تأليف : Geschreven door: De grootgeleerde Shaykh Hafiz b. Ahmad al-hakami. moge Allah barmhartig met hem zijn (1342 A.H A.H.

Transcriptie

1 De ladder ter bereiking van de wetenschap der fundamenten Wat betreft de Tawhid van Allah en het volgen van de Boodschapper تأليف : الشيخ العالمة حافظ بن أحمد الحكم 1377 ه) رحمه الله تعا ى ( 1342 ه - Geschreven door: De grootgeleerde Shaykh Hafiz b. Ahmad al-hakami moge Allah barmhartig met hem zijn (1342 A.H A.H.) تقديم وترجمة وتعليق: أبو جنيد عيس بن أنطونيوس الاوروبي Inleiding, vertaling en annotatie: Abu Junayd Isa b. Antonius al-urubi

2 Titel: Oorspronkelijke titel: Auteur: Vertaling: Onderwerp: De ladder ter bereiking van de wetenschap der fundamenten Sullam al-wuṣūl ilā ʿilm al-uṣūl Ḥāfiẓ b. Aḥmad al-ḥakamī Abū Junayd ʿĪsā b. Antonius al-ūrūbī Geloofsovertuiging Eerste editie, 1434 Copyright 1434 door de vertaler جميع الحقوق محفوظة Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Website: adres:

3 Inleiding vertaler l Voor u ligt de Nederlandse vertaling van het geweldige gedicht getiteld Sullam al-wuṣūl ilā ʿilm al-uṣūl [De ladder ter bereiking van de wetenschap der fundamenten], dat is geschreven door Shaykh Ḥāfiẓ al-ḥakamī. Deze grote geleerde uit het zuiden van het Saoedisch koninkrijk schreef dit werk op negentienjarige leeftijd, nadat zijn leraar Shaykh ʿAbdullāh al-qarʿāwī hem had verzocht om een gedicht te schrijven over datgene wat hij had geleerd over de geloofsovertuiging uit de boeken van onder andere Shaykh al- Islām Ibn Taymiyya en Shaykh al-islām Mohammed b. ʿAbd al-wahhāb. Het resultaat was een prachtig werk dat tegenwoordig over de hele wereld bekend is en wordt onderwezen door de geleerden. Het was mijn wens om dit gedicht toegankelijker te maken voor de Nederlandssprekende moslims om hen zo tegelijkertijd te interesseren voor Arabische dichtkunst en voor de correcte geloofsovertuiging. Voor de vertaling heb ik mij gebaseerd op de tekst van het gedicht zoals deze is weergegeven in de inleiding van de uitleg van het gedicht getiteld Maʿārij al-qabūl bisharḥ sullam al-wuṣūl, aangezien deze versie tot stand is gekomen onder supervisie van de zoon van de auteur, Shaykh Aḥmad b. Ḥāfiẓ al-ḥakamī. Bij het vertalen heb ik getracht de literaire schoonheid van het gedicht te behouden zonder afbreuk te doen aan de betekenis of de helderheid van de zinnen. Voor de uitleg van moeilijke passages ben ik als eerste teruggekeerd naar de eerdergenoemde uitleg van de auteur zelf. Wanneer daar geen of niet voldoende uitleg te vinden was heb ik mij gewend tot verschillende opgenomen uiteenzettingen van het gedicht. De voornaamste uiteenzetting die ik heb gebruikt is de uitleg van Shaykh ʿAbd ar-razzāq b. ʿAbd al-muḥsin al-badr zoals die te vinden is op zijn officiële website. 1 Voor het omzetten van Arabische woorden en benamingen heb ik de transliteratiestijl gevolgd van de International Journal of Middle East Studies. Annotaties heb ik beperkt tot het noodzakelijke. Degenen die meer diepgang wensen worden (voorlopig) aangeraden om terug te keren naar de verschillende uiteenzettingen in het Arabisch. Verder is dit onderzoek opgedeeld in drie verschillende hoofdstukken. Het eerste hoofdstuk behandelt het leven van de auteur, Shaykh Ḥāfiẓ al- Ḥakamī, en gaat dieper in op zijn wetenschappelijke verdiensten. In het tweede hoofdstuk wordt het betreffende gedicht nader onder de loep genomen. Het derde hoofdstuk betreft de daadwerkelijke vertaling van het gedicht. Ten slotte dien ik te zeggen dat ik mijn uiterste best heb gedaan om zo goed mogelijk te vertalen. Mochten er onverhoopt toch fouten worden geconstateerd in de vertaling, vooral wanneer het gaat om zaken van de geloofsovertuiging, dan verzoek ik degene die deze fout ontdekt mij hierover als eerste in te lichten. Moge Allah dit werk van ons accepteren en moge Hij het van profijt laten zijn voor de moslims. De vertaler Abū Junayd ʿĪsā b. Antonius al-ūrūbī 1 (geraadpleegd op 2 mei 2013). 3

4 1. Biografie van de auteur 1.1 Zijn afkomst en zijn familie Hij is de Imam, de edele hooggeleerde, Ḥāfiẓ b. Aḥmad b. ʿAlī b. Aḥmad b. ʿAlī al- Ḥakamī. Al-Ḥakamī is een toeschrijving aan al-ḥakam b. Saʿd al-ʿashīra b. Madhḥajj (één van de grootste en bekendste stammen van het volk Kahlān) b. Sabaʾ b. Yashjub b. Yaʿrub b. Qaḥṭān. De familie van Ḥāfiẓ al-ḥakamī was een edele familie uit al-mikhlāf. 2 Verscheidene van zijn familieleden stonden bekend om hun kennis en goedheid. 1.2 Zijn geboorte en zijn opgroeien De Shaykh werd geboren in de vierentwintigste nacht van de maand Ramadan in het jaar 1342 A.H. (1924) in een (kust)dorp genaamd as-salām, wat valt onder de stad al- Maḍāyā, gelegen ten zuidoosten van de stad Jāzān, de hoofdstad van de provincie, aan de kust. Toen hij nog klein was verhuisde hij met zijn vader Aḥmad b. ʿAlī al-ḥakamī naar het dorpje al-jāḍiʿ, wat valt onder de stad Sāmiṭa in dezelfde provincie, aangezien zijn vader er de meeste belangen had, zoals landbouwgrond, vee en dergelijke. Het gezin bleef zich verplaatsen tussen as-salām en al-jāḍiʿ vanwege hun levensomstandigheden. Ḥāfiẓ groeide op onder de hoede van zijn ouders. Hij kreeg een goede vrome opvoeding. Hij werd opgevoed met deugdzaamheid, kuisheid en goede manieren. Voor het bereiken van de leeftijd van volwassenheid werkte hij als een herder en hoedde de schapen van zijn vader. Dit was de meest belangrijke vorm van bezit voor zijn familie net zoals dat gold voor de rest van de gemeenschap in die tijd. Ḥāfiẓ verschilde echter van de andere jongens in zijn dorp vanwege zijn intelligentie en zijn vermogen om snel te memoriseren en te begrijpen. Hij leerde schrijven toen hij nog een kleine jongen was en hij had de gehele Koran gememoriseerd toen hij twaalf jaar oud was. 1.3 Zijn zoektocht naar kennis Toen de jonge Ḥāfiẓ de leeftijd van zeven jaar bereikte, stopte zijn vader zowel hem als zijn oudere broer Mohammed 3 in een school voor het memoriseren van de Koran in het dorpje al-jāḍiʿ. Daar las hij Juzʾ ʿAmma en Juzʾ Tabārak (respectievelijk het dertigste en negenentwintigste deel van de Koran) voor zijn leraar en ging hij door met lezen totdat hij het lezen van de Koran voltooid had met de juiste regels van recitatie binnen enkele maanden. Kort daarna voltooide hij het memoriseren van de Koran in zijn geheel. 2 Al-Mikhlāf: Oude benaming voor de provincie van Jazan in het zuidwesten van het tegenwoordige koninkrijk Saoedi-Arabië. Zie: Amīra ʿAlī al-madāḥ, Al-Mikhlāf as-sulaymānī taḥta ḥukm al-adārisa (Al- Mikhlāf as-sulaymānī onder het gezag van de Idrisieten; Mekka 1985) Shaykh Mohammed b. Aḥmad al-ḥakamī was één van de gerespecteerde geleerden in het zuidelijk deel van het koninkrijk van Saoedi-Arabië is. Zijn inspanningen wat betreft daʿwa en islamitisch onderwijs hebben een tastbaar effect op de gehele regio gehad. Hij was het hoofd van het wetenschappelijk instituut te Sāmiṭa voor de laatste twintig jaar nadat zijn broer Ḥāfiẓ, die de eerste directeur van het instituut was, overleed (moge Allah barmhartig met hem zijn). 4

5 Daarna concentreerde hij zich op zijn schrijfvaardigheden totdat hij het perfectioneerde en in staat was om de Koran te kopiëren met een uitstekend handschrift. Daarnaast concentreerde hij zich samen met zijn broer op het lezen, bestuderen en memoriseren van enkele boeken in al-fiqh (jurisprudentie), al-farāʾiḍ (erfrecht), al-ḥadīth (overleveringen van de Profeet ), at-tafsīr (uitleg van de Koran) en at-tawḥīd (monotheïsme) in het huis van zijn vader, aangezien er in het dorp geen geleerde was waarop vertrouwd kon worden, dus werd hij door hem onderwezen. In het jaar 1358 A.H. (1940) reisde Shaykh ʿAbdullāh b. Mohammed b. Ḥamad al- Qarʿāwī 4 helemaal vanuit Najd naar de stad Tihāma in het zuiden van het Koninkrijk (Saoedi-Arabië) nadat hij gehoord had over de graad van onwetendheid en de verspreiding van innovatie in de regio wat geldt voor elke streek waarin zich weinig uitnodigers en verbeteraars bevinden of waar ze zelfs helemaal afwezig zijn. Shaykh al-qarʿāwī beloofde de verantwoordelijkheid van het uitnodigen naar de Ware Religie (van Islam) op zijn schouders te nemen en de Islamitische geloofsovertuiging bij de mensen te corrigeren, de gemeenschap te verbeteren en datgene dat was blijven hangen in de gedachten van de onwetende mensen aan corrupte geloofsovertuigingen en dwalende bijgeloven te verwijderen. In 1359 A.H. (1941) ging de broer van Ḥāfiẓ (Mohammed b. Aḥmad) naar Shaykh al-qarʿāwī met een brief van hen beiden met het verzoek om enkele boeken over attawḥīd en het betuigen van spijt met het feit dat zij niet in staat waren om naar hem te komen (om te studeren) omdat zij het te druk hadden met het dienen van hun ouders en het zorgen voor hun belangen. Zij verzochten ook dat de Shaykh hun dorp zou bezoeken zodat zij konden luisteren naar enkele van zijn lessen. Shaykh al-qarʿāwī accepteerde hun uitnodiging en ging naar hun dorp waar hij de jonge Ḥāfiẓ ontmoette en hem erg goed leerde kennen en in hem hoopgevende tekenen van uitmuntendheid en intelligentie zag wat een erg nauwkeurige schatting bleek te zijn. Shaykh al-qarʿāwī bleef in al-jāḍiʿ (hun dorp) een aantal dagen onderwijzen, en een groep van zowel ouderen als enkele jongeren van de lokale mensen woonden de lezingen bij. Onder hen was de jonge Ḥāfiẓ. Hij was weliswaar de jongste van hen, toch was hij de snelste van hen in het memoriseren en begrijpen van de informatie die gegeven werd. Shaykh ʿAbdullāh al-qarʿāwī zei over hem: En aldus was het dat ik een aantal dagen in al-jāḍiʿ bleef. Ḥāfiẓ woonde de lessen bij en als hij iets miste dan zou hij het nemen van zijn klasgenoten. Hij is zoals zijn naam Ḥāfiẓ (wat betekent: iemand die memoriseert), hij onthoudt dingen (nauwkeurig) met zijn hart en met zijn aantekeningen. De oudere studenten waren gewoon om hem te raadplegen over alles dat zij moeilijk vonden wat betreft betekenis en schrijven, aangezien ik hen gewoonlijk dicteerde en vervolgens aan hen uitleg gaf. 5 4 Shaykh ʿAbdullāh b. Mohammed b. Ḥamad al-qarʿāwī werd geboren in het jaar 1315 A.H. in de stad ʿUnayza in de streek van al-qaṣīm. Hij overleed in het jaar 1389 A.H. in de stad Riyad (moge Allah barmhartig met hem zijn). Hij had een grote verdienste in de wetenschappelijke en opvoedkundige opleving in de zuidelijke regio van het koninkrijk Saoedi-Arabië (Tihāma en ʿAsīr). Zijn hervormende salafi uitnodiging daar had positieve resultaten en geweldige hervormende effecten voor de inwoners van deze regio, op zowel religieus, sociaal en als cultureel terrein. 5 Dit citaat is genomen uit een korte autobiografie van Shaykh al-qarʿāwī. Zie: Aḥmad b. Ḥāfiẓ al- Ḥakamī, Nubdha ʿan muʾallif al-kitāb [Een passage over de auteur van het boek], in: Ḥāfiẓ b. Aḥmad al-ḥakamī, Maʿārij al-qabūl bisharḥ sullam al-wuṣūl ilā ʿilm al-uṣūl fit-tawḥīd I (Dammam 2006) 15. 5

6 Toen Shaykh al-qarʿāwī terug wilde keren naar de stad Sāmiṭa, waarvan hij zijn woonplaats en centrum voor zijn daʿwa activiteiten had gemaakt vroeg hij de ouders van de jonge Ḥāfiẓ om hem en zijn broer Mohammed met hem mee te sturen om onder zijn hoede kennis te vergaren in Sāmiṭa en in ruil daarvoor zou hij zorgen voor iemand om hun schapen te hoeden. De ouders van Ḥāfiẓ weigerden het verzoek van de Shaykh in eerste instantie en stonden erop dat hun jongste zoon met hen bleef vanwege hun grote behoefte aan hem. Echter, Allah bepaalde dat het leven van de moeder van Ḥāfiẓ eindigde tijdens de maand Rajab in het jaar 1360 A.H. (1942), dus daarna stond de vader van Ḥāfiẓ hem en zijn broer Mohammed toe om te studeren met de Shaykh voor twee of drie dagen per week. Ḥāfiẓ begon te studeren in Sāmiṭa met de Shaykh die lessen aan hem dicteerde waarop hij vervolgens terugkeerde naar zijn dorp. Ḥāfiẓ was een inspirerende student die alles wat hij las of hoorde begreep en memoriseerde. Treurig genoeg leefde zijn vader niet lang meer hierna aangezien hij overleed op zijn weg terug van de Hadj in hetzelfde jaar 1360 A.H. (1942). Daarna was Ḥāfiẓ in staat te studeren en kennis te vergaren (voltijd) en ging hij naar zijn Shaykh. Hij verbleef vanaf dat moment permanent bij hem. Hij las boeken aan hem op en profiteerde van zijn kennis. Ḥāfiẓ bewees een buitengewoon begaafde student te zijn die erg snel leerde. Hij was erg goed in poëzie en proza en (uiteindelijk) schreef hij vele boeken in de hoofdcategorieën van de Islamitische kennis. 1.4 Zijn leraren Shaykh Ḥāfiẓ al-ḥakamī heeft niet veel verschillende leraren gehad. Zijn belangrijkste leraren waren: Shaykh Mohammed b. Aḥmad al-ḥakamī (zijn broer), Shaykh ʿAbdullāh b. Mohammed al-qarʿāwī (zijn belangrijkste leraar), Shaykh Mohammed ʿAbd ar-razzāq Ḥamzah en Shaykh ʿAbd ar-raḥmān b. Yaḥyā al-muʿallimī al-yamānī (moge Allah hen allen barmhartig zijn). Bij de twee laatstgenoemde leraren zat de Shaykh tijdens zijn vele verblijven in Mekka. In 1367 verbleef de Shaykh vier maanden in Mekka, waar hij in de ochtend en in de middag les volgde bij Shaykh Mohammed ʿAbd ar-razzāq Ḥamzah in de zes moederboeken van al-ḥadīth. Een andere keer volgde hij les bij hem in al-balāgha (retoriek). 6 Bij Shaykh ʿAbd ar-raḥmān b. Yaḥyā al-muʿallimī al-yamānī volgde de Shaykh lessen in de wetenschap van al-ḥadīth. Er bestond een innige vriendschap tussen de twee. Een bewijs voor hun innige vriendschap is dat Shaykh al-muʿallimī hem zijn persoonlijke aantekeningen gaf, die hij niet zomaar aan iemand zou geven Zijn werken Shaykh Ḥāfiẓ al-ḥakamī heeft vele boekwerken geschreven. Het merendeel van zijn boekwerken is geschreven in de vorm van poëzie. Veel van zijn boeken zijn origineel gepubliceerd met de hulp van de toenmalige koning Saʿūd b. ʿAbd al-ʿazīz. Hier volgt een lijst van zijn gepubliceerde en ongepubliceerde schrijfwerken: 6 Overgeleverd door Shaykh Ḥasan b. Zayd Najmī. Zie: Aḥmad b. ʿAlī ʿAlūsh Madkhalī, Shaykh Ḥāfiẓ al- Ḥakamī (Riyad 1995) Ibidem, 68. 6

7 Over de geloofsovertuiging: Sullam al-wuṣūl ilā ʿilm al-uṣūl fī tawḥīd Allah wa ittibāʿ ar-rasūl (deze vertaling) Maʿārij al-qabūl bisharḥ sullam al-wuṣūl ilā ʿilm al-uṣūl fit-tawḥīd Aʿlām as-sunna al-manshūra li-iʿtiqād aṭ-ṭāʾifa an-nājiya al-manṣūra Al-jawhara al-farīda fī taḥqīq al-ʿaqīda Miftāḥ dār as-salām bitaḥqīq shahādatay al-islām Over de wetenschap van al-ḥadīth: Dalīl arbāb al-falāḥ li-taḥqīq fann al-iṣṭilāḥ Al-luʾluʾ al-maknūn fī aḥwāl al-asānīd wal-mutūn Over de jurisprudentie en haar fundamenten: As-subul as-sawiyya li-fiqh as-sunan al-marwiyya Wasīlatul-ḥuṣūl ilā muhimmāt al-uṣūl Matn lāmiya al-mansūkh An-nūr al-fāʾiḍ min shams al-waḥyi fī ʿilm al-farāʾiḍ Sharḥ al-waraqāt fī uṣūl al-fiqh Over geschiedenis en goede manieren: Nayl as-sūl min tārīkh al-umam wa sīra ar-rasūl Naṣīḥatul-ikhwān ʿan taʿāṭī al-qāt wat-tabgh wad-dukhān Al-manẓūma al-mīmiyya fil-waṣāyā wal-ādāb al-ʿilmiyya Amālī fis-sīra Hamziyyatul-iṣlāḥ Al-qaṣīda al-hāʾiyya fiz-zuhd Enkele van zijn andere prestaties Toen Shaykh ʿAbdullāh al-qarʿāwī de uitmuntendheid en de wetenschappelijke begaafdheid van zijn student Ḥāfiẓ realiseerde, stelde hij hem aan als leraar voor de andere studenten. Hij gaf profijtvolle lessen aan hen en zij profiteerden enorm van zijn lessen. In 1363 A.H. (1945) stelde Shaykh al-qarʿāwī zijn student Ḥāfiẓ aan als directeur van de Salafiyya school te Sāmiṭa, de eerste en grootste van alle scholen die Shaykh al- Qarʿāwī had opgezet voor de studenten van kennis in de zuidelijke regio van het Koninkrijk. Ḥāfiẓ werd ook toezichthouder voor alle scholen in de naburige dorpen en gemeenten. Shaykh al-qarʿāwī ging door met het uitbreiden van de scholen in Tihāma en ʿAsīr en uiteindelijk zette hij op zijn minst één school op in elk dorp in het zuiden, waar Islamitische studies werden onderwezen. Hij benoemde zijn studenten tot leraren en beheerders voor deze scholen. Echter, toen Shaykh al-qarʿāwī letterlijk honderden scholen had opgezet in de zuidelijke regio nam hij zijn eerste student, Ḥāfiẓ al-ḥakamī tot zijn assistent terwijl hij reisde en toezag op de scholen. Shaykh Ḥāfiẓ reisde naar vele plaatsen zodat hij zijn verantwoordelijkheden kon uitvoeren met Shaykh al-qarʿāwī, waaronder as-salāma al-ʿulyā en de stad Bīsh (Umm 7

8 al-khashab) in noordelijk Jāzān. Hij keerde terug naar Sāmiṭa, alweer als directeur van de scholen in de regio zodat hij zijn Shaykh kon helpen om de vele scholen te beheren die hij had opgericht zodat de belangrijke verbeteringen die gebracht waren door deze daʿwa zouden worden voortgezet. De meeste tijd van Shaykh Ḥāfiẓ al-ḥakamī werd besteed aan het stimuleren van de jeugd in zijn streek en hen profijt te bieden met zijn kennis zo veel als hij kon. Sommige van zijn studenten zijn nu edele geleerden en hebben posities als rechters, leraren en predikers in de gehele zuidelijke regio van het Koninkrijk en verder. In 1373 A.H. (1955) werd een middelbare school geopend in Jāzān, de hoofdstad van de zuidelijke regio. Shaykh Ḥāfiẓ al-ḥakamī werd gekozen om de eerste directeur te worden in hetzelfde jaar. Daarna, in 1374 A.H. (1956) werd een wetenschappelijk instituut geopend in Sāmiṭa door het toenmalige algemene directoraat van colleges en instituten. Shaykh Ḥāfiẓ al-ḥakamī werd aangesteld om de directeur ervan te worden. De Shaykh verrichtte zijn administratieve taken zeer goed samen met het onderwijzen van sommige klassen waar hij bekend stond om de studenten kennis te geven bovenop en buitenom het beperkte studiepakket van het instituut ofwel door hemzelf of door middel van sommige anderen in het instituut. 1.6 Zijn studenten Shaykh Ḥāfiẓ al-ḥakamī heeft vele studenten gehad, waaronder Shaykh Aḥmad b. Yaḥyā an-najmī, Shaykh Zayd b. Mohammed b. Hādī al-madkhalī en Shaykh ʿAlī b. Qāsim al- Fīfī. Verder behoren tot zijn studenten: Shaykh Aḥmad b. Mohammed Jābir Madkhalī Shaykh Ḥasan b. Zayd Najmī Shaykh Ḥasan b. Yaḥyā Ḥamlī Shaykh Ḥuṣayn b. ʿAbdillāh Ḥakamī Shaykh Nāṣir Khalūfa Ṭayāsh Mubārakī Shaykh Mohammed b. Ṣaghīr al-muḥsin Shaykh Ibrāhīm b. Ḥasan ash-shaʿbī Shaykh ʿAlī b. ʿAbdillāh al-ahdal Shaykh ʿAlī b. ʿAlī Ṣadīq ʿArīshī Shaykh ʿAlī b. Mohammed Abu Zayd al-ḥāzimī 1.7 Zijn overlijden Shaykh Ḥāfiẓ al-ḥakamī bleef als directeur van het wetenschappelijke instituut in Sāmiṭa totdat hij de Ḥajj verrichtte in het jaar 1377 A.H. (1958). Na het voltooien van de rituelen van de Ḥajj, overleed Shaykh Ḥāfiẓ in de stad Mekka nadat hij plotseling ziek was geworden op de achttiende van Dhul-Ḥijja 1377 A.H. (1958), terwijl hij nog een jongeman was van slechts vijfendertig jaar en ongeveer drie maanden. Hij werd begraven in Mekka. Moge Allah barmhartig met hem zijn. 8

9 2. Over het gedicht 2.1 Reden van schrijven Dit gedicht wordt beschouwd als het wetenschappelijk debuut van de Shaykh. Hij schreef het gedicht op instructie van zijn Shaykh ʿAbdullāh al-qarʿāwī. In het jaar 1362 A.H. gaf al-qarʿāwī de opdracht aan Shaykh Ḥāfiẓ al-ḥakamī om een gedicht te schrijven over wat hij gelezen had van de schrijfwerken van Shaykh Mohammed b. ʿAbdul-Wahhāb, Shaykh al-islām Ibn Taymiyya en zijn leerling Ibn al-qayyim. Dit gedicht moest kort zijn en gemakkelijk om te onthouden. Zoals de Shaykh aan het begin van het gedicht aangeeft heeft hij gehoor gegeven aan het verzoek van zijn Shaykh en in de uitleg van het gedicht heeft hij deze reden nog eens bevestigd Titel van het gedicht Shaykh Zayd al-madkhalī heeft overgeleverd dat Shaykh ʿAbdullāh b. Sulaymān b. Ḥumayd de Salafiyya school te Sāmiṭa bezocht in het jaar 1362 A.H. en een ontmoeting had met de jonge Ḥāfiẓ. Toen Shaykh ʿAbdullāh b. Ḥumayd kennis nam van het (toen onvoltooide) gedicht dat Ḥāfiẓ had geschreven, was hij er erg over te spreken. Hij zei: Als je het voltooid hebt, noem het dan: De stralende lichten omtrent de geloofsovertuiging van de studenten van de kennis te Sāmiṭa. Waarop Shaykh Ḥāfiẓ antwoordde: Dat behoort tot eigendunk. Als ik het af heb dan geef ik het een naam. Toen hij het voltooid had noemde hij het: Sullam al-wuṣūl ilā ʿilm al-uṣūl. 9 Er zijn meerdere titels voor het gedicht overgeleverd. De auteur zelf heeft twee titels genoemd. In de epiloog van het gedicht zegt hij: Ik noemde het Sullam al-wuṣūl ilā samā mabāḥith al-uṣūl. 10 In de uitleg van het gedicht zegt hij: Ik noemde het Sullam al-wuṣūl ilā mabāḥith ʿilm al-uṣūl. 11 Zowel Shaykh Aḥmad Madkhalī als Shaykh Aḥmad b. Ḥāfiẓ al- Ḥakamī gaven het de titel: Sullam al-wuṣūl ilā ʿilm al-uṣūl fi tawḥīd Allah wa ittibāʿ ar- Rasūl. Onder deze titel is het gedicht het meest bekend en daarom is er voor gekozen om deze titel aan te houden in de vertaling. 2.3 Onderwerp van het gedicht Het gedicht heeft als onderwerp de fundamenten van de religie zoals de auteur heeft aangegeven in zijn uitleg van het gedicht. In de volgende paragraaf wordt nader ingegaan op deze fundamenten wanneer er gekeken wordt naar de inhoud van het gedicht. 8 Aḥmad b. ʿAlī ʿAlūsh Madkhalī, Shaykh Ḥāfiẓ al-ḥakamī (Riyad 1995) Zayd b. Mohammed b. Hādī al-madkhalī, Shaykh Ḥāfiẓ al-ḥakamī. Ḥayātuhu wa juhūduhu al-ʿilmiyya wal-ʿamaliyya (Cairo 2004) Zie p. 48 van dit boek. 11 Ḥāfiẓ b. Aḥmad al-ḥakamī, Maʿārij al-qabūl bisharḥ sullam al-wuṣūl ilā ʿilm al-uṣūl fit-tawḥīd I (Dammam 2006) 55. 9

10 2.4 Inhoud Het gedicht zoals deze origineel is opgesteld telt zestien bladzijdes en heeft 270 versregels. Het bestaat uit een proloog, twaalf hoofdstukken en een epiloog. Het eerste hoofdstuk gaat over de Tawḥīd van kennis en bevestiging. Deze is onderverdeeld in de Tawḥīd van de Heerschappij en de Tawḥīd van de Namen en de Eigenschappen. In het tweede hoofdstuk wordt de Tawḥīd van verzoek en doel uitgelegd en worden de voorwaarden van Lā ilāha illā Allāh opgesomd. Hoofdstuk drie behandelt de definitie van aanbidding en benoemt een aantal vormen daarvan. Het vierde hoofdstuk gaat over ash-shirk, wat het tegengestelde is van at-tawḥīd. Er wordt een verduidelijking gegeven van de twee categorieën van ash-shirk: grote en kleine Shirk. In de hoofdstukken vijf, zes en zeven worden allerlei soorten van ash-shirk opgenoemd die worden verricht door de onwetende gewone mensen, bijvoorbeeld bepaalde handelingen die worden verricht bij de graven. In het achtste hoofdstuk wordt gesproken over de realiteit van tovenarij en de straf voor een tovenaar. Hoofdstuk negen geeft een verduidelijking van de ḥadīth van Jibrīl omtrent al-islām, al-īmān en al-iḥsān. In hoofdstuk tien wordt nog afzonderlijk ingegaan op al-īmān, dat het stijgt en daalt, dat de religieuze zondaar gelovig blijft en dat de ongehoorzame niet voor eeuwig in het Hellevuur zal blijven wanneer hij gestorven is op at-tawḥīd. De levensloop en de boodschap van de Profeet Mohammed is het onderwerp van hoofdstuk elf. Over de Metgezellen wordt gesproken in hoofdstuk twaalf dat tevens het laatste hoofdstuk is voordat afgesloten wordt met de epiloog. De methode van het schrijven van het gedicht is gericht op het vergemakkelijken van het memoriseren voor de beginnende studenten. De auteur bevestigt in het gedicht de geloofsovertuiging van Ahlus-Sunna wal-jamāʿa zonder bewijsvoering te geven. Eveneens ontbreekt in het gedicht een weerlegging op de innoverende sekten. Zowel de bewijsvoering als de weerlegging wordt gegeven in zijn uitleg van het gedicht, genaamd Maʿārij al-qabūl bisharḥ sullam al-wuṣūl. Het gedicht werd voor de eerste keer gedrukt tijdens het leven van de auteur onder zijn supervisie bij de drukkerijen van de Saoedische Landen te Mekka in het jaar 1363 A.H. op kosten van koning Saud in een verzameling van zijn schrijfwerken. Deze verzameling werd opnieuw gedrukt in 1392 A.H. bij de drukkerij van Mohammed ʿAlī Ṣubayḥ en zonen aan al-azhar in Egypte. De verzameling werd voor de derde keer gedrukt in het jaar 1393 A.H. bij de drukkerijen van al-jazīra te Riyad. Het gedicht werd apart gedrukt in de inleiding van Maʿārij al-qabūl bij Drukkerij as-salafiyya en haar boekenwinkel in Egypte onder supervisie van de zoon van de auteur, Aḥmad b. Ḥāfiẓ al- Ḥakamī, in het jaar Manuscripten Op de volgende twee bladzijden zijn twee afbeeldingen te zien van het originele manuscript van het gedicht, met de hand geschreven door de auteur, Shaykh Ḥāfiẓ al- Ḥakamī. De eerste afbeelding is de eerste bladzijde van het manuscript, de tweede afbeelding is de laatste bladzijde van het manuscript. Het is een duidelijk handschrift geschreven in de kalligrafische stijl van an-naskh. 10

11 11

12 12

13 b In de naam van Allah, de Barmhartigste, de Genadevolste 3. De tekst van het gedicht 13 أ بد أ ب اسم االله م ست عين ا ر اض ب ه م د ب را م ع ينا Ik begin in de naam van Allah, hulpzoekend, Tevreden met Hem als Organisator en als Helper. و الح مد الله ك م ا ه دانا إ لى س بيل الح ق و ا جت بانا En alle lof is aan Allah zoals Hij ons geleid heeft, Naar de Weg van de Waarheid en ons gekozen heeft. أ حم د ه س بحان ه و أ شك ر ه و م ن م س او ي ع م ل ي أ ست غف ر ه Ik prijs Hem, Verheven is Hij, en ik dank Hem, En ik vraag Hem vergeving voor mijn slechte daden. و أ ست عين ه ع ل ى ن يل ال رض ى و أ ست م د ل طف ه ف يم ا ق ض ى Ik vraag Hem om hulp om de tevredenheid te verkrijgen, En ik verzoek Zijn mildheid in hetgeen wat Hij heeft bepaald. و ب عد : إ ني ب الي قين أ شه د ش هاد ة الا خلاص أ ن لا ي عب د Wat volgt: Ik getuig met zekerheid, De getuigenis van zuiverheid, dat er niet aanbeden wordt. ب الح ق م ا ل وه س و ى ال رحم ان م ن ج ل ع ن ع يب و ع ن ن قص ا ن Met recht, een aanbedene, behalve de Barmhartige, Degene Die verheven is boven gebreken en tekortkomingen. و أ ن خ ير خ لق ه مح مد ا م ن ج اء ن ا ب الب ي نات و اله د ى En dat Zijn beste schepping Mohammed, Degene die naar ons gekomen is met bewijzen en de Leiding. ر س ول ه إ لى جم يع الخ لق ب الن و ر واله د ى و د ين الح ق Zijn Boodschapper voor de gehele schepping is, Met het Licht, de Leiding en de Religie van de Waarheid. ص ل ى ع ل يه ر ب ن ا و مج د ا و الا ل و ال صحب د و اما س ر م د ا Onze Heer prijst en verheerlijkt hem, En zijn familie en zijn metgezellen altijd en eeuwig.

14 و ب عد ه ذ ا الن ظم في الا صول ل م ن أ راد م نه ج ال رس و ل Wat volgt: Dit gedicht over de fundamenten, Is voor degene die de weg van de Boodschapper wenst. س ا ل ني إ ي اه م ن لا ب د لي م ن ا مت ثال س و ل ه ال م مت ث ل Hij vroeg mij erom, degene waaraan ik mij moet, Conformeren aan zijn verzoek. 12 ف ق لت م ع ع جز ي و م ع إ ش فاق ي م عت م دا ع ل ى الق دير الب اق ي Dus ik zei, ondanks mijn tekortkoming en medelijden, Vertrouwend op de Almachtige, de Blijvende. 12 Hij bedoelt hier zijn leraar Shaykh ʿAbdullāh al-qarʿāwī (moge Allah barmhartig met hem zijn). 14

15 Inleiding Stelt de dienaar op de hoogte van: de reden waarvoor hij geschapen is, het eerste wat Allah, de Verhevene, voor hem verplicht heeft gesteld, datgene waarmee Allah het Verbond met hem heeft genomen op de rug van zijn stamvader Adam en datgene waar hij terecht zal komen اعل م ب ا ن االله ج ل و ع لا لم ي تر ك الخ لق س د ى و هم لا Weet dat Allah, Verheven is Hij, De schepping niet tevergeefs en verwaarloosd gelaten heeft. ب ل خ ل ق الخ ل ق ل ي ع ب د وه و ب الا له ي ة ي فر د وه Integendeel, Hij heeft de schepping geschapen om Hem te aanbidden, En Hem uit te zonderen in aanbidding. أ خر ج ف يم ا ق د م ض ى م ن ظ هر آد م ذ ري ت ه ك ال ذ ر Hij heeft gehaald, in de tijd die reeds voorbij is gegaan, uit de rug van, Adam, zijn nageslacht, als stof. 13 و أ خ ذ الع هد ع ل يه م أ ن ه لا ر ب م عبو د بح ق غ ير ه En Hij nam het Verbond met hen dat er, Geen Heer met recht aanbeden wordt behalve Hij. و ب عد ه ذا ر سل ه ق د أرس لا له م و ب الح ق الك تاب أ نز لا En na dit heeft hij reeds zijn Boodschappers gestuurd, Naar hen, en met (de Religie van) de Waarheid heeft Hij het Boek neder gezonden. ل ك ي ب ذ ا الع هد ي ذ كر وه م و ي نذ ر وه م و ي ب شر وه م Zodat zij hen aan dit verbond herinneren, Hen waarschuwen en blijde tijdingen verkondigen. ك ي لا ي ك ون ح جة للن اس ب ل الله أ عل ى ح جة ع ز و ج ل Zodat de mensen geen argument hebben, maar, Aan Allah behoort het grootste bewijs, Verheven is Hij. ف م ن ي ص دق ه م ب لا ش قاق ف ق د و فى ب ذ ل ك ال م يثا ق Degene die hen (i.e. de Boodschappers) gelooft zonder twist, Heeft reeds dat verbond nagekomen. و ذاك ناج م ن ع ذاب الن ار و ذل ك الو ار ث ع قبى ال دا ر Die (persoon) is gered van de bestraffing van het Vuur En die (persoon) erft de eindbestemming (het Paradijs). 13 Als stof: In de zin dat stof zich verspreidt over de aarde. 15

16 و م ن م و ب الك تاب ك ذب ا و لاز م الا عراض ع نه و الا ب ا En degene die hen en het Boek loochent, En zich ervan blijft afwenden. ف ذ اك ناق ض ك لا الع هد ين م ست وج ب ل لخ زي في ال دار ي ن Die (persoon) heeft beide verbonden verbroken, Wat schande verdient in de twee werelden (dit leven en het hiernamaals). 16

17 Hoofdstuk [1] Het opdelen van Tawḥīd in twee categorieën en een verduidelijking van de eerste categorie, de Tawḥīd van kennis en bevestiging أ ول و اج ب ع لى ال ع ب يد م ع ر ف ة ال رحم ن ب الت و ح ي د De eerste verplichting voor de dienaar is, Het kennen van de Barmhartige met Tawḥīd. 14 إذ ه و م ن ك ل الا و ام ر أع ظ م و ه و ن و ع ان أي ا م ن ي ف ه م Want het is de grootste van alle bevelen, En het is van twee soorten O degene die begrijpt. إث ب ات ذ ات ال ر ب ج ل وع لا أسم اي ه الح س نى ص ف ات ه الع ل ى Het bevestigen van de eigenheid van de Heer, Verheven is Hij, Zijn Schone Namen en Verheven Eigenschappen. و أن ه ال ر ب الج ل يل الا ك ب ر الخ ال ق ال ب ار ىء و ال م ص و ر En dat Hij de Heer is, de Verhevene, de Grootste, De Schepper, de Uitvinder (van alle dingen), de Vormgever. ب اري ال ب ر اي ا م ن ش ىء الخ لاي ق م ب د ع ه م ب لا م ثال س اب ق De Schepper van de schepselen, de Oprichter van de creaties, Hun Bedenker, zonder een voorafgaand voorbeeld. الا ول ال م بد ي ب لا اب ت د اء والا خ ر ال ب اق ي ب لا ان ت ه ا ء الع ل ي ال صم د ال ب ر ال م ه ي م ن De Eerste, de Schepper, zonder begin, De Laatste, de Blijvende, zonder einde. الا ز لي الا ح د الف ر د ال ق د ير De Enige, de Almachtige, de Eeuwige, De Zelfgenoegzame Meester, de Eerlijke, de Waakzame, de Verhevene. ع ل و ق هر و ع ل و ال شان ج ل ع ن الا ض د اد و الا ع و ا ن Verhevenheid van overheersing en verhevenheid van aanzien. Verheven is Hij van tegenpolen en helpers. ك ذ ا ل ه ال ع ل و والف و ق ي ه ع ل ى ع ب اد ه ب لا ك ي ف ي ه Zo ook behoort aan Hem de Verhevenheid, (Hij is) Boven Zijn dienaren, zonder te vragen hoe. 14 At-Tawḥīd: Taalkundig: Afgeleid van het één maken (waḥḥada) van iets als iets één wordt gemaakt. Het is dus het verbaalnomen van één maken (waḥḥada, yuwaḥḥidu), dat wil zeggen het één maken van iets. Wettelijk: Het uitzonderen van Allah, verheven is Hij, in datgene dat uitsluitend voor Hem is wat betreft de Heerschappij, de Aanbidding en de Namen en Eigenschappen. Zie: Mohammed b. Ṣāliḥ al-ʿuthaymīn, Al-Qawl al-mufīd ʿalā kitāb at-tawḥīd I (Riyad 1994) 5. 17

18 18 و م ع ذ ا م ط ل ع إل ي ه م بعل م ه م ه ي من ع ل ي ه م Toch is Hij op de hoogte van hen, Met Zijn kennis, Waakzaam over hen. و ذ كر ه ل لق ر ب و ال م ع ي ة لم ي ن ف ل ل ع ل و و ال ف و ق ي ه En het vermelden van Hem met Nabijheid en Gezelschap, Is niet in strijd met de Verhevenheid. ف ا ن ه ال عل ي في د ن وه و ه و ال ق ري ب ج ل في ع ل و ه Want Hij is de Verhevene wat betreft Zijn Nadering, En hij is de Nabije, Verheven wat betreft Zijn Verhevenheid. ح ي و ق ي وم ف لا ي ن ام و ج ل أ ن ي ش ب هه الا ن ا م Eeuwig levend en Zelfstandig, Hij slaapt nooit, Hij is verheven (boven) dat de schepping op Hem lijkt. لا ت ب ل غ الا و ه ام ك ن ه ذ اته و لا ي ك ي ف الح ج ا ص ف ات ه De fantasieën bereiken niet de essentie van Zijn eigenheid. En het verstand vraagt niet hoe Zijn Eigenschappen zijn. باق ف لا ي ف نى و لا ي ب ي د و لا ي ك و ن غ ي ر م ا ي ر ي د (Hij is) Blijvend, Hij verdwijnt niet, noch vergaat Hij, En er gebeurt niets anders dan wat Hij wil. م نف ر د ب الخ ل ق و الا ر اد ه و ح اك م ج ل بم ا أر اد ه De Enige qua Schepping en Wil, En oordelend, Hij is Verheven met wat Hij wil. ف م ن ي ش ا و ف ق ه ب ف ض ل ه و من ي ش ا أض ل ه ب ع د ل ه Wie Hij wil, leidt Hij met Zijn Gunst, En wie Hij wil, laat Hij afdwalen, met Zijn Rechtvaardigheid. ف م ن ه م ال شق ي وال سع يد و ذ ا م ق ر ب و ذ ا ط ري د Onder hen bevindt zich de ongelukkige en de gelukkige, De één is een naaste en de ander is een verdrevene. لح ك م ة ب ال غ ة ق ض اه ا ي س ت و جب الح م د ع ل ى اقت ض اه ا Vanwege een volledige wijsheid die Hij bepaald heeft. Die lof verdient voor het vereiste ervan. وه و ال ذ ي ي ر ى د ب يب الذ ر في الظ ل م ات ف و ق ص م ال صخ ر Hij is Degene Die het kruipen van het stof ziet, In de duisternissen boven de (gladde) massieve rots.

19 19 و س ام ع ل ل ج ه ر و الا خفا ت ب س م ع ه ال و اس ع ل لا ص و ا ت Degene Die het openlijke en het verborgene hoort, Met Zijn omvangrijk Gehoor van de stemmen. و ع ل م ه بم ا ب د ا و م ا خ ف ي أح اط ع ل ما بالج ل ي و الخ ف ي En Zijn Kennis over het openlijke en het verborgene, Omvat de kennis met het openlijke en het verborgene. و ه و ال غ ني ب ذ ات ه س ب ح ان ه ج ل ث ن اؤ ه ت ع الى ش ا ن ه Hij is de Rijke met Zijn Eigenheid, Verheven is Hij, Zijn lof is groot, Zijn aanzien hoog. وك ل ش ي ء ر ز ق ه ع لي ه و ك ل ن ا م ف ت ق ر إ ل ي ه Alle voorzieningen zijn van Hem, Wij allen hebben Hem nodig. ك ل م م وس ى ع ب د ه ت ك لي م ا و لم ي ز ل بخ ل ق ه ع ل يم ا Hij sprak Mūsā, Zijn dienaar, daadwerkelijk, En Hij is Alwetend over Zijn schepping. ك لا م ه ج ل ع ن الا ح ص اء و الح ص ر و الن ف اد و ال ف ن ا ء Zijn Woord is verheven boven telbaarheid, Beperking, uitputting en verdwijning. ل و ص ار أ قلا ما جم يع ال شج ر و الب ح ر ت لق ى ف ي ه س ب ع أبح ر Als alle bomen pennen zouden zijn, En zeven zeeën samenkomen in één zee, و الخ ل ق ت كت به ب ك ل آن ف ن ت و ل ي س الق و ل م نه ف ا ن En zij de schepping schrijft op elke tijd, Dan verging zij, terwijl de Uitspraak van Hem niet vergaat. و ال ق و ل في ك ت اب ه المف ص ل ب ا ن ه ك لام ه ال م ن ز ل En de Uitspraak in Zijn gedetailleerde Boek, Dat het Zijn geopenbaarde Woord is. ع ل ى الر س ول المص ط ف ى خ ير الو ر ى ل ي س بم خ ل وق ولا بم ف ت ر ى Aan de uitverkoren Boodschapper, de beste der mensen, Het is niet geschapen, noch gelogen. يح ف ظ ب الق ل ب و ب الل س ان ي ت ل ى ك م ا ي س م ع بالا ذ ا ن Het wordt gememoriseerd met het hart en met de tong, Wordt het gereciteerd zoals het wordt gehoord met de oren.

20 20 ك ذ ا ب الا ب ص ار إ ل ي ه ي ن ظ ر و ب الا ي اد ي خ ط ه ي س ط ر Zo ook wordt er naar gekeken met de ogen, En met de handen wordt zijn lijn getrokken. و ك ل ذ ي مخ ل وق ة ح ق يق ه د ون ك لام ب ار ي ء الخ ل يق ة En al deze zaken zijn werkelijk geschapen, Behalve het Woord van de Schepper van de schepping. ج ل ت ص ف ات ر ب ن ا ال رحم ن ع ن و ص ف ه ا ب الخ ل ق و الح د ث ا ن De Eigenschappen van onze Heer, de Barmhartige, zijn verheven, Boven het te beschrijven met schepping en gebeuren. ف الصو ت والا لح ان ص وت ال ق ار ي لكن م ا ال م تل و ق و ل ال ب ار ي Want de stem en de zang is de stem van de reciteuren. Maar het gereciteerde is het Woord van de Schepper. م ا ق ا له لا ي قب ل الت ب د يلا ك لا و لا أص د ق م نه ق يلا Wat Hij zegt accepteert geen vervanging, Welnee, en er is niemand meer betrouwbaar dan Hij qua spraak. و ق د ر و ى الث ق ات ع ن خ ير الملا ب ا ن ه ع ز و ج ل و ع لا De betrouwbaren hebben overgeleverd van de beste der mensheid, Dat Hij, Hoog en Verheven is Hij. ف ي ق ب ل في ث ل ث الل ي ل الا خ ير ي ن ز ل ي ق ول ه ل م ن ت اي ب In het derde deel van de nacht neerdaalt, Hij zegt (dan): Is er een berouwvolle zodat het wordt geaccepteerd. ه ل م ن م س يء طال ب لل م غ ف ر ه يج د ك ر يما ق اب لا ل ل م ع ذ ر ه Is er een zondaar die om vergeving vraagt? Hij treft een Genereuze die excuses accepteert. يم ن ب الخ ي ر ات و ال ف ض اي ل و ي س ت ر الع ي ب وي ع ط ي ال ساي ل Hij schenkt goede dingen en gunsten, Hij bedekt de tekortkoming en geeft de vrager. و أن ه يج يء ي و م الف ص ل ك م ا ي ش اء ل ل ق ضاء ال ع د ل En dat Hij komt op de Dag des Oordeels, Zoals Hij wil, voor het rechtvaardige oordeel. وأن ه ي ر ى ب لا إن ك ار في ج ن ة الف ر د و س ب الا بص ا ر En dat Hij gezien wordt, zonder verwerping, In het Paradijs van al-firdaws, met het gezichtsvermogen.

21 ك ل ي ر اه ر ؤي ة الع ي ا ن ك م ا أت ى في مح ك م الق رآ ن Eenieder (die gelovig is) ziet Hem met de ogen, Zoals gekomen is in de duidelijke Verzen van de Koran. و في ح ديث س ي د الا ن ام م ن غ ير م ا ش ك و لا إ ب ه ا م En in de ḥadīth van de Meester van de Mensheid, Zonder enige twijfel en zonder vaagheid. ر ؤ ي ة ح ق ل ي س يم ت ر ون ه ا ك ال شم س ص ح وا لا س ح اب د ون ه ا Een werkelijk zicht, zij twijfelen er niet over, Zoals de zon in de onbewolkte heldere hemel. و خ ص بال رؤي ة أو ل ياؤ ه ف ض يل ة و ح ج ب وا أ ع د اؤ ه Zijn helpers zijn gekenmerkt met het zien (van hun Heer op de Dag des Oordeels). Als gratie, en Zijn vijanden zijn afgeschermd (van het zien van Hem). و ك ل م ا ل ه م ن ال صف ا ت أث ب ت ه ا في مح ك م الا ي ات En alles wat Hij heeft van Eigenschappen, Heeft Hij bevestigd in de duidelijke verzen. أو ص ح فيم ا ق ال ه ال رس ول ف ح قه الت سل يم و الق ب و ل Of is authentiek overgeleverd van de Boodschapper, Het dient dus te worden geaccepteerd. نم ره ا ص ر يح ة ك م ا أت ت م ع اع ت ق اد ن ا ل م ا ل ه اق ت ض ت Wij laten ze expliciet zoals zij gekomen zijn, Met ons geloof in wat het vereist. م ن غ ير تح ر يف و لا ت ع ط يل وغ ير ت ك ي ي ف و لا تم ثي ل Zonder verdraaiing, noch ontkenning, Noch te vragen hoe, noch vergelijking. ب ل ق و ل ن ا ق و ل أي مة الهد ى ط وبى ل م ن د ي ه م ق د اه تد ى Integendeel, onze uitspraak is de uitspraak van de Imams der Leiding, Ṭūbā 15 is voor degene die met hun leiding geleid is. و س م ذ ا الن و ع م ن الت وح يد ت و ح يد إث ب ات ب لا ت ر د ي د Noem deze soort van Tawḥīd, De Tawḥīd van Bevestiging, zonder verwerping. 15 Ṭūbā: Naam voor het Paradijs of een boom in het Paradijs. Zie: Ibn al-athīr, An-Nihāya fī gharīb al-ḥadīth wal-athar (Beirut 2006)

22 ق د أف ص ح الو حي المبين ع ن ه ف ا لت م س اله د ى ال م ن ير من ه De duidelijke openbaring heeft er over gesproken, Verzoek dus de lichtgevende leiding ervan. لا ت ت ب ع أقو ال ك ل م ار د غ او م ض ل م ار ق م عان د Volg niet de uitspraken van elke opstandige, Afgedwaalde, misleidende, afvallige, hoogmoedige. ب ع د ر د ذ ا الت ب ي ا ن م ث ق ال ذ رة م ن الا يم ا ن Want er is na het verwerpen van deze verduidelijking geen enkel, Gewicht van een zandkorrel aan Geloof (in het hart van degene die het verwerpt). ف ل ي س 22

23 Hoofdstuk [2] Ter verduidelijking van de tweede soort, namelijk de tawḥīd van verzoek en doel en dat dat de betekenis is van Lā ilāha illā Allāh هذا و ث اني ن وع ي التو ح يد إف راد ر ب ال عر ش عن ن دي د Dit (voorgaande gezegd hebbende), de tweede soort van Tawḥīd, Is het uitzonderen van de Heer van de Troon van een gelijke. أن ت ع ب د االله إلها و اح د ا م ع تر فا بح قه لا ج اح د ا (Wat betekent) Dat je Allah als enige godheid aanbidt, Zijn recht erkennend, niet verwerpend. و هو ال ذي به الا له أر س لا ر س ل ه ي د ع ون إل ي ه أولا En dit is hetgeen waarvoor de Ilāh (degene die het recht heeft om aanbeden te worden) gezonden heeft, Zijn Boodschappers, die als eerste daar (i.e. Tawḥīd) naar uitnodigden. وأن ز ل ال ك ت اب والت ب ي ان ا م ن أج ل ه و ف ر ق ال ف ر ق ان ا En Hij openbaarde het Boek en de uitleg, Vanwege dit (i.e. Tawḥīd) en Hij verdeelde de Furqān (i.e. de Koran). وك ل ف االله ال رس ول ال م ج ت بى ق ت ال م ن ع ن ه ت و لى و أ بى Allah beval de uitgekozen Boodschapper met, Het bevechten van degene die zich er (i.e Tawḥīd) van afkeert en er tegen afzet (i.e. het weigert). ح تى ي ك ون ال دين خ ال صا ل ه س ر ا و ج ه ر ا د ق ه و ج ل ه Totdat de Religie zuiver voor Hem is, In het geheim, in het openbaar, in het klein en in het groot. و ه ك ذ ا أ مت ه ق د ك ل ف وا بذ ا و في ن ص ال ك ت اب و ص ف وا Eveneens werd zijn gemeenschap belast, Daarmee, en in de tekst van het Boek werden zij (daarmee) beschreven. و ق د ح و ت ه ل ف ظ ة ال شه اد ه ف ه ي س ب يل ال ف و ز و ال سع اد ه Het omvat de uitdrukking van de getuigenis, Want het is de weg van welslagen en geluk. م ن ق اله ا م ع ت ق دا م ع ن اها و ك ان ع ام لا بم ق ت ض اه ا Degene die het uitspreekt terwijl hij gelooft in de betekenis ervan, En handelt naar het vereiste ervan. 23

24 في الق و ل والف ع ل وم ات م و م نا ي ب ع ث ي و م الح شر ن اج آم ن ا Wat betreft uitspraak en handeling en sterft als gelovige, Wordt op de Dag des Oordeels gered en veilig opgewekt. ف ا ن م ع ن اه ا ال ذ ي ع ل ي ه د لت ي ق ينا و ه د ت إ ل ي ه Want de betekenis ervan die er op, Wijst, met zekerheid, en er naar leidt. ل ي س أن ب الح ق إ له ي ع ب د إلا الا له الو اح د المن ف ر د (Is) Dat er geen enkele godheid met recht aanbeden wordt, Behalve de Enige God, de Ene. ب الخ لق و ال رز ق و بالت د ب ير ج ل ع ن ال شري ك و الن ظ ير Met schepping, voorziening en met organiseren, Is Hij verheven van (het hebben van) een kompaan en een gelijke. و ب ش ر وط س ب ع ة ق د ق ي د ت و في ن ص وص الو ح ي ح قا و ر د ت Met zeven voorwaarden is het vastgesteld, In de teksten van de openbaring is het werkelijk vermeldt. ف ا ن ه لم ي نت ف ع ق اي ل ه ا ب الن ط ق إلا ح ي ث ي س ت ك م ل ه ا Want het baat degene die het uitspreekt niet, Met het uitspreken (ervan), behalve als het wordt voltooid met, ال ع لم و ال ي ق ين و الق ب ول و الان ق ي اد ف اد ر م ا أق و ل [1] Kennis, [2] zekerheid en [3] acceptatie, En [4] overgave, dus weet wat ik zeg, و ال صد ق و الا خ لا ص و ال م ح ب ه و ف ق ك االله ل م ا أح ب ه En [5] betrouwbaarheid, [6] zuiverheid en [7] liefde, Moge Allah jou leiden naar hetgeen waar Hij van houdt. 24

25 Hoofdstuk [3] De definitie van aanbidding, het vermelden van enkele soorten ervan en dat degene die iets ervan verricht voor een ander dan Allah shirk 16 heeft gepleegd ثم ال ع ب اد ة هي اس م ج ام ع ل ك ل م ا ي رض ى الا له ال سام ع Vervolgens aanbidding, het is een omvattend woord, Voor alles waarmee de Alhorende Ilāh tevreden is. و في الح د يث مخ ه ا الد ع اء خ و ف ت و كل ك ذ ا ال رج اء En in de ḥadīth: Het brein ervan is het smeekgebed, Bangheid, vertrouwen en hoop. و ر غ ب ة و ر ه ب ة خشوع و خ شي ة إن اب ة خض وع Wens, angst en devotie, Vrees, berouw en onderwerping. و الاس ت ع اذ ة والاس ت ع ان ه ك ذ ا اس ت غ اثة ب ه س ب ح ان ه Toevlucht zoeken en hulp zoeken, Zo ook het zoeken van hulp bij Hem, Verheven is Hij. و ال ذب ح و الن ذ ر و غ ي ر ذ ل ك ف اف ه م ه د ي ت أو ض ح ال م س ال ك Het slachten, de gelofte en dergelijke, Dus begrijp, dan wordt je geleid naar de meest duidelijke der wegen. و ص ر ف ب ع ض ه ا لغ ير االله ش ر ك و ذ اك أق ب ح ال م ن اه ي Het verrichten van iets ervan voor een ander dan Allah, Is shirk en dat is de meest erge der verboden. 16 Ash-Shirk: Het verrichten van iets van de aanbidding voor een ander dan Allah. Zie: Ṣāliḥ b. Fawzān al-fawzān, Al-Mulakhaṣ fī sharḥ kitāb at-tawḥīd (Riyad 2001)

26 Hoofdstuk [4] Ter verduidelijking van het tegenovergestelde van Tawḥīd: Namelijk shirk en dat het verdeeld wordt in twee categorieën: Kleine en grote, en een verduidelijking van beide categorieën و ال شر ك ن و ع ان : ف ش ر ك أ ك ب ر به خ لود الن ار إ ذ لا ي غ ف ر Shirk is van twee soorten: Grote Shirk, Waarmee je in het Vuur zal blijven, omdat het niet vergeven wordt. و ه و ا تخ اذ ال ع ب د غ ي ر االله ن د ا به م س ويا م ض اه ي Het houdt in dat de dienaar een ander dan Allah neemt, Als gelijke naast hem. ي ق ص د ه ع ن د ن ز ول ال ض ر لج ل ب خ ير أو ل د ف ع الش ر Hij wendt zich tot hem wanneer er iets ergs gebeurt, Om het goede te verkrijgen of het slechte te verhinderen. أو ع ن د أ ي غ ر ض لا ي قد ر ع ل ي ه إلا ال م ال ك ال م قت د ر Of bij een bepaalde wens, terwijl hij (deze andere) niet in staat is, Daartoe, behalve de Koning, de Bekwame, م ع ج ع ل ه ل ذ ل ك ال م د ع و أو المع ظ م أو المر ج و Terwijl hij deze aangeroepene, Of vereerde of gewenste. في ال غ ي ب س ل ط انا به ي ط ل ع ع ل ى ض م ير م ن إل ي ه ي ف ز ع Ten opzichte van het onzichtbare, maakt tot een bewijs, waarmee hij kennisneemt, Over het binnenste van degene die hij vreest. و الث ان ش رك أص غ ر و ه و ال ري ا ف سر ه ب ه خ ت ام الا ن ب ي ا En de tweede (soort) is Kleine Shirk, het is (onder andere) vertoon, De zegel der Profeten heeft het daarmee uitgelegd. و م نه إقس ام ب غ ير الب اري ك م ا أت ى في مح ك م الا خ ب ا ر En er onder valt het zweren bij een ander dan de Schepper, Zoals gekomen is in de duidelijke berichten. 26

27 Hoofdstuk [5] Ter verduidelijking van zaken die de gewone mensen verrichten: waaronder datgene wat shirk is en datgene wat er in de buurt komt en een verduidelijking van het oordeel omtrent exorcisme en amuletten و م ن ي ث ق بو د ع ة أو ن اب أو ح ل ق ة أو أع ين ال ذي ا ب En wie vertrouwt op een zeeschelp of een slagtand, Of een ring, of wolvenogen. أو خي ط أو ع ض و من الن س ور أو و ت ر أو تر ب ة الق ب و ر Of een draad, of een lichaamsdeel van de adelaren. Of een pees, of grond vanuit de graven. لا ي أم ر كاي ن ت ع ل ق ه و ك ل ه االله إلى ما ع ل ق ه Welke zaak men zich dan ook aan vasthoudt, Allah zal hem laten met datgene waar hij zich aan hecht. ثم ال رق ى من حم ة أو ع ين ف ا ن تك ن م ن خ ال ص الو ح ي ين Vervolgens het exorciseren tegen de steek (van een schorpioen of een slang) of het boze oog, Als het komt uit de twee zuivere openbaringen. ف ذ اك م ن ه د ي الن بي وش ر ع ت ه و ذ اك لا اخ ت لاف في س ن ي ت ه Dan is dat van de leiding van de Profeet en zijn wetgeving. Er is geen twijfel over dat dat van de Soenna is. أ ما ال رق ى ال م ج ه ول ة ال م عا ني ف ذ اك و س و اس م ن ال شي ط ا ن Maar wat betreft het exorciseren met onbekende woorden, Dat is een influistering afkomstig van de Satan. و ف يه ق د ج اء الح د يث أن ه ش ر ك ب لا مر ي ة ف اح ذ ر ن ه Daarover is een ḥadīth gekomen dat het, Shirk is, zonder twijfel, dus pas er voor op! إذ ك ل م ن ي قول ه لا ي د ر ي ل ع له ي ك ون مح ض الك ف ر Want eenieder die het uitspreekt weet niet, Wellicht is het zuiver ongeloof. م ق ت ب س أو ه و م ن سح ر ال ي ه ود ف ال ت ب س ع ل ى الع وام لب س وه Of het is overgenomen van de tovenarij van de joden, Zij hebben het onduidelijk gemaakt voor de gewone mensen, waardoor het onduidelijk wordt. 27

28 ف حذرا ثم ح ذ ار م ن ه لا ت ع ر ف الح ق و ت ن ا ى ع ن ه Dus pas op, nogmaals pas er voor op! Jij kent de realiteit niet, wees er voorzichtig mee. وفي الت م اي م ال م ع ل ق ات إن ت ك آيات م ب ي نا ت Wat betreft de gedragen amuletten, Als het duidelijke verzen zijn, ف الاخ ت لا ف و اق ع ب ين ال سل ف ف ب ع ض ه م أج از ها وال ب ع ض ك ف Dan is er (feitelijk) een meningsverschil tussen de salaf, Want sommigen stonden het toe terwijl anderen het verboden. وإن ت ك ن مم ا سو ى الو ح ي ين فا ن ه ا ش ر ك ب غ ير م ين En als het iets anders is dan de twee openbaringen, Dan is het shirk, zonder twijfel. ب ل إن ه ا ق سي م ة الا ز لا م في ال ب عد ع ن س يم ا أ ولي الا س لا م Sterker nog, het lijkt op de azlām, 17 Wat betreft afstand van de stijl van de mensen van Islam. 17 Al-Azlām: Pijlen om een keuze te maken. 28

29 Hoofdstuk [6] Onder Shirk valt de handeling van degene die zegeningen zoekt bij een boom, een steen, een plaats, een graf of iets dergelijks en deze plek als feestplek neemt en een verduidelijking dat het bezoeken (van het graf) opgedeeld wordt in soenna, 18 bidʿa 19 en shirk ه ذ ا وم ن أع م ال أه ل ال شر ك م ن غ ير م ا ت ر دد أو ش ك Dit (voorgaande gezegd hebbende) en onder de handelingen van de mensen van Shirk valt, Zonder enige aarzeling of twijfel. م ا ي ق ص د الج هال م ن ت ع ظ يم م ا لم ي ا ذ ن االله ب ا ن ي ع ظ م ا Wat de onwetenden voornemen om te vereren van datgene wat, Allah niet toegestaan heeft om te vereerd te worden. ك م ن ي ل ذ ب بقع ة أو ح ج ر أو ق بر م ي ت أو ب ب ع ض ال شج ر Zoals degene die verheugd is met een plaats of een steen, Of een graf van een dode of met sommige bomen. م ت خ ذا ل ذ ل ك المك ا ن ع يدا ك ف ع ل ع اب د ي الا و ث ا ن Die plek nemend, Als een plek van feest, zoals de aanbidders van de afgoden deden. ثم ال زيار ة ع ل ى أق س ام ث لاث ة ي ا أ مة الا س لا م Vervolgens, het bezoeken heeft soorten, Drie (soorten), o Gemeenschap van de Islam. فا ن ن و ى ال زاي ر فيم ا أضم ر ه في ن ف س ه ت ذ ك ر ة بالا خ ر ه Als de bezoeker ermee wenst, Een herinnering aan het hiernamaals. ثم ال دع ا ل ه ول لا م و ات ب الع ف و والصف ح ع ن ال زلا ت Vervolgens (wenst hij eveneens) een smeekgebed (te doen) voor hem (i.e. de overledene) en voor de doden, Om pardon en gratie voor de zonden. و لم ي ك ن ش د ال رح ال نح و ها و لم يق ل ه ج را ك ق و ل ال سف ه ا En er is geen sprake van verre reizen ernaar, En hij (de bezoeker) zegt niks wat verboden is, zoals de uitspraak van de dwazen. 18 As-Soenna: Taalkundig: Wijze of gewoonte. Termkundig: Wat is bevestigd over de Profeet Mohammed van uitspraken, handelingen en goedkeuringen. Zie: Ṣāliḥ b. Fawzān al-fawzān, Makānatus-Sunna fī al-islām (Riyad 2004) Al-Bidʿa: Taalkundig: Het beginnen van iets en het fabriceren van iets zonder een voorafgaand voorbeeld. Termkundig: Het uitvinden van een aanbidding in uitspraak of handeling of een geloofsovertuiging die Allah niet heeft vastgesteld. Zie: Aḥmad b. ʿAbd ar-razzāq ad-duwaysh ed., Fatāwā al-lajna ad-dāʾima lil-buḥūth al-ʿilmiyya wal-iftāʾ II (Riyad 2003)

30 ف ت ل ك س ن ة أت ت ص ر يح ه في ال سن ن المث ب ت ة ال صح يح ه Dat is een Soenna die duidelijk gekomen is, In de bevestigde authentieke Sunan. أو ق ص د ال دع اء و الت و س لا م إلى ال رحم ن ج ل و ع لا Of hij heeft de intentie om te smeken en te verzoeken, Door middel van hen, bij de Barmhartige, Hoog en Verheven is Hij. ف ب د ع ة مح د ث ة ض لا له ب عي د ة ع ن ه د ي ذ ي ال رس ال ه Dat is een geïnnoveerde dwalende Bidʿa, Ver weg van de leiding van de persoon van de Boodschap. وإن د عا ال م قب ور ن ف س ه ف ق د أش ر ك ب االله ال ع ظ ي م و ج ح د En als hij de begravene zelf smeekt, dan heeft hij reeds, Deelgenoten toegekend aan Allah, de Geweldige, en ongeloof gepleegd, ل ن ي ق ب ل االله ت ع الى م ن ه ص ر فا و لا ع د لا ف ي ع ف وا ع ن ه Allah zal niet van hem accepteren, Een vrijwillige daad, noch een verplichte daad, waardoor Hij hem zal excuseren. إذ ك ل ذ ن ب م وشك الغ ف ر ان إلا ا تخ ا ذ الن د للرحم ن Want iedere zonde kan worden vergeven, Behalve het nemen van een gelijke naast de Barmhartige. 30

31 Hoofdstuk [7] Ter verduidelijking van hetgeen waarin de gewone mensen tegenwoordig vervallen van wat zij doen bij de graven en wat zij plegen van duidelijke shirk en de grote overdrijving in de doden وم ن ع ل ى الق بر س راجا أوق د ا أو اب ت نى ع ل ى ال ضر يح م س ج دا En degene die bij het graf een lantaarn aansteekt, Of op een graftombe een moskee bouwt. فا ن ه مج دد ج ه ارا ل س ن ن ال ي ه و د والنص ار ى Die is een openlijke herlever, Van de gebruiken van de joden en de christenen. ك م ح ذر ال م خ ت ار ع ن ذ ا و ل ع ن ف اع ل ه ك م ا ر و ى أه ل ال سن ن Hoeveel heeft de Uitverkorene wel niet daarvoor gewaarschuwd en vervloekte hij, Degene die het doet, zoals de mensen van de Sunan hebben overgeleverd. بل ق د ن ه ى ع ن ار ت ف اع ال ق بر و أ ن ي ز اد ف يه ف و ق ال شبر Hij verbood zelfs het verhogen van het graf, En dat het niet hoger mocht zijn dan een handbreedte. و ك ل ق بر م شر ف ف ق د أم ر ب ا ن ي س وى ه ك ذ ا ص ح الخ ب ر En ieder vereerd (verhoogd) graf beval hij, Om met de grond gelijk te maken, zoals correct is overgeleverd. وح ذر الا مة ع ن إط ر اي ه ف غ ره م إب ل يس باس ت ج راي ه En hij heeft de gemeenschap gewaarschuwd tegen het overdreven prijzen van hem, Maar Iblīs heeft hen misleid met zijn geveinsde dapperheid. ف خ ال فوه ج ه ر ة وار ت ك ب وا ما قد ن ه ى ع ن ه ولم يج ت ن ب وا Waardoor zij hem (i.e. de Profeet) openlijk tegengingen en begingen zij, Datgene wat hij verboden had (van overdrijving in het prijzen van hem), en hebben zij (het) niet vermeden. ف ان ظ ر إلي ه م ق د غ ل و ا و ز اد وا و ر ف ع وا بن اء ه ا و ش اد وا Zie hen dan, zij hebben reeds overdreven en overstegen, Zij hebben de grafgebouwen verhoogd en opgebouwd, بال شيد والا ج ر و الا ح ج ار لا سي م ا في ه ذ ه الا ع ص ا ر Met cement, baksteen en natuursteen, Vooral in deze tijden. 31