W. Magez A. Bos M. Tierens. CoVaT CHC Basisversie als cognitieve ontwikkelingsschaal

Transcriptie

1 W. Magez A. Bos M. Tierens CoVaT CHC Basisversie als cognitieve ontwikkelingsschaal

2 COVAT CHC BASISVERSIE ALS COGNITIEVE ONTWIKKELINGSSCHAAL W. Magez, A. Bos en M. Tierens (2016) Inleiding Intelligentie en cognitieve vaardigheden zijn nog volop in ontwikkeling in de leeftijdsperiode waarop de CoVaT-CHC Basisversie van toepassing is. Indien deze ontwikkeling inderdaad zichtbaar wordt met deze test laten de gegevens misschien ook toe om meer inzicht te krijgen in de aard van de ontwikkelings-/groeilijnen doorheen de subtests, de brede cognitieve vaardigheden (BCV) en IQ/GCV (Globale Cognitieve Vaardigheid). De resultaten beschreven in dit hoofdstuk zijn bekomen op basis van de totale normeringsgroep (zie onderzoeksrapport Normering, Tierens & Magez, 2016b). De gewogen som van de vijf BCV procentscores als ontwikkelings IQ/GCV Situering In navolging van de Wechsler traditie hanteert de CoVaT CHC Basisversie bij de leeftijdsnormen standaard de som van de BCV Indexen om het IQ/GCV te bepalen (Magez & Tierens, in press a; Tierens en Magez, 2016b). Het uitgangspunt is daarbij steeds de mate van afwijking van het gemiddelde binnen een leeftijdsgroep waarbij dat gemiddeld telkens gelijk gesteld wordt aan 100 en de standaarddeviatie (SD) gelijk is aan 15. Het gevolg is dat voor élk van de negen leeftijdsgroepen het gemiddelde voor IQ/GCV telkens 100 is. Vanuit het perspectief van een ontwikkelingslijn camoufleert deze procedure a.h.w. de mogelijke aanwezigheid van een stijgende ontwikkelingslijn, namelijk dat de 100 bij 10- jarigen hoger ligt of overeenkomt met een hogere ruwe score dan de 100 bij de 9-jarigen. In de handleiding van de Collectieve Verbale Intelligentietest voor het derde en vierde leerjaar (CIT- 3/4) bewandelen Stinissen, Smolders en Coppens - Declerck (1975) een andere weg. De CIT 3/4 omvat zes subtests variërend van 14 tot 22 items. Stinissen en collega s stelden vast dat, wanneer je in de grote representatieve normgroep telkens de gewone ruwe som van de zes subtests maakt en per leeftijd omzet in een klassiek genormaliseerde standaarddeviatie IQ (met gemiddelde = 100 en SD = 15), je nagenoeg dezelfde resultaten krijgt dan met de Wechsler-aanpak. Er is echter één groot

3 verschil: je ziet de ruwe som van de zes subtests evolueren. De 100 bij de 10-jarigen heeft een andere hogere totaalsom dan de 100 bij de 9-jarigen. Een ontwikkelingslijn wordt zichtbaar. Deze piste werd eveneens geëxploreerd bij de CoVaT-CHC Basisversie. De gewogen som van de vijf BCV% (zoals bij de Klasnormen) wordt het uitgangspunt. Het theoretisch maximum is 700. Per leerling werd telkens de somscore gemaakt. Per leeftijd werden voor de betrokken groep de scores vervolgens omgezet in een genormaliseerd standaarddeviatie IQ/GCV met gemiddelde gelijk aan 100 en SD gelijk aan 15. We hanteerden hierbij dezelfde werkwijze als beschreven in de rapporten 'Methodologie bij de gehanteerde normschalen' en 'Methodologie van het gemiddelde BCV profiel versus IQ en grafische profielanalyse', (Magez & Tierens, in press a; Magez, Van Parijs en Tierens 2016). IQ/GCV ontwikkelingstabel Opbouw In kolom 1 van de IQ/GCV ontwikkelingstabel (zie Tabel 1) staat de gewogen som van de vijf BCV% geordend in klassen per 10 beginnend bij 40-49, dan en dit tot In kolom 2 staat de hoogste grens van elke klasse gedeeld door zeven en afgerond. Het mogelijke maximum van de gewogen som van de 5 BCV% in de eerste kolom is 700, dus het mogelijke maximum in kolom 2 is 100. In de leeftijdskolommen staan de IQ/GCV die overeenkomen met het BCV% in kolom 2 (en dus ook in kolom 1). Dit IQ/GCV is ook een genormaliseerd standaarddeviatie IQ met gemiddelde gelijk aan 100 en SD gelijk aan 15. De lege plekken werden opgevuld via interpolatie. Onderaan elke leeftijdskolom staan het gemiddelde en de SD van de gewogen BCV% som in die populatie (op 700 en op 100). Betekenis Deze tabellen vervangen niet de officiële normentabellen, die zijn de standaard. ze laten echter nu wel toe de CoVaT-CHC Basisversie IQ/GCV beter te benaderen binnen een ontwikkelingspsychologisch kader. Het is een onderbouwde benadering die toelaat het IQ/GCV beter te betrekken in een ontwikkelingsperspectief m.b.t. evoluties van cognitieve testscores overheen/doorheen de leeftijden van 9j6m t/m 13j11m. Het onderzoek toont aan dat dit een belangrijke scharnierperiode is in de cognitieve ontwikkeling. 3

4 Tabel 1. Ontwikkelings IQ/GCV Gewogen Totaal 5 BCV% Leeftijdsgroepen max. 700 max j6m-9j 11m 2 10j0m-10j5m 3 10j6m-10j11m 4 11j0m-11j5m 5 11j6m-11j11m 6 12j0m-12j5m 7 12j6m-12j11m 8 13j0m-13j5m 9 13j6m-13j11m

5 Gewogen Totaal 5 BCV% Leeftijdsgroepen max. 700 max j6m-9j 11m 2 10j0m-10j5m 3 10j6m-10j11m 4 11j0m-11j5m 5 11j6m-11j11m 6 12j0m-12j5m 7 12j6m-12j11m 8 13j0m-13j5m 9 13j6m-13j11m

6 Gewogen Totaal 5 BCV% Leeftijdsgroepen max. 700 max j6m-9j 11m 2 10j0m-10j5m 3 10j6m-10j11m 4 11j0m-11j5m 5 11j6m-11j11m 6 12j0m-12j5m 7 12j6m-12j11m 8 13j0m-13j5m 9 13j6m-13j11m Op 700 x Op 700 SD Op 100 x Op 100 SD

7 Ontwikkelingsgroeilijnen Vanuit Tabel 1 kan je ontwikkelingslijnen aflezen. Zo kan je bijvoorbeeld de IQ 60 lijn volgen door te starten bij leeftijdsgroep 1 en af te lezen met welk Totaal BCV% IQ 60 overeenkomt. In leeftijdsgroep 1 is dit 10 (tweede kolom). In leeftijdsgroep 2 is dit 11, en zo verder tot en met 22 in de oudste leeftijdsgroep. Figuur 1 geeft grafisch gesmooth enkele IQ/GCV ontwikkelingslijnen weer. Bij de IQ/GCV lijn 60 is er nagenoeg geen stijging meer na leeftijdsgroep 5 (+11j11m). De andere ontwikkelingslijnen zijn continu stijgend/groeiend. Naarmate men echter na IQ 100 afdaalt' naar de lagere cognitieve ontwikkelingslijnen is er een tendens, zeker na leeftijdsgroep 5, tot minder stijgen, om dus nagenoeg stil te vallen bij IQ/GCV 60, waar de curve vlak wordt. Het ziet ernaar uit dat er tussen 10 en 14 jaar heel wat gebeurt in de cognitieve ontwikkeling en dat dit verschillend is naargelang het cognitieve IQ/GCV niveau. Gewogen som van 5 BCV% (700) herleid top IQ/GCV lijn Leeftijdsgroep 9 Figuur 1. Grafische weergave van enkele ontwikkelingsgroeilijnen CoVaT CHC Basisversie 7

8 Methodologische vergelijking Het is methodologisch boeiend deze IQ/GCV ontwikkelingsmethodiek te vergelijken met de standaard methode (zie paragraaf situering ). Beide procedures toegepast op de resultaten van twee klassen, een 6 de leerjaar lager onderwijs (LO)(N = 20) en een klas uit het 2 de secundair onderwijs (2A-stroom) (N = 20), leidt tot volgende resultaten: de Pearson rangcorrelaties tussen beide procedures voor het berekenen van IQ/GCV zijn.99. Het gemiddelde verschil tussen beide IQ/GCV is in 6LO en -0.4 in 2A. Bij 32 op de 40 leerlingen (80%) liggen de verschillen binnen het interval +/- 2 IQ-punten. Onder het thema Validiteit, in het onderzoeksrapport 'BCV IQ/GCV en Studieopties in het 2 de jaar secundair onderwijs, werden beide procedures ook toegepast (Magez & Van Parijs, in press) met nagenoeg identieke resultaten. Het lijkt er op dat de stelling geformuleerd door Stinissen en collega s (1975), zie paragraaf situering ) in de CIT-3/4 hier een sterke bevestiging vindt. Ook al zijn beide methodes vrij gelijkwaardig, toch beslisten de auteurs om de gehanteerde werkwijze uit de handleidingen van de CoVaT-CHC Basisversie als standaard te gebruiken. De traditie vanuit de Wechslerschalen is hierbij doorslaggevend geweest. Dit betekent dat Tabel 1 niet gehanteerd kan worden als vervanger van de normentabellen uit de handleiding van de CoVaT CHC Basisversie. Het waarborgt namelijk de onderlinge vergelijkbaarheid. Onmiddellijk aansluitend bij dit hoofdstuk is het Hoofdstuk Ontwikkelingspsychologische validiteit (Magez & Tierens, in press b). Beide hoofdstukken vormen als het ware twee benaderingen vanuit één geheel. Leeftijdsequivalenten op de CoVaT-CHC Basisversie Inleiding De leeftijdsequivalenten steunend op de gemiddelde ruwe score voor de betrokken subtest BCV% en het Totaal van de vijf BCV% (IQ/GCV) in de leeftijdsgroep zijn terug te vinden in Tabel 2 en 3. Onderaan vermeldt de tabel de standaardmeetfout (SE M) op de betrokken ruwe scores. Met deze gegevens kan de procedure beschreven in de publicatie Het zeer lage IQ (Magez & De Jonghe, 2015) toegepast worden. Het kan zwak cognitief functionerende personen van 14 jaar en ouder betreffen én ook sterk cognitief functionerende kinderen jonger dan 9 jaar en 6 maanden. De gegevens uit Tabel 2 en 3 zijn afgerond overgenomen uit de bijlage bij het Hoofdstuk Betrouwbaarheid en betrouwbaarheidsintervallen (Tierens & Magez, 2016a) en aangevuld. 8

9 Tabel 2 Leeftijdsequivalenten van de ruwe subtestscores (gemiddelden) Leeftijdsgroep Gem. PuntR FigR Schift Teg GehA GehB GeFig DoPl GeCo leeftijd 9j6m - 9j11m 9j9m j0m - 10j5m 10j3m j6m - 10j11m 10j9m j0m - 11j5m 11j3m - (40) j6m - 11j11m 11j9m j0m - 12j5m 12j3m j6m - 12j11m 12j9m (26) 13j0m - 13j5m 13j3m j6m - 13j11m 13j9m (23) 48 (22) Gemiddelde SEM op de ruwe scores Noot. ( ) via intra- of extrapolatie. Tabel 3 Leeftijdsequivalenten van de ruwe BCV% en Totaal op 700 Leeftijdsgroep Gem. Gf% Gc% Gsm% Gv% Gs% Gewogen SEM leeftijd gemiddelde Totaal op 700 9j6m - 9j11m 9j9m j0m - 10j5m 10j3m j6m - 10j11m 10j9m j0m - 11j5m 11j3m (58) (48) j6m - 11j11m 11j9m j0m - 12j5m 12j3m j6m - 12j11m 12j9m (32) j0m - 13j5m 13j3m j6m - 13j11m 13j9m Gemiddelde SEM op de ruwe % scores Noot. ( ) via intrapolatie. 9

10 Bibliografie Magez, W., & De Jonghe, E. (2015). Het zeer lage IQ. Deel 1: Een schoolpsychologische benadering in de psychodiagnostische praktijk. Brussel: VCLB Service. Magez, W., & Tierens, M. (in press a). Methodologie van het gemiddelde BCV Profiel versus IQ en grafische profielanalyse Magez, W., & Tierens, M. (in press b). Ontwikkelingspsychologische validiteit. Magez, W., & Van Parijs, K. (in press). Validiteit: BCV-IQ/GCV en studieopties in het tweede jaar secundair onderwijs uit de CoVaT-CHC normpopulatie. Magez, W., Van Parijs, K., & Tierens, M. (2016). Methodologie bij de gehanteerde normschalen. Geraadpleegd op 9 september via Stinissen, J., Smolders, M., & Coppens-Declerck, L. (1975). Handleiding bij de Collectieve Verbale Intelligentietest voor derde en vierde leerjaar (CIT-3.4). Brussel: CSBO. Tierens, M., & Magez, W. (2016a). Betrouwbaarheid en betrouwbaarheidsintervallen. Geraadpleegd op 7 september via 0 Tierens, M., & Magez, W. (2016b). Onderzoeksrapport Normering. Geraadpleegd op 7 september via 10