RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK. basisschool De Achtsprong

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK basisschool De Achtsprong Plaats : Achthuizen BRIN nummer : 05IJ C1 Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 18 september 2014 Datum vaststelling : 13 november 2014

2 Pagina 2 van 15

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING BEVINDINGEN TOEZICHTARRANGEMENT Pagina 3 van 15

4 Pagina 4 van 15

5 1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 18 september 2014 een onderzoek uitgevoerd op basisschool De Achtsprong naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. De inspectie heeft voor basisschool De Achtsprong een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten mogelijk onvoldoende zijn. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids en het schoolplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijk verplichte onderdelen in de schoolgids en het schoolplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van jaardocumenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Schoolbezoek, waarbij in alle vier de combinatiegroepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Gesprekken met de directie en de intern begeleider over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met de leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bestuur, na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: de leerresultaten, het leerstofaanbod, de onderwijstijd, het schoolklimaat, het pedagogisch en didactisch handelen, de afstemming, de zorg en begeleiding en de kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2012 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op Pagina 5 van 15

6 Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 6 van 15

7 2 BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2012 op De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Pagina 7 van 15

8 Opbrengsten * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2* De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van acht jaar. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. Leerstofaanbod * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2* De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4* De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Tijd De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Schoolklimaat Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. Didactisch handelen * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Pagina 8 van 15

9 Afstemming De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Begeleiding * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3* De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitszorg De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Wet- en regelgeving Ja Nee NT1A NT2A De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO). Pagina 9 van 15

10 Wet- en regelgeving Ja Nee NT4A NT4B Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De kwaliteit van het onderwijs op basisschool De Achtsprong is als zwak beoordeeld. De tekortkomingen liggen voornamelijk op het vlak van de eindopbrengsten, het afstemmen op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen, het systematisch volgen van de vorderingen en de zorg en begeleiding. Tot voor kort werkte de school met een onderwijsconcept dat het groepsdoorbrekend werken bevorderde. Het streven was dat iedere leerling zich op zijn of haar niveau kon ontwikkelen. In de praktijk betekende dit dat er geen hoge eisen aan de leerlingen werden gesteld. Mede hierdoor waren de eindopbrengsten onvoldoende. De directie is voortvarend te werk gegaan en heeft het groepsdoorbrekend werken twee jaar geleden afgeschaft. Sindsdien is er veel geïnvesteerd in nieuwe methoden en in het verbeteren van de pedagogische en didactische vaardigheden van de leerkrachten. Daarnaast is het Opbrengstgericht werken ingevoerd. Zo is er meer aandacht voor het analyseren van de opbrengsten en voor de zorg en begeleiding. Ook het verbeteren van het pedagogisch klimaat heeft veel aandacht gekregen. Alle leerkrachten zijn geschoold in het toepassen van een programma dat de sociale omgang met elkaar bevordert. De directeur verwoordde het als volgt: 'De school stond in brand en we zijn eerst begonnen met blussen. Op de fundamenten zijn we gaan bouwen aan de structuur en nu komen we steeds meer toe aan de verfijning.' Toelichting Resultaten De resultaten aan het einde van de basisschoolperiode zijn in de afgelopen drie jaren (2012, 2013 en 2014) onvoldoende. Op tussenliggende momenten zijn de toetsen uit het leerlingvolgsysteem voor technisch lezen in de groepen 3 en 4, begrijpend lezen in de groep 6 en rekenen en wiskunde in de groepen 4 en 6 als voldoende beoordeeld. De resultaten van de toetsen in groep 7 zijn voor rekenen voldoende, voor begrijpend lezen echter nog niet. Pagina 10 van 15

11 Het niveau van de sociale competenties wordt met een landelijk genormeerd instrument in kaart gebracht. De uitkomsten van groep 8 zijn voldoende. Onderwijs en leren In de groepen 1/2 werkt de school thematisch. Op basis van de tussendoelen voor taal en rekenen en wiskunde, werken de leraren de verschillende thema s uit en vertalen deze naar de groepsplannen. Hiermee is de doorgaande lijn naar groep 3 in voldoende mate geborgd. In de groepen 3 tot en met 8 beschikt de school over methodes, die voldoen aan de kerndoelen. Het leerstofaanbod voor Nederlandse taal (inclusief begrijpend lezen) en rekenen en wiskunde voldoet aan de kerndoelen en wordt aan (nagenoeg) alle leerlingen tot aan het niveau van groep 8 aangeboden. Het aanbod wordt regelmatig vernieuwd. Zo is recent een nieuwe methode voor technisch lezen ingevoerd. In de groepen is sprake van rust en een prettige sfeer. Leraren spreken kinderen aan op hun gedrag, geven complimenten als dit kan en corrigeren waar dit nodig is. Daarbij wordt de nadruk gelegd op het bevorderen van gewenst gedrag. Dit draagt bij aan een sfeer van respect, niet alleen tussen leraar en leerling, maar vooral ook tussen leerlingen onderling. Dit aspect krijgt ook extra aandacht van de school. In de lessen maken leraren gebruik van het directe instructiemodel, dat verweven zit het daginstructiemodel dat de school hanteert. Dit zorgt voor een duidelijke structuur. Daarbij is de uitleg in de regel helder en voldoende interactief, waarbij alle leerlingen worden betrokken. Hierbij zijn wel verschillen waargenomen in de mate waarin leraren gebruik maken van activerende werkvormen. Het klassenmanagement draagt ertoe bij dat de leerlingen weten wat er van hen verwacht wordt. Ze gaan vlot aan de slag, blijven goed aan het werk en weten wanneer ze samen mogen werken. De school besteedt voldoende aandacht aan het kwalitatief verder ontwikkelen van de didactische en pedagogische vaardigheden van de leraren. Zo was onder meer opbrengstgericht werken in het afgelopen schooljaar een belangrijk onderwerp. Afstemming en leerlingenzorg De school volgt de ontwikkeling van haar leerlingen op een systematische wijze. Om de cognitieve ontwikkeling te volgen, gebruiken de leraren zowel methodegebonden als landelijk genormeerde toetsen. Tevens wordt een uitgebreid kleuterobservatiesysteem geïmplementeerd, ter vervanging van het huidige systeem. Daarnaast brengen zij ook de sociaal-emotionele ontwikkeling van alle leerlingen in kaart. Dit alles wordt centraal vastgelegd in het leerlingvolgsysteem. Hiermee ontstaat een duidelijk totaalbeeld, zodat leerlingen Pagina 11 van 15

12 met leerachterstanden of een aanzienlijke voorsprong in ontwikkeling, op tijd worden gesignaleerd. De school heeft de opzet van haar leerlingenzorg vastgelegd in een zorgplan. De basis wordt gevormd door de 1-Zorgroute, waarbij het werken met groepsplannen een belangrijke rol speelt. De leerlingen worden in verschillende zorgniveaus geclusterd in de groepsplannen. Deze documenten vormen de basis voor de afstemming van het onderwijs in de groepen. Deze structuur is inmiddels goed ingebed in de school. Alle leraren zijn vertrouwd met de gehanteerde formats en bijbehorende afspraken. Dit maakt het mogelijk om een volgende verdiepingsslag te maken. Deze is noodzakelijk op twee gebieden. In de eerste plaats kan de afstemming van de instructie aan kracht winnen. In een aantal lessen is deze nu namelijk vooral beperkt tot begeleide inoefening. Het aan de instructietafel aanbieden van alternatieve strategieën of het opnieuw, maar dan op een andere wijze uitleggen van de stof, gebeurt nog (te) weinig. In de tweede plaats kan ook de afstemming in de verwerking nog worden versterkt, bijvoorbeeld door het invoeren van een weektaak, waarin gericht gebruik wordt gemaakt van 'alleen voor mij' opdrachten. Een tweede verdiepingsslag is noodzakelijk binnen de zorg voor leerlingen met een zwaardere of hardnekkige problematiek. Deze leerlingen zijn momenteel aangewezen op de zorg, die is beschreven in het groepsplan. Voor hen is echter een meer gedetailleerde diagnose en analyse noodzakelijk. Analyses over welke hiaten (mogelijk in voorgaande jaren) zijn ontstaan, het formuleren van concrete doelen en een gerichte keuze in de inzet van materialen, aanpak en methodieken of het bepalen van evaluatiemiddelen ontbreken. Een dergelijke analyse geeft niet alleen antwoord op de vraag op welke punten een leerling uitvalt, maar ook waarom. Dit vraagt overigens niet altijd om uitgebreide, externe onderzoeken. Het is vooral zaak dat de leraar voldoende aandacht schenkt aan het voeren van een diagnostisch gesprek, het onder begeleiding laten maken van een kleine aanvullende test of het laten verwoorden van de gekozen strategieën. Dit levert waardevolle informatie, die nodig is om op een goede manier individuele accenten te kunnen zetten, zowel binnen de groepsplannen als (indien nodig) in een individueel handelingsplan. Aandacht voor de diagnose is overigens ook belangrijk in de kortere zorgcyclus. De vraag waarom een leerling iets niet begrijpt en wat dit betekent voor de les van morgen of volgende week, zal de afstemming en de zorg namelijk verder kunnen versterken. De directie herkent dit en geeft aan dat dit een logische volgende stap is bij de verdere ontwikkeling van zowel het handelingsgericht werkenals het opbrengst gericht werken. Pagina 12 van 15

13 Kwaliteitszorg De school werkt hard aan de ontwikkeling van haar onderwijs. Zo is met het team gewerkt aan een aantal grote veranderingen, zoals het werken met vaste combinatiegroepen in plaats van het geven van groepsdoorbrekend onderwijs. Daarnaast is veel tijd gestoken in het verbeteren van het pedagogisch klimaat, het bevorderen van opbrengstgericht werken en het verbeteren van de zorgstructuur. Deze aanpak heeft succes gehad maar kwam te laat voor de bovenbouwleerlingen van de afgelopen jaren om hiervan nog optimaal te kunnen profiteren. Het analyseren van de resultaten vindt tweemaal per jaar plaats. De school heeft sinds dit schooljaar eigen streefdoelen vastgesteld per leerjaar en per onderdeel. De tegenvallende resultaten hebben in de meeste gevallen geleid tot gerichte verbetermaatregelen. Zo zijn de resultaten voor rekenen en wiskunde verbeterd. De resultaten voor begrijpend lezen echter, vallen in een aantal groepen nog tegen. Om deze te verbeteren is vorig schooljaar besloten om vooral in te zetten op het technisch leesniveau, terwijl een te beperkte woordenschat en het onvoldoende beheersen van leesstrategieën ook medebepalend zijn voor succesvol begrijpend lezen. Inmiddels is er wel extra tijd gepland voor het onderwijs in technisch en begrijpend lezen en zijn de verschillende leesstrategieën als aandachtspunt opgenomen in de lesplannning. Tot slot Het bestuur en de directie herkennen de bovenstaande punten. Zowel de inspectie als het bestuur vinden dat de school op de goede weg is. Het is nu zaak om deze ontwikkeling daadkrachtig voort te zetten om ervoor te zorgen dat de eindopbrengsten in 2015 weer van voldoende niveau zijn. Pagina 13 van 15

14 Pagina 14 van 15

15 3 TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit De kwaliteit van het onderwijs vertoont belangrijke tekortkomingen en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan basisschool De Achtsprong een aangepast arrangement zwak toe. De school valt onder intensief toezicht. Met het bestuur is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in juli 2015 weer van voldoende niveau is. De inspectie voert aan het einde van het tweede kwartaal van 2015 een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (okv) uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Naleving De inspectie concludeert tevens dat er geen tekortkomingen zijn in de naleving van de wettelijke voorschriften die zijn gecontroleerd. Pagina 15 van 15