ENZA Zaden Enkhuizen. Effectenstudie open bodemenergiesysteem

Transcriptie

1 ENZA Zaden Enkhuizen Effectenstudie open bodemenergiesysteem

2 ENZA Zaden Enkhuizen Effectenstudie open bodemenergiesysteem

3 ENZA Zaden Enkhuizen Effectenstudie open bodemenergiesysteem Dit document is, ter invulling van paragraaf 4.6 van de BRL 11000, protocol 11001, uitsluitend opgesteld als onderbouwing voor de aanvraag van de vergunning in het kader van de Waterwet. Dit document is geen ontwerpdocument voor het open bodemenergiesysteem als benoemd in de paragrafen 4.1 tot en met 4.5 en hoofdstuk 5 van BRL protocol Vergunningaanvrager Enza Zaden Beheer B.V. Haling 1E Postbus AA Enkhuizen T F E m.mulder@enzazaden.nl Contactpersoon: de heer M. Mulder Adviseur IF Technology bv bodemenergie Velperweg 37 Postbus AP ARNHEM T E f.vanaken@iftechnology.nl Contactpersoon: mevrouw F. van Aken Colofon Auteur: mevrouw F. van Aken Versie: definitief Gecontroleerd door: de heer H. de Jonge Vrijgegeven door: de heer P. Wennekers 64147/PW/ van 18

4 Samenvatting Inleiding Het voornemen bestaat om gebruik te maken van een open bodemenergiesysteem voor de duurzame koeling en verwarming van ENZA Zaden aan de Haling 1E te Enkhuizen. Bodemenergie De twee open bronnen van het bodemenergiesysteem zijn beoogd in het tweede watervoerende pakket ( m-mv). Het systeem onttrekt en infiltreert maximaal m³/jaar met een maximaal debiet van 150 m³/uur. Energiebesparing en emissiereductie Door het toepassen van een open bodemenergiesysteem kan jaarlijks circa 29% energie worden bespaard. Deze energiebesparing leidt tot een jaarlijkse emissiereductie van 278 ton CO 2 en 916 kg NO x. De beoogde SPF van het bodemenergiesysteem bedraagt 3,4. Hydrologische effecten Het berekende hydrologische invloedsgebied reikt tot maximaal 305 m van de bronnen. De maximale stijghoogteverandering bedraagt 3,0 m. Grondwaterstandverandering treedt niet op. Negatieve hydrologische invloed op andere grondwatergebruikers en overige belanghebbenden is niet aan de orde. Hydrothermische effecten Beïnvloeding van de grondwatertemperatuur kan na 20 jaar energieopslag optreden tot maximaal 205 m van de bronnen. De veroorzaakte temperatuurveranderingen hebben geen nadelige gevolgen voor andere grondwatergebruikers en overige belanghebbenden. Grondmechanische effecten De berekende eindzetting bedraagt 2 mm. Deze geringe zetting en het daarmee gepaard gaande zettingsverhang veroorzaken geen schade aan gebouwen, funderingen, de nabijgelegen spoorbaan of wegen. Effecten op de grondwaterkwaliteit Het zoet-/brakgrensvlak en het brak-/zoutgrensvlak worden niet beïnvloed zodat geen sprake is van verzilting van het grondwater. Bij dit project vinden geen significante effecten plaats op de chemische en microbiologische samenstelling van het grondwater. Binnen het berekende invloedsgebied van het bodemenergiesysteem zijn geen ernstige verontreinigingen aanwezig /PW/ van 18

5 Inhoudsopgave Samenvatting Inleiding Systeembeschrijving Uitgangspunten Opzet open bodemenergiesysteem Energiebesparing, emissiereductie en SPF Geohydrologie en effectberekeningen Bodemopbouw Geohydrologische kenmerken Hydrologische effecten Hydrothermische effecten Grondmechanische effecten Invloed op omgevingsbelangen Grondwaterkwaliteit Verzilting Verontreinigingen Grondwatergebruikers Gesloten bodemenergiesystemen Grondwaterbescherming Bebouwing en infrastructuur Natuur en openbaar groen Cultuurhistorie en archeologische waarden /PW/ van 18

6 Figuren 2.1 Principeschema van het open bodemenergiesysteem 2.2 Overzichtskaart locaties bronnen locatie peilbuis locatie grondwatergebruikers 3.1 Berekende stijghoogteveranderingen in het opslagpakket 3.2 Berekende temperaturen in het opslagpakket Bijlagen 1 Berekening van de SPF 2 Boorbeschrijving van de osmose bronnen van ENZA Zaden 3 Berekening van de eindzetting 64147/PW/ van 18

7 1 Inleiding Het voornemen bestaat om gebruik te maken van een open bodemenergiesysteem voor de duurzame klimatisering van ENZA Zaden. ENZA Zaden is gelegen aan de Haling 1E in Enkhuizen. Het onttrekken en infiltreren van grondwater ten behoeve van het open bodemenergiesysteem is in het kader van de Waterwet vergunningplichtig. De provincie is bevoegd gezag. De aanvraag dient voorzien te zijn van een studie naar de effecten van het bodemenergiesysteem en de invloed hiervan op de omgeving. Deze studie dient te voldoen aan de eisen die zijn opgenomen in de BRL SIKB 11000, protocol Ontwerp, realisatie en beheer van het ondergrondse deel van installaties voor bodemenergie (hoofdstuk 4.6). De voorliggende effectenstudie geeft een overzicht van de effecten van het open bodemenergiesysteem op de bodem, het grondwater en omgevingsbelangen /PW/ van 18

8 2 Systeembeschrijving 2.1 Uitgangspunten Om lange termijn energieopslag in de bodem mogelijk te maken, wordt een grondwatersysteem aangelegd. Het grondwatersysteem bestaat uit één koude en één warme bron waar grondwater aan kan worden onttrokken en in geïnfiltreerd (zie Figuur 2.1). Figuur 2.1 Principeschema open bodemenergie De grondwaterzijdige uitgangspunten voor de vergunningaanvraag zijn opgenomen in Tabel 2.1. Tabel 2.1 Uitgangspunten open bodemenergiesysteem parameter eenheid winter zomer maximaal te verpompen waterhoeveelheid a [m³/seizoen] gemiddeld te verpompen waterhoeveelheid [m³/seizoen] maximaal debiet [m³/uur] maximale hoeveelheid ontwikkelwater b [m³] gemiddelde infiltratietemperatuur [ C] 6 14 minimale/maximale infiltratietemperatuur [ C] 5 25 gemiddelde energiehoeveelheid [MWh t/seizoen] a Tijdens opstartjaar of extreme seizoenen. b Zie toelichting in onderstaande tekst De warmtevraag is groter dan de koudevraag. Er wordt daarom een koudeoverschot aangevraagd /PW/ van 18

9 Ontwikkelen bronnen Nadat een bron geboord is, het filter en de peilbuizen zijn ingebouwd en het boorgat is aangevuld, wordt de bron ontwikkeld. Doel van het ontwikkelen is het schoonmaken van de bron. Hierbij wordt de verstopping op de boorgatwand, die bij het boren is ontstaan, zo goed mogelijk verwijderd door het schoonpompen van de bron. Tijdens dit proces wordt grondwater (ontwikkelwater) onttrokken en geloosd. Het grondwater wordt onttrokken met een maximaal debiet van 100 tot 130% van het ontwerpdebiet, in dit geval 150 tot 195 m³/uur/bron. Met dit maximale debiet wordt slechts gedurende korte tijd (maximaal 15 minuten) gepompt tijdens de laatste fase van het ontwikkelen. Per bron/bronfilter wordt totaal maximaal m³ grondwater onttrokken in een periode van ongeveer twee weken. Voor het ontwikkelen van de twee beoogde bronnen/bronfilters wordt in totaal maximaal m³ grondwater onttrokken en geloosd. De bronnen worden één voor één ontwikkeld waardoor het grondwater gefaseerd wordt onttrokken. Het zoute grondwater wordt geloosd op het eigen riool. Door het beperkte debiet wordt gebruik gemaakt van een bovengrondse buffering. Dit is afgestemd met de gemeente Enkhuizen. Spuihoeveelheid Indien onderhoud nodig is, wordt gebruik gemaakt van een mobiel onderhoudsfilter. Bij een onderhoudsfilter wordt het vuil afgevangen met een zogenaamd kaarsenfilter met zeer kleine poriën. Het grondwater wordt uit één van de bronnen opgepompt en wordt via het onderhoudsfilter in de bypass van het leidingcircuit in de andere bron geïnjecteerd. Er komt dus geen grondwater vrij /PW/ van 18

10 2.2 Opzet open bodemenergiesysteem Het grondwatersysteem bestaat uit één doublet. De locaties van de bronnen zijn weergegeven in Figuur 2.2. In Tabel 2.2 is de opzet van het bronsysteem beschreven. Tabel 2.2 Opzet bronsysteem parameter eenheid waarde filterdiepte [m-mv] Tussen 90 en 230 (2 e watervoerende pakket) minimale lengte per bronfilter [m] 35 afstand tussen koude en warme bron [m] 160 Het grondwatercircuit wordt luchtdicht en onder een overdruk ten opzichte van de atmosfeer gehouden, zodat geen lucht in het grondwatercircuit kan toetreden. 2.3 Energiebesparing, emissiereductie en SPF Voor het bepalen van de energiebesparing en de emissiereductie is de warmte- en koudelevering met een open bodemenergiesysteem en warmtepompen vergeleken met een conventionele installatie voor koeling en verwarming, bestaande uit koelmachines (airconditioning) en HR-ketels. Het verbruik van elektriciteit is omgerekend naar de hoeveelheid aardgas die nodig is voor de elektriciteitsopwekking. Hierdoor kan het totale primaire energieverbruik worden vergeleken. Indien jaarlijks MWh t aan warmte en MWh t aan koude wordt onttrokken aan de bodem en geleverd aan de gebouwen, bedraagt de besparing in het primair aardgasverbruik m³ aardgasequivalenten per jaar. Dit komt neer op een energiebesparing van 29%. Deze energiebesparing resulteert in een jaarlijkse emissiereductie van 278 ton (20%) koolstofdioxide (CO 2) en 916 kg (76%) stikstofoxiden (NO x). Het energierendement van het systeem wordt uitgedrukt in de Seasonal Performance Factor (SPF). Dit is een getal dat aangeeft hoeveel MWh t koude en warmte wordt geleverd aan het gebouw per MWh e verbruikte elektriciteit (bron(nen), warmtepomp(en), regeneratievoorziening en overige hulpenergie). De SPF van het bodemenergiesysteem bedraagt 3,4. In bijlage 1 is de berekening van de SPF opgenomen /PW/ van 18

11 3 Geohydrologie en effectberekeningen Tabel 3.1 Gehanteerde bodemopbouw 3.1 Bodemopbouw De bodemopbouw in de directe omgeving van de locatie is beschreven op basis van de volgende gegevens: Grondwaterkaart van Nederland Regionaal Geohydrologisch Informatie Systeem (REGIS) Boorbeschrijvingen uit het archief van TNO Bouw en Ondergrond via DINOLoket Boorbeschrijving van osmosebronnen van ENZA Zaden (zie bijlage 2) Op basis van deze gegevens is de bodemopbouw geschematiseerd (Tabel 3.1). diepte lithologie geohydrologische benaming doorlaatvermogen of weerstand b [m-mv] a [m²/d] of [d] 0 10 klei met fijn zand deklaag d matig fijn tot matig grof zand eerste watervoerende pakket m 2 /d klei met zandbijmenging eerste scheidende laag d matig fijn tot matig grof zand tweede watervoerende pakket m 2 /d > 230 fijn zand en klei hydrologische basis a maaiveldhoogte: circa -2 m t.o.v. NAP b doorlaatvermogen: bepaald met Shepherd / gemiddelde weerstand: 100 d/m voor klei. 3.2 Geohydrologische kenmerken De laagste, gemiddelde en hoogste grondwaterstand en de stijghoogte in de watervoerende pakketten zijn weergegeven in Tabel 3.2. Tabel 3.2 Grondwaterstand en stijghoogte [m-mv] bron laagste gemiddelde hoogste grondwaterstand o.b.v. polderpeil 1,5 1 0,8 1 e watervoerende pakket peilbuis B15C0017 a 0,2 0 +0,3 b 2 e watervoerende pakket peilbuis B15C0017 a 0,1 +0,1 b +0,5 b a peilbuis B15C0017 is weergegeven in figuur 2.2 b artesisch grondwater De lokale en regionale geohydrologische kenmerken zijn opgenomen in Tabel /PW/ van 18

12 Tabel 3.3 Lokale en regionale geohydrologische kenmerken parameter eenheid grondwaterstroming opslagpakket (snelheid) a [m/jaar] 5 grondwaterstroming opslagpakket (richting) a [-] zuidwestelijk grondwatertemperatuur (opslagpakket) b [ C] 12 zoet-/brakgrensvlak (chloride 150 mg/l) c [m-mv] - brak-/zoutgrensvlak (chloride mg/l) c [m-mv] 10 a bron: gebaseerd op het isohypsenpatroon uit REGIS b bron: Database bodemtemperaturen TNO en IF Technology c bron: Grondwaterkaart van Nederland 3.3 Hydrologische effecten Om de hydrologische effecten van het bodemenergiesysteem te berekenen, is gebruik gemaakt van het hydrologische softwarepakket MLU voor Windows (Multi Layer Unsteady state). Meer informatie over MLU is te vinden op Tabel 3.4 Modelopbouw De bodemopbouw in het model is gebaseerd op de geohydrologische schematisatie in tabel 3.1. Uitgangspunt is dat de bodemopbouw geldt voor het totale gemodelleerde gebied. In Tabel 3.4 is de modelopbouw weergegeven. diepte toelichting doorlaatvermogen weerstand [m-mv] [m²/d] [d] 1 a gesloten bovenrand fictief freatisch watervoerend pakket 10 b deklaag e watervoerende pakket e scheidende laag e watervoerende pakket fictieve scheidende laag - 4,7 c e watervoerende pakket (filter) fictieve scheidende laag - 9,3 c e watervoerende pakket a b c > 230 hydrologische basis - de gemiddelde grondwaterstand bedraagt circa 1 m-mv (bron polderpeil, zie tabel 3.2) geschat doorlaatvermogen van de deklaag berekend op basis van anisotropiefactor /PW/ van 18

13 Oppervlaktewater In de omgeving van de locatie is oppervlaktewater aanwezig. In het grondwatermodel is een gesloten bovenrand gedefinieerd. Dit is een worstcase benadering. Schematisatie in tijd Om de stijghoogte- en grondwaterstandveranderingen te berekenen is een berekening uitgevoerd waarbij het systeem gedurende een seizoen op maximaal debiet (150 m³/uur) draait. Aangezien in de praktijk het bodemenergiesysteem slechts gedurende een zekere periode op maximaal debiet draait, zijn de berekende grondwaterstandveranderingen en stijghoogteveranderingen in het eerste watervoerende pakket een overschatting van de werkelijke optredende effecten. Hydrologische effecten In Tabel 3.5 zijn de berekende hydrologische effecten bij maximaal debiet weergegeven. Tabel 3.5 Maximale grondwaterstand- en stijghoogteveranderingen watervoerende laag eenheid zomer- en wintersituatie freatisch [m] < 0,01 1 e watervoerende pakket [m] < 0,01 2 e watervoerende pakket [m] 3,00 De berekende maximale verandering van de grondwaterstand en de stijghoogte in het eerste watervoerende pakket is kleiner dan 0,05 m. Derhalve zijn deze veranderingen niet in figuren weergegeven. In Figuur 3.1 zijn de berekende hydrologische effecten in het tweede watervoerende pakket (opslagpakket) gepresenteerd. Het hydrologische invloedsgebied is het gebied waarbinnen het effect van het bodemenergiesysteem op de stijghoogte groter dan 0,05 m is. De berekende grootte van de invloedsgebieden in de verschillende pakketten zijn in Tabel 3.6 vermeld. Tabel 3.6 Grootte invloedsgebieden watervoerende laag eenheid zomer- en wintersituatie freatisch [m] - 1 e watervoerende pakket [m] - 2 e watervoerende pakket [m] /PW/ van 18

14 3.4 Hydrothermische effecten De thermische effecten van het bodemenergiesysteem zijn berekend met het programma HstWin-2D. Met het programma HstWin-2D worden warmte- en stoftransport berekend in een verzadigd tweedimensionaal grondwatersysteem. De randvoorwaarden in het HstWin-2D-model zijn gebaseerd op de geohydrologische beschrijving in paragraaf 3.1. HstWin-2D simuleert de grondwaterstroming en het warmtetransport in één laag. De dikte van deze laag is gelijk gekozen aan de effectieve filterlengte (35 m). In Tabel 3.7 zijn de belangrijkste geohydrologische en geothermische invoerparameters opgenomen die bij de berekeningen zijn gebruikt. De warmtegeleidingcoëfficiënten en de warmtecapaciteiten zijn ontleend aan de VDI 4640, Blatt 1/part 1. Tabel 3.7 Modelopbouw HST2D volumetrische warmtecapaciteit [m] [m/d] [W/(mK)] [MJ/(m³K)] geleidende toplaag - - 2,0 2,8 opslagpakket ,4 2,8 geleidende onderlaag - - 2,4 2,8 In Tabel 3.8 is het aangehouden onttrekking-/infiltratiepatroon weergegeven. Tabel 3.8 Onttrekking-/ infiltratiepatroon seizoen bedrijfstoestand onttrekken uit infiltreren in [m³/seizoen] winter warmtelevering W K ,0 lente rust zomer koudelevering K W ,0 herfst rust laagnaam dikte doorlatendheid warmtegeleidingcoëfficiënt waterhoeveelheid infiltratietemperatuur [ C] De berekende temperaturen na 20 jaar energieopslag zijn weergegeven in Figuur 3.2. Het hydrothermische invloedsgebied van het bodemenergiesysteem reikt na 20 jaar tot maximaal 205 m van de bronnen. Het hydrothermische invloedsgebied is het gebied ter hoogte van de gemodelleerde bronfilters waarbinnen de berekende temperatuur na 20 jaar minimaal 0,5 C afwijkt van de natuurlijke grondwatertemperatuur (12 C) /PW/ van 18

15 In Tabel 3.9 is de gemiddelde onttrekkingstemperatuur en de temperatuur aan het einde van het seizoen weergegeven. Tabel 3.9 Onttrekkingstemperaturen bron eenheid gemiddeld einde seizoen W [ C] 13,1 12,1 K [ C] 6,8 7,5 3.5 Grondmechanische effecten De stijghoogteveranderingen als gevolg van het bodemenergiesysteem kunnen zetting veroorzaken. In welke mate deze zettingen daadwerkelijk optreden, hangt af van de zettinggevoeligheid van de aanwezige bodemlagen en van de grootte van de stijghoogteveranderingen. Daarnaast zijn de eerder opgetreden bodembelastingen van belang. Deze zogenaamde voorbelastingen kunnen hebben plaatsgevonden bij extreem lage stijghoogten in droge jaren of door eerdere (tijdelijke) onttrekkingen. De potentiële zetting is berekend met de formule van Koppejan. Hiervoor is de bodem geschematiseerd conform de opbouw in tabel 3.4. De zettingconstanten zijn ontleend aan NEN-blad bladzijde 20. Via deze methode is een eindzetting van 2 mm berekend (zie bijlage 3). Het zettingsverhang bedraagt in de directe nabijheid van de bronnen (binnen 10 m rondom de bronnen) maximaal 1 m per m. Aan de rand van het berekende hydrologische invloedsgebied bedraagt de berekende eindzetting 1 mm. In werkelijkheid draait het systeem niet continu op maximaal debiet, waardoor de berekende hydrologische effecten een overschatting zijn. De berekende eindzetting is daarom ook een overschatting van de werkelijk optredende zetting /PW/ van 18

16 4 Invloed op omgevingsbelangen 4.1 Grondwaterkwaliteit Invloed van de temperatuur Een verandering van de temperatuur van het grondwater kan het chemisch evenwicht van reacties veranderen. In het kader van het onderzoek Meer met Bodemenergie (MMB, naar warmteopslag in de bodem is veel onderzoek gedaan naar het gedrag van water en sediment bij verwarming. Uit deze onderzoeken is gebleken dat de invloed van de temperatuurverandering die optreedt bij bodemenergie (in het algemeen minder dan 10 C) op de watersamenstelling vaak verwaarloosbaar klein is. Invloed van menging Bij menging van grondwater met een verschillende samenstelling wordt de grondwaterkwaliteit beïnvloed. Een belangrijke conclusie van MMB en het onderzoek door VU/KWR is dat menging bij lage temperatuursystemen het meest bepalende proces is voor de grondwaterkwaliteit. De temperatuureffecten zijn bij temperaturen onder de 25 C ondergeschikt en worden pas bij hogere temperaturen belangrijker. Menging heeft alleen effect op de grondwaterkwaliteit als de samenstelling van het gemengde water verschilt. Hierbij kan worden gedacht aan verschillen in zoutgehalte, hardheid en de redoxtoestand van het grondwater. De invloed van menging treedt alleen op in het gebied waar het mengwater zich bevindt: direct rond de bronnen en stroomafwaarts daarvan. Het grondwater dat bij dit beoogde project gemengd zal worden, is volledig kalkverzadigd en gereduceerd (ijzerhoudend en zuurstof- en nitraatloos). Nadelige effecten zijn dan ook niet te verwachten. 4.2 Verzilting Het grondwater op de locatie is brak tot zout. Het brak-/zoutgrensvlak bevindt zich op 6 m-mv. Gezien de weerstand en de afstand tussen de bronfilters en het brak- /zoutgrensvlak wordt deze niet beïnvloed door het bodemenergiesysteem. 4.3 Verontreinigingen Via Bodemloket.nl is een overzicht verkregen van de verontreinigingssituatie in de omgeving van de locatie /PW/ van 18

17 Binnen het berekende hydrologische invloedsgebied van de bronnen zijn geen verontreinigingen bekend die tot in het opslagpakket doorgedrongen kunnen zijn. Aangezien het bodemenergiesysteem geen invloed heeft op de grondwaterstand en de stijghoogte in het eerste watervoerende pakket, worden mogelijk aanwezige ondiepe verontreinigingen niet beïnvloed. 4.4 Grondwatergebruikers Bij de provincie is op 24 november 2016 een overzicht opgevraagd van grondwatergebruikers. Op basis van dit overzicht zijn de grondwatergebruikers binnen en in de directe omgeving van het hydrologische invloedsgebied van het bodemenergiesysteem geïnventariseerd. Tabel 4.1 geeft een overzicht van de grondwateronttrekkingen en bodemenergiesystemen. Deze zijn ook weergegeven in de figuren. Tabel 4.1 Grondwateronttrekkingen in het hydrologisch invloedsgebied bedrijfsnaam ENZA Zaden osmose (2014) ENZA Zaden osmose (2013) afstand en richting t.o.v. project watervoerend pakket maximaal debiet waterhoeveelheid [m] [m³/uur] [m³/jaar] 190 m ten ZO 1 e /2 e m ten O 1 e /2 e Hydrologische invloed bodemenergie Binnen het berekende hydrologische invloedsgebied van het beoogde bodemenergiesysteem bevinden zich de osmosebronnen van ENZA Zaden (2014). De maximale stijghoogteverandering ter plaatse van de bronfilters van de osmosebronnen van ENZA Zaden (2014) bedraagt 0,07 m. Dit is dermate gering dat dit in de praktijk geen effect heeft op de bedrijfsvoering van de osmose-installatie van ENZA Zaden (2014). Thermische invloed bodemenergie Binnen het thermische invloedsgebied zijn geen andere grondwatergebruikers aanwezig. Geconcludeerd wordt dat het opslagsysteem van ENZA Zaden geen negatieve invloed heeft op de overige grondwatergebruikers in de omgeving /PW/ van 18

18 4.5 Gesloten bodemenergiesystemen Uit informatie van de Regionale Uitvoeringsdienst Noord-Holland Noord blijkt dat er geen gesloten bodemenergiesystemen aanwezig zijn binnen 500 m van het bodemenergiesysteem. 4.6 Grondwaterbescherming De locatie is niet gelegen in een waterwingebied, grondwaterbeschermingsgebied of boringsvrije zone. 4.7 Bebouwing en infrastructuur De berekende grondwaterstandveranderingen zijn nihil. Van grondwateroverlast en langdurige grondwaterstandverlaging is dan ook geen sprake. De optredende stijghoogteveranderingen kunnen van invloed zijn op bestaande bebouwing en infrastructuur via zettingen. Zettingen In de Nederlandse Norm Geotechniek van 1990 (NEN 6740) zijn normen opgenomen om een ongewenst verlies aan bruikbaarheid, schade of hoge onderhoudskosten aan infrastructuur en constructies te voorkomen. Volgens deze NEN-norm mag de zetting niet groter zijn dan 150 mm en mag het zettingsverhang (rotatie) niet groter zijn dan 1:300. Bij de aanwezigheid van ondiepe zettinggevoelige bodemlagen, zoals een deklaag, kunnen verschillen in de samenstelling van de betreffende laag aanleiding geven tot verschilzettingen aan maaiveld. Wanneer de veroorzaakte zetting in de deklaag groter is dan 15 mm, dan kunnen effecten van betekenis optreden. De berekende eindzetting van 2 mm (zie hoofdstuk 3.5) en de daarmee gepaard gaande verschilzetting veroorzaakt geen schade aan gebouwen, funderingen, spoor, wegen of constructies. 4.8 Natuur en openbaar groen De invloed op de grondwaterstand (hoofdstuk 3.3) is zo gering (< 0,01 m) dat het bodemenergiesysteem geen invloed heeft op natuurwaarden (zoals Vogel- en Habitatrichtlijngebieden, Natuurbeschermingswetgebieden of Ecologische beschermingszones) en openbaar groen /PW/ van 18

19 4.9 Cultuurhistorie en archeologische waarden De invloed op de grondwaterstand (hoofdstuk 3.3) is zo gering (< 0,01 m) dat het bodemenergiesysteem geen invloed heeft op eventueel aanwezige cultuurhistorie en archeologische waarden. Het bodemenergiesysteem ligt niet in een aardkundig waardevol gebied /PW/ van 18

20 FIGUREN 64147/64147/64147

21 Warme bron Osmose bronnen (2013) Koude bron Osmose bronnen (2014) Peilbuis B15C Project: Bodemenergie ENZA Zaden Enkhuizen Datum: A: B: Onderwerp: Overzichtskaart met bronlocaties, peilbuis en grondwatergebruikers Figuur: Referentie: /PW Getek.: FA Stadium: effectenstudie Form.: A4

22 -0,05-0,1 0,1 0, Project: Bodemenergie ENZA Zaden Enkhuizen Datum: A: B: Onderwerp: Berekende maximale stijghoogteverandering in het opslagpakket [m] Figuur: Referentie: /PW Getek.: FA Stadium: effectenstudie Form.: A4

23 situatie einde winter 6,5 7,5 10,5 8,5 9,5 11,5 situatie einde zomer 13,5 12,5 7,5 8,5 9,5 10,5 11, Project: Onderwerp: Figuur: Referentie: Bodemenergie ENZA Zaden Enkhuizen Berekende temperaturen in het opslagpakket na 20 jaar energieopslag [ C] /PW Getek.: FA Stadium: effectenstudie Form.: A4 Datum: A: B:

24 BIJLAGE 1 Berekening van de SPF 64147/64147/64147

25 ENZA zaden (61257) SPF bepaling op basis van energieberekening en pompgegevens Scenario: bronontwerp, gebouwsimulatie deel SPF geleverd elektra centrale verwarming 2, kwh kwh koeling 12, kwh kwh regeltechniek 0 kwh kwh 4 kw marge (warmtedump??) 0 kwh 7700 kwh 4% (t.b.v. koeling) Totale SPF 3, kwh kwh gegevens uit simulatie uit gebouwsimulatie omschrijving SCOP subtotaal elektra subtotaal subtotaal centrale verwarming 3, kwh GJ/jaar 4945 Mwh/jaar (warmtepomp maakt c.a. 55 C) koeling 8610 GJ/jaar 2392 Mwh/jaar -30% (een seizoen minder koeling) centrale verwarming (elektra t.b.v. circulatiepompen) elektra omschrijving deel SPF subtotaal elektra subtotaal subtotaal SPF condensorpomp kwh 712,1 GJ/jaar 197,8 Mwh/jaar gemiddelde dt= 1,5K = 10*15% ==> minimale regelbereik SPF verdamperpomp kwh 866,1 GJ/jaar 240,6 Mwh/jaar gemiddelde dt= 0,9K ==> 6K*15% ==> minimale regelbere kwh 157,8 GJ/jaar 43,8 Mwh/jaar 10% nadraaitijd pompen SPF centrale bronpomp 35, kwh 260,2 GJ/jaar 72,3 Mwh/jaar -30% (rechtstreeks gebruik KOT) pomp tussen kot en wisselaar kwh 186,0 GJ/jaar 51,7 Mwh/jaar -30% totalen kwh 2182,2 GJ/jaar 606 Mwh/jaar koeling (elektra t.b.v. circulatiepompen) elektra omschrijving deel SPF subtotaal elektra subtotaal subtotaal SPF koel pomp kwh 344,4 GJ/jaar 95,7 Mwh/jaar (gemiddelde dt=4) SPF bronpomp 23, kwh 258,7 GJ/jaar 71,9 Mwh/jaar -30% (rechtstreeks gebruik KOT of warmtepomp) pomp tussen kot en wisselaar kwh 90,0 GJ/jaar 25,0 Mwh/jaar -30% totalen kwh 693,0 GJ/jaar 193 Mwh/jaar

26 BIJLAGE 2 Boorbeschrijvingen osmose bronnen 64147/64147/64147

27 Afbeelding 1: boorstaat van onttrekkingsbron Naaldwijk, 4 januari AR/0775-bijlage11-osmose.docx

28 Afbeelding 3: boorstaat van onttrekkingsbron Naaldwijk, 4 januari AR/0775-bijlage11-osmose.docx

29 BIJLAGE 3 Berekening van de eindzetting 64147/64147/64147

30 Zettingsberekening Versie 29 september 2004 Berekening van eindzetting volgens de methode van Koppejan (combinatie van Terzaghi en Keverling Buisman) Projectnaam: Projectnummer: Datum berekening: Bijlage: Rapport: Specialist: Opmerking(en): ENZA Zaden Bijlage 2 effectenstudie F. van Aken Zetting bij de bron GLG: 1 m-mv Gebruikte formule van Terzaghi: z D C s k Ds k ln s k [m-mv] [m] [-] [-] [-] [kg/m3] [N/m²] [N/m²] [mm] Materiaal diepte Dikte H Cp Cs Conein r sk Dsk Z 0 Onverz.zone Zand ,00E , Klei , Zand 40 0, ,00E , Klei , Zand 35 0, ,00E ,5 2246, Zand ,00E , Zand 105 0, ,00E ,5 667, Verklaring van de parameters: symbolen verklaring eenheid D = Dikte [m] H = Stijghoogteverandering [m] Cp = Primaire zettingsconstante [-] Cs = Seculaire zettingsconstante [-] Conein = Totale zettingsconstante [-] r = Bulkdichtheid [kg/m 3 ] sk = Korrelspanning [N/m 2 ] Dsk = Verandering korrelspanning [N/m 2 ] Z = Zetting [mm] GLG = Gemiddelde laagste grondwaterstand [m-mv] Totale zetting [mm] 2 IF Technology bv Zettingsberekening 2016 FA