Rosewood Hotel Amsterdam. Effectenstudie open bodemenergiesysteem

Transcriptie

1 Rosewood Hotel Amsterdam Effectenstudie open bodemenergiesysteem

2 Rosewood Hotel Amsterdam Effectenstudie open bodemenergiesysteem

3 6 juli 2017 Rosewood Hotel Amsterdam Effectenstudie open bodemenergiesysteem Dit document is, ter invulling van paragraaf 4.6 van de BRL 11000, protocol 11001, uitsluitend opgesteld als onderbouwing voor de aanvraag van de vergunning in het kader van de Waterwet. Dit document is geen ontwerpdocument voor het open bodemenergiesysteem als benoemd in de paragrafen 4.1 tot en met 4.5 en hoofdstuk 5 van BRL protocol Vergunning- CTF Amsterdam B.V. aanvrager Professor Tulpstraat GZ AMSTERDAM T E hagemeier@aedesrealestate.nl Contactpersoon: de heer B.M. Hagemeier Adviseur IF Technology bv bodemenergie Velperweg 37 Postbus AP ARNHEM T E f.vanaken@iftechnology.nl Contactpersoon: mevrouw F. van Aken Colofon Auteur: mevrouw F. van Aken Versie: definitief Gecontroleerd door: de heer H. de Jonge Vrijgegeven door: mevrouw H. Mathijssen 64261/HeM/ van 20

4 6 juli 2017 Samenvatting Inleiding Het voornemen bestaat om gebruik te maken van een open bodemenergiesysteem voor de duurzame koeling en verwarming van het Rosewood Hotel aan de Prinsengracht 436 te Amsterdam. Bodemenergie De twee monobronnen van het bodemenergiesysteem zijn beoogd in het gecombineerde tweede en derde watervoerende pakket ( m-mv). Het systeem onttrekt en infiltreert maximaal m³/jaar met een maximaal debiet van 150 m³/uur. Energiebesparing en emissiereductie Door het toepassen van een open bodemenergiesysteem kan jaarlijks circa 55% energie worden bespaard. Deze energiebesparing leidt tot een jaarlijkse emissiereductie van 193 ton CO2 en 271 kg NOx. De beoogde SPF van het bodemenergiesysteem bedraagt 4,0. Hydrologische effecten Het berekende hydrologische invloedsgebied reikt tot maximaal 160 m van de bronnen. De maximale stijghoogteverandering bedraagt 3,12 m. Grondwaterstandverandering treedt niet op. Negatieve hydrologische invloed op andere grondwatergebruikers en overige belanghebbenden is niet aan de orde. Hydrothermische effecten Beïnvloeding van de grondwatertemperatuur kan na 20 jaar energieopslag optreden tot maximaal 230 m van de bronnen. De veroorzaakte temperatuurveranderingen hebben geen nadelige gevolgen voor andere grondwatergebruikers en overige belanghebbenden. Grondmechanische effecten De berekende eindzetting bedraagt 7 mm. Deze geringe zetting en het daarmee gepaard gaande zettingsverhang veroorzaken geen schade aan gebouwen, funderingen, het nabijgelegen tramspoor of wegen. Effecten op de grondwaterkwaliteit Het zoet-/brakgrensvlak en het brak-/zoutgrensvlak worden niet beïnvloed zodat geen sprake is van verzilting van het grondwater. Bij dit project vinden geen significante effecten plaats op de chemische en microbiologische samenstelling van het grondwater. De verontreinigingssituatie in de omgeving van de projectlocatie wordt niet beïnvloed /HeM/ van 20

5 6 juli 2017 Inhoudsopgave Samenvatting Inleiding Systeembeschrijving Uitgangspunten Opzet open bodemenergiesysteem Energiebesparing, emissiereductie en SPF Geohydrologie en effectberekeningen Bodemopbouw Geohydrologische kenmerken Hydrologische effecten Hydrothermische effecten Grondmechanische effecten Invloed op omgevingsbelangen Grondwaterkwaliteit Verzilting Verontreinigingen Grondwatergebruikers Gesloten bodemenergiesystemen Grondwaterbescherming Bebouwing en infrastructuur Natuur en openbaar groen Cultuurhistorie en archeologische waarden /HeM/ van 20

6 6 juli 2017 Figuren 2.1 Principeschema van de monobron 2.2 Overzichtskaart locaties bronnen locaties geraadpleegde boringen locatie grondwatergebruikers 3.1 Berekende stijghoogteveranderingen in het opslagpakket 3.2 Berekende temperaturen in het opslagpakket 4.1a Thermische effecten Rosewood Hotel bodemenergiesysteem cumulatief (warm filter) 4.1b Thermische effecten Rosewood Hotel bodemenergiesysteem cumulatief (koud filter) Bijlagen 1 Berekening van de SPF 2 Boorbeschrijvingen van bodemenergiesysteem Delamar theater 3 Boorbeschrijving van bodemenergiesysteem Hotel Keizersgracht 4 Berekening van de eindzetting 64261/HeM/ van 20

7 6 juli Inleiding Het voornemen bestaat om gebruik te maken van een open bodemenergiesysteem voor de duurzame klimatisering van Rosewood Hotel. Rosewood Hotel is gelegen aan de Prinsengracht 436 in Amsterdam. Het onttrekken en infiltreren van grondwater ten behoeve van het open bodemenergiesysteem is in het kader van de Waterwet vergunningplichtig. De provincie is bevoegd gezag. De aanvraag dient voorzien te zijn van een studie naar de effecten van het bodemenergiesysteem en de invloed hiervan op de omgeving. Deze studie dient te voldoen aan de eisen die zijn opgenomen in de BRL SIKB 11000, protocol Ontwerp, realisatie en beheer van het ondergrondse deel van installaties voor bodemenergie (hoofdstuk 4.6). De voorliggende effectenstudie geeft een overzicht van de effecten van het open bodemenergiesysteem op de bodem, het grondwater en omgevingsbelangen /HeM/ van 20

8 6 juli Systeembeschrijving 2.1 Uitgangspunten Om lange termijn energieopslag in de bodem mogelijk te maken, wordt een grondwatersysteem aangelegd. Het grondwatersysteem bestaat uit twee monobronnen waar grondwater aan kan worden onttrokken en in geïnfiltreerd (zie figuur 2.1). Figuur 2.1 Principeschema monobron De grondwaterzijdige uitgangspunten voor de vergunningaanvraag zijn opgenomen in Tabel 2.1. Tabel 2.1 Uitgangspunten open bodemenergiesysteem parameter eenheid winter zomer maximaal te verpompen waterhoeveelheid a [m³/seizoen] gemiddeld te verpompen waterhoeveelheid [m³/seizoen] maximaal debiet [m³/uur] maximale hoeveelheid ontwikkelwater b [m³] gemiddelde infiltratietemperatuur [ C] 7 15 minimale/maximale infiltratietemperatuur [ C] 5 25 gemiddelde energiehoeveelheid [MWht/seizoen] a Tijdens opstartjaar of extreme seizoenen. b Zie toelichting in onderstaande tekst Er wordt een koude-overschot aangevraagd omdat de ervaring bij andere hotels van dezelfde eigenaar is dat er vaak een koude-overschot is. Men is op dit moment wel opzoek naar een mogelijkheid om (meer) droge koelers te plaatsen, maar naar verwachting is de 64261/HeM/ van 20

9 6 juli 2017 capaciteit niet voldoende om volledig een balans te creëren. Het gevraagde koude-overschot is het maximale dat we verwachten, we hopen dat het in de praktijk minder is. Maar dat hangt af van het klimaat en het gebruik van de gasten. Ontwikkelen bronnen Nadat een bron geboord is, het filter en de peilbuizen zijn ingebouwd en het boorgat is aangevuld, wordt de bron ontwikkeld. Doel van het ontwikkelen is het schoonmaken van de bron. Hierbij wordt de verstopping op de boorgatwand, die bij het boren is ontstaan, zo goed mogelijk verwijderd door het schoonpompen van de bron. Tijdens dit proces wordt grondwater (ontwikkelwater) onttrokken en geloosd. Het grondwater wordt onttrokken met een maximaal debiet van 75 m³/uur/bronfilter. Met dit maximale debiet wordt slechts gedurende korte tijd (maximaal 15 minuten) gepompt tijdens de laatste fase van het ontwikkelen. Per bronfilter wordt totaal maximaal m³ grondwater onttrokken in een periode van ongeveer twee weken. Voor het ontwikkelen van de vier bronfilters wordt in totaal maximaal m³ grondwater onttrokken en geloosd. Toestemming voor het lozen op oppervlakte water is vergund door Waternet/Waterschap Amstel, Gooi en Vecht (kenmerk: d.d. 9 maart 2017). Spuihoeveelheid In verband met preventief onderhoud van de bronnen worden deze een aantal keer per jaar gespoeld. Hiervoor wordt in de technische ruimte een onderhoudsfilter voorzien. Bij een onderhoudsfilter wordt het vuil afgevangen met een zogenaamd kaarsenfilter met zeer kleine poriën. Het grondwater wordt uit één van de bronfilter opgepompt en wordt via het onderhoudsfilter in de bypass van het leidingcircuit in de andere bron geïnjecteerd. In totaal wordt maximaal m³ per jaar op deze wijze onttrokken en geïnfiltreerd. Er komt geen grondwater vrij /HeM/ van 20

10 6 juli Opzet open bodemenergiesysteem Het grondwatersysteem bestaat uit twee monobronnen. De locaties van de bronnen zijn weergegeven in figuur 2.2. In Tabel 2.2 is de opzet van het bronsysteem beschreven. Het warme filter wordt boven het koude filter geplaatst. Tabel 2.2 Opzet monobron parameter eenheid waarde filterdiepte [m-mv] (2 e /3 e watervoerende pakket) minimale lengte per bronfilter [m] 20 minimale verticale afstand tussen koud en warm filter [m] 30 Het grondwatercircuit wordt luchtdicht en onder een overdruk ten opzichte van de atmosfeer gehouden, zodat geen lucht in het grondwatercircuit kan toetreden. 2.3 Energiebesparing, emissiereductie en SPF Voor het bepalen van de energiebesparing en de emissiereductie is de warmte- en koudelevering met een open bodemenergiesysteem en warmtepompen vergeleken met een conventionele installatie voor koeling en verwarming, bestaande uit koelmachines (airconditioning) en HR-ketels. Het verbruik van elektriciteit is omgerekend naar de hoeveelheid aardgas die nodig is voor de elektriciteitsopwekking. Hierdoor kan het totale primaire energieverbruik worden vergeleken. Indien jaarlijks 823 MWht aan warmte en 823 MWht aan koude wordt onttrokken aan de bodem en geleverd aan het gebouw, bedraagt de besparing in het primair aardgasverbruik m³ aardgasequivalenten per jaar. Dit komt neer op een energiebesparing van 55%. Deze energiebesparing resulteert in een jaarlijkse emissiereductie van 193 ton (50%) koolstofdioxide (CO2) en 271 kg (84%) stikstofoxiden (NOx). Het energierendement van het systeem wordt uitgedrukt in de Seasonal Performance Factor (SPF). Dit is een getal dat aangeeft hoeveel MWht koude en warmte wordt geleverd aan het gebouw per MWhe verbruikte elektriciteit (bron(nen), warmtepomp(en), regeneratievoorziening en overige hulpenergie). De SPF van het bodemenergiesysteem bedraagt 4,0. In bijlage 1 is de berekening van de SPF opgenomen /HeM/ van 20

11 6 juli Geohydrologie en effectberekeningen 3.1 Bodemopbouw De bodemopbouw in de directe omgeving van de locatie is beschreven op basis van de volgende gegevens: Regionaal Geohydrologisch Informatie Systeem (REGIS) Boorbeschrijvingen uit het archief van TNO Bouw en Ondergrond via DINOLoket: Grondwaterkaart van Nederland Boorbeschrijvingen van bodemenergiesysteem Delamar theater (zie bijlage 2) Boorbeschrijving van bodemenergiesysteem Hotel Keizersgracht (zie bijlage 3) Tabel 3.1 Op basis van deze gegevens is de bodemopbouw geschematiseerd (Tabel 3.1). Gehanteerde bodemopbouw diepte lithologie geohydrologische benaming doorlaatvermogen of weerstand b [m-mv] a [m²/d] of [d] 0-20 klei, fijn zand, veen deklaag d, 60 m 2 /d matig grof zand, licht kleiig eerste watervoerende pakket 150 m 2 /d klei, licht zandig eerste scheidende laag d matig grof tot zeer grof zand, enkele kleilenzen gecombineerde tweede en derde watervoerende pakket >200 klei hydrologische basis a maaiveldhoogte: circa 0,9 m t.o.v. NAP b doorlaatvermogen: bepaald met Shepherd / gemiddelde weerstand: 100 d/m voor klei en 200 d/m voor veen m 2 /d 3.2 Geohydrologische kenmerken De laagste, gemiddelde en hoogste grondwaterstand en de stijghoogte in de watervoerende pakketten zijn weergegeven in Tabel 3.2. Tabel 3.2 Grondwaterstand en stijghoogte [m-mv] bron laagste gemiddelde hoogste grondwaterstand peilbuis D ,4 1,2 1,0 1 e watervoerende pakket peilbuis B25G0980 4,5 3,7 3,1 2 e /3 e watervoerende pakket peilbuis B25G0519 en B25D0549 4,1 3,8 3,4 De lokale en regionale geohydrologische kenmerken zijn opgenomen in Tabel /HeM/ van 20

12 6 juli 2017 Tabel 3.3 Lokale en regionale geohydrologische kenmerken parameter eenheid grondwaterstroming opslagpakket (snelheid) a [m/jaar] 10 grondwaterstroming opslagpakket (richting) a [-] zuidwestelijk grondwatertemperatuur (opslagpakket) b [ C] 12,5 zoet-/brakgrensvlak (chloride 150 mg/l) c [m-mv] 20 brak-/zoutgrensvlak (chloride mg/l) c [m-mv] 29 a bron: gebaseerd op het isohypsenpatroon uit REGIS b bron: Database bodemtemperaturen TNO en IF Technology c bron: Grondwaterkaart van Nederland 3.3 Hydrologische effecten Om de hydrologische effecten van het bodemenergiesysteem te berekenen, is gebruik gemaakt van het hydrologische softwarepakket MLU voor Windows (Multi Layer Unsteady state). Meer informatie over MLU is te vinden op De bodemopbouw in het model is gebaseerd op de geohydrologische schematisatie in tabel 3.1. Uitgangspunt is dat de bodemopbouw geldt voor het totale gemodelleerde gebied. In Tabel 3.4 is de modelopbouw weergegeven. Oppervlaktewater In de omgeving van de locatie is oppervlaktewater aanwezig. In het grondwatermodel is een gesloten bovenrand gedefinieerd. Dit is een worstcase benadering. Schematisatie in tijd Om de stijghoogte- en grondwaterstandveranderingen te berekenen is een berekening uitgevoerd waarbij het systeem gedurende een seizoen op maximaal debiet (150 m³/uur) draait. Aangezien in de praktijk het bodemenergiesysteem slechts gedurende een zekere periode op maximaal debiet draait, zijn de berekende grondwaterstandveranderingen en stijghoogteveranderingen in het eerste watervoerende pakket een overschatting van de werkelijke optredende effecten /HeM/ van 20

13 6 juli 2017 Tabel 3.4 Modelopbouw diepte toelichting doorlaatvermogen weerstand [m-mv] [m²/d] [d] 1,2 a gesloten bovenrand - 1,2 9 fictief freatisch watervoerend pakket 60 b deklaag e watervoerende pakket e scheidende laag e /3 e watervoerende pakket fictieve scheidende laag - 4,8 c e /3 e watervoerende pakket (filter) fictieve scheidende laag - 4,8 c e /3 e watervoerende pakket fictieve scheidende laag - 4,8 c e /3 e watervoerende pakket (filter) fictieve scheidende laag - 3,2 c e /3 e watervoerende pakket > 200 hydrologische basis - a de gemiddelde grondwaterstand bedraagt circa 1,2 m-mv (bron peilbuis D06681, zie tabel 3.2) b geschat doorlaatvermogen van de deklaag c berekend op basis van anisotropiefactor 4 Hydrologische effecten In Tabel 3.5 zijn de berekende hydrologische effecten bij maximaal debiet weergegeven. Tabel 3.5 Maximale grondwaterstand- en stijghoogteveranderingen watervoerende laag eenheid freatisch [m] < 0,01 1 e watervoerende pakket [m] < 0,01 2 e /3 e watervoerende pakket [m] 3,12 zomer- en wintersituatie De berekende maximale verandering van de grondwaterstand en de stijghoogte in het eerste watervoerende pakket is kleiner dan 0,05 m. Derhalve zijn deze veranderingen niet in figuren weergegeven. In figuur 3.1 is het berekende hydrologische invloedsgebied in het watervoerende pakket (opslagpakket) gepresenteerd /HeM/ van 20

14 6 juli 2017 Het hydrologische invloedsgebied is het gebied waarbinnen het effect van het bodemenergiesysteem op de stijghoogte groter dan 0,05 m is. De berekende grootte van de invloedsgebieden in de verschillende pakketten zijn in Tabel 3.6 vermeld. Tabel 3.6 Grootte invloedsgebieden watervoerende laag eenheid freatisch [m] - 1 e watervoerende pakket [m] - 2 e /3 e watervoerende pakket [m] 160 zomer- en wintersituatie 3.4 Hydrothermische effecten Het berekenen van de thermische effecten van het bodemenergiesysteem is uitgevoerd met het programma HstWin-2D. Met het programma HstWin-2D worden warmte- en stoftransport berekend in een verzadigd tweedimensionaal grondwatersysteem. Bij een monobron bevinden het warme en koude filter zich op verschillende diepte, waardoor ze niet in één horizontaal 2D-model kunnen worden opgenomen. In deze studie is voor ieder bronfilter een berekening uitgevoerd. De randvoorwaarden in het HstWin-2D-model zijn gebaseerd op de geohydrologische beschrijving in paragraaf 3.1. HstWin-2D simuleert de grondwaterstroming en het warmtetransport in één laag. De dikte van deze laag is gelijk gekozen aan de effectieve filterlengte (20 m). In Tabel 3.7 zijn de belangrijkste geohydrologische en geothermische invoerparameters opgenomen die bij de berekeningen zijn gebruikt. De warmtegeleidingcoëfficiënten en de warmtecapaciteiten zijn ontleend aan de VDI 4640, Blatt 1/part 1. Tabel 3.7 Modelopbouw HST2D laagnaam dikte doorlatendheid warmtegeleidingcoëfficiënt volumetrische warmtecapaciteit [m] [m/d] [W/(mK)] [MJ/(m³K)] geleidende toplaag - - 2,4 2,8 opslagpakket ,4 2,8 geleidende onderlaag - - 2,4 2,8 In Tabel 3.8 is het aangehouden onttrekking-/infiltratiepatroon weergegeven /HeM/ van 20

15 6 juli 2017 Tabel 3.8 Onttrekking-/ infiltratiepatroon seizoen bedrijfstoestand onttrekken uit infiltreren in [m³/seizoen] winter warmtelevering W K ,0 lente rust zomer koudelevering K W * 15,0 herfst rust waterhoeveelheid infiltratietemperatuur * in de gemiddelde situatie wordt in de winter circa 85% meer grondwater verplaatst dan in de zomer. Dit percentage is ook aangehouden voor de berekening met maximale waterverplaatsingen. [ C] De berekende temperaturen na 20 jaar energieopslag zijn weergegeven in figuur 3.2. Het hydrothermische invloedsgebied van het bodemenergiesysteem reikt na 20 jaar tot maximaal 230 m van de bronnen. Het hydrothermische invloedsgebied is het gebied ter hoogte van de gemodelleerde bronfilters waarbinnen de berekende temperatuur na 20 jaar minimaal 0,5 C afwijkt van de natuurlijke grondwatertemperatuur (12,5 C). In Tabel 3.9 is de gemiddelde onttrekkingstemperatuur en de temperatuur aan het einde van het seizoen weergegeven. Tabel 3.9 Onttrekkingstemperaturen bron eenheid gemiddeld einde seizoen W [ C] 14,0 13,0 K [ C] 7,3 7,5 3.5 Grondmechanische effecten De stijghoogteveranderingen als gevolg van het bodemenergiesysteem kunnen zetting veroorzaken. In welke mate deze zettingen daadwerkelijk optreden, hangt af van de zettinggevoeligheid van de aanwezige bodemlagen en van de grootte van de stijghoogteveranderingen. Daarnaast zijn de eerder opgetreden bodembelastingen van belang. Deze zogenaamde voorbelastingen kunnen hebben plaatsgevonden bij extreem lage stijghoogten in droge jaren of door eerdere (tijdelijke) onttrekkingen. De potentiële zetting is berekend met de formule van Koppejan. Hiervoor is de bodem geschematiseerd conform de opbouw in tabel 3.4. De zettingconstanten zijn ontleend aan NEN-blad bladzijde 20. Via deze methode is een eindzetting van 7 mm berekend (zie bijlage 4). Het zettingsverhang bedraagt in de directe nabijheid van de bronnen (binnen 64261/HeM/ van 20

16 6 juli m rondom de bronnen) maximaal 1 m per m. Aan de rand van het berekende hydrologische invloedsgebied bedraagt de berekende eindzetting 1 mm. In werkelijkheid draait het systeem niet continu op maximaal debiet, waardoor de berekende hydrologische effecten een overschatting zijn. De berekende eindzetting is daarom ook een overschatting van de werkelijk optredende zetting. Op circa 70 m ten zuidoosten van het bodemenergiesysteem bevindt zich een tramlijn. De eindzetting ter hoogte van het spoor bedraagt circa 3 mm. Het zettingsverhang bedraagt maximaal 1 m per m /HeM/ van 20

17 6 juli Invloed op omgevingsbelangen 4.1 Grondwaterkwaliteit Invloed van de temperatuur Een verandering van de temperatuur van het grondwater kan het chemisch evenwicht van reacties veranderen. In het kader van het onderzoek Meer met Bodemenergie (MMB, naar warmteopslag in de bodem is veel onderzoek gedaan naar het gedrag van water en sediment bij verwarming. Uit deze onderzoeken is gebleken dat de invloed van de temperatuurverandering die optreedt bij bodemenergie (in het algemeen minder dan 10 C) op de watersamenstelling vaak verwaarloosbaar klein is. Invloed van menging Bij menging van grondwater met een verschillende samenstelling wordt de grondwaterkwaliteit beïnvloed. Een belangrijke conclusie van MMB en het onderzoek door VU/KWR is dat menging bij lage temperatuursystemen het meest bepalende proces is voor de grondwaterkwaliteit. De temperatuureffecten zijn bij temperaturen onder de 25 C ondergeschikt en worden pas bij hogere temperaturen belangrijker. Menging heeft alleen effect op de grondwaterkwaliteit als de samenstelling van het gemengde water verschilt. Hierbij kan worden gedacht aan verschillen in zoutgehalte, hardheid en de redoxtoestand van het grondwater. De invloed van menging treedt alleen op in het gebied waar het mengwater zich bevindt: direct rond de bronnen en stroomafwaarts daarvan. Het grondwater dat bij dit beoogde project gemengd zal worden, is volledig kalkverzadigd en gereduceerd (ijzerhoudend zuurstof- en nitraatloos). Nadelige effecten zijn dan ook niet te verwachten. 4.2 Verzilting Het grondwater in het opslagpakket is brak tot zout. Het brak-/zoutgrensvlak bevindt zich op 29 m-mv. Gezien de weerstand en de afstand tussen de bronfilters en het zoet-/brak- en het brak-/zoutgrensvlak worden deze niet beïnvloed door het bodemenergiesysteem. 4.3 Verontreinigingen De gemeente Amsterdam heeft aangegeven dat er in de onmiddellijke omgeving van de projectlocatie geen verontreinigingen bekend zijn die tot in het opslagpakket doorgedron /HeM/ van 20

18 6 juli 2017 gen kunnen zijn. Aangezien het bodemenergiesysteem geen invloed heeft op de grondwaterstand en stijghoogte in het eerste watervoerende pakket, worden mogelijk aanwezige ondiepe verontreinigingen niet beïnvloed. 4.4 Grondwatergebruikers Bij de omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied is een overzicht opgevraagd van grondwatergebruikers. Op basis van dit overzicht zijn de grondwatergebruikers binnen en in de directe omgeving van het hydrologische invloedsgebied van het bodemenergiesysteem geïnventariseerd. Tabel 4.1 geeft een overzicht van de bodemenergiesystemen. Tabel 4.1 Grondwateronttrekkingen in het hydrologisch invloedsgebied bedrijfsnaam afstand en richting t.o.v. project watervoerend pakket maximaal debiet waterhoe -veelheid [m] [m³/uur] [m³/jaar] Delamar theater 210 m ten zuidwesten gecombineerde 2 e /3 e warm filter: koud filter: Hotel Keizersgracht 250 m ten noorden gecombineerde 2 e /3 e warm filter: koud filter: City theater 260 m ten zuiden gecombineerde 2 e /3 e warm filter: koud filter: Hydrologische invloed bodemenergie Binnen het berekende hydrologische invloedsgebied (160 m) van het beoogde bodemenergiesysteem bevinden zich geen andere bodemenergiesystemen. Van negatieve hydrologische beïnvloeding van de andere bodemenergiesystemen is geen sprake. Het bodemenergiesysteem van Rosewood ligt ook niet binnen de hydrologische invloedsgebieden van de andere bodemenergiesystemen, waardoor geen sprake is van grotere hydrologische effecten bij Rosewood als gevolg van de overige bodemenergiesystemen. Thermische invloed bodemenergie Binnen het berekende thermische invloedsgebied van het bodemenergiesysteem van Rosewood Hotel Amsterdam is geen ander bodemenergiesysteem aanwezig. De bodemenergiesystemen van het Delamar theater, City theater en Hotel Keizersgracht liggen wel nabij 64261/HeM/ van 20

19 6 juli 2017 het bodemenergiesysteem van Rosewood. Daarom is een cumulatieve thermische berekening uitgevoerd met deze bodemenergiesystemen. In figuur 4.1a zijn de thermische effecten aangegeven van de systemen van Rosewood Hotel Amsterdam, Delamar theater, City theater en Hotel Keizersgracht. In het model zijn de warme bronfilters van Rosewood Hotel Amsterdam, Delamar theater en Hotel Keizersgracht dusdanig gepositioneerd dat deze op dezelfde diepte liggen als het koude bronfilter van het City theater. Omdat de warme bronfilters van Rosewood zo ondiep mogelijk geplaatst worden, is de verwachting dat de bronfilters niet of slechts gedeeltelijk ter hoogte van het koude bronfilter van City theater gerealiseerd zullen worden. Hierdoor geeft deze berekening een worst case beeld van de thermische invloed. Uit de berekening volgt dat in de situatie met Rosewood de koude bel van City theater meer richting het bodemenergiesysteem van Rosewood beweegt. Uit het temperatuurverloop in de bronnen van de bron van City theater blijkt dat de temperatuur aan het einde van het seizoen slechts zeer beperkt toeneemt (< 0,1 C). Dit is dermate beperkt dat dit geen invloed heeft op het functioneren van het bodemenergiesysteem van City theater. In figuur 4.1b zijn de thermische effecten aangegeven van de systemen van Rosewood Hotel Amsterdam, Delamar theater en Hotel Keizersgracht. De koude bronfilters van deze drie bodemenergiesystemen zijn op ongeveer dezelfde diepte gerealiseerd/beoogd en zijn daarom in het model op gelijke diepte gepositioneerd. Aangezien de filters van het City theater ondieper gerealiseerd zijn, zijn deze niet meegenomen in deze berekening. Uit de berekening volgt dat er geen negatieve beïnvloeding is ter hoogte van de beoogde koude bronfilters van de monobronnen van Rosewood op de omliggende bodemenergiesystemen. Geconcludeerd wordt dat het opslagsysteem van Rosewood Hotel Amsterdam geen negatieve thermische invloed heeft op de overige bodemenergiesystemen in de omgeving. 4.5 Gesloten bodemenergiesystemen Bij de omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied is een overzicht opgevraagd van gesloten bodemenergiesystemen binnen 500 m van het bodemenergiesysteem. Binnen het berekende thermische invloedsgebied (zie paragraaf 3.4) bevinden zich geen gesloten bodemenergiesystemen. Conform de beslisbomen potentiële interferentie tussen open en gesloten systemen (bijlage 10 van de Handhavings Uitvoerings Methode bodemenergiesystemen voor gemeentelijke taken (BUM BE deel 2)) treedt er in dat geval 64261/HeM/ van 20

20 6 juli 2017 geen negatieve invloed op bestaande gesloten bodemenergiesystemen op. Van beïnvloeding van gesloten bodemenergiesystemen is daarom geen sprake. 4.6 Grondwaterbescherming De locatie is niet gelegen in een waterwingebied, grondwaterbeschermingsgebied of boringsvrije zone. 4.7 Bebouwing en infrastructuur De berekende grondwaterstandveranderingen zijn nihil. Van grondwateroverlast en langdurige grondwaterstandverlaging is dan ook geen sprake. De optredende stijghoogteveranderingen kunnen van invloed zijn op bestaande bebouwing en infrastructuur via zettingen. Zettingen In de Nederlandse Norm Geotechniek van 1990 (NEN 6740) zijn normen opgenomen om een ongewenst verlies aan bruikbaarheid, schade of hoge onderhoudskosten aan infrastructuur en constructies te voorkomen. Volgens deze NEN-norm mag de zetting niet groter zijn dan 150 mm en mag het zettingsverhang (rotatie) niet groter zijn dan 1:300. Bij de aanwezigheid van ondiepe zettinggevoelige bodemlagen, zoals een deklaag, kunnen verschillen in de samenstelling van de betreffende laag aanleiding geven tot verschilzettingen aan maaiveld. Wanneer de veroorzaakte zetting in de deklaag groter is dan 15 mm, dan kunnen effecten van betekenis optreden. ProRail hanteert een maximaal zettingsverhang van 1 m per m (6 mm per spoorstaaf van 6 m). De nabij gelegen tramrails wordt niet beheerd door ProRail, maar aangezien het maximale zettingsverhang dat ProRail stelt niet overschreden wordt ter hoogte van de tramrails, zullen er geen problemen optreden. De berekende eindzetting van 7 mm (zie hoofdstuk 3.5) ter plaatse van de bronnen en 3 mm ter plaatse van het tramspoor en de daarmee gepaard gaande verschilzettingen veroorzaakt geen schade aan gebouwen, funderingen, het tramspoor, wegen of constructies /HeM/ van 20

21 6 juli Natuur en openbaar groen De invloed op de grondwaterstand (hoofdstuk 3.3) is zo gering (< 0,01 m) dat het bodemenergiesysteem geen invloed heeft op natuurwaarden (zoals Vogel- en Habitatrichtlijngebieden, Natuurbeschermingswetgebieden of Ecologische beschermingszones) en openbaar groen. 4.9 Cultuurhistorie en archeologische waarden De invloed op de grondwaterstand (hoofdstuk 3.3) is zo gering (< 0,01 m) dat het bodemenergiesysteem geen invloed heeft op eventueel aanwezige cultuurhistorie en archeologische waarden. Het bodemenergiesysteem ligt niet in een aardkundig waardevol gebied. Het bodemenergiesysteem is wel gelegen in een gebied met hoge archeologische verwachting /HeM/ van 20

22 6 juli 2017 FIGUREN 64261/HeM/

23 Hotel Keizersgracht (monobron) Rosewood (monobron 2) Rosewood (monobron 1) Delamar (monobron 1) Delamar (monobron 2) City theater (monobron) m Project: Bodemenergie Rosewood Hotel Amsterdam Datum: A: B: Onderwerp: Overzichtskaart met bronlocaties en grondwatergebruikers Figuur: Referentie: /HeM Getek.: Stadium: effectenstudie F. van Aken Form.: A4

24 Hotel Keizersgracht (monobron) 0,05 0,1 1 0,5 Delamar (monobron 1) Delamar (monobron 2) 0,05 City theater (monobron) m Project: Onderwerp: Figuur: Referentie: Bodemenergie Rosewood Hotel Amsterdam Berekende maximale stijghoogteverandering in het opslagpakket [m] /HeM Getek.: Stadium: effectenstudie F. van Aken Form.: A4 Datum: A: B:

25 situatie einde winter Hotel Keizersgracht (monobron) Hotel Keizersgracht (monobron) 9,5 11,5 10,5 8,5 7,5 13 Delamar (monobron 1) Delamar (monobron 2) Delamar (monobron 1) Delamar (monobron 2) City theater (monobron) situatie einde zomer Hotel Keizersgracht (monobron) City theater (monobron) Hotel Keizersgracht (monobron) 10,5 9,5 11,5 8,5 13 7,5 13,5 Delamar (monobron 1) Delamar (monobron 2) Delamar (monobron 1) Delamar (monobron 2) City theater (monobron) City theater (monobron) m Project: Onderwerp: Figuur: Referentie: Bodemenergie Rosewood Hotel Amsterdam Berekende temperaturen in het opslagpakket na 20 jaar energieopslag [ C] /HeM Getek.: Stadium: effectenstudie F. van Aken Form.: A4 Datum: A: B:

26 situatie einde winter (alle systemen) situatie einde zomer (alle systemen) Hotel Keizersgracht (monobron) Hotel Keizersgracht (monobron) Delamar (monobron 1) Delamar (monobron 2) Delamar (monobron 1) Delamar (monobron 2) Rosewood (monobron 2) Rosewood (monobron 1) 13, ,5 14 Rosewood (monobron 2) Rosewood (monobron 1) 12 11,5 10,5 City theater (monobron) ,5 City theater (monobron) ,5 situatie einde winter (zonder Rosewood) situatie einde zomer (zonder Rosewood) Hotel Keizersgracht (monobron) Hotel Keizersgracht (monobron) Rosewood (monobron 2) Rosewood (monobron 1) Rosewood (monobron 2) Rosewood (monobron 1) Delamar (monobron 1) Delamar (monobron 2) 13 13,5 14 Delamar (monobron 1) Delamar (monobron 2) City theater (monobron) City theater (monobron) 10,5 11, , m Project: Onderwerp: Figuur: Referentie: Bodemenergie Rosewood Hotel Amsterdam 4.1a 64261/HeM Getek.: Stadium: effectenstudie F. van Aken Form.: A4 Datum: A: B: Berekende temperaturen in het opslagpakket inclusief omliggende bodemenergiesystemen na 20 jaar energieopslag [ C] (ter hoogte van het warme filter van Rosewood)

27 situatie einde winter (alle systemen) situatie einde zomer (alle systemen) 10,5 11, Hotel Keizersgracht (monobron) Hotel Keizersgracht (monobron) ,5 11,5 Rosewood (monobron 2) Rosewood (monobron 1) Rosewood (monobron 2) Rosewood (monobron 1) Delamar (monobron 1) Delamar (monobron 2) ,5 8,5 9,5 11,5 10,5 City theater (monobron) Delamar (monobron 1) Delamar (monobron 2) 10 10,5 11 7,5 8,5 9,5 10,5 11, City theater (monobron) situatie einde winter (zonder Rosewood) situatie einde zomer (zonder Rosewood) Hotel Keizersgracht (monobron) Hotel Keizersgracht (monobron) Rosewood (monobron 2) Rosewood (monobron 1) Rosewood (monobron 2) Rosewood (monobron 1) Delamar (monobron 1) Delamar (monobron 2) Delamar (monobron 1) Delamar (monobron 2) City theater (monobron) City theater (monobron) m Project: Onderwerp: Figuur: Referentie: Bodemenergie Rosewood Hotel Amsterdam 4.1b 64261/HeM Getek.: Stadium: effectenstudie F. van Aken Form.: A4 Datum: A: B: Berekende temperaturen in het opslagpakket inclusief omliggende bodemenergiesystemen na 20 jaar energieopslag [ C] (ter hoogte van het koude filter van Rosewood)

28 6 juli 2017 BIJLAGE 1 Berekening van de SPF 64261/HeM/

29 CTF-101W3-P-HO002E_vergunning / WKO-tot Blad 1 van Project : Rosewood Hotel Onderwerp : Blokschema werktuigkundige installatie WKO Warmte- /koudeopwekking - Blokschema Koeling Verwarming / Warm tapwater HT-koeling Vermogen [kw] SPF Bodemenergiesysteem (1) LT-warmte Vermogen [kw] Verbruik 594 [MWh] MWht MWht Verbruik [MWh] SPF Proceskoeling Vermogen 0 [kw] bes = = 4,0 470 MWhe HT-warmte Vermogen 800 [kw] Koude gedekt Verbruik LET OP!: koe 0 [MWh] Warmte gedekt Verbruik 496 [MWh] [ C] [ C] [ C] [ C] Direct uit bron Warmtepomp(en) Direct uitwisselbaar Warmtepomp(en) CV-ketels WP-1 WP-2 EER 3,5 WP-1 WP-2 COP 4,0 85% [kw] 70% 70% 30% verdeling 70% 30% verdeling 800 [kw] Verdamper [kw] Koude (schatting) 59 [MWh] [kw] 45% 830 [kw] 499 [MWh] 84% Condensor [kw] Warmte 0 [MWh] [kw e ] 100 [m³/h] [MWh koude ] 0% [MWh] 89% 657 [MWh] 7 3 [MWh e ] [MWh e ] [m³] [ C] [ C] 12 6 [ C] Koude bron COP 35 Regeneratie - Droge koeler COP 15 Warme bron COP 35 Warmtetekort 461 [MWh] Koelvermogen [kw] Elektriciteitsverbruik 31 [MWh e ] Warmtevermogen 500 [kw] 30 [kw e ] Vermogen warmteinvang 770 [kw] 14 [kw e ] Koudelevering 545 [MWh] Vermogen warmtelozing 754 [kw] Warmtelevering [MWh] 29 [MWh e ] Elektrisch vermogen 67 [kw e ] 29 [MWh e ] Debiet voor koudelevering 150 [m 3 /h] Waterverplaatsing [m³] Debiet voor warmtelevering 78 [m 3 /h] Extra debiet voor regeneratie (Warmtetekort) 0 [m 3 /h] Extra debiet voor regeneratie (koudetekort) 72 [m 3 /h] Maximaal brondebiet (bronpomp) 150 [m 3 /h] Jaarlijkse waterverplaatsing gem. dt 6,1 C Maximaal brondebiet (bronpomp) 150 [m 3 /h] Ontwerptemperaturen 11 / 17 [ o C] Gemiddelde waterverplaatsing: [m³] Ontwerp T 12,5 / 7 [ o C] Maximale injectietemperatuur 25,0 [ o C] Maximale waterverplaatsing: 150% [m³] Minimale injectietemperatuur 7 [ o C] Waterverplaatsing [m³] Waterverplaatsing [m³] (1) COP's warmtepompen inclusief energieverbruik circulatiepompen verdamper en condensor / COP bronnen inclusief gebouwzijdige circulatiepomp bron-tsa / COP droge koeler inclusief circulatiepompen droge koeler circuit en droge koeler TSA

30 6 juli 2017 BIJLAGE 2 Boorbeschrijvingen van bodemenergiesysteem Delamar theater 64261/HeM/

31 0m -1m Peilfilters Boorprofiel Boorbeschrijving conform NEN 5104 (0,00 t/m -1,00); Matig fijn zand, licht grindig.; Stenen; geelbruin (-1,00 t/m -2,00); Veen.; Veel puin; donkerbruin Aanvulschema Pompfilter M50- cijfer 200-2m -3m (-2,00 t/m -5,00); Klei.; Matig slap, Veel puin; donkerbruin -4m -5m (-5,00 t/m -6,00); Klei.; Slap; donkerbruin -6m (-6,00 t/m -8,00); Klei.; Matig stevig; grijs -7m -8m (-8,00 t/m -12,00); Zeer fijn zand, sterk kleiig.; grijs 120-9m -10m -11m -12m -13m (-12,00 t/m -16,00); Klei.; Matig stevig, Schelpenresten; donkergrijs -14m -15m -16m (-16,00 t/m -18,00); Klei.; Slap; grijs -17m -18m -19m -20m (-18,00 t/m -19,00); Matig grof zand, licht kleiig.; lichtgrijs (-19,00 t/m -20,00); Zeer grof zand, licht kleiig, licht Verticale as vertegenwoordigt de hoogte in meters t.o.v. maaiveld Project/Plaats De La Mar Theater GT50 Datum Ons kenmerk Opdrachtgever Geocomfort Dorpstraat 30 Wichmond X-coordinaat 120,492 m Uw kenmerk 708 Boormethode Rotary luchtlift Y-coordinaat 486,439 m Boornummer Boormeester S.v.d.Burgt KM Dura Vermeer Ondergrondse Infra, Engelseweg 159 Helmond GT50 (bron 1)

32 -20m -21m -22m Peilfilters Boorprofiel Boorbeschrijving conform NEN 5104 (-20,00 t/m -21,00); Zeer grof zand, licht kleiig, licht (-21,00 t/m -26,00); Matig grof zand, licht kleiig, licht Aanvulschema Pompfilter M50- cijfer m -24m -25m -26m -27m -28m -29m (-26,00 t/m -27,00); Zeer grof zand, licht grindig.; Schelpenresten; lichtgrijs (-27,00 t/m -28,00); Matig fijn zand, matig kleiig.; Schelpenresten; grijs (-28,00 t/m -30,00); Matig fijn zand, sterk kleiig.; Schelpenresten; grijs m -31m (-30,00 t/m -34,00); Klei.; Matig stevig, Schelpenresten; lichtgrijs -32m -33m -34m -35m (-34,00 t/m -40,00); Matig grof zand, licht kleiig.; Schelpenresten; grijs m -37m -38m -39m -40m Verticale as vertegenwoordigt de hoogte in meters t.o.v. maaiveld Project/Plaats De La Mar Theater GT50 Datum Ons kenmerk Opdrachtgever Geocomfort Dorpstraat 30 Wichmond X-coordinaat 120,492 m Uw kenmerk 708 Boormethode Rotary luchtlift Y-coordinaat 486,439 m Boornummer Boormeester S.v.d.Burgt KM Dura Vermeer Ondergrondse Infra, Engelseweg 159 Helmond GT50 (bron 1)

33 -40m -41m Peilfilters Boorprofiel Boorbeschrijving conform NEN 5104 (-40,00 t/m -41,00); Matig grof zand, licht kleiig.; Schelpenresten; grijs (-41,00 t/m -48,00); Klei.; Stevig; grijs Aanvulschema Pompfilter M50- cijfer m -43m -44m -45m -46m -47m -48m (-48,00 t/m -59,00); Klei.; Matig stevig; grijs -49m -50m -51m -52m -53m -54m -55m -56m -57m -58m -59m -60m (-59,00 t/m -60,00); Matig fijn zand, matig kleiig.; grijs 200 Verticale as vertegenwoordigt de hoogte in meters t.o.v. maaiveld Project/Plaats De La Mar Theater GT50 Datum Ons kenmerk Opdrachtgever Geocomfort Dorpstraat 30 Wichmond X-coordinaat 120,492 m Uw kenmerk 708 Boormethode Rotary luchtlift Y-coordinaat 486,439 m Boornummer Boormeester S.v.d.Burgt KM Dura Vermeer Ondergrondse Infra, Engelseweg 159 Helmond GT50 (bron 1)

34 -60m -61m Peilfilters Boorprofiel Boorbeschrijving conform NEN 5104 (-60,00 t/m -62,00); Matig fijn zand, matig kleiig.; grijs Aanvulschema Pompfilter M50- cijfer m -63m (-62,00 t/m -65,00); Zeer grof zand, licht kleiig.; grijs -64m -65m -66m -67m (-65,00 t/m -66,00); Zeer grof zand.; Houtresten; grijs (-66,00 t/m -71,00); Zeer grof zand, licht grindig.; Houtresten; grijs -68m -69m -70m -71m -72m (-71,00 t/m -74,00); Zeer grof zand, licht kleiig.; grijs m -74m -75m (-74,00 t/m -80,00); Zeer grof zand, licht kleiig, licht grindig.; grijs -76m -77m -78m -79m -80m Verticale as vertegenwoordigt de hoogte in meters t.o.v. maaiveld Project/Plaats De La Mar Theater GT50 Datum Ons kenmerk Opdrachtgever Geocomfort Dorpstraat 30 Wichmond X-coordinaat 120,492 m Uw kenmerk 708 Boormethode Rotary luchtlift Y-coordinaat 486,439 m Boornummer Boormeester S.v.d.Burgt KM Dura Vermeer Ondergrondse Infra, Engelseweg 159 Helmond GT50 (bron 1)

35 -80m -81m -82m Peilfilters Boorprofiel Boorbeschrijving conform NEN 5104 (-80,00 t/m -81,00); Zeer grof zand, matig kleiig, licht grindig.; grijs (-81,00 t/m -84,00); Matig grof zand, licht kleiig.; Houtresten; grijs Aanvulschema Pompfilter M50- cijfer m -84m -85m (-84,00 t/m -85,00); Matig grof zand, sterk kleiig.; grijs (-85,00 t/m -86,00); Matig grof zand.; grijs m -87m -88m -89m -90m -91m (-86,00 t/m -87,00); Matig grof zand, matig kleiig.; grijs (-87,00 t/m -88,00); Zeer grof zand, uiterst kleiig.; grijs (-88,00 t/m -89,00); Zeer grof zand, matig kleiig.; grijs (-89,00 t/m -90,00); Zeer grof zand, licht kleiig.; grijs (-90,00 t/m -92,00); Zeer grof zand, licht kleiig.; grijs m -93m (-92,00 t/m -97,00); Matig grof zand, licht kleiig.; Houtresten; grijs m -95m -96m -97m (-97,00 t/m -99,00); Zeer grof zand.; grijs -98m -99m -100m (-99,00 t/m -100,00); Zeer grof zand.; Kleistenen; grijs Verticale as vertegenwoordigt de hoogte in meters t.o.v. maaiveld Project/Plaats De La Mar Theater GT50 Datum Ons kenmerk Opdrachtgever Geocomfort Dorpstraat 30 Wichmond X-coordinaat 120,492 m Uw kenmerk 708 Boormethode Rotary luchtlift Y-coordinaat 486,439 m Boornummer Boormeester S.v.d.Burgt KM Dura Vermeer Ondergrondse Infra, Engelseweg 159 Helmond GT50 (bron 1)

36 -100m -101m -102m Peilfilters Boorprofiel Boorbeschrijving conform NEN 5104 (-100,00 t/m -101,00); Zeer grof zand.; Kleistenen; grijs (-101,00 t/m -103,00); Matig fijn zand.; Houtresten; lichtgrijs Aanvulschema Pompfilter M50- cijfer m (-103,00 t/m -104,00); Matig fijn zand.; lichtgrijs m -105m -106m -107m (-104,00 t/m -105,00); Matig grof zand.; Zeer veel houtresten; lichtgrijs (-105,00 t/m -106,00); Matig fijn zand, licht (-106,00 t/m -108,00); Zeer grof zand, licht m -109m -110m -111m (-108,00 t/m -109,00); Uiterst grof zand, uiterst (-109,00 t/m -110,00); Zeer grof zand, licht (-110,00 t/m -115,00); Uiterst grof zand, matig m -113m -114m -115m -116m (-115,00 t/m -117,00); Zeer grof zand, licht -117m -118m (-117,00 t/m -119,00); Zeer grof zand, matig m -120m (-119,00 t/m -120,00); Zeer grof zand, licht 320 Verticale as vertegenwoordigt de hoogte in meters t.o.v. maaiveld Project/Plaats De La Mar Theater GT50 Datum Ons kenmerk Opdrachtgever Geocomfort Dorpstraat 30 Wichmond X-coordinaat 120,492 m Uw kenmerk 708 Boormethode Rotary luchtlift Y-coordinaat 486,439 m Boornummer Boormeester S.v.d.Burgt KM Dura Vermeer Ondergrondse Infra, Engelseweg 159 Helmond GT50 (bron 1)

37 -120m -121m Peilfilters Boorprofiel Boorbeschrijving conform NEN 5104 (-120,00 t/m -123,00); Zeer grof zand, licht Aanvulschema Pompfilter M50- cijfer m -123m -124m (-123,00 t/m -126,00); Matig grof zand, licht m -126m -127m (-126,00 t/m -132,00); Zeer grof zand, licht -128m -129m -130m -131m -132m -133m (-132,00 t/m -134,00); Zeer grof zand, sterk m -135m (-134,00 t/m -136,00); Zeer grof zand, licht -136m -137m (-136,00 t/m -138,00); Zeer grof zand, licht m -139m (-138,00 t/m -140,00); Zeer grof zand, matig m Verticale as vertegenwoordigt de hoogte in meters t.o.v. maaiveld Project/Plaats De La Mar Theater GT50 Datum Ons kenmerk Opdrachtgever Geocomfort Dorpstraat 30 Wichmond X-coordinaat 120,492 m Uw kenmerk 708 Boormethode Rotary luchtlift Y-coordinaat 486,439 m Boornummer Boormeester S.v.d.Burgt KM Dura Vermeer Ondergrondse Infra, Engelseweg 159 Helmond GT50 (bron 1)

38 -140m -141m Peilfilters Boorprofiel Boorbeschrijving conform NEN 5104 (-140,00 t/m -147,00); Zeer grof zand, matig Aanvulschema Pompfilter M50- cijfer m -143m -144m -145m -146m -147m -148m (-147,00 t/m -149,00); Zeer grof zand, licht -149m -150m (-149,00 t/m -155,00); Matig grof zand, licht m -152m -153m -154m -155m -156m (-155,00 t/m -159,00); Zeer grof zand, licht -157m -158m -159m -160m (-159,00 t/m -160,00); Klei, licht zandig.; Zeer stevig; grijs Verticale as vertegenwoordigt de hoogte in meters t.o.v. maaiveld Project/Plaats De La Mar Theater GT50 Datum Ons kenmerk Opdrachtgever Geocomfort Dorpstraat 30 Wichmond X-coordinaat 120,492 m Uw kenmerk 708 Boormethode Rotary luchtlift Y-coordinaat 486,439 m Boornummer Boormeester S.v.d.Burgt KM Dura Vermeer Ondergrondse Infra, Engelseweg 159 Helmond GT50 (bron 1)

39 -160m -161m Peilfilters Boorprofiel Boorbeschrijving conform NEN 5104 (-160,00 t/m -163,00); Zeer grof zand, licht Aanvulschema Pompfilter M50- cijfer m -163m -164m (-163,00 t/m -166,00); Zeer grof zand, matig -165m -166m -167m (-166,00 t/m -169,00); Zeer grof zand, licht -168m -169m -170m (-169,00 t/m -176,00); Zeer grof zand, matig -171m -172m -173m -174m -175m -176m -177m (-176,00 t/m -179,00); Zeer grof zand, matig m -179m -180m (-179,00 t/m -180,00); Zeer grof zand, licht 300 Verticale as vertegenwoordigt de hoogte in meters t.o.v. maaiveld Project/Plaats De La Mar Theater GT50 Datum Ons kenmerk Opdrachtgever Geocomfort Dorpstraat 30 Wichmond X-coordinaat 120,492 m Uw kenmerk 708 Boormethode Rotary luchtlift Y-coordinaat 486,439 m Boornummer Boormeester S.v.d.Burgt KM Dura Vermeer Ondergrondse Infra, Engelseweg 159 Helmond GT50 (bron 1)

40 -180m -181m Peilfilters Boorprofiel Boorbeschrijving conform NEN 5104 (-180,00 t/m -182,00); Zeer grof zand, licht Aanvulschema Pompfilter M50- cijfer m -183m (-182,00 t/m -184,00); Matig fijn zand, licht kleiig.; Houtresten; lichtgrijs m -185m -186m -187m -188m -189m -190m -191m -192m -193m -194m -195m -196m -197m -198m -199m -200m Verticale as vertegenwoordigt de hoogte in meters t.o.v. maaiveld Project/Plaats De La Mar Theater GT50 Datum Ons kenmerk Opdrachtgever Geocomfort Dorpstraat 30 Wichmond X-coordinaat 120,492 m Uw kenmerk 708 Boormethode Rotary luchtlift Y-coordinaat 486,439 m Boornummer Boormeester S.v.d.Burgt KM Dura Vermeer Ondergrondse Infra, Engelseweg 159 Helmond GT50 (bron 1)

41 Peilfilters (van-tot(diameter)) Peilbuis 1: m t/m m (32 mm) Peilbuis 2: m t/m m (32 mm) Pompfilters (van-tot(diameter x perforatie diameter)) m t/m m (250 mm x 0,5 mm) m t/m 180 m (250 mm x 0,5 mm) Zandaanvullingen en kleiafdichtingen (van-tot(materiaal)) 0 m t/m 26 m (Mikolit 00) 26 m t/m 30 m (Aanvulgrind 2,0-5,0 mm.) 30 m t/m 36 m (Mikolit 00) 36 m t/m 48 m (Aanvulgrind 2,0-5,0 mm.) 48 m t/m 60 m (Mikolit 00) 60 m t/m 80 m (Aanvulgrind 2,0-5,0 mm.) 80 m t/m 89 m (Mikolit 00) 89 m t/m 97 m (Aanvulgrind 2,0-5,0 mm.) 97 m t/m 103 m (Mikolit 00) 103 m t/m 150 m (Filterzand 0,8-1,25 mm.) 150 m t/m 163 m (Mikolit 00) 163 m t/m 184 m (Filterzand 0,8-1,25 mm.) Project/Plaats De La Mar Theater GT50 Datum Ons kenmerk Opdrachtgever Geocomfort Dorpstraat 30 Wichmond X-coordinaat 120,492 m Uw kenmerk 708 Boormethode Rotary luchtlift Y-coordinaat 486,439 m Boornummer Boormeester S.v.d.Burgt KM Dura Vermeer Ondergrondse Infra, Engelseweg 159 Helmond GT50 (bron 1)

42 0m -1m Peilfilters Boorprofiel Boorbeschrijving conform NEN 5104 (0,00 t/m -4,00); Klei, licht zandig.; Stevig, veel puin Aanvulschema Pompfilter M50- cijfer -2m -3m -4m -5m -6m -7m -8m (-4,00 t/m -5,00); Veen.; Schelpenresten, veel puin; zwart (-5,00 t/m -6,00); Klei.; Matig stevig, veensporen, veel puin; grijs (-6,00 t/m -7,00); Klei.; Matig slap, veensporen, weinig puin; grijs (-7,00 t/m -10,00); Klei.; Matig stevig, schelpenresten; grijs -9m -10m -11m (-10,00 t/m -12,00); Uiterst fijn zand, matig siltig.; Schelpenresten; grijs 90-12m -13m (-12,00 t/m -17,00); Klei.; Matig slap, schelpenresten; grijs -14m -15m -16m -17m -18m -19m (-17,00 t/m -18,00); Klei, uiterst zandig.; Matig stevig, schelpenresten; grijs (-18,00 t/m -20,00); Matig fijn zand.; Schelpenresten; grijs m Verticale as vertegenwoordigt de hoogte in meters t.o.v. maaiveld Project/Plaats De La Mar Theater GT50 Datum Ons kenmerk Opdrachtgever Geocomfort Dorpstraat 30 Wichmond X-coordinaat 120,523 m Uw kenmerk 708 Boormethode Rotary luchtlift Y-coordinaat 486,396 m Boornummer Boormeester S.v.d.Burgt KM Dura Vermeer Ondergrondse Infra, Engelseweg 159 Helmond GT50 (bron 2)

43 -20m -21m Peilfilters Boorprofiel Boorbeschrijving conform NEN 5104 (-20,00 t/m -22,00); Matig fijn zand, licht grindig, licht kleiig.; Schelpenresten; grijs Aanvulschema Pompfilter M50- cijfer m -23m (-22,00 t/m -26,00); Matig fijn zand.; Schelpenresten; grijs m -25m -26m -27m (-26,00 t/m -28,00); Zeer grof zand, sterk kleiig, licht grindig.; Schelpenresten; lichtgrijs -28m -29m (-28,00 t/m -30,00); Zeer grof zand, matig grindig.; Schelpenresten; lichtgrijs -30m -31m (-30,00 t/m -32,00); Matig grof zand, sterk grindig, licht kleiig.; Schelpenresten; lichtgrijs m -33m -34m (-32,00 t/m -33,00); Matig grof zand, matig kleiig.; Schelpenresten; lichtgrijs (-33,00 t/m -37,00); Matig fijn zand, licht kleiig.; Schelpenresten; lichtgrijs m -36m -37m -38m -39m (-37,00 t/m -38,00); Matig fijn zand.; Schelpenresten; lichtgrijs (-38,00 t/m -40,00); Matig fijn zand.; Schelpenresten; grijs m Verticale as vertegenwoordigt de hoogte in meters t.o.v. maaiveld Project/Plaats De La Mar Theater GT50 Datum Ons kenmerk Opdrachtgever Geocomfort Dorpstraat 30 Wichmond X-coordinaat 120,523 m Uw kenmerk 708 Boormethode Rotary luchtlift Y-coordinaat 486,396 m Boornummer Boormeester S.v.d.Burgt KM Dura Vermeer Ondergrondse Infra, Engelseweg 159 Helmond GT50 (bron 2)

44 -40m -41m -42m Peilfilters Boorprofiel Boorbeschrijving conform NEN 5104 (-40,00 t/m -41,00); Matig fijn zand.; Schelpenresten; grijs (-41,00 t/m -47,00); Klei.; Matig slap, Schelpenresten; lichtgrijs Aanvulschema Pompfilter M50- cijfer m -44m -45m -46m -47m -48m (-47,00 t/m -49,00); Klei.; Matig slap, veensporen; grijsbruin -49m (-49,00 t/m -60,00); Klei.; Matig slap; lichtgrijs -50m -51m -52m -53m -54m -55m -56m -57m -58m -59m -60m Verticale as vertegenwoordigt de hoogte in meters t.o.v. maaiveld Project/Plaats De La Mar Theater GT50 Datum Ons kenmerk Opdrachtgever Geocomfort Dorpstraat 30 Wichmond X-coordinaat 120,523 m Uw kenmerk 708 Boormethode Rotary luchtlift Y-coordinaat 486,396 m Boornummer Boormeester S.v.d.Burgt KM Dura Vermeer Ondergrondse Infra, Engelseweg 159 Helmond GT50 (bron 2)

45 -60m Peilfilters Boorprofiel Boorbeschrijving conform NEN 5104 (-60,00 t/m -61,00); Klei.; Matig slap; lichtgrijs Aanvulschema Pompfilter M50- cijfer -61m (-61,00 t/m -65,00); Klei.; Matig slap; grijsbruin -62m -63m -64m -65m -66m (-65,00 t/m -67,00); Matig fijn zand, licht kleiig, licht m (-67,00 t/m -70,00); Klei.; Matig stevig; grijsbruin -68m -69m -70m -71m (-70,00 t/m -72,00); Klei, matig grindig.; Matig stevig; grijsbruin -72m -73m -74m -75m (-72,00 t/m -73,00); Matig grof zand, licht grindig, licht kleiig.; lichgrijs (-73,00 t/m -74,00); Matig grof zand, licht grindig.; lichgrijs (-74,00 t/m -76,00); Zeer grof zand, licht grindig, licht kleiig.; lichgrijs m -77m (-76,00 t/m -79,00); Zeer grof zand, uiterst kleiig, matig grindig.; Kleistenen; lichgrijs m -79m -80m (-79,00 t/m -80,00); Zeer grof zand, matig kleiig, licht grindig.; lichgrijs 400 Verticale as vertegenwoordigt de hoogte in meters t.o.v. maaiveld Project/Plaats De La Mar Theater GT50 Datum Ons kenmerk Opdrachtgever Geocomfort Dorpstraat 30 Wichmond X-coordinaat 120,523 m Uw kenmerk 708 Boormethode Rotary luchtlift Y-coordinaat 486,396 m Boornummer Boormeester S.v.d.Burgt KM Dura Vermeer Ondergrondse Infra, Engelseweg 159 Helmond GT50 (bron 2)

46 -80m -81m -82m Peilfilters Boorprofiel Boorbeschrijving conform NEN 5104 (-80,00 t/m -81,00); Zeer grof zand, matig grindig.; lichgrijs (-81,00 t/m -91,00); Zeer grof zand, licht grindig.; Kleistenen; lichtgrijs Aanvulschema Pompfilter M50- cijfer m -84m -85m -86m -87m -88m -89m -90m -91m -92m -93m (-91,00 t/m -92,00); Zeer grof zand.; Kleistenen, houtresten; lichtgrijs (-92,00 t/m -98,00); Uiterst grof zand, matig grindig.; Kleistenen, houtresten; lichtgrijs m -95m -96m -97m -98m -99m -100m (-98,00 t/m -99,00); Zeer grof zand.; Houtresten; lichtgrijs (-99,00 t/m -100,00); Matig fijn zand, licht grindig.; Houtresten; lichtgrijs 160 Verticale as vertegenwoordigt de hoogte in meters t.o.v. maaiveld Project/Plaats De La Mar Theater GT50 Datum Ons kenmerk Opdrachtgever Geocomfort Dorpstraat 30 Wichmond X-coordinaat 120,523 m Uw kenmerk 708 Boormethode Rotary luchtlift Y-coordinaat 486,396 m Boornummer Boormeester S.v.d.Burgt KM Dura Vermeer Ondergrondse Infra, Engelseweg 159 Helmond GT50 (bron 2)

47 -100m -101m Peilfilters Boorprofiel Boorbeschrijving conform NEN 5104 (-100,00 t/m -102,00); Matig fijn zand, licht grindig.; Houtresten; lichtgrijs Aanvulschema Pompfilter M50- cijfer m -103m (-102,00 t/m -107,00); Zeer grof zand.; Houtresten; lichtgrijs m -105m -106m -107m -108m (-107,00 t/m -109,00); Uiterst grof zand, sterk m -110m -111m (-109,00 t/m -110,00); Uiterst grof zand, licht (-110,00 t/m -114,00); Matig grof zand, licht grindig, licht kleiig.; lichtgrijs m -113m -114m -115m (-114,00 t/m -118,00); Zeer grof zand, licht -116m -117m -118m -119m (-118,00 t/m -120,00); Uiterst grof zand, licht m Verticale as vertegenwoordigt de hoogte in meters t.o.v. maaiveld Project/Plaats De La Mar Theater GT50 Datum Ons kenmerk Opdrachtgever Geocomfort Dorpstraat 30 Wichmond X-coordinaat 120,523 m Uw kenmerk 708 Boormethode Rotary luchtlift Y-coordinaat 486,396 m Boornummer Boormeester S.v.d.Burgt KM Dura Vermeer Ondergrondse Infra, Engelseweg 159 Helmond GT50 (bron 2)

48 -120m -121m Peilfilters Boorprofiel Boorbeschrijving conform NEN 5104 (-120,00 t/m -122,00); Uiterst grof zand, licht Aanvulschema Pompfilter M50- cijfer m (-122,00 t/m -124,00); Matig grof zand.; lichtgrijs m -124m -125m (-124,00 t/m -125,00); Matig grof zand, matig kleiig.; lichtgrijs (-125,00 t/m -126,00); Matig grof zand.; lichtgrijs m -127m -128m (-126,00 t/m -127,00); Matig grof zand, licht (-127,00 t/m -130,00); Zeer grof zand, licht m -130m -131m -132m (-130,00 t/m -131,00); Zeer grof zand, matig kleiig, licht grindig.; grijs (-131,00 t/m -135,00); Zeer grof zand, licht -133m -134m -135m -136m (-135,00 t/m -137,00); Zeer grof zand.; Houtresten; lichtgrijs m -138m -139m -140m (-137,00 t/m -138,00); Zeer grof zand, matig kleiig, licht (-138,00 t/m -139,00); Zeer grof zand, licht (-139,00 t/m -140,00); Zeer grof zand, matig kleiig, licht 300 Verticale as vertegenwoordigt de hoogte in meters t.o.v. maaiveld Project/Plaats De La Mar Theater GT50 Datum Ons kenmerk Opdrachtgever Geocomfort Dorpstraat 30 Wichmond X-coordinaat 120,523 m Uw kenmerk 708 Boormethode Rotary luchtlift Y-coordinaat 486,396 m Boornummer Boormeester S.v.d.Burgt KM Dura Vermeer Ondergrondse Infra, Engelseweg 159 Helmond GT50 (bron 2)

49 -140m -141m Peilfilters Boorprofiel Boorbeschrijving conform NEN 5104 (-140,00 t/m -147,00); Zeer grof zand, licht Aanvulschema Pompfilter M50- cijfer m -143m -144m -145m -146m -147m -148m (-147,00 t/m -149,00); Zeer grof zand, matig -149m -150m -151m (-149,00 t/m -150,00); Zeer grof zand, sterk grindig, matig kleiig.; lichtgrijs (-150,00 t/m -156,00); Zeer grof zand, licht m -153m -154m -155m -156m -157m -158m -159m (-156,00 t/m -157,00); Zeer grof zand, licht grindig.; Houtresten; lichtgrijs (-157,00 t/m -158,00); Zeer grof zand, licht grindig, licht kleiig.; lichtgrijs (-158,00 t/m -160,00); Zeer grof zand, licht m Verticale as vertegenwoordigt de hoogte in meters t.o.v. maaiveld Project/Plaats De La Mar Theater GT50 Datum Ons kenmerk Opdrachtgever Geocomfort Dorpstraat 30 Wichmond X-coordinaat 120,523 m Uw kenmerk 708 Boormethode Rotary luchtlift Y-coordinaat 486,396 m Boornummer Boormeester S.v.d.Burgt KM Dura Vermeer Ondergrondse Infra, Engelseweg 159 Helmond GT50 (bron 2)

50 -160m -161m -162m Peilfilters Boorprofiel Boorbeschrijving conform NEN 5104 (-160,00 t/m -161,00); Zeer grof zand, licht (-161,00 t/m -163,00); Matig grof zand, licht grindig, matig kleiig.; Houtresten; lichtgrijs Aanvulschema Pompfilter M50- cijfer m -164m (-163,00 t/m -169,00); Matig grof zand, licht grindig.; Houtresten; lichtgrijs m -166m -167m -168m -169m -170m (-169,00 t/m -172,00); Zeer grof zand, licht -171m -172m -173m (-172,00 t/m -173,00); Zeer grof zand, matig grindig, matig kleiig.; lichtgrijs (-173,00 t/m -178,00); Zeer grof zand.; lichtgrijs -174m -175m -176m -177m -178m -179m (-178,00 t/m -180,00); Zeer grof zand, matig grindig.; Houtresten; lichtgrijs m Verticale as vertegenwoordigt de hoogte in meters t.o.v. maaiveld Project/Plaats De La Mar Theater GT50 Datum Ons kenmerk Opdrachtgever Geocomfort Dorpstraat 30 Wichmond X-coordinaat 120,523 m Uw kenmerk 708 Boormethode Rotary luchtlift Y-coordinaat 486,396 m Boornummer Boormeester S.v.d.Burgt KM Dura Vermeer Ondergrondse Infra, Engelseweg 159 Helmond GT50 (bron 2)

51 -180m -181m -182m Peilfilters Boorprofiel Boorbeschrijving conform NEN 5104 (-180,00 t/m -181,00); Zeer grof zand, matig grindig.; Houtresten; lichtgrijs (-181,00 t/m -184,00); Matig fijn zand, licht grindig, licht kleiig.; lichtgrijs Aanvulschema Pompfilter M50- cijfer m -184m -185m -186m -187m -188m -189m -190m -191m -192m -193m -194m -195m -196m -197m -198m -199m -200m Verticale as vertegenwoordigt de hoogte in meters t.o.v. maaiveld Project/Plaats De La Mar Theater GT50 Datum Ons kenmerk Opdrachtgever Geocomfort Dorpstraat 30 Wichmond X-coordinaat 120,523 m Uw kenmerk 708 Boormethode Rotary luchtlift Y-coordinaat 486,396 m Boornummer Boormeester S.v.d.Burgt KM Dura Vermeer Ondergrondse Infra, Engelseweg 159 Helmond GT50 (bron 2)

52 Peilfilters (van-tot(diameter)) Peilbuis 1: m t/m m (32 mm) Peilbuis 2: m t/m m (32 mm) Pompfilters (van-tot(diameter x perforatie diameter)) m t/m m (250 mm x 0,5 mm) m t/m 180 m (250 mm x 0,5 mm) Zandaanvullingen en kleiafdichtingen (van-tot(materiaal)) 0 m t/m 30 m (Mikolit 00) 30 m t/m 40 m (Aanvulgrind 2,0-5,0 mm.) 40 m t/m 46 m (Mikolit 00) 46 m t/m 54 m (Aanvulgrind 2,0-5,0 mm.) 54 m t/m 62 m (Mikolit 00) 62 m t/m 66 m (Aanvulgrind 2,0-5,0 mm.) 66 m t/m 80 m (Mikolit 00) 80 m t/m 96 m (Aanvulgrind 2,0-5,0 mm.) 96 m t/m 102 m (Mikolit 00) 102 m t/m 152 m (Filterzand 0,8-1,25 mm.) 152 m t/m 164 m (Mikolit 00) 164 m t/m 184 m (Filterzand 0,8-1,25 mm.) Project/Plaats De La Mar Theater GT50 Datum Ons kenmerk Opdrachtgever Geocomfort Dorpstraat 30 Wichmond X-coordinaat 120,523 m Uw kenmerk 708 Boormethode Rotary luchtlift Y-coordinaat 486,396 m Boornummer Boormeester S.v.d.Burgt KM Dura Vermeer Ondergrondse Infra, Engelseweg 159 Helmond GT50 (bron 2)

53 6 juli 2017 BIJLAGE 3 Boorbeschrijving van bodemenergiesysteem Hotel Keizersgracht 64261/HeM/

54

55

56

57

58

59

60

61 6 juli 2017 BIJLAGE 4 Berekening van de eindzetting 64261/HeM/

62 Zettingsberekening Versie 29 september 2004 Berekening van eindzetting volgens de methode van Koppejan (combinatie van Terzaghi en Keverling Buisman) Projectnaam: Projectnummer: Datum berekening: Bijlage Rapport: Specialist: Opmerking(en): Rosewood Hotel Amsterdam bijlage 4 effectenstudie F. van Aken Zetting bij de bron GLG: 1,2 m-mv Gebruikte formule van Terzaghi: z D C s k Ds k ln s k [m-mv] [m] [-] [-] [-] [kg/m3] [N/m²] [N/m²] [mm] Materiaal diepte Dikte H Cp Cs Conein r sk Dsk Z 0 Onverz.zone 1, ,2 0 Zand 7,8 0, ,00E , Klei ,40E , Zand 10 0, ,00E , Klei ,20E+02 19, , Zand 40 0, ,00E , Zand 20 3, ,00E Zand 40 0, ,00E , Zand 20 3, ,00E Zand 20 0, ,00E , Verklaring van de parameters: symbolen verklaring eenheid D = Dikte [m] H = Stijghoogteverandering [m] Cp = Primaire zettingsconstante [-] Cs = Seculaire zettingsconstante [-] Conein = Totale zettingsconstante [-] r = Bulkdichtheid [kg/m 3 ] sk = Korrelspanning [N/m 2 ] Dsk = Verandering korrelspanning [N/m 2 ] Z = Zetting [mm] GLG = Gemiddelde laagste grondwaterstand [m-mv] Totale zetting [mm] 7 IF Technology bv Zettingsberekening