Inhoud. Samenvatting 9. Summary Inleiding Aanleiding Onderzoekskader Leeswijzer 32

Transcriptie

1 Inhoud Samenvatting 9 Summary 17 1 Inleiding Aanleiding Onderzoekskader Leeswijzer 32 2 Ideologie, humor en activisme De ideologie van Sharia4Belgium Wat is humor? Humor als cultureel en sociaal fenomeen Humor is een culturele code Humorloosheid of cultuurverschil? Politieke functies van humor Humor, verzet en activisme Satire als politiek wapen en contra-narratieven Humor van de haat Domesticatie en bisociatie Slot 56 3 Methodische verantwoording en reflectie Inleiding Dataverzameling en -selectie Methode videoanalyse Methode humoranalyse Codeerproces humorfragmenten Humortechnieken Reflectie op onderzoek naar humor Noot bij citaatgebruik 66 4 Sharia4Belgiums kritiek op de status quo en humorgebruik Inleiding Het dichotome denken Sharia4Belgium gebruikt humor om kritiek te uiten 68

2 4.2 Systeemkritiek Alleen God heeft het recht om wetten te maken De dubbele standaard in de democratie No Future zij zullen ons nooit aanvaarden Kritiek op de democratie en haar gepercipieerde representanten in België De politiek op de hak genomen en het omkeren van het bestaande politieke discours Filip Dewinter: vriend of vijand? Verwijzingen naar de Tweede Wereldoorlog De rol van de media De politie en de Veiligheid van de Staat als agressor en bevestiging van het eigen gelijk Rechtspraak Je bent onschuldig tot je moslim bent bewezen Het gebrek aan normen en waarden in de Belgische samenleving De kwetsbare positie van het kind in de democratie De westerse vrouw bekritiseerd, de moslimvrouw geïdealiseerd Kritiek op westerse seksuele moraal De consumptie van alcohol en drugs Wereldwijde oorlog tegen de islam /11 en de war on terror De kolonisatie van de islamitische wereld Kritiek op de moslimgemeenschap De gematigde, democratische moslim bestaat niet Het verwijt van de zwijgende umma Islamitische instituties verruilen islam voor democratie Islamitische leiders zijn taghut en munafijiqin Andere islamitische stromingen en organisaties Kritiek op andere religies Christenen Joden Het humorgebruik in de uitingen van kritiek nader bekeken Verbinden en distantiëren: grappen over de Ander Het (potentiële) publiek en humor Conclusie 143

3 5 Sharia4Belgiums idealen en humorgebruik Inleiding De islamitische staat Een islamitische staat als ideaal alternatief Historische voorbeelden van een islamitische staat De aarde is van God Praktische zaken bij het instellen van een islamitische staat Sociale normen en waarden in de islamitische staat aan de hand van de sharia Bescherming van geloof, ziel, eer, verstand en rijkdommen Broederschap volgens Sharia4Belgium Rechtvaardigheid volgens Sharia4Belgium De dag des oordeels en, in sha Allah het paradijs De islamisering van de maatschappij Rolmodellen De nastrevenswaardige Profeet Mohammed Anwar al-awlaki als voorbeeld van de democratische dubbele standaard Osama bin Laden en de afwezige umma De standvastigheid van Breivik Het humorgebruik in uitingen over de idealen nader bekeken Wat is humor volgens Sharia4Belgium? De functie en betekenis van het humorgebruik in uitingen over de idealen Conclusie De weg naar de ideale samenleving volgens Sharia4Belgium, en het humorgebruik Inleiding Verplichtingen voor moslims De ontmaskering van de democratie als middel Al-amr bi-l-ma ruf wa al-nahy an al-munkar en da wa De relatie tussen al-amr bi-l-ma ruf wa al-nahy an almunkar en da wa Het kwade verbieden Oproepen tot het goede, zelf oordelen en smeekbedes Advies geven Da wa volgens Sharia4Belgium 206

4 6.5 Al-wala wa-l-bara Jihad van het woord Ongeschikte middelen om tot het ideaal te komen Provoceren als middel Het humorgebruik in uitingen over middelen nader bekeken Provoceren en unlaughter Veiligheidsbewustzijn en voorbehouden als grap Conclusie Conclusie Dichotoom denken verdeelt de wereld in twee kampen en rekt het begrip democratie op Democratie, extreemrechtse politici, media, politie en moslims: vijand én vriend De ideale samenleving is ingericht volgens de islam maar blijft tamelijk abstract Provocatie als een moeizame weg naar de ideale samenleving De politieke en sociale functies van het humorgebruik Bijlagen Glossarium Islamitische termen Veelgebruikte islamitische uitdrukkingen en zinnen Lijst met gebruikte video s Over de auteurs 248

5 Samenvatting In dit boek beschrijven we de ideologie van Sharia4Belgium, hoe het deze toepast in de context, en de betekenis en functie van het humorgebruik. Dit doen we aan de hand van een kwalitatieve inhoudsanalyse van een selectie van 119 uit 500 verzamelde videoproducties, die de groep tussen 2010 en 2012 online publiceerde. Niet eerder zijn de ideologie en het humorgebruik van Sharia4Belgium systematisch onderzocht. Wij volgen de theoretische ABC-indeling van Sedgwick en beschrijven de ideologie aan de hand van drie domeinen: de kritiek op de huidige samenleving (A), welke idealen Sharia4Belgium daartegenover plaatst (B) en welke middelen de groep zegt te willen inzetten om tot die idealen te komen (C). Bij islamitische fundamentalistische activisten wordt naar onze mening ten onrechte een humorloosheid verondersteld, terwijl ons onderzoek laat zien dat humor juist als zeer efffectief middel wordt ingezet om radicale opvattingen te communiceren, nieuwe sympathisanten aan te trekken en media-aandacht te genereren. Ons onderzoek sluit daarom aan bij de theorie over humorgebruik in politieke en sociale bewegingen die stelt dat leiders en activisten humor gebruiken als mobilisatie-, bind- en wrijvingsmiddel, en als grensbepaler van wie wel en wie niet bij de groep hoort. Het gebruik van humor vormt een vast onderdeel van het actierepertoire van Sharia4Belgium. Dichotoom denken verdeelt de wereld in twee kampen en rekt het begrip democratie op Het overgrote deel van de videoproducties staat in het teken van het communiceren van Sharia4Belgiums kritiek op de maatschappij. De kritieken worden zeer breed uitgemeten, breed toegepast en op creatieve en retorisch vernuftige wijze overgebracht, waarbij humor een zeer belangrijke rol speelt in het faciliteren, bevestigen en versterken van deze kritieken en het ridiculiseren van tegenstanders. De idealen die de groep voor ogen heeft, worden er lijnrecht tegenover gezet, maar blijven tamelijk abstract. Ook de uitwerking en concrete toepassing van de middelen om de idealen te bereiken, worden in vergelijking met de kritiek oppervlakkig en in veel mindere mate besproken. De ideologie als geheel wordt gekenmerkt door een sterk dichotoom wereldbeeld. Sharia4Belgium ziet de islam hierbij als een allesomvattend systeem; het regelt het leven van wieg tot graf, van hoe een vrouw zich moet kleden en gedragen tot het belastingstelsel. Opvallend is hierbij dat

6 10 ALS IK IEMAND BELEDIGD HEB, DAN WAS DAT MIJN BEDOELING de democratie ook als een allesomvattend systeem wordt beschouwd en lijnrecht tegenover de islam wordt geplaatst. Allerlei misstanden in de Belgische samenleving, en het Westen in het algemeen, worden toegeschreven aan de democratie, ook al zijn deze elementen geen onderdeel van de democratie als bestuurlijk systeem. Het begrip democratie wordt zo opgerekt. Democratie is voor Sharia4Belgium het label van het kwaad. Sharia4Belgium laat zich sterk inspireren door het narratief van Al Qaida en de activismetechnieken van Al-Muhajiroun (en zijn opvolgers) en positioneert zich daarnaast expliciet in een lokale context door op te roepen tot de oprichting van een islamitische staat en invoering van de sharia in België. Het toont zich bedreven in het gebruiken van lokale symbolen, concepten en discoursen, en is daardoor in staat om mensen aan zich te binden en zich een plaats toe te eigenen in het maatschappelijk en politiek debat. Tegelijkertijd kadert Sharia4Belgium deze contextualiteit in een salafijistisch-jihadistisch vertoog, dat een provocerend efffect kan hebben. Dat verklaart mede waarom het geen efffectieve manier is gebleken voor een duurzaam bestaan. Het dichotome denken staat zeer centraal, maar brokkelt op sommige momenten ook af. Sharia4Belgium gebruikt veelvuldig omkeringen (soms vanuit een humoristisch perspectief) waarbij het islamitische concepten toepast op zijn tegenstanders. Ook gebruikt de groep juist uitspraken van zijn tegenstanders, zoals de slogan van het Vlaams Belang aanpassen of opkrassen, om een tegengestelde boodschap af te geven. De omkeringen hebben een provocatieve en informatieve functie; ze werpen nieuw licht op zaken en maken abstracte zaken begrijpelijk voor de achterban. Ook uit de groep op opmerkelijke en vaak humoristische wijze zijn sympathie en bewondering voor extreemrechts. Sharia4Belgium toont een interessante onderlinge afhankelijkheid tussen extreemrechts en islamitische radicalen. Ze lijken elkaar nodig te hebben om hun ideeën bevestigd te zien. We zien dit ook in het kader van overeenkomstige maatschappelijke en politieke analyses (oorlog tegen het Westen/islam, er is maar één interpretatie van de islam, et cetera), maar met name in het kader van (negatieve) aandacht naar zich toe trekken, vaak op provocatieve wijze. Democratie, extreemrechts, media, politie en moslims: vijand én vriend In Sharia4Belgiums kritieken speelt de opvatting een centrale rol dat de democratie (in zijn opgerekte betekenis) inherent hypocriet is en een dubbele standaard hanteert als het gaat om de (vrijheids)rechten van moslims

7 SAMENVATTING 11 en niet-moslims. Sharia4Belgium ziet het als zijn taak om dit aan het licht te brengen en zo de democratie te ontmaskeren; humor wordt hierbij vaak als middel ingezet. Opvallend is daarbij dat de groep soms het democratisch discours overneemt om zijn punt te maken. Het combineert, ondanks zijn dichotome denken, een islamitisch met een democratisch discours. De groep uit kritiek op de vrijheden met het argument dat die niet van de islam zijn, en wijst tegelijkertijd met de beschuldigende vinger dat de vrijheden niet voor moslims gelden en dat daarmee de democratie haar eigen principes niet trouw blijft. Dit is tevens onderdeel van de kritiek op de democratie. Ook al beschouwt de groep de democratische vrijheden als niet-islamitisch, Sharia4Belgium beroept zich wel op de vrijheden wanneer groepsleden de mond wordt gesnoerd of wanneer ze beschuldigd of gearresteerd worden. Sharia4Belgium laat niet alleen een dergelijk paradoxale houding en opportunisme zien als het om democratische vrijheden gaat. Ook zijn houding ten aanzien van politie en media is vaak opportunistisch en zijn retoriek ambigu. De groep gebruikt politie en media om zijn doelen te bereiken en het eigen gelijk bevestigd te zien en wijst deze kanalen tegelijkertijd in hevige mate af. Bij gratie van deze kanalen geniet Sharia4Belgium zijn populariteit, maar deze kanalen blijken uiteindelijk ook fataal. De groep heft zich uiteindelijk op vanwege de media-aandacht, arrestaties en interne discussies. Ten slotte constateren we een paradoxale houding ten aanzien van andere moslims. De kritiek die in de video s wordt besproken, is grotendeels gericht op de democratie, maar ook opvallend vaak op andere moslims. De groep roept enerzijds op tot onderlinge solidariteit, broederschap en het niet veroordelen van andere moslims. Anderzijds wordt moslims veelvuldig onder meer hypocrisie en een gebrek aan daadkracht en solidariteit verweten. Moslims zijn daarnaast vaak onderwerp van de veelvuldig gebruikte ridiculiserende humor. De ideale samenleving is ingericht volgens de islam, maar blijft tamelijk abstract De humor die Sharia4Belgium gebruikt bij het beschrijven van zijn idealen is duidelijk anders, en tevens beduidend minder talrijk dan wanneer het humor in de formulering van de kritiek betreft, waarbij ridiculisering van de ander centraal staat. Humor wordt hier gebruikt om idealen te concretiseren en tastbaar te maken. Daarnaast zet Sharia4Belgium humor in als sociaal bindmiddel. De groep lacht niet om de idealen, maar met de idealen. De gebruikte humor heeft een sociale, verbindende functie; het gaat om het delen van blijdschap en vreugde dat een gevoel van broederschap onderstreept.

8 12 ALS IK IEMAND BELEDIGD HEB, DAN WAS DAT MIJN BEDOELING Sharia4Belgium bespreekt zijn idealen minder en maakt deze ook minder concreet, in tegenstelling tot zijn kritieken. De democratie die in al haar facetten als slecht wordt beschouwd, wordt lijnrecht tegenover een ideale maatschappij gezet die ingericht is volgens islamitische normen en waarden. Het belangrijkste ideaal van de groep is het stichten van een islamitische staat en de mogelijkheid om te kunnen leven volgens islamitische normen en waarden. Het lijkt minder belangrijk of de islamitische staat er komt, het gaat erom dat je een steentje hebt bijgedragen. Dat is volgens de groep op de dag des oordeels van belang. Daarnaast is islamisering in het algemeen een doel van Sharia4Belgium. De groep heeft zijn ideale wereld beeldend verpakt in een aantal rolmodellen, onder wie de Profeet Mohammed, maar ook Osama bin Laden, Anwar al-awlaki én Anders Breivik. De laatstgenoemde wordt geprezen om zijn standvastigheid. Ook hier komt de ambigue relatie met extreemrechts gedachtegoed naar voren. Het dichotome denken komt ook terug bij de formulering van de idealen. De islamitische normen en waarden, die zijn afgeleid uit de sharia en als basis gelden van de ideale samenleving, worden gespiegeld aan de sociale normen en waarden die volgens Sharia4Belgium typerend zijn voor de democratische samenleving. De groep gebruikt ook hier de lokale en actuele context, bijvoorbeeld in de vorm van concrete ervaringen van de achterban, om abstracte (theologische) zaken te verduidelijken en zo zijn boodschap over te brengen. De idealen van Sharia4Belgium worden desalniettemin oppervlakkig benoemd en er is weinig concretisering en verdieping. Sharia4Belgium, de naam zegt het al, roept veelal op tot de invoering van de sharia in België. Wat het hiermee precies bedoelt, wordt niet helder. Het lijkt erop dat de groep sharia als slogan gebruikt; sharia geldt als blauwdruk voor een rechtvaardige samenleving. Dit strookt met de wens tot islamisering van de maatschappij en met de kritiek op de gepercipieerde democratische normen en waarden. In deze betekenis van sharia ligt Sharia4Belgiums focus niet zozeer op de sharia als rechtssysteem, maar als moreel en sociaal systeem. Dit wil overigens niet zeggen dat de groep de sharia niet ook als rechtssysteem zou willen invoeren. Het is echter maar de vraag of Sharia4Belgium echt een islamitische staat in België wil en kan realiseren. De beoogde middelen lijken dit niet direct te bewerkstelligen. Provocatie als een moeizame weg naar de ideale samenleving Sharia4Belgium roept op om de islamitische staat te verwezenlijken door middel van da wa (oproep tot de islam), al-amr bi-l-ma ruf wa al-nahy an al-munkar (oproepen tot het goede en verbieden van het slechte), al-wala

9 SAMENVATTING 13 wa-l-bara (loyaliteit en distantie omwille van Allah) en jihad, maar bovenal door middel van provocatie. Het belang van provoceren komt in al deze middelen terug. Het humorgebruik sluit hier nauw op aan, dit werkt verbindend voor de groep en versterkt het vijandbeeld van de politieke tegenstanders die zich uitgedaagd voelen om te reageren. Door provocaties heeft de groep inderdaad veel aandacht gegenereerd. Provocatie is een manier om kritiek op expliciete wijze te uiten, waarbij men veel aandacht kan verwachten. Sharia4Belgium gebruikt provocatie met name als een manier om de vermeende dubbele standaard en hypocrisie aan te tonen. Het wordt echter niet duidelijk hoe provocatie zal leiden tot de oprichting van een islamitische staat. Ook concrete stappen voor de realisering van de idealen worden niet duidelijk. Daar waar Sharia4Belgium in de uiting van zijn kritiek heel concreet is, blijft het in de formulering van middelen tamelijk summier en abstract en lopen de middelen in hun toepassing, onderbouwing en uitleg door elkaar. In het middelengebruik onderscheidt Sharia4Belgium zich van andere politieke en radicale islamitische groeperingen. Zijn activisme, dat sterk geënt is op de tactieken van de Engelse extremistische groepering Al- Muhajiroun en op wat wij spektakelactivisme noemen, wijkt sterk af van de wijze waarop andere salafijistische groepen opereren. Zij ageren tegen de tactiek van Sharia4Belgium dat uit is op confrontatie en publieke aandacht. Sharia4Belgium is niet zozeer bezig met het belang van individuele geloofspraktijk en levensstijl (zoals andere salafiji s), maar meer met het oproepen tot politieke idealen door middel van politieke actie. Daarin verschillen ze wezenlijk van quiëtistische en de meeste politieke salafiji s. Toch zijn de concrete acties van Sharia4Belgium niet gericht op het omverwerpen van de staat of een anderszins gewelddadige revolutie. De middelen zijn erop gericht om elkaar, andere moslims en niet-moslims islamitische normen en waarden bij te brengen, het geloof te verkondigen en maatschappijkritiek te leveren, en bovenal aandacht te genereren voor deze maatschappijkritiek. Zelfs het concept jihad wordt door Sharia4Belgium geïnterpreteerd als een manier om met woorden onrecht en ongeloof aan te pakken. Sharia4Belgium onderscheidt zich ten slotte ook van andere salafijistische groeperingen door het humorgebruik, dat als een rode draad door zijn publieke activisme loopt. Het activisme, dat gericht is op mobilisatie en confrontatie en inspeelt op de humorcultuur van jongeren, verklaart volgens ons de snelle opkomst van Sharia4Belgium. Naar onze mening is het een strategische zet geweest om de middelen niet uitvoerig en concreet in het openbaar te communiceren. Het maakt de groep immers kwetsbaar, controleerbaar en mogelijk strafbaar, vooral als

10 14 ALS IK IEMAND BELEDIGD HEB, DAN WAS DAT MIJN BEDOELING het geweld als middel betreft. Uit de video s en ook uit ons veldonderzoek uit 2013 blijkt dat de groep zeer veiligheidsbewust is. Sharia4Belgium toont zich bedreven in het balanceren op de randen van de wet. Enerzijds zet het provocatie in om expliciet over morele grenzen te gaan, anderzijds blijft de groep vaak netjes binnen de grenzen. Dit doet het overigens op humoristische wijze. De groep distantieert zich weliswaar van geweld, maar omdat het dit als grap beleeft, is het twijfelachtig of het oprecht is. Naar onze mening is het juist een manier gebleken om jihadistische opvattingen te kunnen communiceren naar de achterban, zij het op impliciete wijze. Sharia4Belgium distantieert zich op ludieke wijze van geweld en terrorisme en de goedkeuring ervan kleedt het op subtiele wijze in. De meerderheid van de kerngroep is naar Syrië en/of Irak afgereisd om zich te voegen bij aan Al Qaida gelieerde groeperingen en Islamitische Staat. Bovendien laat Sharia4Belgium zich inspireren door jihadistische strijders en ideologen. Daardoor is te verwachten dat geweld onder bepaalde voorwaarden achter de schermen wel degelijk goedgekeurd wordt. De activisten zijn slim genoeg om dit niet expliciet te uiten en maken er een grap van. De politieke en sociale functies van het humorgebruik van Sharia4Belgium Humor loopt als een rode draad door het activisme van Sharia4Belgium. De humor speelt een belangrijke rol in de uitingen van kritiek ten aanzien van de gepercipieerde representanten van de democratie en moslims én het impliciet communiceren van jihadistische opvattingen over geweld. We zetten de belangrijkste sociale en politieke functies van het humorgebruik op een rij. Ten eerste constateren we dat humor, vooral als het karikaturen en ridiculiseringen betreft, het dichotome denken faciliteert, bevestigt en versterkt. Sharia4Belgium gebruikt zijn kennis van de humorregimes van zijn tegenstanders om hen te kwetsen en uit te dagen. Het helpt daarnaast om de tegenstanders te diskwalifijiceren en het vijandbeeld te communiceren en te versterken. Ten tweede is het grappen over de ander een krachtig middel om een abstracte kritiek op aantrekkelijke en herkenbare wijze te communiceren en daarmee de achterban aan te spreken en te mobiliseren, zeker wanneer het jongeren betreft. Niet alleen de inhoud van de ideologie is aantrekkelijk doordat de groep inspeelt op context en sentimenten die breed leven maar de ideologie is bovenal aantrekkelijk door de vorm.

11 SAMENVATTING 15 Ten derde versterkt humor de sociale cohesie van de eigen groep en vergroot ridiculiserende humor de afstand tot de politieke tegenstander. De humor in het kader van de voorbehouden (in de vorm van afstand nemen van geweld) creëert een sfeer van geheimzinnigheid en samenzwering; het samen lachen hierover versterkt de onderlinge banden. Samen plezier hebben werkt verbindend en kan ook een reden zijn om je aan te sluiten en/of te blijven. De meeste humor wordt in het kader van uitingen van kritiek gebruikt. Daar waar het humor betreft in uitingen over de idealen worden er andere humortechnieken gebruikt en gaat het om het delen van blijdschap, verwondering en broederschap. Soms is er overigens ook sprake van oppervlakkig amusement zonder politieke of morele lading. Ook oppervlakkig amusement versterkt het gevoel van verbondenheid. De theorie die zegt dat mensen zich in sommige gevallen bij radicale groepen aansluiten vanwege een behoefte aan een sense of belonging wordt hier heel concreet. Wellicht dat sommige jongeren zich niet aansluiten vanwege de ideologie, maar gewoon omdat het leuk is en ze het gevoel krijgen ergens bij te horen. Ten vierde faciliteert humor de interne morele regulering en is het een intern controlemechanisme. Humor is een manier om normen en waarden te communiceren en zaken buiten het normale te plaatsen. Dat waar om gelachen wordt, hoort er niet bij. Humor werpt grenzen op naar de buitenwereld. Het ligt buiten het bereik van ons onderzoek, maar het zou mogelijk zijn dat infijiltranten, waarvoor men beducht is, door een interne grapcultuur makkelijker te traceren zijn en dat ongewenste buitenstaanders buiten de deur gehouden kunnen worden. Als je de grap niet begrijpt of niet grappig vindt, val je immers zichtbaar buiten de groep. Samen lachen is elkaar vertrouwen. Ten vijfde faciliteert humor het kat- en-muisspel tussen de groep en de media, politiek, politie en justitie. Humor stelt de groep in staat de ideologie naar het grote publiek te communiceren. Humor trekt de aandacht van media en overheid, vooral als het provocaties betreft. Door het gebruik van humor werd Sharia4Belgium toegankelijk voor de media. De groep wist zijn boodschap en standpunten in begrijpelijke taal te verwoorden. Mede omdat de activisten lange tijd door velen als clowns werden gezien, konden ze met en via de media communiceren. Ten zesde gebruikt Sharia4Belgium humor ook om toenadering te zoeken tot andersdenkenden die als potentieel nieuwe aanwas worden beschouwd. De humor heeft hier een verbindend efffect: het breekt het ijs. De humor is er dus niet alleen op gericht om grenzen op te werpen, maar ook om grenzen af te breken. Dit is bijvoorbeeld het geval in de contacten met christenen.

12 16 ALS IK IEMAND BELEDIGD HEB, DAN WAS DAT MIJN BEDOELING Sharia4Belgium past zijn humortechnieken en doelen dus aan het publiek aan. Ten slotte stellen wij dat humor verwarring wekt en dat de groep hierop uit was. Dit hangt sterk samen met het veiligheidsbewustzijn van de groep. De verwarring die humor veroorzaakt, zorgt er namelijk voor dat de groep moeilijk te controleren en te labelen is door politici, media, beleidsmakers en veiligheidsdiensten. Zijn het clowns of jihadisten? In hoeverre moet de groep serieus genomen worden? Humor verschaft een relatief veilige ruimte om goedkeuring van geweld impliciet te communiceren en goed te keuren, maar het is moeilijk om de groep daarop aan te spreken. Humor stelt de groep in staat om op relatief veilige wijze zaken ter discussie te stellen, radicale opvattingen te verkondigen en de grenzen van het toelaatbare op te zoeken. De humor leidt af van zijn jihadistisch project. Scherpe opvattingen lijken door humor minder ernstig en serieus. Jihadisten zijn in de ogen van velen religieuze fanatici met enkel oog voor geweld, en zeker niet grappig. Mede hierdoor kon de groep rustig met humor zijn jihadisme verkondigen. Lolbroeken zijn het volgens ons echter niet; de groep zet humor heel gericht in en vermijdt humor wanneer het eigen taboes betreft. Het humorgebruik verklaart mede waarom de duiding van de groep lang op zich liet wachten en de gevolgen van de verspreiding van het gedachtegoed aanvankelijk licht werden ingeschat. Deze politiek van Sharia4Belgium, die gericht is op confrontatie en mobilisatie door middel van provocatie en humor, is echter geen duurzame politiek gebleken. Leden werden gearresteerd en berecht, soms zelfs omwille van een provocatieve grap (bijvoorbeeld de video over Marie-Rose Morel). Deze arrestaties werden overigens als bevestiging van hun ideologie beschouwd; het bewijs dat de groep het juiste deed. Een gebrek aan productiviteit kan de groep niet verweten worden en het spektakelactivisme heeft in ieder geval de nodige aandacht gegenereerd. Het bestaan van Sharia4Belgium heeft echter niet geleid tot inhoudelijke discussies in het publieke debat over de zaken die de groep agendeert en die aansluiten bij veel breder gedeelde sentimenten die leven in de (moslim) gemeenschap, zoals het gevoel dat de islam aangevallen wordt, geen plek mag hebben in westerse samenlevingen en er een dubbele standaard wordt gehanteerd als het gaat om de rechten van moslims. Dat is de tragiek van de activisten van Sharia4Belgium. Maar gelachen hebben ze wel.