Notitie. CTP/ Januari Aan. Commissie Toekomst Pensioenstelsel (CTP) Van
|
|
- Josephus Goossens
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1 Notitie CTP/ Januari 2015 Aan Commissie Toekomst Pensioenstelsel (CTP) Van SER Secretariaat Den Haag 22 januari 2015 Betreft Beoordelingskader varianten SER Advies Toekomst Pensioenstelsel 1. Toelichting beoordeling varianten In hoofdstuk 3 van het SER zijn verschillende varianten verkend. Deze verschillende varianten zijn vervolgens in paragraaf 3.4 beoordeeld aan de hand van de criteria die in paragraaf 3.2 zijn gesteld aan een adequaat en toekomstbestendig. In deze notitie wordt de beoordeling van de varianten op verschillende criteria nader toegelicht. De totale beoordeling is weergegeven in Tabel 1. De beoordeling richt zich daarbij op de lange termijn effecten. Daarbij is in de beoordeling van Variant IV uitgegaan van de optie een uitgebreide. Tevens is er vanuit gegaan dat de keuzevrijheid qua mate van in de varianten IA, IB, II en IV zeer beperkt is. Zoals in paragraaf 3.2 is toegelicht, bestaat er daarbij een uitruil tussen toereikendheid van het en keuzevrijheid: meer keuzevrijheid zal naar verwachting resulteren in een lager. In de beoordeling zijn de varianten daarbij vergeleken de huidige uitkeringsregeling, zoals deze nu bijvoorbeeld door bedrijfstakfondsen wordt uitgevoerd. Dit impliceert wanneer een variant een 0 scoort bij een gesignaleerd verbeterpunt van het huidige contract, deze variant geen adequaat antwoord biedt op de geschetste problemen. Tabel 1: Beoordeling varianten Varianten uitkeringsregelingen Varianten persoonlijk vermogen Variant IA Uitkeringsovereenkomst degressieve Variant IB Voorwaardelijke degressieve Variant II Nationale Variant III vermogen vrijwillige Variant IV vermogen collectieve Pensioenresultaat 0/+ + 0/+ * - + Aansluiting op maatschappelijke trends Macro economische effecten 0 - / / Transitie
2 2 * Deze variant kent een sterk politiek risico. In theorie zou een kleine verbetering van het resultaat mogelijk zijn, maar het is hoogst onzeker of dat in de praktijk daadwerkelijk zo zal zijn. 2. Onderbouwing beoordeling varianten A. Pensioenresultaat Het uiteindelijke resultaat is een resultante van deelname, de mate van inleg, de beleggingsrendementen, afspraken en de uitvoeringskosten die worden gemaakt. In Tabel 2 zijn deze effecten per variant beoordeeld en vervolgens nader toegelicht. Tabel 2: Beoordeling resultaat Varianten uitkeringsregelingen Varianten persoonlijk vermogen Variant IA Uitkeringsovereenkomst degressieve Variant IB Voorwaardelijke degressieve Variant II Nationale Variant III vermogen vrijwillige Variant IV vermogen collectieve 1. Participatiegraad Pensioenambitie (rente gevoeligheid) 0/ Premie- efficiency Risicodeling 0/+ 0/ /+ 5. Uitvoeringskosten /+ Totaal 0/+ + 0/+ * - + * Deze variant kent een sterk politiek risico. In theorie zou een kleine verbetering van het resultaat mogelijk zijn, maar het is hoogst onzeker of dat in de praktijk daadwerkelijk zo zal zijn. Toelichting: 1. Participatiegraad 0 - Geen wijziging. Het loslaten van de doorsneesystematiek brengt wel het risico zich mee dat de verplichtstelling komt te vervallen (zie hoofdstuk 4). Dit kan een risico zijn voor de mate van participatie aan en onder Nederlandse werknemers. 0 - Zie Variant IA + - Door de zo groot mogelijke participatiegraad van een nationale zullen de zogeheten witte vlekken in de deelname verdwijnen bij Variant II. Meer Nederlanders zullen een aanvullend en, wat goed is voor de algehele toereikendheid van het inkomen. - - Binnen deze variant is er geen verplichte deelname meer. Ervaring laat zien dat mensen wanneer zij de vrijheid hebben voor hun, zij vaak veel minder (of niet) zullen en. Dit zal daarom naar verwachting op termijn resulteren in fors lagere en.
3 3 0 - Zie Variant IA 2. Pensioenambities (rentegevoeligheid) - - Bij een overstap op, neemt de gemiddelde looptijd van de verplichtingen toe. Dit vergroot de rentegevoeligheid van het contract. Dit kan een nominaal geënt beleggingsbeleid (verder) stimuleren, dat haaks kan staan op de ambitie tot een geïndexeerd. + - Het hanteren van een macrostabiele disconteringsvoet mitigeert de rentegevoeligheid. Hierdoor kan het beleggingsbeleid van fondsen zich meer toespitsen op een lange termijn beleggingsbeleid dat gericht is op een geïndexeerd. 0 - Geen verandering + - Een nadeel van de huidige en is de rentegevoeligheid als gevolg van de nominale rentetermijnstructuur als disconteringsvoet als gevolg van de aard van het contract. Bij varianten een persoonlijk vermogen, zal het minder noodzakelijk zijn om ook bij lage rentestanden renterisico s voor verplichtingen een lange looptijd af te dekken. + - Zie Variant III 3. Premie-efficiency + - Door het afschaffen van de doorsneesystematiek, kan op lange termijn - dezelfde ambitie worden behaald een lagere premie (circa 8%) Zie Variant IA 0 - Geen wijziging + - Zie Variant IA + - Zie Variant IA 4. Risicodeling 0 / + - De overstap naar zorgt voor relatief meer voor jongere deelnemers. Dit versterkt de mogelijkheden voor. 0 / + - Zie Variant IA 1 Zie CPB Eindrapportage Voor- en nadelen van de doorsneesystematiek, 2013, p. 49. Op korte termijn gaat de afschaffing van de doorsneesystematiek echter wel gepaard een transitielast, wat ten koste kan gaan van de hoogte van het inkomen.
4 4 + - De nationale kenmerkt zich door het grootst mogelijke draagvlak voor het delen van risico s. Langere uitsmeerperiodes zijn dan ook mogelijk In deze variant is er geen meer toekomstige. Deze vorm van kan bijdragen aan een stabieler resultaat. Dit voordeel gaat hierbij verloren. - Er geldt ook geen verzekeringsplicht voor het langlevenrisico. Door asymrische informatie over langleven risico s ontstaat hiermee een selectieprobleem, wat de prijs voor levenslange uitkeringen hoger zal maken. 0 / + - Indien wordt overgestapt op leeftijdsonafhankelijke premiestaffels, dan zorgt dit voor relatief meer voor jongere deelnemers. Dit versterkt de mogelijkheden voor. - Deze maakt de impact van safspraken transparant. Die transparantie kan de wellicht lastiger maken. 5. Uitvoeringskosten IA. Uitkerings- 0 - Geen wijziging overeenkomst 0 - Geen wijziging 0 - Collectieve en zijn in het algemeen goedkoper dan individuele en op het gebied van uitvoeringskosten door schaalvoordelen, het niet hoeven hebben van marketingkosten en het voeren van een uniforme regeling voor alle deelnemers. Een Nationale Pensioenregeling kent de grootst mogelijke collectiviteit. De uitvoeringskosten zullen daarom dalen door standaardisatie en schaaleffecten. 2 - Het niet hebben van concurrentie of het kunnen vergelijken van de uitvoeringskosten andere fondsen, kan leiden tot hogere uitvoeringskosten (minder prikkels om kosten laag te houden). - - Deze variant kent veel meer ruimte voor keuzevrijheid. Uitvoeringskosten nemen toe naarmate er meer keuzevrijheid is binnen de. - Uitvoeringskosten zullen stijgen doordat er minder sprake zal zijn van standaardisatie en schaaleffecten (Zie argumentatie Variant II). - Het kunnen kiezen en overstappen van uitvoerder kan daarentegen leiden tot concurrentie, wat een prikkel geeft tot grotere efficiency en dus lagere uitvoeringskosten. De ervaring 2 PricewaterhouseCoopers (2009), Uitvoeringskosten van en. Een onderzoek naar de kosten van verzekeraars en fondsen voor de uitvoering van collectieve en, 23 april Onderzoek uitgevoerd in opdracht van het Verbond van Verzekeraars
5 5 de introductie van de PPI in Nederland laat zien dat concurrentie heeft geleid tot lagere kosten. 3 - Pensioenregelingen gebaseerd op persoonlijk vermogen, zouden gepaard kunnen gaan minder regelgeving en een eenvoudigere administratie. Dit kan de uitvoeringskosten terug brengen. 0 / + - Pensioenregelingen gebaseerd op persoonlijk vermogen, zouden gepaard kunnen gaan minder regelgeving en een eenvoudigere administratie. Dit kan de uitvoeringskosten terug brengen. - Introductie van meer keuzemogelijkheden binnen deze variant zullen een opwaarts effect hebben op de uitvoeringskosten. B. Aansluiten op maatschappelijke trends Voor de beoordeling van de aansluiting op maatschappelijke trends wordt aangesloten op de analyse uit Hoofdstuk 2. In Tabel 3 is beoordeeld hoe de verschillende varianten aansluiten op maatschappelijke trends, en dit is vervolgens nader toegelicht. Tabel 3: Beoordeling resultaat Varianten uitkeringsregelingen Varianten persoonlijk vermogen Variant IA Uitkeringsovereenkomst degressieve Variant IB Voorwaardelijke degressieve Variant II Nationale Variant III vermogen vrijwillige Variant IV vermogen collectieve 1. Vergrijzing /+ 2. Eigendomsrechten en transparantie 3. Keuzevrijheid en maatwerk 4. Veranderingen op de arbeidsmarkt en kortere levensduur van bedrijven en sectoren /+ 0/ /+ 0/ Totaal 0 -/ Toelichting: 1. Vergrijzing 0 - Als gevolg van de vergrijzing van fondsen wordt maatwerk in risicobeleid belangrijker. De differentiatie in risicobeleid naar leeftijd in deze variant kan de groeiende beleggingsspagaat voor een fonds tussen jongere (meer risico) en oudere (mindere risico) deelnemers gedeeltelijk weg kunnen nemen. Met het oog op een verder vergrijzend deelnemersbestand kan dit de 3 Zie Ministerie van Financiën (2014), Uitkomsten evaluatie PPI, FM/2014/753 M, Den Haag, 23 mei 2014
6 6 financiële houdbaarheid gedeeltelijk verbeteren. 0 - Zie Variant IA 0 - Geen verandering + - De verdere vergrijzing van fondsen kan de tegenstelling over het gewenste beleggingsbeleid tussen groepen deelnemers verder vergroten. Met deze variant kan hier oplossing voor worden geboden door risico s niet meer andere leeftijdcohorten gedeeld. 0/+ - De verdere vergrijzing van fondsen kan de tegenstelling over het gewenste beleggingsbeleid tussen groepen deelnemers verder vergroten. Met deze variant zou het mogelijk kunnen zijn hier een oplossing voor te bieden. 2. Eigendomsrechten en transparantie 0 - Doordat binnen deze variant nog steeds sprake is van een systematiek van voorwaardelijke aanspraken collectieve buffers en er ruimte is voor een discretionaire bevoegdheid van het fonds, biedt deze variant dus geen goed antwoord op de vraag voor een betere borging van eigendomsrechten. - In deze variant is nog steeds sprake van een systeem waarbij een nominale schijnzekerheid wordt geboden. - De rekenrente speelt hierbij nog steeds in belangrijke rol in zowel de bepaling van eigendomsrechten als de verdeelregels van het collectief vermogen binnen het fonds, wat potentieel tot conflicten kan leiden. IB. Voorwaardelijke - - Doordat binnen deze variant nog steeds sprake is van een systematiek van voorwaardelijke aanspraken collectieve buffers en er ruimte is voor een discretionaire bevoegdheid van het fonds, biedt deze variant dus geen goed antwoord op de vraag voor een betere borging van eigendomsrechten. - De overstap op een macrostabiele disconteringsvoet zal daarbij eigendomsrechten minder hard maken: aanspraken zullen niet langer te waarderen zijn op basis van marktinformatie. Subjectieve waardering kan leiden tot conflicten tussen groepen deelnemers. - - Deze variant kent een hoog politiek risico. De vraag is in hoeverre eigendomsrechten goed kunnen gewaarborgd. - Zie ook Variant IA + - In deze Variant heeft iedere deelnemer een persoonlijk vermogen, waardoor de waarde van de heel helder is voor de deelnemer. + - Zie Variant III - In de optie uitgebreide kan de waarde van het persoonlijke vermogen worden beïnvloed door het rendement van eerdere generaties, wat de eigendomsrechten
7 7 zachter maakt en de transparantie minder. 3. Keuzevrijheid en maatwerk 4 0/+ - Het loslaten van de doorsneesystematiek maakt in deze variant meer keuzemogelijkheden mogelijk op het gebied van de inleg functie. Dit is echter wel beperkt om de toekomstige generaties in tact te kunnen houden. - Door de introductie van leeftijdsspecifiek indexatiebeleid wordt meer maatwerk geïntroduceerd. IB. Voorwaardelijke 0/+ - Zie Variant IA - - Zeker voor zelfstandigen zullen de keuzemogelijkheden afnemen vanwege de verplichte deelname. - Voor sociale partners is er ook minder ruimte voor keuzes. Nu kunnen zij nog een ondernemings- of sectorspecifieke overeenkomen In deze variant is veel meer keuzevrijheid mogelijk op verschillende dimensies: o Keuze van uitvoerder o o o o Keuze van Keuze mate van hoogte premie Keuze manier van opnemen vermogen (wel fiscaal gelimiteerd om oneigenlijk gebruik tegen te gaan) Keuze van beleggingsprofiel + - In deze variant is meer keuzevrijheid mogelijk binnen de (verplichte). Het loslaten van de doorsneesystematiek maakt in deze variant meer keuzemogelijkheden mogelijk op het gebied van de inleg functie. - Daarnaast kunnen ook keuzemogelijkheden op het gebied van het beleggingsbeleid worden geïntroduceerd. - In deze variant is het mogelijk om tot een meer maatwerk te komen in het beleggings- en risicobeleid. 4. Veranderingen op de arbeidsmarkt en kortere levensduur van bedrijven en sectoren 4 In alle varianten zou de mogelijkheden voor verdergaand maatwerk kunnen worden overwogen, zoals onderscheid in beleid op basis van karakteristieken zoals deze eenvoudig zijn af te leiden uit de administratie. Daarbij bestaat een uitruil tussen maatwerk enerzijds en mogelijk iets hogere uitvoeringskosten anderzijds
8 8 IB. Voorwaardelijke 0/+ - Het afschaffen van de doorsneesystematiek maakt dat het stelsel beter kan inspelen op veranderingen op de arbeidsmarkt. 0/+ - Zie Variant IA + - In deze variant is de doorsneesystematiek voor allen werkenden van toepassing, dus bestaat het risico niet langer dat oudere werkenden niet meer kunnen profiteren van de doorsneesystematiek wanneer zij op latere leeftijd zouden overstappen naar een waar de doorsneesystematiek niet van kracht is. - Deze variant sluit beter aan bij de trend van een kortere levensduur van bedrijven en sectoren, onder andere ook doordat risico s niet langer toekomstige werknemers worden gedeeld. - In deze variant is er geen directe koppeling meer tussen de werkgever en de. Dit kan er voor zorgen dat het steeds afkopen van kleine en als gevolg van veel baanwisselingen en flexibele arbeidsrelaties wordt voorkomen Het afschaffen van de doorsneesystematiek maakt dat het stelsel beter kan inspelen op veranderingen op de arbeidsmarkt - Doordat sprake is van persoonlijk vermogen, zijn waardeoverdrachten eenvoudiger te organiseren. Dat is goed voor de mobiliteit op de arbeidsmarkt. - Een systeem persoonlijk vermogen sluit beter aan bij een steeds internationaal wordende arbeidsmarkt. - Deze variant sluit beter aan bij de trend van een kortere levensduur van bedrijven en sectoren (zie II) - In deze variant is er geen directe koppeling meer tussen de werkgever en de. Dit kan er voor zorgen dat het steeds afkopen van kleine en als gevolg van veel baanwisselingen en flexibele arbeidsrelaties wordt voorkomen. + - Het afschaffen van de doorsneesystematiek maakt dat het stelsel beter kan inspelen op veranderingen op de arbeidsmarkt - Doordat sprake is van persoonlijk vermogen, zijn waardeoverdrachten eenvoudiger te organiseren. Dat is goed voor de mobiliteit op de arbeidsmarkt. - Een systeem persoonlijk vermogen sluit beter aan bij een steeds internationaal wordende arbeidsmarkt. - Deze variant sluit beter aan bij de trend van een kortere levensduur van bedrijven en sectoren (zie II) C. Macro economische effecten In onderstaand tabel wordt het effect op de totale economie van de verschillende varianten beoordeeld en nader toegelicht. 0/+ - Op termijn kan deze variant leiden tot een beter resultaat. Dit is goed voor de economie, vanwege lagere premielasten of hogere en (hogere consumptie). Bovendien zal dit ook een
9 9 positief effect hebben op de overheidsfinanciën vanwege de fiscale facilitering van het. - De rentegevoeligheid van het systeem wordt in deze variant vergroot. Zoals in hoofdstuk 2 is aangegeven versterkt dit de procycliciteit van de Nederlandse economie. - De afschaffing van de doorsneesystematiek kan een barrière op arbeidsmobiliteit wegnemen, wat ook zal bijdragen aan een beter functionerende economie. Op korte termijn zijn echter eerder negatieve macro-economische effecten te verwachten. Het afschaffen van de doorsneesystematiek leidt tot een complexe transitie een forse transitielast. Deze transitielast zou kunnen worden gefinancierd door een lagere, hogere premies en/of lagere indexatie toekenning. Dit kan leiden tot een bestedingsuitval. IB. Voorwaardelijke + - De overstap op een macrostabiele disconteringsvoet zou tot een minder procyclisch en volatiel beleid kunnen leiden, wat bijdraagt aan de economische stabiliteit. - Op termijn kan deze variant leiden tot een beter resultaat, wat goed is voor de economie. (zie Variant IA) - De afschaffing van de doorsneesystematiek kan op lange termijn positief bijdragen op de economie. Op korte termijn zal het effect naar verwachting negatief zijn (zie Variant IA) 0 - Geen verandering 0 - Het lijkt voor de handliggend dat bij het wegvallen van een verplichtstelling werkenden minder gaan en. Op korte termijn kan dit een boost voor de economie betekenen, doordat het besteedbaar inkomen zal stijgen. Op lange termijn zal dit echter gepaard gaan (fors) lagere en en dus leiden tot een daling van de consumptie en economische groei. Het is daarbij niet ondenkbaar dat er door gepensioneerden een groter beroep wordt gedaan op de overheid. - De afschaffing van de doorsneesystematiek kan op lange termijn positief bijdragen op de economie. Op korte termijn zal het effect naar verwachting negatief zijn (zie Variant I) - Het niet verplicht stellen van besparingen, geeft huishoudens meer vrijheid van het besteden van hun vermogen, wat in theorie een positieve bijdrage kan hebben op de economie. Zo worden huishoudens niet verplichte besparingen geconfronteerd wanneer zij aan de andere kant worden geconfronteerd liquiditeitsproblemen en wordt hun aanpassingsvermogen dus versterkt omdat zij het bijvoorbeeld in scholing kunnen investeren. - Doordat de rekenrente in deze variant niet langer een rol speelt, vervalt het nadeel van de huidige procyclische werking van de rekenrente op de economie. + - Deze variant zorgt naar verwachting voor een hoger verwacht inkomen. Dit is goed voor de economie (zie variant IA) - De afschaffing van de doorsneesystematiek kan op lange termijn positief bijdragen op de economie. Op korte termijn zal het effect naar verwachting negatief zijn (zie Variant IA)
10 10 - Doordat de rekenrente in deze variant niet langer een rol speelt, vervalt het nadeel van de huidige procyclische werking van de rekenrente op de economie. D. Transitie In onderstaand tabel wordt de transitielast van de verschillende varianten beoordeeld en nader toegelicht. - - Bij deze variant is de transitie complex door het af financieren van de impliciete schuld van de doorsneesystematiek (zie verder hoofdstuk 4). De omvangrijke transitiekosten moeten worden verdeeld over de verschillende generaties. IB. Voorwaardelijke Bij deze variant is de transitie complex door het af financieren van de impliciete schuld van de doorsneesystematiek (zie verder hoofdstuk 4). De omvangrijke transitiekosten moeten worden verdeeld over de verschillende generaties. - Bovendien dienen de huidige rechten ingevaren te worden in een voorwaardelijke uitkering. Dit kan stuiten op een aantal juridische belemmeringen en er kunnen waardeverschuivingen plaatsvinden tussen deelnemers, wat als onwenselijk zou kunnen worden beschouwd De transitie naar deze variant is erg ingewikkeld en omvangrijk. Het tweede pijler krijgt een heel nieuwe governance en uitvoeringsstructuur. Daarbij is het onder andere de vraag of de reeds bestaande aanspraken bij fondsen, verzekeraars en andere instellingen al dan niet verplicht zouden moeten worden ingevaren in de nationale. Het samenvoegen van en is niet eenvoudig Naast de complexe transitielast van het affinancieren van de doorsneesystematiek (zie Variant IA), speelt bij deze variant de vraag hoe de bestaande uitkeringsregelingen omgezet kunnen worden naar regelingen gebaseerd op persoonlijk vermogen (zie variant III). Indien de huidige aanspraken niet kunnen worden omgezet in persoonlijk vermogen, dan ontstaat een sterfhuisconstructie voor de reeds opgebouwde aanspraken. Twee verschillende systemen (nieuw systeem plus sterfhuisconstructie) zal onder andere tot hogere uitvoeringskosten leiden. - Bij deze variant ontstaat een geheel nieuwe marktordening en distributiemodel: verandert in toenemende mate van arbeidsvoorwaarde naar een retail product Naast de complexe transitielast van het affinancieren van de doorsneesystematiek (zie Variant IA), speelt bij deze variant de vraag hoe de bestaande uitkeringsregelingen omgezet kunnen worden naar regelingen gebaseerd op persoonlijk vermogen (zie variant III). -0-
I. Uitkeringsovereenkomst met degressieve opbouw (zowel een nominale (1A) als een reële variant (1B));
Notitie BC Public Affairs Doel: Ter informatie Datum 28 januari 2015 Onderwerp Analyse SER Advies Afzender Jurre de Haan / GSB Aanleiding en achtergrond Samenvatting Gevraagde besluit Op 24 januari presenteerde
Nadere informatieActuele ontwikkelingen en trends rond pensioenen in Nederland keynotespeech Mariëtte Hamer Den Haag, 4 oktober 2016
Actuele ontwikkelingen en trends rond pensioenen in Nederland keynotespeech Mariëtte Hamer Den Haag, 4 oktober 2016 00-00-2009 pagina 1/x Afdeling Communicatie Inhoud Trends die aanleiding geven om het
Nadere informatieQuiz. Heeft u een telefoon met internet? Ga naar kahoot.it en doe mee
Quiz Heeft u een telefoon met internet? Ga naar kahoot.it en doe mee 2 de pijler SP PvdA GroenLinks CDA 50Plus ChristenUnie SGP D66 VVD PVV Verdere versobering Doorsneepremie Contract Max 40,4% aftrekbaar
Nadere informatieHet 2020-plan van Klijnsma in vogelvlucht
Het 2020-plan van Klijnsma in vogelvlucht De perspectiefnota vanuit een praktisch perspectief Raimond Schikhof Waarom naar een nieuw perspectief? De arbeidsmarkt verandert Lage rente, financiële crisis
Nadere informatieVariant IV-A Persoonlijk pensioen vermogen met collectieve risicodeling Beleggingsrisico individueel
1 Notitie Aan Commissie Toekomst Pensioenstelsel (CTP) Van SER Secretariaat Den Haag 10 mei 2016 Betreft Analyse subvarianten IV-C In deze internetbijlage worden de diverse varianten uit de SER-verkenning
Nadere informatieNaar een nieuw pensioencontract
Naar een nieuw pensioencontract Kees Goudswaard Montae Pensioenbijeenkomst werkgevers, Utrecht, 31 mei 2018 Bij ons leer je de wereld kennen Overzicht Sterke en zwakke punten van het huidige stelsel SER
Nadere informatieStand van zaken in het debat over de toekomst van de pensioenen
Stand van zaken in het debat over de toekomst van de pensioenen Kees Goudswaard Pensioenvraagstukken in de kabinetsformatie, Amsterdam, 27 januari 2017 Bij ons leer je de wereld kennen Sterke punten stelsel
Nadere informatieHet pensioenstelsel van de toekomst
Het pensioenstelsel van de toekomst Pensioen Event Euroforum, Utrecht, 30 juni 2016 Kees Goudswaard Faculteit der Rechtsgeleerdheid Afdeling Economie Vier toekomstvarianten SER 2015 1) Uitkeringsovereenkomst
Nadere informatiePensioenscenario s in het licht van de komende verkiezingen. Emile Soetendal 10 januari 2017
Pensioenscenario s in het licht van de komende verkiezingen Emile Soetendal 10 januari 2017 2 Tsunami van politieke partijen voor komende verkiezingen De kiesraad heeft voor de Tweede Kamer verkiezingen
Nadere informatieGeef elke Nederlander een persoonlijke pensioenrekening. Position paper: Toekomst pensioenstelsel
Geef elke Nederlander een persoonlijke pensioenrekening Position paper: Toekomst pensioenstelsel Publicatiedatum: juni 2016 Autoriteit Financiële Markten De AFM maakt zich sterk voor eerlijke en transparante
Nadere informatieNaar persoonlijk pensioen met collectieve risicodeling?
Naar persoonlijk pensioen met collectieve risicodeling? Pensioenconferentie EUR, 16 juni 2016 Kees Goudswaard Faculteit der Rechtsgeleerdheid Afdeling Economie Vier toekomstvarianten SER 2015 1) Uitkeringsovereenkomst
Nadere informatiePersoonlijk pensioenvermogen met collectieve risicodeling
Persoonlijk pensioenvermogen met collectieve risicodeling Bijdrage aan de maatschappelijke pensioendialoog Publieksversie SER-verkenning 20 mei 2016 1 1 Een nieuw soort pensioenregeling De Sociaal-Economische
Nadere informatiePensioenactualiteiten
Pensioenactualiteiten Eendaagse Arbeidszaken 18 mei 2017 Judy Boere Waar gaan we het over hebben? Toekomst Nederlandse pensioenstelsel Ontwikkelingen ABP-pensioen Waar komen we vandaan? Tot 2000: weinig
Nadere informatieNieuw pensioencontract Wat is de huidige stand van zaken?
Nieuw pensioencontract Wat is de huidige stand van zaken? UNETO-VNI 3 oktober 2017 Emile Soetendal 2 Reisschema voor vandaag 1. Voor welk probleem zoeken we een oplossing? 2. Randvoorwaarden Pensioenfederatie
Nadere informatieWAAR EEN WIL IS, IS EEN WEG Afschaffen van de doorsneesystematiek: wie gaat dat betalen?
WAAR EEN WIL IS, IS EEN WEG Afschaffen van de doorsneesystematiek: wie gaat dat betalen? Dit position statement begint het vraagstuk van het afschaffen van de doorsneesystematiek aan de achterkant : vanuit
Nadere informatieToekomst Pensioenstelsel
Toekomst Pensioenstelsel Bijeenkomst NVOG Arnhem, 22 november 2017 Corien Wortmann-Kool Bestuursvoorzitter ABP 2 Actuele financiële positie ABP Onze financiële positie (per 30 september 2017) bron: www.abp.nl
Nadere informatieDe toekomst van ons pensioen
De toekomst van ons pensioen Verdieping inbreng in De Nationale Pensioendialoog Peter Borgdorff PFZW 18 maart 2015 L e a d e r s h i p E n t r e p r e n e u r s h i p Ste wa r d s h i p info@nyenrode.nl
Nadere informatie- 1. afschaffing van doorsneepremiesystematiek
Aan de besturen van VNO-NCW, MKB, LTO, Bouwend Nederland, FNV, CNV, VCP, HZC Aan de leden van de commissie SZW en/of pensioenwoordvoerders politieke partijen 2 e Kamer 29 mei 2017 Mevrouw, Mijnheer, De
Nadere informatieBLAUWDRUK VOOR EEN TRANSPARANT, UITVOERBAAR EN TOEKOMSTBESTENDIG PENSIOENSTELSEL; POSITION PAPER AEGON NEDERLAND
BLAUWDRUK VOOR EEN TRANSPARANT, UITVOERBAAR EN TOEKOMSTBESTENDIG PENSIOENSTELSEL; POSITION PAPER AEGON NEDERLAND I. Inleiding Al geruime tijd discussiëren we in Nederland over de toekomst van ons pensioenstelsel.
Nadere informatiePENSIOEN IN BEWEGING! KLAAR VOOR DE TOEKOMST? SAMEN DELEN, EEN STERKE KEUZE
PENSIOEN IN BEWEGING! KLAAR VOOR DE TOEKOMST? SAMEN DELEN, EEN STERKE KEUZE PENSIOEN IS AANVULLING OP AOW Lijfrente Salaris 100% Pensioen Staatspensioen (AOW) 2 AOW, VOLKSVERZEKERING (1) Voorziet in MINIMUM
Nadere informatieOudedagsvoorziening nu en straks. Casper van Ewijk Netspar & Universiteit van Amsterdam
Oudedagsvoorziening nu en straks Casper van Ewijk Netspar & Universiteit van Amsterdam SER, 24 juni 2014 Agenda Internationaal perspectief Probleemanalyse Houdbaarheid Maatschappelijke trends Keuzes voor
Nadere informatieDe overstap naar een nieuw pensioencontract Een juridisch forse uitdaging?
De overstap naar een nieuw pensioencontract Een juridisch forse uitdaging? Vereniging van Pensioenrecht - 7 September 2016 Emile Soetendal 2 Perspectiefnota De Perspectiefnota focust op 2 interessante
Nadere informatieVisie van de raad op pensioen in de toekomst
VISIE VAN DE RAAD OP PENSIOEN IN DE TOEKOMST Visie van de raad op pensioen in de toekomst De AOW en de werknemerspensioenen zijn de belangrijkste pijlers in het Nederlandse pensioenstelsel. De AOW (eerste
Nadere informatieTransitie economisch bezien
Transitie economisch bezien Casper van Ewijk Pensioenvraagstukken in de kabinetsformatie Amsterdam, 27 januari 2017 Nederland: Aanvullend pensioen stamt uit jaren 50 Een goed pensioen voor alle werknemers
Nadere informatieDoel is om voor deelnemers een beeld te schetsen van hoe het pensioen in elkaar steekt en hoe hun eigen pensioen er voorstaat.
Majesteit, dames en heren. Hartelijk welkom! En, Majesteit, ik weet zeker dat ik hier namens alle aanwezigen spreek als ik zeg dat wij buitengewoon vereerd zijn dat U bij een deel van dit programma aanwezig
Nadere informatieDe opmars van (C)DC een onomkeerbare trend?
De opmars van (C) een onomkeerbare trend? Kennissessie Pensioenfederatie Jaarcongres 2017 René van de Kieft (MN) en Roel Beetsma (MN leerstoel UvA) Mei 2017 Agenda 1. Inleiding 2. DB vs. Kennissessie DB
Nadere informatieRESULTATEN ENQUÊTE CONSULTATIE NIEUW FTK ACTUARIEEL. Vraag 1
RESULTATEN ENQUÊTE CONSULTATIE NIEUW FTK ACTUARIEEL Vraag 1 Onder het huidige FTK krijgen pensioenfondsen te maken met de zogenaamde beleggings -spagaat: aan de ene kant kan er weinig risico worden genomen
Nadere informatie10 puntenplan minister Koolmees vergeleken met toetsingscriteria
10 puntenplan minister Koolmees vergeleken met toetsingscriteria Samenvatting: Direct betrokken bij de opstelling van het wettelijk kader voor de transitie Afschaffing doorsneeproblematiek: financiering
Nadere informatieDebatmanifestatie Pensioenen WELKOM. Senioren
Debatmanifestatie Pensioenen WELKOM Senioren Toetsingscriteria Debatmanifestatie Volgens welke criteria toetsen seniorenorganisaties een nieuw pensioenstelsel? 1. Ambitie 2. Solidariteit en collectiviteit
Nadere informatiePosition Paper DNB ten behoeve van de nationale pensioendialoog 15 januari 2015
Position Paper DNB ten behoeve van de nationale pensioendialoog 15 januari 2015 Nederland heeft internationaal gezien een goed pensioenstelsel. Een stelsel waarvan de financiële houdbaarheid bovendien
Nadere informatie1 werkplan voor het vervolg (najaar 2015) 5 rode draden uit de Nationale Pensioendialoog. 5 maatschappelijke trends die vragen om verandering
pggm.nl Hoofdlijnen toekomstbestendig pensioenstelsel PGGM Bestuurlijke advisering 9 juli 2015 Quick scan: Hoofdlijnen van een toekomstbestendig pensioenstelsel Op 6 juli 2015 heeft Staatssecretaris Klijnsma
Nadere informatiePosition Paper FTK Datum: 1 september 2014 Onderwerp: Wet aanpassing financieel toezichtskader
FNV Naritaweg 10 Postbus 8456 1005 AL Amsterdam T 020 58 16 300 F 020 68 44 541 Position Paper FTK Datum: Onderwerp: Wet aanpassing financieel toezichtskader CNV Tiberdreef 4 Postbus 2475 3500 GL Utrecht
Nadere informatieTen eerste: afschaffing van de al genoemde doorsneesystematiek en ten
Dames en heren, Hartelijk dank voor de uitnodiging om hier vandaag op uw symposium te komen spreken. Als koepel van verenigingen van gepensioneerden wil de KNVG de belangen van gepensioneerden behartigen
Nadere informatieNetspar 14 nov 2014 - Jan Tamerus 1
Netspar 14 nov 2014 - Jan Tamerus 1 Brug mogelijk tussen twee werelden? Collectieve risicodeling, je moet het niet willen! Bijna geen meerwaarde meer Complex Niet te waarderen Je doet aan herverdeling
Nadere informatiePersoonlijk Pensioen met aanvullende Risicodeling. Theo Nijman (met Lans Bovenberg) Maart 2015
Persoonlijk Pensioen met aanvullende Risicodeling Theo Nijman (met Lans Bovenberg) Maart 2015 Stand van zaken 2 Vandaag PPR biedt meer mogelijkheden voor fondsen en verzekeraars om in te spelen op wensen
Nadere informatieDuurzame vormgeving van het Nederlandse collectieve aanvullende pensioen
Duurzame vormgeving van het Nederlandse collectieve aanvullende pensioen Ilja Boelaars, Lans Bovenberg, Dirk Broeders, Peter Gortzak, Sacha van Hoogdalem, Theo Kocken, Marcel Lever, Theo Nijman en Jan
Nadere informatiePerspectiefnota toekomstig pensioenstelsel
pggm.nl Perspectiefnota toekomstig pensioenstelsel PGGM Advies Regeling & Financiering 11 juli 2016 Inhoud van deze quickscan Op 8 juli 2016 stuurde staatssecretaris Jetta Klijnsma aan de Tweede Kamer
Nadere informatieNaar een nieuw pensioenstelsel
Naar een nieuw pensioenstelsel Publieksversie SER-advies juni 2019 1 1 Een nieuw pensioenstelsel De SER schetst in het advies Naar een nieuw pensioenstelsel de contouren van een nieuw, duurzaam en transparant
Nadere informatiePensjoen Jos Berkemeijer. ALV NVOG 22 november 2017
Pensjoen Jos Berkemeijer ALV NVOG 22 november 2017 Pensioenagenda 1. Regeerakkoord 2. Pensioen in cijfers 3. Dreigende Kortingen? 4. Nieuw pensioenstelsel 5. Discussie Dillema s Vragen? http://duwtje.com/otherweyes-in-nrc-6-denkfouten-over-pensioen/
Nadere informatieSamenvatting principeakkoord pensioenstelsel
Pagina 1 van 5 Samenvatting principeakkoord pensioenstelsel Op 5 juni 2019 is door het kabinet, de werkgevers en de vakbonden een principeakkoord gepresenteerd over de hervorming van ons pensioenstelsel.
Nadere informatieVerkenning persoonlijk pensioenvermogen met collectieve risicodeling
Reactie SER-rapport Verkenning persoonlijk pensioenvermogen met collectieve risicodeling In mei van dit jaar is het rapport Verkenning persoonlijk pensioenvermogen met collectieve risicodeling verschenen.
Nadere informatieTOETSINGCRITERIA PENSIOENSTELSEL GEZAMENLIJKE OUDERENORGANISATIES
TOETSINGCRITERIA PENSIOENSTELSEL GEZAMENLIJKE OUDERENORGANISATIES Doel: Het doel van deze notitie is het formuleren van criteria, waarmee voorstellen op pensioengebied kunnen worden beoordeeld. Strategie:
Nadere informatieOp koers blijven voor een goed pensioen: een update van het bestuur
Op koers blijven voor een goed pensioen: een update van het bestuur Agenda Stand van zaken PPF APG: kerngegevens, beleggingsresultaten dekkingsgraadontwikkeling Deelnemerstevredenheidsonderzoek Effecten
Nadere informatieStelseldiscussie Stand van zaken
Stelseldiscussie Stand van zaken Aan welke knoppen kunnen we draaien 1 Vereniging van pensioenjuristen Herman M. Kappelle; directeur Aegon Adfis, bijzonder hoogleraar Fiscaal Pensioenrecht VU Amsterdam
Nadere informatieNVOG Nederlandse Vereniging van Organisaties van Gepensioneerden. Stand van Zaken Pensioenen Jos Berkemeijer 5 juni 2019
NVOG Nederlandse Vereniging van Organisaties van Gepensioneerden Stand van Zaken Pensioenen Jos Berkemeijer 1 5 juni 2019 Agenda Pensioendashboard Nieuw pensioenstelsel Pensioenpetitie Nieuw Pensioenstelsel
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatieVisie 2020 Onze belofte aan de deelnemers. Samen bouwen aan goed pensioen
Visie 2020 Onze belofte aan de deelnemers Samen bouwen aan goed pensioen Inleiding ABP heeft een visie ontwikkeld voor de middellange termijn, de ABP-visie op 2020. Met deze visie willen wij richting geven
Nadere informatieNieuwe pensioenregeling vanaf 1 januari 2015. Jan Raaijmakers Aad van der Tak Michel Stok Voorzitter Manager Pensioenfonds Extern actuarieel adviseur
Nieuwe pensioenregeling vanaf 1 januari 2015 Jan Raaijmakers Aad van der Tak Michel Stok Voorzitter Manager Pensioenfonds Extern actuarieel adviseur Agenda 1. Rol klankbordgroep 2. Waarom een nieuwe pensioenregeling?
Nadere informatieBij de opstelling van de notitie is zoveel mogelijk aansluiting gezocht bij de positie van de VCP, waarbij ANBO is aangesloten.
26 juni 2018 ANBO s visie op pensioen PA-26062018 w.reijn@anbo.nl Inleiding ANBO speelt een actieve rol in de pensioendiscussie. In deze position paper pensioenen staan de uitgangspunten die ANBO hanteert
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatiePensioen vanaf.. Impact sociaal akkoord op pensioenregelingen. drs. Rajish Sagoenie, Actuaris AG. Aon Hewitt Consulting Retirement Actuarial Services
Pensioen vanaf.. Impact sociaal akkoord op pensioenregelingen drs. Rajish Sagoenie, Actuaris AG Agenda Waarom Pensioenakkoord? Inhoud Pensioenakkoord Wat doen we ermee? Oplossingsrichtingen Hoe nu verder?
Nadere informatieIVP OPF seminar Jeroen Koopmans, 10 oktober 2017 Actuariële redenen voor een grondige stelselherziening
IVP OPF seminar 2017 Jeroen Koopmans, 10 oktober 2017 Actuariële redenen voor een grondige stelselherziening Wat was er ook alweer mis met het huidige stelsel? SER-advies Toekomst Pensioenstelsel (02-2015)
Nadere informatie14 december Pensioenen in Vandena van der Meer
14 december 2017 Pensioenen in 2018 P L U S.. E E N V O O R U I T B L I K Vandena van der Meer Agenda De zin en onzin van pensioen Pensioenleeftijd 68 jaar Plannen van het nieuwe kabinet Pensioenen in
Nadere informatieRegeerakkoord en nieuw pensioencontract. Theo Langejan 15 november 2017
Regeerakkoord en nieuw pensioencontract Theo Langejan 15 november 2017 2 Verwachtingen worden onvoldoende waargemaakt Er zijn spanningen tussen generaties Stelstel sluit niet meer aan op de veranderende
Nadere informatieNieuw pensioencontract. DIRK BROEDERS, Toezichtstrategie Seminar voor vermogensbeheerders, 27 juni 2012
Nieuw pensioencontract DIRK BROEDERS, Toezichtstrategie Seminar voor vermogensbeheerders, 27 juni 2012 Kernpunten 1. Eén ftk met twee soorten contracten (nominale contract en reële contract) 2. Contracten
Nadere informatie2513AA22. Effecten life cycle beleggen
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 22 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22 Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333 44
Nadere informatieDe SER varianten nader beschouwd. Kennisbijeenkomst bij PGGM Theo Nijman December 2016
De SER varianten nader beschouwd Kennisbijeenkomst bij PGGM Theo Nijman December 2016 Agenda Waarom willen we veranderen? Wat zijn de kernkarakteristieken van de contracten uit de perspectiefnota? I-B:
Nadere informatie2513AA22. De Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 22 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 22 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22 Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333 44
Nadere informatiePensioenen Jos Berkemeijer
Pensioenen Jos Berkemeijer Van wie is de pensioenpot? VVSPTN Miniconferentie 11 oktober 2017 Pensioenagenda 1. Regeerakkoord 2. Pensioen in cijfers 3. Dreigende Kortingen? 4. Nieuw pensioenstelsel 5. Discussie
Nadere informatieONDERWERP PRESENTATIE IS EEN STELSELWIJZIGING IN BELANG VAN U ALS DEELNEMER? GENOEMDE ONTWIKKELINGEN / PROBLEMEN OM ONS PENSIOEN STELSEL TE WIJZIGEN
ONDERWERP PRESENTATIE IS EEN STELSELWIJZIGING IN BELANG VAN U ALS DEELNEMER? GENOEMDE ONTWIKKELINGEN / PROBLEMEN OM ONS PENSIOEN STELSEL TE WIJZIGEN 1 GEVOLGEN DEMOGRAFISCHE ONTWIKKELINGEN 2 REKENRENTE,
Nadere informatie5 plussen van collectief pensioen
5 plussen van collectief pensioen Inhoudsopgave Waarom is uw pensioenregeling verplicht? 4 Invloed op uw pensioen 4 5 plussen van collectief pensioen 4 +1: Een goed pensioen voor ál uw werknemers 5 +2:
Nadere informatieWELKE PENSIOENREGELING IS TOEKOMSTBESTENDIG? Huidige regelingen & recente ontwikkelingen Stacey René & Hans Kennis.
WELKE PENSIOENREGELING IS TOEKOMSTBESTENDIG? Huidige regelingen & recente ontwikkelingen Stacey René & Hans Kennis 29 oktober 2015 Agenda Welke pensioenstelsels zijn er? Wat is de houdbaarheid van het
Nadere informatieBeleggingsaspecten voorontwerp van wet herziening ftk
Beleggingsaspecten voorontwerp van wet herziening ftk De staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid publiceerde op vrijdag 12 juli 2013 het lang verwachte consultatiedocument over de uitwerking
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE. Datum Betreft Financiële positie pensioenfondsen
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatieSolidariteit tussen generaties of generatiegevecht pensioen?
Faculteit der Rechtsgeleerdheid Solidariteit tussen generaties of generatiegevecht pensioen? Stichting Instituut GAK 12 december 2016 Prof. mr. drs. Mark Heemskerk, Hoogleraar pensioenrecht Radboud Universiteit
Nadere informatieThemamiddag SER-advies Toekomstvisie. 27 februari 2015
Themamiddag SER-advies Toekomstvisie 27 februari 2015 Welkom Kick van der Pol voorzitter Pensioenfederatie SER Advies Toekomst Pensioenen Kees Goudswaard Themamiddag, Den Haag, 27 februari 2015 Faculteit
Nadere informatieDe doorsneepremie ZO DENKEN WIJ ER OVER. De doorsneepremie. De doorsneepremie
Zo denken wij er over is een uitgave van ABP Corporate Communicatie. Voor meer informatie verwijzen wij u naar www.abp.nl. september 2007 ZO DENKEN WIJ ER OVER Collectief versus individueel Juridische
Nadere informatiePensioenbijeenkomst Abvakabo FNV Het pensioen van nu en de toekomst in zicht November 2010. Welkom
Pensioenbijeenkomst Abvakabo FNV Het pensioen van nu en de toekomst in zicht November 2010 Welkom Waar willen wij het met elkaar over hebben? Pensioen anno 2010 Stand van Zaken AOW en Pensioenakkoord 4
Nadere informatieWAT SPEELT ER ROND UW PENSIOEN BIJ SPUN?
WAT SPEELT ER ROND UW PENSIOEN BIJ SPUN? Bijeenkomst voor pensioengerechtigden Dick Vis, voorzitter Stichting Pensioenfonds Urenco Nederland 20 september 2016 Agenda 1. Samenvatting jaarverslag 2015 2.
Nadere informatieOverzicht Beleid & Wet- en regelgeving pensioenen
Overzicht Beleid & Wet- en regelgeving pensioenen 15 december 2015 GEWIJZI Vooraf 08 Herziening IORP-richtlijn G 01 Toekomst pensioenstelsel 09 Payroll - motie Hamer G 02 03 04 05 Algemeen pensioenfonds
Nadere informatieCPB Notitie. Samenvatting. Ministerie van SZW. Datum: 30 januari 2017 Betreft: Effecten van bodem in rekenrente voor pensioenfondsen
CPB Notitie Aan: Ministerie van SZW Datum: 30 januari 2017 Betreft: Effecten van bodem in rekenrente voor pensioenfondsen Centraal Planbureau Bezuidenhoutseweg 30 2594 AV Den Haag Postbus 80510 2508 GM
Nadere informatieCPB Notitie. Samenvatting. Ministerie van SZW. Aan: Datum: 30 januari 2017 Betreft: Effecten van bodem in rekenrente voor pensioenfondsen
CPB Notitie Aan: Ministerie van SZW Datum: 30 januari 2017 Betreft: Effecten van bodem in rekenrente voor pensioenfondsen Centraal Planbureau Bezuidenhoutseweg 30 2594 AV Den Haag Postbus 80510 2508 GM
Nadere informatiePensioen voor de toekomst
Pensioen voor de toekomst KlikPensioen als ideale synthese van premie- en uitkeringsovereenkomsten Inhoud - Inleiding 1. Heldere uitgangspunten voor een goed pensioen 2. Pensioenoplossing voor vandaag
Nadere informatieWat is er aan de hand moet onze pensioenen?
Wat is er aan de hand moet onze pensioenen? Casper van Ewijk, Netspar & University of Amsterdam KNAW Symposium, 9 januari 2014, Amsterdam Agenda Wat is een pensioen? Goed pensioen is een risicovol pensioen
Nadere informatieDE STELSELHERZIENING: TUSSENSTAND EN VOORUITBLIK
DE STELSELHERZIENING: TUSSENSTAND EN VOORUITBLIK FIEKE VAN DER LECQ HOOGLERAAR PENSIOENMARKTEN & KROONLID SER ACTUARISDAG - ZEIST, 26 SEPTEMBER 2017 nr. Het begint met een idee WAAROM STELSELHERZIENING?
Nadere informatieDE STELSELHERZIENING: TUSSENSTAND EN VOORUITBLIK
DE STELSELHERZIENING: TUSSENSTAND EN VOORUITBLIK FIEKE VAN DER LECQ HOOGLERAAR PENSIOENMARKTEN & KROONLID SER ACTUARISDAG - ZEIST, 26 SEPTEMBER 2017 nr. Het begint met een idee WAAROM STELSELHERZIENING?
Nadere informatieVerslag bijeenkomst SVG 9 maart 2016
Verslag bijeenkomst SVG 9 maart 2016 Op woensdagmiddag 9 maart, aansluitend aan de jaarbijeenkomst van de Vereniging Gepensioneerden Getronics (VGG), organiseerde Stichting Voorzieningsfonds Getronics
Nadere informatieAfschaffing van de doorsneesystematiek en betekenis van maatwerk
20181120-XX Afschaffing van de doorsneesystematiek en betekenis van maatwerk Casper van Ewijk (Universiteit van Amsterdam en Netspar) Kamerbrief: 10 stappen Het kabinet gaat de komende maanden aan de slag
Nadere informatieDuidelijkheid over pensioenen
Duidelijkheid over pensioenen Casper van Ewijk Het regeerakkoord kiest een duidelijke koers voor de toekomst van het pensioenstelsel. Ondanks het uitblijven van het SER-advies pakt de nieuwe regering het
Nadere informatieToelichting Inkopen van Netto pensioenaanspraken
Toelichting Inkopen van Netto pensioenaanspraken Voor wie? Deze toelichting is van belang voor medewerkers die deelnemen aan de nettopensioenregeling. Doel toelichting Het pensioenfonds communiceert in
Nadere informatieDe waarde van intergenerationeel risico delen in pensioencontracten. 1 december Bas J.M. Werker
De waarde van intergenerationeel risico delen in pensioencontracten 1 december 2016 Bas J.M. Werker Gedachtenexperiment In juni 2017 schrijft de nieuwe coalitie: we herzien het pensioenstelsel grondig,
Nadere informatieiiiiiiiiiiiiiiiiiii!iiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A Parnassusplein 5 2513 AA S GRAVENHAGE T
Nadere informatieEen sterke tweede pijler Naar een toekomstbestendig stelsel van aanvullende pensioenen
Een sterke tweede pijler Naar een toekomstbestendig stelsel van aanvullende pensioenen Commissie Toekomstbestendigheid Aanvullende Pensioenregelingen Prof. dr. K.P. Goudswaard (voorzitter) Prof. dr. R.M.W.J.
Nadere informatieOntwikkelingen in pensioenland
Ontwikkelingen in pensioenland De rol van de pensioenfondsbestuurder FNV seminar pensioen actueel Hamadi Zaghdoudi 21 juni 2017 2017 Willis Towers Watson. All rights reserved. Ref.: DKr/A170414 Disclaimer
Nadere informatiePensioenfonds DSM Nederland
Pensioenfonds DSM Nederland door Ton de Boer op verzoek van VDP 12-12-2016 Pensioenfonds DSM Nederland 1 AGENDA 1. Inleiding 2. Huidige situatie a) Financieel b) Uitkomsten deelnemersonderzoek c) Besluiten
Nadere informatieOverzicht Beleid & Wet- en regelgeving pensioenen
Overzicht Beleid & Wet- en regelgeving pensioenen 14 september 2015 VERD VERD VERD VERD GEWIJZI Vooraf VERD VERD 08 VERD Herziening IORP-richtlijn VERD G 01 02 03 04 05 VERD Toekomst pensioenstelsel Algemeen
Nadere informatieInternet appendix bij : Gedeelde uitgangspunten en dilemma s bij het ontwerp van nieuwe pensioencontracten en het bijbehorende FTK
Internet appendix bij : Gedeelde uitgangspunten en dilemma s bij het ontwerp van nieuwe pensioencontracten en het bijbehorende FTK Inleiding In de publiciteit is het beeld ontstaan dat pensioenexperts
Nadere informatieStand van zaken Pensioen Amsterdam, 20 april 2017 Jan-Olivier Kuijkhoven
Stand van zaken Pensioen 2020 Amsterdam, 20 april 2017 Jan-Olivier Kuijkhoven Te bespreken Rutte III Fiscaliteit Pensioen 2020 Stierensperma 1 Pensioen 2020 Vanwege vergrijzing, lage rente, eenzijdige
Nadere informatieKeuzevrijheid en maatwerk in nieuwe pensioencontracten
Keuzevrijheid en maatwerk in nieuwe pensioencontracten Theo Nijman GAK hoogleraar Risicomanagement Pensioenvoorzieningen Universiteit van Tilburg Januari 2017 Agenda Waarom één van de beste stelsels ter
Nadere informatieLaveren tussen ambitie en garantie: de ervaringen van Pensioenfonds TNO. November 2013 Hans de Ruiter
1 Laveren tussen ambitie en garantie: de ervaringen van Pensioenfonds TNO November 2013 Hans de Ruiter 2 Inhoud Inleiding pensioencontract De marsroute naar het nieuwe contract Tien vragen en antwoorden
Nadere informatie3 Varianten voor toekomstbestendig aanvullend pensioen
3 Varianten voor toekomstbestendig aanvullend pensioen 3.1 Doel en opzet van dit hoofdstuk In hoofdstuk 2 zijn diverse redenen beschreven die aanleiding geven het huidige stelsel te versterken. Hiervoor
Nadere informatieArgumenten voor en tegen actuele SER varianten: belang afstemming tussen economen en juristen. Theo Nijman September 2016
Argumenten voor en tegen actuele SER varianten: belang afstemming tussen economen en juristen Theo Nijman September 2016 Doelstelling Perspectiefnota identificeert twee interessante SER contracten I-B:
Nadere informatiePosition Paper DNB Concept Wetsvoorstel variabele pensioenuitkeringen 14 augustus 2015
Position Paper DNB Concept Wetsvoorstel variabele pensioenuitkeringen 14 augustus 2015 Het Wetsvoorstel variabele pensioenuitkering (kortweg wetsvoorstel ) maakt voor deelnemers aan een premieovereenkomst
Nadere informatieCPB Notitie. 1 Inleiding. 2 Evaluatie Wet aanpassing FTK. Vaste Commissie voor SZW
CPB Notitie Aan: Vaste Commissie voor SZW Centraal Planbureau Bezuidenhoutseweg 30 2594 AV Den Haag Postbus 80510 2508 GM Den Haag T 088 9846000 I www.cpb.nl Contactpersoon Marcel Lever Datum: 16 mei 2018
Nadere informatieOnderzoek naar mogelijkheden van collectieve risicodeling binnen beschikbare premieregelingen
Onderzoek naar mogelijkheden van collectieve risicodeling binnen beschikbare premieregelingen KATOCO 25 november 2014 Onderzoek naar mogelijkheden van collectieve risicodeling binnen beschikbare premieregelingen
Nadere informatieBREAK-OUT SESSIE BESCHIKBARE PREMIEREGELING EN CDC BINNEN EEN APF Rutger de Wit & Claudette Blankestijn. 20 juni 2016
BREAK-OUT SESSIE BESCHIKBARE PREMIEREGELING EN CDC BINNEN EEN APF Rutger de Wit & Claudette Blankestijn 20 juni 2016 Welke onderwerpen komen aan bod? Introductie: Waar passen DC en CDC-regeling in een
Nadere informatieHet einde van het pensioen voor de RvB Rondetafelbijeenkomst. Amstelveen, 22 maart 2012
Het einde van het pensioen voor de RvB Rondetafelbijeenkomst Amstelveen, 22 maart 2012 Het einde van het pensioen voor de RvB As we know it? Amstelveen, 22 maart 2012 Het speelveld Bestuur en Toezicht
Nadere informatieAanpassing pensioenregeling een must. Presentatie: Marcel Brussee / voorzitter SPH Kees Lekkerkerker / directeur HRM
Aanpassing pensioenregeling een must Presentatie: Marcel Brussee / voorzitter SPH Kees Lekkerkerker / directeur HRM 1 Aanpassing pensioenregeling een must Inhoud Marcel Brussee: Achtergrond wijzigingen
Nadere informatieTrueBlue Beschikbare premieregeling EEN PERSOONLIJKE PENSIOENPOT VOOR ELKE WERKNEMER. Met collectieve voordelen.
TrueBlue Beschikbare premieregeling EEN PERSOONLIJKE PENSIOENPOT VOOR ELKE WERKNEMER. Met collectieve voordelen. Oktober 2016 TrueBlue Beschikbare premieregeling Een goed geregeld pensioen voor jouw werknemers?
Nadere informatie