Intelligentiemeting in nieuwe banen: CoVaT-CHC

Transcriptie

1 Marlies Tierens is lector binnen de Opleiding Toegepaste Psychologie van Thomas More. Ze is er ook als hoofd-onderzoeker verbonden aan het Psychodiagnostisch Centrum (PDC) en is coauteur van de CoVaT-CHC Basisversie. Josiane Van Huynegem is momenteel directeur van VCLB Voor- en Noorderkempen. Voordien werkte ze in het buitengewoon onderwijs en was ze verantwoordelijke voor het buitengewoon onderwijs binnen VCLB De Wissel- Antwerpen en PVOC Antwerpen. Zij is coauteur van de CoVaT-CHC Basisversie. Intelligentiemeting in nieuwe banen: CoVaT-CHC Marlies Tierens en Josiane Van Huynegem De CoVaT-CHC Basisversie is klaar! De Cognitieve Vaardigheden Test volgens het CHC-model (CoVaT-CHC) is een nieuwe cognitieve vaardigheidstest, gebaseerd op het model van Cattell-Horn- Carroll (CHC-model; Flanagan & McGrew, 1997). De basisversie van het instrument is geschikt om cognitieve vaardigheden te meten vanaf 9 jaar 6 maanden tot 13 jaar 11 maanden. Zowel individuele als groepsgewijze afname is mogelijk. De test is ook toepasbaar bij kinderen die de Nederlandse taal minder machtig zijn. De ontwikkeling van deze test wordt beschouwd als baanbrekend voor Vlaanderen aangezien er voor deze leeftijdscategorie nog geen Vlaamse intelligentietest volgens het CHC-model bestaat. De CoVaT-CHC is vanaf september 2015 beschikbaar. Dit artikel biedt achtergrond en een korte kennismaking met deze nieuwe test voor intelligentiemeting. Hoe de CoVaT-CHC tot stand kwam Er was eens De CoVaT-CHC kwam er op vraag van CLB-medewerkers werkzaam in het buitengewoon onderwijs. Nog meer dan leerlingen uit het gewoon onderwijs, zijn er bij leerlingen uit het buitengewoon onderwijs (handelingsgerichte) vragen. Hoe ziet het intelligentieprofiel van een leerling eruit? Welke vaardigheden of sterktes kunnen aangesproken worden, die 26 Intelligentiemeting in nieuwe banen: CoVaT-CHC

2 tekorten en beperkingen compenseren, om het maximale uit deze leerling te halen? Hoe kunnen we leerlingen uit het buitengewoon lager onderwijs, en hun ouders, helpen oriënteren in de keuze bij hun overstap naar het secundair onderwijs (BuSO, 1A, 1B)? Welke ondersteuningsbehoeften hebben ze? Tot op heden bleken er weinig actuele intelligentietests te zijn die een antwoord konden bieden op deze handelingsgerichte vragen. De door het CLB geformuleerde vraag werd gehoord door Annemie Bos en Walter Magez, die zich op dat moment aan het verdiepen waren in het CHCmodel van intelligentie. In de loop van schooljaar werd de samenwerking een feit: VCLB De Wissel-Antwerpen (Geert Stuer), VCLB Voor- en Noorderkempen (Leen Elst en Josiane Van Huynegem), CAP vzw (Walter Magez) en Psychodiagnostisch Centrum Thomas More Antwerpen (Annemie Bos) sloegen de handen in elkaar in een werkgroep met als coördinator Walter Magez. Deze werkgroep zocht een haalbaar en hedendaags concept voor een nieuwe intelligentietest die ook bruikbaar zou zijn binnen het buitengewoon onderwijs: - met testinstructies die begrijpbaar zijn voor deze doelgroep; - met cognitieve vaardigheden die zo zuiver mogelijk gemeten worden zodat beperkingen geen belemmerende rol spelen; - met normen op een relatief grote groep leerlingen van het buitengewoon onderwijs zodat men kan differentiëren naar lagere niveaus van cognitief functioneren. Walter Magez stelde op basis van het CHC-gedachtengoed een experimentele intelligentietest op, de Test voor Algemene Intelligentie (TAI-CHC). De TAI-CHC was een eerste ontwerp van een intelligentietest volgens het CHC-model die groepsgewijs toepasbaar was. Deze test was bestemd voor gebruik binnen de CLB s voor de schoolloopbaanbegeleiding bij de overgang van het lager naar het secundair onderwijs. doorgenomen. De test werd vervolgens uitgeprobeerd in een pilootgroep die bestond uit de eindklassen van het gewoon en buitengewoon basisonderwijs (type 8 en 1). In totaal namen de leden van de werkgroep, geholpen door twee bachelorstudenten Toegepaste Psychologie, de test af van 226 leerlingen afkomstig uit negen verschillende scholen: zes scholen gewoon lager onderwijs (14 klassen, 163 leerlingen), een school type 1 en twee scholen type 8 (9 klassen, 12 leerlingen type 1, 51 leerlingen type 8). Deze scholen werden gerekruteerd door de CLB-medewerkers van de werkgroep. De afname van de TAI-CHC gebeurde zonder tijdsbeperking. De proefleiders noteerden bij elke subtest de tijd waarop de eerste leerlingen klaar waren, de tijd waarop ongeveer 3/4 van de klas gereed was en de tijd waarop de test werd afgebroken (d.w.z. 9/10 van de klas klaar). Deze tijdsnotities waren richtinggevend voor het bepalen van de tijdsinstructies bij de latere en definitieve versie, de CoVaT- CHC Basisversie. De proefleiders noteerden ook hun ervaringen bij de testafnames. Hieruit bleek o.a. dat men de subtests op adequate wijze kon afnemen bij de beoogde doelgroep. Medewerkers van de werkgroep verbeterden de TAI-CHC-testen. Voor de statistische verwerking van de testresultaten kon de werkgroep beroep doen op een bachelorstudent Toegepaste Psychologie (Evens, 2012). Hierbij werden testbetrouwbaarheden, intercorrelaties tussen subtests, itemanalyses en eerste normen berekend. Dit werk was fundamenteel voor de verdere ontwikkeling van de CoVaT- CHC Basisversie. CoVaT-CHC als eindproduct Op basis van de opgedane ervaring in de pilootgroep werd de TAI-CHC aangepast en aangevuld met een extra subtest. Deze subtest werd eind september 2012 uitgeprobeerd in zesde leerjaren uit het gewoon en buitengewoon onderwijs onder dezelfde condities als de andere subtests (6 klassen, 102 leerlingen). Op basis van interne betrouwbaarheidsanalyses werd deze subtest vervolgens aangepast. Deze subtest kon nadien in het geheel mee opgenomen worden. Dit resulteerde in de definitieve versie van de CoVaT-CHC Basisversie. Het is op deze versie dat het normeringsonderzoek in de provincie Antwerpen werd aangevat (zie verder). TAI-CHC als begin In de loop van het eerste trimester van schooljaar nam de werkgroep de eerste versie van de TAI-CHC onder de loep. De testinstructies en de subtests werden zowel taalkundig als inhoudelijk Intelligentiemeting in nieuwe banen: CoVaT-CHC 27

3 g G-factor Gf Gq Gc Grw Gsm Gv Ga Glr Gs Gt Vloeiende intelligentie Kwantitatieve kennis Gekristalliseerde intelligentie Lezen en schrijven Korte termijngeheugen Visuele informatieverwerking Auditieve informatieverwerking Langetermijngeheugen Verwerkingssnelheid Reactiesnelheid Brede cognitieve vaardigheden (BCV) Gf Gc Geheugenspan Werkgeheugencapaciteit Figuur 1. Schema van het CHC-model (gebaseerd op Magez, 2008; Flanagan & McGrew, 1997) Nauwe cognitieve vaardigheden (NCV) Het CHC-model als basis CLB s raken stilaan gewend om te werken volgens het CHC-intelligentiemodel. Het CHC-model is het meest actuele en wetenschappelijk onderbouwde model m.b.t. de structuur van de intelligentie dat gebruikt wordt in Vlaanderen. Het CHC-model biedt ook een antwoord op problemen die men in de praktijk ervaart bij huidige intelligentiemetingen (o.a. verschillende inschatting van IQ naargelang de afgenomen test). Het CHC-model gaat uit van een hiërarchische ordening (zie figuur 1). De universele intelligentiefactor G bevindt zich bovenaan en is volgens het model opgebouwd uit onderliggende brede cognitieve vaardigheden (BCV). Voorbeelden van BCV s zijn vloeiende intelligentie (Gf), gekristalliseerde intelligentie (Gc) en kortetermijngeheugen (Gsm). De BCV s bestaan op hun beurt elk uit nauwe cognitieve vaardigheden (NCV). Voor kortetermijngeheugen (Gsm) zijn de cognitieve vaardigheden geheugenspan en werkgeheugencapaciteit voorbeelden van NCV s. In de visuele voorstelling van het model (zie figuur 1) wordt duidelijk dat niet alle BCV s en NCV s even dicht bij G liggen. Hoe verder de BCV of NCV verwijderd is van G, des te kleiner de impact van algemene intelligentie op de BCV of NCV. Voor meer informatie over de inhoud van de BCV s en NCV s in het CHC-model verwijzen we naar het artikel De I van IQ. IQ voor slimmies (Magez, 2008). Een intelligentietest wordt beschouwd als kwaliteitsvol wanneer de test minstens vier brede cognitieve vaardigheden binnen het CHC-model meet, waaronder zeker Gf en Gc. Bij de ontwikkeling en de definitieve testopbouw van de CoVat-CHC werd met dit criterium rekening gehouden. Bij de testopbouw van de CoVaT-CHC ging de aandacht vooral naar de BCV s vloeiende intelligentie (Gf), gekristalliseerde intelligentie (Gc), kortetermijngeheugen (Gsm), visuele informatieverwerking (Gv) en verwerkingssnelheid (Gs). De werkgroep streefde naar een schoolcurriculumoverstijgende test. Daarom koos men om kwantitatieve kennis (Gq) en lezen en schrijven (Grw) als BCV in de CoVaT-CHC niet op te nemen: deze BCV s zijn per definitie sterk schoolcurriculumgebonden. Voor Gq en Grw bestaan daarenboven specifieke schoolvorderingentests of LVS-systemen die men aanvullend aan de CoVaT-CHC kan gebruiken. De BCV auditieve informatieverwerking (Ga), langetermijngeheugen (Glr) en reactiesnelheid (Gt) werden voorlopig niet opgenomen in de CoVaT- CHC Basisversie omdat het operationaliseren ervan te tijdrovend was. Beschrijving van de CoVaT-CHC Basisversie De CoVaT-CHC is een instrument dat men individueel of in groep kan afnemen om de cognitieve vaardigheden in kaart te brengen. De basisversie van de CoVaT- CHC is geschikt voor afname bij kinderen vanaf 9 jaar 6 maanden tot en met 13 jaar 11 maanden die het reguliere onderwijs volgen. Daarnaast kan de test ook gebruikt worden om zicht te krijgen op de cognitieve vaardigheden van kinderen (vanaf 10 jaar) en jongeren met een licht verstandelijke beperking en/of een ernstige leerachterstand. De verschillende subtests situeren zich op twee kanalen, talig en niet-talig, en de instructies worden visueel ondersteund met een diapresentatie. 28 Intelligentiemeting in nieuwe banen: CoVaT-CHC

4 Daardoor zijn bepaalde subtests ook bruikbaar bij personen die de Nederlandse taal minder machtig zijn, bijvoorbeeld allochtone kinderen en jongeren. De basisversie van de CoVaT-CHC onderzoekt vijf brede cognitieve vaardigheden (BCV s) van het CHCmodel aan de hand van de modules Gf (vloeiende intelligentie), Gc (gekristalliseerde intelligentie), Gv (visuele informatieverwerking) en Gsm/Gs (kortetermijngeheugen/verwerkingssnelheid). Elke module bestaat uit minimum twee subtests. Tabel 1 geeft een overzicht van de verschillende modules (BCV), hun respectievelijke subtests met maximale testtijd (81 minuten zonder instructies) en een korte inhoudelijke omschrijving per subtest. De volgorde waarin de modules en subtests in deze tabel vermeld worden, komt overeen met de standaardvolgorde van de afname: module Gf, module Gc, module Gv en module Gsm/Gs. Deze volgorde mag slechts in uitzonderlijke omstandigheden gewijzigd worden (bijv. bij weigering om een subtest af te leggen) en is in principe enkel mogelijk bij een individuele afname. Tabel 1. Overzicht, beschrijving en interne structuur van de CoVaT-CHC subtests BCV/ MODULE Gf (niet-talig) Gc (talig) Gv (niet-talig) Gsm/Gs (talig/niet-talig) SUBTEST (TESTTIJD*) Puntreeksen (5 ) Figuurreeksen (20 ) Schiftingen (7 ) Tegenstellingen (7 ) Gedraaide Figuren (5 ) Dozen Plooien (15 ) Geheugen A (8 (4 +4 )) Geheime Code (6 (2 /2 /2 )) Geheugen B (8 (5 +3 )) BESCHRIJVING Puntreeksen tweemaal verder zetten op basis van de gevonden regel in de reeks. De tekenreeks driemaal verder zetten op basis van de gevonden regel in de reeks. Uit een reeks van vijf woorden zoeken welke niet of welke het minst past. Uit de vier of vijf geboden alternatieven het woord zoeken dat (het meest) tegengesteld is aan een gegeven woord. Ten opzichte van een gegeven tweedimensionale fi guur snel aanduiden welke fi guren gedraaid zijn in het (platte) vlak. Aanduiden welke genummerde zijde met een gemarkeerde zijde samenvalt als een open geplooide fi guur (tweedimensionaal) denkbeeldig wordt teruggeplooid tot een driedimensionaal lichaam. Gedurende een vastgelegde tijd woorden memoriseren, om onmiddellijk erna zo veel mogelijk van deze woorden uit het geheugen schriftelijk te reproduceren. Gedurende een bepaalde tijd zo snel en zo juist mogelijk schriftelijk aanvullen welke letter, volgens een gegeven sleutel, gekoppeld is aan het gegeven cijfer. Gedurende een vastgelegde tijd dezelfde woorden als bij Geheugen A memoriseren, om onmiddellijk erna zo veel mogelijk van deze woorden op een voorgestructureerde wijze te reproduceren. # ITEMS (PUNTEN) 15 (30) 25 (75) 35 (35) 35 (35) 20 (48) 26 (52) 30 (75) / (80) 26 (52) De afnameduur van de totale test (2 uur 30 minuten à 3 uur) is afhankelijk van het aantal deelnemers dat op hetzelfde moment getest wordt en van de tijd die nodig is om de opdracht aan de deelnemers duidelijk te maken. Deze tijd kan korter zijn bij een individuele afname of bij oudere kinderen. De normen van de CoVaT-CHC Het normeringsonderzoek gebeurde in eerste instantie binnen de provincie Antwerpen met de afname van de test bij leerlingen van 10 tot 14 jaar. Elk deelnemend CLB 1 nam (naargelang de grootte van het CLB) de test af van 1 of 2 klassen van het vierde, het vijfde en het zesde leerjaar van het basisonderwijs, van 1 of 2 klassen van 1A, 1B, 2A, 2BVL uit het gewoon secundair en van 1 klas van het eerste en het tweede jaar BuSO. Voor het buitengewoon basisonderwijs werden leeftijdsgroepen van 10 leerlingen gevormd (geboortejaar 2000 tem 2003) binnen type 1 en type 8. * Testtijd = maximale duur (in minuten) van de testafname zonder instructies en oefentijd per subtest De CoVaT-CHC Basisversie werd voor dit normeringsonderzoek binnen de provincie Antwerpen afgenomen en gescoord door CLB-medewerkers. De afnames vonden plaats van januari t.e.m. april 2013 en duurden telkens een hele voormiddag. In totaal werden 2080 kinderen en jongeren getest. Het schooljaar nadien ( ) vond de normering plaats voor de rest van Vlaanderen. Onderzoekers van het PDC Thomas More deden een representatieve steekproeftrekking, gelijklopend met deze uit het Antwerps onderzoek. De afnames gebeurden ditmaal door studenten Toegepaste Psychologie van Thomas More en vonden plaats van oktober 2013 t.e.m. mei Elke afname duurde eveneens een hele voormiddag. Voor de rest van Vlaanderen werden er op deze manier bijkomend 1652 kinderen en jongeren getest. Op basis van deze gegevens zijn er momenteel deze klas- en leeftijdsnormen beschikbaar. KLASNORMEN: gewoon lager onderwijs: buitengewoon lager onderwijs: type 1 type 8 type basisaanbod van 9 tot 13 jaar gewoon secundair onderwijs: 1A 1B 2A (opgesplitst voor de richtingen Latijn (-Grieks), Moderne, Theoretisch Technisch en Theoretisch Praktisch) 2BVL buitengewoon secundair onderwijs: eerste jaar (observatiejaar) OV3 tweede jaar (opleidingsfase 1) OV3 LEEFTIJDSNORMEN: van 9 jaar 6 maanden tot en met 13 jaar 11 maanden Intelligentiemeting in nieuwe banen: CoVaT-CHC 29

5 CoVaT-CHC laat ons toe breed te kijken naar het cognitief functioneren van kinderen en jongeren (foto: Milan Jurek) Aan de hand van klasnormen kan men een eerste inschatting maken van de testresultaten van een leerling t.o.v. medeleerlingen. Klasnormen zijn echter nooit zuiver omdat in een klas vaak leerlingen zitten van verschillende leeftijden (bijvoorbeeld in 1A van het gewoon secundair onderwijs kunnen leerlingen zitten van 11, 12, 13 of 14 jaar). De leeftijdsnormen bieden de mogelijkheid om Indexscores te berekenen voor de gemeten BCV s en een schatting te maken van het globaal cognitief vaardigheidsniveau, G of het IQ. De verwerking van alle normgegevens werd gedaan door het PDC Thomas More. Er is heel veel informatie beschikbaar waarop verdere analyses kunnen gebeuren. Voorlopige resultaten tonen een goede tot zeer goede betrouwbaarheid van de verschillende subtests: bijv. interne consistenties tussen.72 (Geheime Code) en.96 (Figuurreeksen) over de leeftijdscategorieën. Daarnaast blijkt uit confirmatorische factoranalyse met gegevens van 1710 deelnemers uit de provincie Antwerpen dat de onderliggende theorie m.b.t. de opbouw van intelligentie, namelijk het CHC-model, grotendeels terug te vinden is in de resultaten van de CoVaT-CHC Basisversie. Hetzelfde wordt bevestigd aan de hand van correlaties. BCV s die in het CHC-model verder van G liggen, vertonen lagere correlaties met de totale score G dan BCV s die in het CHC-model dichter bij G liggen: bijv. Gs (.47), Gv (.77), Gsm (.75), Gc (.83), Gf (.91) over de leeftijdscategorieën. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat op groepsniveau jongens, in vergelijking met meisjes, beter scoren op de subtests waar beroep gedaan wordt op visuospatiële taken (Gf-subtest Figuurreeksen en Gv-subtests Gedraaide Figuren en Dozen Plooien). Meisjes behalen op groepsniveau betere scores op Gsm en Gs. De verschillen zijn echter erg klein. Verder vonden bachelorstudenten Toegepaste Psychologie nauwelijks significante verschillen tussen de resultaten van leerlingen met en zonder dyslexie, tenzij voor de subtest Geheugen B waar leerlingen aan de hand van een letter (van het gememoriseerde woord) aangeven welke woorden ze onthouden hebben (Anken, 2014; Springael, 2014). Dit onderzoek suggereert dat men de CoVaT-CHC Basisversie kan gebruiken voor faire testing van cognitieve vaardigheden bij leerlingen met dyslexie. Hoe de CoVaT-CHC gebruiken? Het doel van de CoVaT-CHC Basisversie is om via inzicht in de intelligentiestructuur van een leerling met specifieke zorg in gewoon en buitengewoon onderwijs, relevante handelingsgerichte informatie te verkrijgen. De CoVaT-CHC Basisversie is bruikbaar van het vierde leerjaar basisonderwijs tot het einde van het tweede jaar in het secundair onderwijs én bij kinderen en jongeren vanaf 10 jaar uit het buitengewoon onderwijs met een licht verstandelijke beperking en/of een ernstige leerachterstand (normen o.b.v. leerlingen type 1/8 en BuSO OV3 - nu type Basisaanbod in basis en secundair onderwijs-). De leerlingen moeten wel in staat zijn om woorden moeilijkheid AVI 5 te lezen. De afname gebeurt aan de hand van een diapresentatie en kan individueel of in groep afgenomen worden. Het is een psychometrisch goed onderbouwd instrument van het type pen- en papiertest. De afname van de volledige test neemt ongeveer drie lestijden in beslag (gebaseerd op afname in groep). Bij een individuele afname kan het iets sneller. 30 Intelligentiemeting in nieuwe banen: CoVaT-CHC

6 De test kan in zijn totaliteit afgenomen worden of de aard van de vraagstelling kan ervoor zorgen dat men de test gedeeltelijk afneemt (afname van een of enkele modules). De normen zijn beschikbaar voor de totale test en voor de verschillende modules. Indien men slechts enkele modules afneemt, moet men er bij de interpretatie rekening mee houden dat de normen gebaseerd zijn op afnames van de volledige test. Zo werden de normen op de geheugentests (Gsm) verkregen na afname van de modules Gf, Gc en Gv. Indien men bijvoorbeeld op basis van de vraagstelling enkel de module kortetermijngeheugen afneemt, kan het zijn dat het resultaat te goed is in vergelijking met leerlingen die de hele test hebben afgelegd. Indien het resultaat van deze leerling echter zwak is, dan is er duidelijk een probleem. De CoVaT-CHC Basisversie geeft een gedifferentieerd beeld in de gemeten cognitieve vaardigheden en het is, afhankelijk van de vraagstelling, niet altijd nodig om een IQ-cijfer of om alle Indexen te berekenen. Hierdoor is het een test geworden die een antwoord kan bieden op diverse en uiteenlopende vraagstellingen en vormt hij een hefboom voor faire diagnostiek. Naast en in relatie met andere gegevens (bijv. schoolse gegevens, ervaringen van ouders en/of leerkrachten) biedt de CoVaT-CHC Basisversie de mogelijkheid om breed te kijken naar het cognitief functioneren van kinderen en jongeren. Hierdoor wordt het mogelijk om gepast en op maat te indiceren en respectvol te adviseren. REFERENTIES ANKEN, C. (2014). Intelligentiemeting bij kinderen met dyslexie volgens het CHC-model: Een onderzoek op vlak van vloeiende intelligentie, visuele informatieverwerking en korte termijn geheugen aan de hand van de CoVaT-CHC. Niet-gepubliceerde bachelorproef, Thomas More Hogeschool, Antwerpen, o.l.v. R. Debbaut. EVENS, L. (2013). Testadaptatie intelligentietest voor leerlingen van het buitengewoon onderwijs. Niet-gepubliceerde bachelorproef, Lessius Hogeschool, Antwerpen, o.l.v. A. Bos. FLANAGAN, D.P., & MCGREW, K.S. (1997). A cross battery approach to assessing and interpreting cognitive abilities: Narrowing the gap between practice and cognitive sciences. In: D.P. Flanagan, J.L., Genshaft, & P.L. Harrison (Eds.), Contemporary Intellectual Assessment: Theories, tests and issues. New York, Guilford. MAGEZ, W. (2009). De I van IQ. IQ voor slimmies. Caleidoscoop, 21(1), SPRINGAEL, E. (2014). Intelligentiemeting bij kinderen met dyslexie volgens het CHC-model: Een onderzoek op vlak van Gc, Gsm en Gs aan de hand van de CoVaT-CHC. Niet-gepubliceerde bachelorproef, Thomas More Hogeschool, Antwerpen, o.l.v. R. Debbaut. De kracht van de CoVaT-CHC Basisversie is dat men, meteen na afname van de volledige test, over heel wat informatie beschikt waardoor men - bij intern consistente resultaten - niet moet terugkeren voor aanvullende subtests, zoals in de crossbatterijbenadering. Bovendien krijgt men tijdswinst door de test af te nemen van een groep(je) leerlingen tegelijk en kan men hem ook per module (BCV) toepassen. De afname van de test zelf is eenvoudig en vraagt weinig studie. Er zijn geen instap-, afbreek- of terugkeerregels. Na de afname is er, net zoals bij andere intelligentietests, nog verbeterwerk. Doorheen het proces van de ontwikkeling van de test, is hard gewerkt om dit verbeterwerk zo beperkt mogelijk te houden, maar men moet het wel in de vingers krijgen. Vooral geheugen A kan last hebben van subjectieve interpretatie. Echter, door de instructies voor verbetering te herwerken en te verfijnen, is het mogelijk om ook deze subtest op een objectieve wijze te verbeteren en te scoren. Tot slot is de test niet volledig cultuurvrij aangezien BCV Gc deel uitmaakt van de test. Gc is per definitie cultuurgebonden. De constructie van de test (o.a. ondersteuning van verbale instructies met een diapresentatie die visualiseert hoe iets kan opgelost worden, keuze van niet-talige subtests, keuze van items) laat echter wel toe om hem cultuurfair af te nemen. Toekomst Momenteel wordt er gewerkt aan een uitbreiding van de CoVaT-CHC voor volwassenen en jongeren vanaf 14 jaar. Het verzamelen van normgegevens tot 18 jaar is al achter de rug, de verwerking moet echter nog gebeuren (verwachte uitgave begin 2017). Ondertussen wordt er bijkomend genormeerd voor 18+. Daarnaast wordt de piste verder onderzocht om de CoVaT-CHC meer computergestuurd aan te bieden. Praktisch De CoVaT-CHC is officieel beschikbaar vanaf september 2015 (t.w.v. 495) en wordt uitgegeven in eigen beheer in een partnership tussen CAP vzw (Coördinatieteam Antwerpen voor Psychodiagnostiek) en PDC (Centrum voor Thomas More). Het pakket zal bestaan uit de specimenset, de instructiehandleiding, de verbeteringshandleiding en de normen. De testboekjes voor de leerling kunnen vrij gekopieerd worden. Bestellen kan via of pdc@thomasmore.be. De CLB s die deelnamen aan het normeringsonderzoek voor de provincie Antwerpen krijgen de test gratis als dank voor het door hen verrichte werk. 1 VCLB Voor- en Noorderkempen, VCLB De Wissel- Antwerpen, VCLB Kempen, VCLB AMI1, VCLB AMI2, VCLB Het Kompas, Stedelijk CLB Antwerpen, Provinciaal CLB Antwerpen, CLB GO! Kempen, CLB GO! Antwerpen, CLB GO! Mechelen Intelligentiemeting in nieuwe banen: CoVaT-CHC 31