel tot uitdrukking gebracht dat het bewijsvermoeden geldt voor de aanleg of exploitatie van een mijnbouwwerk ten behoeve van het winnen van gas uit het Groningenveld. Deze bepaling is in de plaats gekomen van de oorspronkelijke aanduiding : schade binnen het effectgebied van een mijnbouwwerk. Dat betekent dat het bewijsvermoeden thans voor een ruimer gebied geldt, in elk geval van toepassing is op de Provincie Groningen. Vervolgens dient de vraag te worden beantwoord of de schade aan het pand, bestaande uit verzakking van houten gebinten, waardoor een knik in het horizontale dakvlak is ontstaan, en de zijgevels van de schuur naar buiten wijken en tevens scheuren zijn opgetreden in de op het dak aangebrachte asbestplaten, naar haar aard redelijkerwijs door bodembeweging als gevolg van gaswinning kan zijn ontstaan. De schade aan de (asbest)dakplaten De eigenaren hebben bij gelegenheid van de schouw aangegeven dat na de beving in Huizinge in 2012 schade aan hun pand is ontstaan. Na een nieuwe aardbeving in 2014 hebben zij scheuren in de dakplaten ontdekt. Namens de NAM heeft de schade-expert van het CVW daarop gereageerd met de mededeling dat de schade aan de dakplaten door een schade-expert is bekeken en daarover heeft gerapporteerd. De schade is toen gekwalificeerd op een C-schade, waarop de eigenaren geen contra-expertise hebben aangevraagd. De NAM handhaaft het oordeel van de toenmalige expert. Volgens de eigenaren waren zij destijds zeer verontwaardigd over de opmerking van de expert (arbiter, die de C-schade vaststelde) met de opmerking: het dak is af. Zij hebben toen geen contra-expertise aangevraagd omdat zij geen zin hadden in het hele traject. Het geschil wat ik nu aan de arbiter voorleg, gaat om de schade als gevolg van de verzakkingen en de schade aan de dakplaten, zo verklaarde een van de eigenaren tijdens de schouw. Eigenaar vermelde vervolgens dat de (asbest)platen niet meer op het dak lagen, maar dat daarvan nog wel foto s waren. De arbiter overweegt en oordeelt aangaande deze schade als volgt: Naar het oordeel van arbiter kan in het midden worden gelaten of de schade aan de (asbest)dakplaten schade is die naar haar aard redelijkerwijs door bodembeweging als gevolg van gaswinning kan zijn ontstaan. De eigenaren hebben er in eerste instantie voor gekozen om na de conclusie van de (1 e ) expert geen contra-expertise aan te vragen m.b.t de schade aan de dakplaten. Na alsnog een contra-expert te hebben ingeschakeld in het onderhavige geschil, hebben de eigenaren vervolgens de dakplaten verwijderd nog voor het geschil bij de arbiter werd voorgelegd. Naar het oordeel van de arbiter is een (gedegen) onderzoek naar de schade dan niet meer mogelijk. Dat van de schade foto s zijn bewaard doet daar niet aan af. Immers scheuren in (asbest)dakplaten kunnen meerdere oorzaken

4 zaaknummer: 16/162 4 hebben. Om een verband met de gevolgen van bodembeweging of andere oorzaken te kunnen leggen, dient de schade aan de dakplaten onderzocht en beoordeeld te worden in samenhang met en als onderdeel van de gehele kapconstructie. Dat betekent dat onder de gegeven omstandigheden de oorzaak van de schade niet kan worden gekwalificeerd, laat staan als schade die het gevolg is van bodembeweging, zodat de NAM niet aansprakelijk is voor vergoeding en/of herstel van deze schade. De verzakking(en) en het causaal verband Uit de inhoud van het dossier en uit hetgeen tijdens de schouw en zitting door partijen is aangevoerd blijkt dat de eigenaren zich met name ernstig zorgen maken over de verzakking(en) van de gebinten die de kapconstructie (moeten) dragen. Aanvankelijk hadden zij deze schade nog niet opgemerkt. De beving van 2012 in Huizinge hadden zij wel gevoeld. Zij ontdekten na de beving bij de paal (schade 1) dat daar gruis op de vloer lag en er ook een randje op de paal zichtbaar was. Het plafond leek omhoog te zijn gegaan zo verklaarden zij ter zitting. Zij ontdekten in februari 2013 de schade aan de muren, dwars door de stenen heen. Zij hebben toen de schade bij de paal gemeld aan de toenmalige expert. De eigenaren hebben toen niet getwijfeld aan de uitleg van de expert dat de oorzaak van deze schade niet bij de aardbeving lag. In 2014 was er weer een aardbeving waarna de scheuren in de dakplaten werden geconstateerd. Een dakbedekkingsbedrijf had ontdekt dat er een knik in het gehele dakvlak zat. Toen bleek dus ook dat niet alleen de paal in de hal zakt, maar alle palen, zo verklaarden de eigenaren. De eigenaren gaven verder nog aan dat voor 2012 er nog geen sprake was van zakkingen en (andere) schade aan het pand. Alle schade is na 2012 ontstaan. In 1992 zag het pand, waaronder de muren, er perfect uit zo lieten zij weten De expert, optredend voor de NAM, heeft in zijn rapport geconcludeerd dat er geen oorzakelijk verband is vastgesteld tussen de door schademelder getoonde schade en de bevingen: Mogelijke achterliggende oorzaak: ongelijke zetting, overbelasting door betonvloer zo stelt hij. In de zienswijze van 8 december 2016 wordt onder meer verwezen naar een onderzoek van Deltares waaruit zou blijken dat het mechanisme waardoor zakking door beving kan optreden (a) tot op heden niet waargenomen is in het aardbevingsgebied en (b) slechts zou kunnen voorkomen op zanderige ondergronden. Het onderhavige pand is echter gefundeerd op klei en ligt in een gebied waar de ondergrond gekarakteriseerd wordt als slap (dat wil zeggen, weinig draagkrachtig). Volgens de opsteller van de zienswijze is de verzakking niet veroorzaakt door beving, maar door het aanbrengen (eind jaren 80) van asbestbeplating over de met riet bedekte houten kapconstructie die qua gewicht daar niet op berekend zou zijn. In de zienswijze wordt het gewicht van de asbestplaten berekend op kilo (dakoppervlak 1220 m2 X circa 14 kilo per m2). Samengevat komt de stelling van de NAM erop neer dat het verzwaren van de kap zorgt voor extra belasting van de ondergrond, die een ongelijkmatige zetting van de ondergrond (dat wil zeggen ongelijkmatige inklinking van de bodemsamenstelling -klei, zand, veen etc.-) tot gevolg heeft. Deze ongelijkmatige zetting heeft de waargenomen schade veroorzaakt, aldus de NAM. De contra-expert heeft namens de eigenaren de visie van de NAM bestreden en daartoe o.a. het volgende aangevoerd: Het gebint is +/- 30 mm gezakt terwijl de betonnen vloer van de hal en badkamer, die op zand is gestort, stabiel blijft. Gezien de bevingen van 2012 en 2013 met name de rechterzijde van de boerderij en schuur hebben geraakt, is het zeer aannemelijk dat ook de daarna ontstane zakking het gevolg is van beving. De schade aan de dakplaten is

5 zaaknummer: 16/162 5 mede hierdoor ontstaan. In zijn rapport heeft de contra-expert nog als bijzonderheid aangegeven dat door de eerder gemelde schades in 2013 is vast komen te staan dat de schuur aan de linkerzijde is losgekomen van de fundering. Het dakvlak is zo stelt hij door beving/trilling bewogen, maar van het dakvlak is destijds geen opname gemaakt. De eigenaren hebben verder nog aangevoerd dat de expert van de NAM een rapport heeft opgemaakt met de conclusie dat de vloer de paal mee naar beneden heeft gedrukt, met het argument dat de betonnen vloer de gemetselde poer extra belast. De eigenaren hebben dat betwist. Naar aanleiding van een opmerking van de zijde van het CVW: De fundering bestaat uit een stapeltje stenen en dat staat gewoon op de bodem. Er is dus geen constructie waar de fundering op rust. Als dit wegzakt, leunt het gewicht op de muur waardoor het verzakt. gaf de bij de schouw en zitting aanwezige ambtenaar van de gemeente Bedum aan dat het voorheen gebruikelijk was te funderen zoals dit pand is gefundeerd. Nader onderzoek Gelet op hetgeen partijen ter onderbouwing van hun ingenomen standpunten in deze schadekwestie naar voren hebben gebracht, kan worden vastgesteld dat partijen het met elkaar eens zijn dat er sprake is van verzakking(en) van een of meer gebinten in de hal en schuur van het pand van de eigenaren, maar van mening verschillen over de oorzaak daarvan. Voor het antwoord daarop heeft de arbiter behoefte aan voorlichting door een onafhankelijk en onpartijdig deskundige ter beantwoording van de vragen als hierna te vermelden. De arbiter heeft ing. [naam] te Zoetermeer bereid gevonden om aan het pand van de eigenaren onderzoek te verrichten en over zijn bevindingen rapport uit te brengen. De arbiter zal dan ook een datum bepalen teneinde de deskundige gelegenheid te geven het pand te onderzoeken, bij welk onderzoek partijen en hun deskundigen aanwezig kunnen zijn, en waarbij een ieder al datgene aan de orde kan stellen wat naar zijn/haar mening terzake dienend is. De beslissing De arbiter: Met betrekking tot de schade aan de dakplaten: - Stelt vast dat de NAM niet aansprakelijk is voor vergoeding c.q.herstel van de schade - aan de asbestdakplaten Met betrekking tot de schade bestaande uit de waargenomen zakking(en): Wijst ing. [naam] aan als deskundige om onderzoek te doen aan het pand van de eigenaren op het adres [adres] Bedum, om de volgende vragen te beantwoorden: 1. Kunt u een beschrijving c.q. oordeel geven over bouwkundige staat van het pand aan de [adres] te Bedum, meer in het bijzonder van de kapconstructie boven de hal en de schuur, alsmede het/de gebint(en) waarbij sprake zou zijn van verzakking(en). 2. Kan/kunnen de schade(s) bestaande uit verzakking(en) veroorzaakt, verergerd of (mede) beïnvloed zijn door bodembeweging ten gevolge van gaswinning.

6 zaaknummer: 16/ Kan/kunnen deze schade(s) worden hersteld en zo ja op welke wijze. 4. Is er in de huidige staat van het gebouw sprake van een gevaarlijke situatie en zo ja, welke maatregelen zijn nodig om eventueel onheil te voorkomen. 5. Heeft u nog overige opmerkingen die voor beoordeling van deze zaak van belang zouden kunnen zijn. Stelt als datum en tijdstip van het onderzoek vast: Woensdag 8 maart 2017 om 13:00 uur Op het adres [adres] te Bedum Bepaalt: - dat de deskundige zijn rapport in concept toezendt aan de arbiter en aan partijen, waarop partijen binnen drie weken na ontvangst daarvan schriftelijk kunnen reageren. De deskundige zal de ingebrachte reacties van partijen in de definitieve versie van zijn rapport opnemen en deze (voor zover nodig) van commentaar voorzien en dit rapport vervolgens toezenden aan de arbiter en partijen. Partijen kunnen na ontvangst van het eindrapport hun eventuele visie daarop uitsluitend - schriftelijk binnen twee weken toezenden aan de arbiter. De arbiter zal na ontvangst daarvan binnen zes weken uitspraak doen. - houdt ieder verder beslissing aan. Aldus beslist door mr. P.J van Steen, Arbiter Aardbevingsschade op 2 maart secretaris arbiter