Dag accountantsverklaring, hallo controleverklaring

Transcriptie

1 Dag accountantsverklaring, hallo controleverklaring Op 15 december 2010 nemen we afscheid van de accountantsverklaring en begroeten we de controleverklaring. Vanaf die datum moeten alle verklaringen voldoen aan de nieuwe eisen. De nieuwe controleverklaring wint op een aantal punten aan duidelĳkheid. Frans de Groot, National Office, Assurance 1. Inleiding Op 15 december 2010, kort voor de jaarwisseling, klinkt er een big bang. Vanaf deze datum zullen alle verklaringen die de accountants afgeven moeten voldoen aan een nieuw stramien. Deze big bang is nodig omdat de verklaringen moeten voldoen aan de nieuwe controlestandaarden. De controlestandaarden geven het kader aan van de nieuwe verklaring. De nieuwe verklaringen gelden zowel voor de verklaringen bĳ de jaarrekening als voor de verklaringen bĳ financiële verantwoordingen voor bĳzondere doeleinden. Vooral de laatste groep verklaringen ondergaat een metamorfose. 2. Meer klaarheid De nieuwe controlestandaarden worden ook wel aangeduid met Clarity - standaarden of clarified standaarden. Dit schept verwachtingen voor de duidelĳkheid van de nieuwe verklaring. De verklaring is op een aantal aspecten zeker duidelĳker geworden. Big bang op 15 december De overgang van de huidige naar de nieuwe verklaringen verloopt via een big-bangscenario. Vanaf 15 december dienen alle verklaringen, ongeacht het boekjaar waarop ze betrekking hebben, te voldoen aan de nieuwe eisen. Hiermee wordt voorkomen dat er vanaf 15 december verschillende versies van verklaringen worden afgegeven, wat tot veel verwarring bĳ gebruikers zou kunnen leiden. Dit is belangrĳk omdat de verklaring van de accountant wordt gezien als een keurmerk bĳ de financiële verantwoording. Uniformiteit van (het stramien van) de verklaring is daarbĳ uiterst belangrĳk. De verschillende typen van accountantsverklaringen De controleverklaring De controleverklaring is het product van een accountantscontrole. Deze verklaring geeft een redelĳke mate van zekerheid aan gebruikers over de betrouwbaarheid van het financiële overzicht. De beoordelingsverklaring De beoordelingsverklaring is een product van een beoordelingsopdracht. Deze verklaring geeft een lagere zekerheid dan een controleverklaring (beperkte mate van zekerheid) aan gebruikers over de betrouwbaarheid van het financiële overzicht. De samenstellingsverklaring De samenstellingsverklaring is het product van een samenstellingsopdracht. Deze verklaring geeft geen zekerheid aan gebruikers over de betrouwbaarheid van het financiële overzicht. De kennis en deskundigheid van de accountant worden gebruikt voor het samenstellen van de financiële informatie. 32 Spotlight Jaargang uitgave 4

2 Accountantsverklaring wordt Controleverklaring Wat direct opvalt bĳ de nieuwe verklaring is het opschrift Controleverklaring. De term Accountantsverklaring wordt niet meer gebruikt als aanduiding voor de verklaring van de accountant. De controleverklaring past erg goed in het rĳtje Samenstellingsverklaring Beoordelingsverklaring Controleverklaring. Het is voor gebruikers direct duidelĳker dat het gaat om een verklaring als product van een uitgevoerde controleopdracht. De accountantsverklaring is geen officieel begrip meer en zal mogelĳk als algemene aanduiding worden gebruikt voor een verklaring van de accountant. Dit kan dan zowel een controleverklaring, een beoordelingsverklaring als een samenstellingsverklaring zĳn. Controleverklaring van de onafhankelĳke accountant Het volledige opschrift van de verklaring wordt: Controleverklaring van de onafhankelĳke accountant. De toevoeging van de onafhankelĳke accountant wordt voorgeschreven door NV COS (Nadere voorschriften controle- en overige standaarden). Hiermee wordt duidelĳk aangegeven dat de verklaring wordt afgegeven door een onafhankelĳke accountant. De onafhankelĳkheid van de accountant is immers de kern van het beroep. De verklaring wordt door het opschrift duidelĳk onderscheiden van verklaringen die door anderen dan accountants worden afgegeven. Samenvatting Er zĳn nieuwe controlestandaarden, de zogenoemde Clarity-standaarden, van toepassing op accountantscontroles van financiële verantwoordingen die afsluiten op of na 15 december Deze nieuwe controlestandaarden vereisen nieuwe verklaringen. Alle verklaringen die vanaf 15 december worden afgegeven, moeten voldoen aan de nieuwe eisen. Hiermee wordt voorkomen dat er verschillende versies van verklaringen zullen circuleren en wordt gewaarborgd dat een consistente boodschap wordt geuit. Levert dit nu een spectaculaire nieuwe verklaring op? Neen, dat niet. Wel wint de nieuwe controleverklaring op een aantal punten aan duidelĳkheid. Dit artikel gaat in op de verschillen tussen de huidige en nieuwe verklaring, de belangrĳkste aspecten van de nieuwe controlestandaarden die van toepassing zĳn op de verklaring en de overgang van de huidige naar de nieuwe verklaringen. Spotlight Jaargang uitgave 4 33

3 Tekst nieuwe (goedkeurende) controleverklaring bĳ jaarrekening (opgesteld op basis van Titel 9 Boek 2 BW) Controleverklaring van de onafhankelĳke accountant Aan: Opdrachtgever Verklaring betreffende de jaarrekening Wĳ hebben de in dit rapport opgenomen jaarrekening 201X van... (naam entiteit) te... (statutaire vestigingsplaats) gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 201X en de winst-en-verliesrekening over 201X met de toelichting, waarin zĳn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelĳkheid van het bestuur Het bestuur van de entiteit is verantwoordelĳk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlĳk Wetboek (BW). Het bestuur is tevens verantwoordelĳk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelĳk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelĳk te maken zonder afwĳkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelĳkheid van de accountant Onze verantwoordelĳkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wĳ hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wĳ voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wĳ onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelĳke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwĳkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrĳging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zĳn afhankelĳk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico s dat de jaarrekening een afwĳking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bĳ het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zĳn in de omstandigheden. Deze risicoinschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de entiteit. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelĳkheid van de door het bestuur van de entiteit gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wĳ zĳn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van... (naam entiteit) per 31 december 201X en van het resultaat over 201X10 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende overige bĳ of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wĳ dat ons geen tekortkomingen zĳn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wĳ dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zĳn toegevoegd. Tevens vermelden wĳ dat het jaarverslag, voor zover wĳ dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Plaats en datum Naam accountantspraktĳk... (naam accountant) 34 Spotlight Jaargang uitgave 4

4 Toelichtende paragraaf wordt: Paragraaf ter benadrukking van aangelegenheden In de oude verklaring kenden we de toelichtende paragraaf. De accountant nam deze paragraaf op indien hĳ een aangelegenheid, die in de jaarrekening adequaat was toegelicht, in zĳn verklaring wilde of moest benadrukken. Dit deed hĳ indien hĳ van mening was dat deze aangelegenheid voor de gebruikers van de verklaring belangrĳk was. De accountant zei in feite tegen de gebruiker: Let op, dit punt in de jaarrekening is fundamentele informatie voor u. In de nieuwe verklaring wordt deze paragraaf aangeduid met Paragraaf ter benadrukking van aangelegenheden. Deze aanduiding sluit daarmee beter aan op de Engelse (ISA-) term Emphasis of matter. De algemene aanduiding wordt, in tegenstelling tot in de accountantsverklaring, nu aangepast aan de betreffende aangelegenheid die de accountant wil benadrukken. Zo zal bĳ een materiële onzekerheid over de continuïteit het kopje luiden: Benadrukking van onzekerheid omtrent de continuïteit. Hierdoor kan de gebruiker direct en duidelĳker zien waarop de accountant de aandacht wil vestigen. Wat hetzelfde blĳft, is dat een dergelĳke paragraaf de (goedkeurende) strekking van de Voorbeeld paragraaf ter benadrukking van aangelegenheden (Standaard 706) Benadrukking van een onzekerheid in de jaarrekening vanwege een rechtszaak Wĳ vestigen de aandacht op punt X in de toelichting van de jaarrekening, waarin de onzekerheid uiteengezet is met betrekking tot de uitkomst van een rechtszaak waarin de entiteit verwikkeld is. Deze situatie doet geen afbreuk aan ons oordeel. controleverklaring niet aantast. Deze wĳziging is een welkome aanvulling op de al bestaande kopjes Onderbouwing van het oordeel en Oordeel indien de accountant een niet-goedkeurende verklaring verstrekt. In deze kopjes werd en wordt de strekking van het oordeel al zichtbaar gemaakt. Bĳvoorbeeld: Onderbouwing van het oordeel met beperking en Oordeel met beperking. Verklaring betreffende overige bĳ of krachtens de wet gestelde eisen Volgens Titel 9 Boek 2 BW dient de accountant bĳ de controle van de jaarrekening ook na te gaan of het jaarverslag aan de wettelĳke eisen voldoet en verenigbaar is met de jaarrekening en of de overige gegevens zĳn toegevoegd. In de oude situatie werd pas iets gemeld als de accountant tekortkomingen constateerde. Nu wordt ook vermeld dat er geen tekortkomingen zĳn. Moest de gebruiker eerst impliciet lezen ( geen nieuws is goed nieuws ) dat er geen bevindingen waren, nu kan de gebruiker expliciet lezen dat het jaarverslag en overige gegevens op basis van de wettelĳke eisen aan de jaarrekening zĳn toegevoegd. Het kopje van dit deel van de controleverklaring is aangepast naar Verklaringen betreffende overige bĳ of krachtens de wet gestelde eisen. Dit kopje dekt de lading beter dan het kopje in de accountantsverklaring: Verklaring betreffende andere wettelĳke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties. Het gaat immers om wettelĳke voorschriften op basis waarvan de accountant rapporteert. Alle controleverklaringen zien er hetzelfde uit Tot 15 december 2010 hebben verklaringen voor bĳzondere doeleinden een andere layout dan verklaringen bĳ jaarrekeningen. Dit is vanaf 15 december verleden tĳd. Een verklaring voor bĳzondere doeleinden ondergaat een metamorfose en heeft dan hetzelfde stramien als de verklaring bĳ de jaarrekening. Alle controleverklaringen zien er dan dus hetzelfde uit. 3. Overige wĳzigingen Naast de in paragraaf 2 vermelde (belangrĳke) wĳzigingen zĳn er ook nog andere wĳzigingen doorgevoerd in de controleverklaring. Dit betreft onder meer: het toevoegen van het in Nederland geldende bĳ de verwĳzing naar het Burgerlĳk Wetboek Deze toevoeging is vooral in het internationale verkeer belangrĳk omdat dan duidelĳk wordt gemaakt wat de oorsprong is van het verslaggevingstelsel. Bĳ het toepassen van een internationaal erkend verslaggevingstelsel als IFRS is een dergelĳke toevoeging niet nodig. het bĳ de aanduiding Nederlands recht toevoegen van waaronder de Nederlandse controlestandaarden Hiermee wordt duidelĳker aangegeven dat de accountant ook de door zĳn beroepsorganisatie voorgeschreven controlestandaarden heeft toegepast. het kunnen opnemen van een paragraaf inzake overige aangelegenheden Volgens NV COS kan een accountant een dergelĳke paragraaf opnemen om over andere aangelegenheden te communiceren dan welke in het financiële overzicht zĳn weergegeven of toegelicht. Deze paragraaf zal vooral in verklaringen in het kader van bĳzondere opdrachten voorkomen. De accountant kan dan het bĳzondere doel van de opdracht en de specifieke gebruikerskring benoemen. 4. Controleverklaringen bĳ bĳzondere controleopdrachten In hoofdstuk 2 werd al aangegeven dat de controleverklaring bĳ bĳzondere controleopdrachten meer gaat lĳken op de verklaring bĳ de jaarrekening. Uiteraard blĳven er verschillen. Niet in de laatste plaats in verband met het bĳzondere Spotlight Jaargang uitgave 4 35

5 karakter van deze verklaringen. De jaarrekening is een financieel overzicht dat bestemd is voor een brede, algemene gebruikerskring. De accountant moet de jaarrekening daarom opstellen op basis van een stelsel voor financiële verslaggeving dat is opgezet om tegemoet te komen aan de gemeenschappelĳke informatiebehoeften van een brede gebruikersgroep. Vaak is dit een zogenoemd getrouw-beeldstelsel of fair presentation framework dat beoogt een getrouw beeld te geven van de grootte en samenstelling van het vermogen en resultaat. Voorbeelden hiervan zĳn International Financial Reporting Standards (IFRS) of Titel 9 Boek 2 BW. In dergelĳke situaties zal het oordeel van de accountant in de controleverklaring ook verwĳzen naar dit getrouwe beeld (zie de voorbeeldtekst op pagina 34). Bĳ bĳzondere controleopdrachten is het financiële overzicht doorgaans bestemd voor een specifieke en beperkte gebruikerskring. Het financiële overzicht kan dan ook worden opgesteld op basis van een getrouw-beeldstelsel. In deze gevallen refereert het oordeel van de accountant aan het getrouwe beeld. Vaak zal echter het financiële overzicht in dergelĳke situaties zĳn opgesteld op basis van een specifiek stelsel dat tegemoet komt aan de behoeften en eisen van de specifieke gebruikers. Een dergelĳk stelsel wordt door de controlestandaarden aangeduid met compliancestelsel. De controleverklaring verwĳst dan niet naar het getrouwe beeld. Het geeft aan dat het financiële overzicht in alle van materieel zĳnde opzichten is opgesteld in overeenstemming met het van toepassing zĳnde compliancestelsel. Gebruikers willen in deze situaties vooral weten of de financiële verantwoording is opgesteld op basis van de specifieke afspraken waaronder de juiste toepassing van het specifieke stelsel en zĳn minder geïnteresseerd in een algemeen getrouw beeld. Figuur 1: Financiële-verslaggevingstelsels Algemene doeleinden Bijzondere doeleinden De gebruikers en behoeften die door het stelsel worden voorzien Financiëleverslaggevingstelsel De controlestandaarden onderscheiden verschillende typen rapportages over bĳzondere opdrachten. De bestaande Standaard 800 is nu opgesplitst in drie afzonderlĳke standaarden. De verschillen tussen de opdrachten zitten niet zozeer in de rapportage. Het stramien van de controleverklaring is gelĳk. Het verschil zit hem vooral in de specifieke aandachtspunten voor de controle en de gevolgen die deze hebben voor de tekst van de rapportage. Dit zal natuurlĳk van invloed zĳn op de specifieke tekst van de verklaring. Het gaat voor dit artikel te ver om hier dieper op in te gaan. 5. Een feestje van de accountant? Is de nieuwe tekst en indeling van de controleverklaring een feestje van accountants? Het is belangrĳk om vast te stellen dat de tekst en indeling van de verklaring is gebaseerd op de Nederlandse controlestandaarden. Deze controlestandaarden zĳn een vertaling van de internationale controlestandaarden, de International Standards on Auditing (ISA). De ISA zĳn tot stand gekomen via een due process waarbĳ ook vertegenwoordigers van gebruikers en toezichthouders betrokken zĳn. De Nederlandse beroepsorganisatie heeft conceptteksten van de controleverklaringen voorgelegd aan maatschappelĳke organisaties als VNO- Getrouw beeld Compliance Wat geeft het betreffende stelsel weer NCW, MKB Nederland, de AFM (Autoriteit Financiële Markten) en het ministerie van Financiën. Natuurlĳk heeft ook afstemming plaatsgevonden met beroepsgenoten. Al met al toch een zorgvuldig proces waarbĳ nadrukkelĳk ook andere belanghebbenden dan accountants zĳn betrokken. 6. Conclusie: controleverklaring duidelĳker Op 15 december 2010 hanteren accountants de nieuwe controleverklaring als uiting van de resultaten van hun controle - werkzaamheden. Hoewel de nieuwe controleverklaring niet in alle gevallen een spectaculaire wĳziging zal ondergaan zĳn er wel degelĳk belangrĳke stappen gezet in het duidelĳker maken van de verklaring. Dat is toch een mooi sluitstuk van de controle die is gebaseerd op de nieuwe ( clarified ) controlestandaarden. 36 Spotlight Jaargang uitgave 4