Economische Effect Rapportage Brouwerseiland

Transcriptie

1 Brouwerseiland

2 Economische Effect Rapportage Brouwerseiland Kenniscentrum Kusttoerisme, mei 2016 Kenniscentrum Kusttoerisme is een initiatief van: Auteurs: Diana Korteweg Maris, projectleider Kenniscentrum Kusttoerisme, HZ Dr. Jeroen Klijs, docent-onderzoeker economie & toerisme, NHTV

3 Samenvatting In 2010 stelde NHTV Breda (partner in Kenniscentrum Kusttoerisme) een Economische Effect Rapportage (E.E.R.) op voor de Duurzame Jachthaven van de Toekomst, de toenmalige werktitel van Brouwerseiland. De plannen voor Brouwerseiland zijn sinds 2010 nader uitgewerkt en de voorbereidingen voor de aanleg zijn in volle gang. Brouwerseiland BV heeft de wens om de berekening nogmaals uit te voeren, op basis van de meest recente aantallen eenheden in relatie tot recente marktgegevens. Ook de methode van de E.E.R. is sindsdien, als onderdeel van een promotieonderzoek, verder aangescherpt. De berekeningen zijn verfijnd en dat leidt tot een meer nauwkeurige en realistische inschatting van verwachte effecten. In voorliggende rapportage maakt Kenniscentrum Kusttoerisme een nieuwe raming van de economische effecten van Brouwerseiland voor de regio. Eenmalige effecten: de economische impact van investeringen De totale investeringssom bedraagt 180 miljoen. Een deel daarvan is reeds uitgegeven gedurende de planvormingsfase. De overige investeringen vinden gedurende 2017 en 2018 plaats, ervan uitgaande dat in januari 2017 kan worden gestart met de aanleg. De aanleg van Brouwerseiland zal gedurende 2017 werk voor ruim 250 FTE creëren en gedurende 2018 werk voor bijna 500 FTE. Deze arbeid wordt vooral gecreëerd in de bouwsector, maar ook in de zakelijke dienstverlening en de handel (groot- en detailhandel) wordt volop werk gegenereerd. Deze impacts treden alleen op tijdens de aanleg en bouw van Brouwerseiland. Bestedingen Toegevoegde waarde Aantal FTE Economische impact van bestedingen door gasten Brouwerseiland voegt toeristisch-recreatieve voorzieningen toe die momenteel nog niet in Zeeland (en zelfs niet elders in Nederland) bestaan: de recreatiewoningen en hotelvilla s zetten een nieuwe standaard voor Nederland en trekken daarmee een nieuwe doelgroep naar Zeeland. Het uitgavenpatroon van deze gasten en de geldstromen die daarmee samenhangen worden volledig toegerekend aan Brouwerseiland. Verwacht wordt dat de gasten die een vakantieverblijf bezitten en de gasten die een vakantieverblijf huren samen 37,8 miljoen per jaar zullen besteden. Deze bestedingen komen deels op Brouwerseiland en deels in de omliggende regio terecht. Deze bestedingen resulteren in een toegevoegde waarde van 15,7 miljoen per jaar, hetgeen goed is voor 515 FTE. Deze werkgelegenheid bevindt zich deels op Brouwerseiland, het overige deel in de omliggende regio. Het betreft banen op allerlei niveaus in met name de volgende sectoren: horeca & logiesverstrekking, detail- en groothandel, cultuur, sport & recreatie en zakelijke dienstverlening. Overige spin-off Naast de economische spin-off die ontstaat voor de regionale economie, kunnen ook de gemeente Schouwen-Duiveland en het Natuur- en Recreatieschap Zuidwestelijke Delta extra inkomsten tegemoet zien. De gemeente kan inkomsten tegemoet zien dankzij de heffing van toeristenbelasting, forensenbelasting en onroerendezaakbelasting. De verwachte belastinginkomsten per jaar bedragen Daarnaast is sprake van een erfpachtovereenkomst met Staatsbosbeheer en het Rijksvastgoedbedrijf: de initiatiefnemers van Brouwerseiland betalen 1,35 miljoen, onder voorwaarde dat deze gelden worden besteed aan de verbetering van natuur en recreatiemogelijkheden in de Grevelingen.

4 Jaarlijkse effecten: economische impact van bestedingen van gasten en overige spin-off De bestedingen van gasten en de overige spin-off zijn ieder jaar opnieuw aan de orde. Onderstaande tabel vat deze bedragen nog eens samen. Verwacht mag worden dat deze impacts vanaf 2020 zich jaarlijks zullen voordoen. Bedrag Bestedingen van gasten van Brouwerseiland Belastinginkomsten Gemeente Schouwen-Duiveland Erfpacht Staatsbosbeheer en het Rijksvastgoedbedrijf

5 Inhoudsopgave 1 Inleiding Aanpak E.E.R Keuze voor input-outputmodel Wijzigingen ten opzichte van methode in Economische impact van de investeringen Beschrijving investeringen Economische effecten van investeringen Economische impact van de bestedingen door gasten Afbakening relevante bestedingen Omvang relevante bestedingen Economische impact van de bestedingen voor de regio Overige spin-off Gemeente Schouwen-Duiveland Natuur- en Recreatieschap Zuidwestelijke Delta...Error! Bookmark not defined.

6 1 Inleiding De planontwikkeling voor Brouwerseiland is al vele jaren gaande. Locatie is de voormalige werkhaven Middelplaat aan de Brouwersdam, restant van de Deltawerken in het Grevelingenmeer, van zo n 30 hectare. Deze locatie wordt omgevormd tot een gebied met een natuurlijke eilandenstructuur, waarin recreatieve voorzieningen, natuur, visserij en middenstand geïntegreerd worden. N.V. Economische Impuls Zeeland (hierna te noemen Impuls) houdt zich bezig met structuurversterking en ontwikkeling van de regionale economie in Zeeland, o.a. door middel van het stimuleren van de vrijetijdseconomie. Impuls verzocht NHTV Breda (partner in Kenniscentrum Kusttoerisme) in 2009 om een methode te ontwikkelen waarmee de verwachte maatschappelijke en economische effecten van grootschalige toeristische investeringen in beeld konden worden gebracht. Dit leidde tot de ontwikkeling van een Economische Effect Rapportage (E.E.R.). De aanpak werd in 2010 voor het eerst toegepast op de Duurzame Jachthaven van de Toekomst, de toenmalige werktitel van Brouwerseiland. De plannen voor Brouwerseiland zijn sinds 2010 nader uitgewerkt en de voorbereidingen voor de aanleg zijn in volle gang. Brouwerseiland BV heeft de wens om de berekening nogmaals uit te voeren, op basis van de meest recente aantallen eenheden in relatie tot recente marktgegevens. Ook de methode van de E.E.R. is sindsdien, als onderdeel van een promotieonderzoek, verder aangescherpt. De berekeningen zijn verfijnd en dat leidt tot een meer nauwkeurige en realistische inschatting van verwachte effecten. Een toelichting op de wijzigingen staat in paragraaf

7 2 Aanpak E.E.R. 2.1 Keuze voor input-outputmodel Het berekenen van de verwachte economische effecten van Brouwerseiland vindt plaats met behulp van een input-output (IO) model. De keuze voor gebruik van dit model wordt hieronder toegelicht. In Nederland worden veel verschillende modellen gebruikt voor het berekenen van economische impact. Met name in de context van toerisme en vrije tijd bleek dat deze verschillende berekeningen veel vragen opriepen. Reden voor NHTV internationaal hoger onderwijs Breda, partner binnen Kenniscentrum Kusttoerisme, om een promotieonderzoek uit te voeren naar de beste methode om de economische impact van toerisme en vrije tijd op regionaal niveau te meten. De eerste fase van het promotieonderzoek was gericht op de keuze van een model. In het artikel 'Criteria to Compare Economic Impact Models in Tourism' (Klijs et al, 2012) zijn, op basis van een uitgebreide set criteria, diverse economische modellen met elkaar vergeleken. De conclusie is dat, met name voor toepassingen op regionaal niveau, het IO-model zeer veel mogelijkheden biedt. Onder auspiciën van Wageningen Universiteit & Research centrum (WUR) heeft Klijs het IO-model in de tweede fase van het promotieonderzoek verder verbeterd voor toepassingen in een toeristische context. Klijs is in februari 2016 gepromoveerd op het proefschrift Tourism, income and jobs. Improving the measurement of regional economic impacts of tourism. Kenniscentrum Kusttoerisme gebruikt het IO-model altijd voor economische impactanalyses van toerisme en toeristische ontwikkelingen. Binnen de hogescholen wordt continu gewerkt aan de doorontwikkeling van kennis over economische monitoring van toerisme. Dankzij de samenwerking in Kenniscentrum Kusttoerisme en in CELTH (Centre of Expertise Leisure, Tourism & Hospitality) kan deze kennis worden toegepast voor partijen in het werkveld. IO-modellen laten zien in welke sectoren de effecten van elke bestede euro terecht komen, uitgedrukt in output, toegevoegde waarde en werkgelegenheid. Het IO-model beschrijft de relaties tussen bestedingen (=input) enerzijds en de productie (=output) die daarvoor in de verschillende sectoren nodig is. Deze relaties zijn in elke regio anders, afhankelijk van de aanwezige bedrijvigheid in regio s. Met behulp van deze relaties worden zowel de directe als de indirecte effecten zichtbaar gemaakt. Direct zijn de effecten bij sectoren die rechtstreeks verkopen aan toeristen. Bijvoorbeeld de werkgelegenheid op de camping waar de toerist verblijft of de bakker waar de toerist zijn brood koopt. Indirect zijn de effecten in de sectoren die leveren aan de sectoren die verkopen aan de toeristen. Zoals de werkgelegenheid bij de groothandel die producten levert aan de camping. Om de berekeningen te kunnen uitvoeren is er een IO-tabel specifiek voor de regio rondom Brouwerseiland nodig. Dit is een tabel die antwoord geeft op de vraag hoeveel elke sector levert aan zichzelf, aan andere sectoren en aan de hun uiteindelijke afnemers. Alleen op basis van een IO-tabel kan de stap worden gemaakt van de directe effecten naar de totale effecten (direct + indirect). Er blijkt namelijk uit hoeveel output er in elk van de sectoren van de economie nodig is, om ervoor te zorgen dat er producten en diensten geleverd kunnen worden aan (bijvoorbeeld) toeristen. IO-tabellen zijn veelal alleen beschikbaar op nationaal niveau. Onderzoekers van NHTV Breda hebben een IO-tabel voor de provincie Zeeland samengesteld. Hierbij is de aanpak van Flegg s Location Quotient gehanteerd. Voor de regionalisering zijn de meest recente cijfers gebruikt, zijnde Deze tabel beschrijft de specifieke economische samenhang in de provincie en is daarmee uniek in zijn soort. 2

8 2.2 Wijzigingen ten opzichte van methode in 2010 In 2010 maakte NHTV Breda (partner in Kenniscentrum Kusttoerisme) al eens een berekening van de verwachte economische effecten van de Duurzame Jachthaven van de Toekomst, de toenmalige werktitel van Brouwerseiland. De methode van de E.E.R. is sindsdien, als onderdeel van het hiervoor genoemde promotieonderzoek van Klijs, verder aangescherpt. De belangrijkste wijzigingen zijn: Marktprijzen vs. basisprijzen De toepassing van het IO-model start met het berekenen van de input. In deze rapportage betreft dit enerzijds de investeringen voor de aanleg van Brouwerseiland en anderzijds de verwachte bestedingen van de gasten van Brouwerseiland. Deze input wordt uitgedrukt in marktprijzen : prijzen die door bedrijven of consumenten worden betaald. Het IO-model is echter genoteerd in basisprijzen. De input moet daarom worden gecorrigeerd voor handels- en transportmarges en productgebonden belastingen, zoals BTW en brandstofaccijnzen. In de rapportage 2010 is gerekend met marktprijzen, waardoor de berekende effecten hoger uitkwamen. In voorliggende rapportage worden de bedragen omgerekend naar basisprijzen en deze worden gebruikt voor de IO-analyse. Uitgaven van toeristen aan de detailhandel Voor bestedingen van toeristen in de detailhandel geldt een aantal extra berekeningen, naast de aftrek van 21% BTW. In de rapportage 2010 werden deze bestedingen volledig toegewezen aan de sector Handel. Deze sector vervult, samen met de sector Vervoer & opslag, echter een bijzondere functie binnen IO-analyses. Wat deze sectoren produceren is namelijk de dienstverlening die benodigd is om producten bij een klant te krijgen (zowel het fysieke transport als de dienstverlening rond het kopen en verkopen van producten). De producten die getransporteerd en verhandeld worden zijn door andere sectoren geproduceerd (bijvoorbeeld de sector industrie) en worden niet verder bewerkt. Aan de sectoren Handel en Vervoer & opslag moet dan ook alleen dat deel van de bestedingen worden toegewezen dat klanten betalen vanwege de dienstverlening. Technisch werkt dit als volgt: Over alle bestedingen van toeristen in de detailhandel worden handels- en transportmarges berekend, waarna deze via de IO-analyse worden herverdeeld naar de sectoren Handel en Vervoer & opslag. Het restant van de bestedingen van toeristen in de detailhandel (exclusief handels en transportmarges) betreft betalingen voor de fysieke producten, zoals die door de toeristen afgenomen worden. Voordat deze worden toegewezen aan de Zeeuwse economie, is er nog wel een extra correctie nodig. Alleen de bestedingen aan producten die in Zeeland geproduceerd mogen namelijk worden toegewezen aan Zeeland (de rest is import). Uit CBS-cijfers blijkt dat 50% van alle goederen die in Nederland worden aangeschaft, in het buitenland worden geproduceerd. Zeeland telt 2,8% van alle banen in de Nederlandse industrie (bron: LISA). Dit betekent dat we een gefundeerde aanname kunnen doen dat 2,8% (Zeeuwse deel) van 50% (Nederlandse deel) van alle goederen in Zeeland geproduceerd zijn. Oftewel 1,4% van alle bestedingen in de detailhandel wordt in het IO-model toegewezen aan de Zeeuwse sector Industrie. Ten opzichte van de rapportage 2010 betekent dit een grote wijziging; van de bestedingen in de detailhandel wordt door de hier beschreven aanpak zo n 85% buiten beschouwing gelaten en de resterende 15% wordt verdeeld over de sectoren Industrie en (via de handels- en transportmarges) de sectoren Handel en Vervoer & opslag. Bovengenoemde wijzigingen leiden tot een meer nauwkeurige en realistische berekening van de verwachte economische effecten. 3

9 3 Economische impact van de investeringen 3.1 Beschrijving investeringen De ontwikkeling van Brouwerseiland is veelomvattend. De totstandkoming start met de aanleg van een eilandenarchipel met duinlandschap. Op deze eilanden worden 300 tot maximaal 325 verblijfsrecreatieve eenheden gebouwd: luxe vakantievilla s waarvan maximaal 75 hotelvilla's. Daarnaast worden maximaal 400 ligplaatsen gecreëerd, waarvan een deel als jachthaven bij het centrum van Brouwerseiland. In het centrumgebied wordt de centrale voorzieningen gerealiseerd, waaronder een restaurant, maximaal 10 kleinschalige winkels en een centrumgebouw. De totale investeringssom bedraagt 180 miljoen. Een deel daarvan is reeds uitgegeven gedurende de planvormingsfase. De overige investeringen vinden gedurende 2017 en 2018 plaats, ervan uitgaande dat in januari 2017 kan worden gestart met de aanleg. De initiatiefnemers werken waar mogelijk met partijen uit Zeeland. Alleen de economische effecten van investeringen bij Zeeuwse partijen gedurende de bouwfase (2017 en 2018) worden door middel van de IO-analyse in beeld gebracht. Tabel 3.1 Investeringen naar sector en jaar Omschrijving Sector in I/O-tabel Bestedingen bij partijen in Zeeland t/m Bestedingen bij partijen elders Opspuiten eilanden Bouwnijverheid 30 miljoen Bouw van alle gebouwen en voorzieningen Architecten, adviesbureaus, onderzoeksbureaus, notaris, advocaten Overhead / onvoorzien Bouwnijverheid 34 miljoen 80 miljoen Zakelijke dienstverlening Bouwnijverheid (stelpost 50%) Zakelijke dienstverlening (stelpost 50%) 12 miljoen 6 miljoen 9 miljoen 5 miljoen 4 miljoen Totaal 12 miljoen 45 miljoen 93 miljoen 30 miljoen Bovengenoemde investeringen zijn bedragen exclusief BTW. Dit betekent dat dit basisprijzen zijn, waarmee de IO-analyse uitgevoerd kan worden. Op de volgende pagina s worden de resultaten voor de IO-analyse voor de jaren 2017 en 2018 getoond. 4

10 3.2 Economische effecten van investeringen Tabel 3.2 Economische effecten van de investeringen in Investeringen (excl. BTW) Toegevoegde waarde Werkgelegenheid (FTE) A Landbouw, bosbouw en visserij ,4 B Delfstoffenwinning ,0 C Industrie ,4 D Energievoorziening ,2 E Waterbedrijven en afvalbeheer ,2 F Bouwnijverheid ,2 G Handel ,4 H Vervoer en opslag ,6 I Horeca ,6 J Informatie en communicatie ,9 K Financiële dienstverlening ,3 L Verhuur en handel van onroerend goed ,3 M Zakelijke dienstverlening ,9 N Openbaar bestuur en overheidsdiensten ,2 O Onderwijs ,6 P Gezondheids- en welzijnszorg ,2 Q Cultuur, sport en recreatie ,3 R Overige dienstverlening ,0 Handels-en vervoersmarges Totaal

11 Tabel 3.3 Economische effecten van de investeringen in Investeringen (excl. BTW) Toegevoegde waarde Werkgelegenheid (FTE) A Landbouw, bosbouw en visserij ,0 B Delfstoffenwinning ,0 C Industrie ,4 D Energievoorziening ,4 E Waterbedrijven en afvalbeheer ,5 F Bouwnijverheid ,2 G Handel ,2 H Vervoer en opslag ,4 I Horeca ,0 J Informatie en communicatie ,0 K Financiële dienstverlening ,6 L Verhuur en handel van onroerend goed ,4 M Zakelijke dienstverlening ,3 N Openbaar bestuur en overheidsdiensten ,3 O Onderwijs ,6 P Gezondheids- en welzijnszorg ,4 Q Cultuur, sport en recreatie ,2 R Overige dienstverlening ,8 Handels-en vervoersmarges Totaal De aanleg van Brouwerseiland zal gedurende 2017 werk voor ruim 250 voltijdbanen creëren en gedurende 2018 werk voor bijna 500 voltijdbanen. Deze arbeid wordt vooral gecreëerd in de bouwsector, maar ook in de zakelijke dienstverlening en de handel (groot- en detailhandel) wordt volop werk gegenereerd. Tabel 3.4 Overzicht economische effecten van de investeringen Bestedingen Toegevoegde waarde Aantal FTE Wat niet getoond wordt, maar wat wel aan de orde is: wanneer deze werknemers op de bouw aan het werk zijn, zullen zij ook geld uitgeven bij lokale ondernemers, met name in winkels en bij (afhaal/ bezorg) horeca. 6

12 4 Economische impact van de bestedingen door gasten 4.1 Afbakening relevante bestedingen Brouwerseiland ontvangt in de toekomst verschillende soorten gasten, variërend van de eigenaren van de luxe recreatiewoningen tot passanten in de jachthaven. Daarnaast zal er sprake zijn van dagbezoek: mensen die wandelen of fietsen over de eilanden, mensen die de centrumvoorzieningen (horeca, winkels) bezoeken. Uitgangspunt van de economische impactberekening is dat alleen de impacts worden berekend van bestedingen die nieuw zijn voor de regio, de bestedingen die zonder de totstandkoming van Brouwerseiland niet in de regio zouden plaatsvinden. Brouwerseiland voegt toeristisch-recreatieve voorzieningen toe die momenteel nog niet in Zeeland (en zelfs niet elders in Nederland) bestaan: de recreatiewoningen en hotelvilla s zetten een nieuwe standaard voor Nederland en trekken daarmee een nieuwe doelgroep naar Zeeland. Deze gasten zouden anders niet naar Zeeland komen. Hun uitgavenpatroon en de geldstromen die daarmee samenhangen mogen dus volledig worden toegerekend aan Brouwerseiland. Dit zijn de bestedingen die relevant zijn voor deze economische effect rapportage. Aan de andere kant is er ook sprake van voorzieningen die al in Zeeland bestaan, waardoor er mogelijk sprake is van verschuiving van bestedingen. Het gaat hierbij om de jachthaven, horeca, winkels en overige dagrecreatieve voorzieningen. De bestedingen van gasten die alleen van deze voorzieningen gebruik maken worden bij het berekenen van de economische impacts buiten beschouwing gelaten. Deze voorzieningen trekken immers geen nieuw publiek naar Zeeland en genereren an sich geen nieuwe geldstromen. Deze voorzieningen zijn echter wel nodig om een totaalconcept te bieden aan de gewenste nieuwe doelgroep, zonder deze voorzieningen zou Brouwerseiland het gewenste publiek niet kunnen bereiken. 7

13 4.2 Omvang relevante bestedingen Om de economische impacts van de relevante bestedingen te kunnen berekenen, moet eerst een raming worden gemaakt van de omvang van deze bestedingen. Dit gebeurt in een aantal opeenvolgende stappen Ramen aantal overnachtingen van gasten Voor het ramen van het aantal overnachtingen van gasten wordt onderscheid gemaakt tussen accommodaties die exclusief door de eigenaren worden gebruikt en accommodaties die beschikbaar zijn voor verhuur en slechts af en toe door de eigenaren worden gebruikt. Verwachting is dat zo n 20% van de eigenaren hun woning helemaal niet zal verhuren. De overige 80% zal worden verhuurd, waarbij de eigenaar wel af en toe zelf gebruik kan maken van de woning. Om een inschatting te maken van het aantal nachten dat de eigenaren in hun eigen woning verblijven, is gekeken naar het gemiddeld gebruik van tweede woningen door Nederlanders in de leefstijlsegmenten Blauw, Paars en Aqua (bron: ContinuVakantieOnderzoek, bewerkt door Kenniscentrum Kusttoerisme). Gemiddeld maken gasten uit deze leefstijlsegmenten 26 nachten gebruik van hun tweede woning, verdeeld over 4,7 korte en langere vakanties. Nederlanders met een tweede woning maken met gemiddeld 2,7 personen gebruik van hun accommodatie. Voor de eigenaren die hun woning verhuren, wordt gerekend met de helft van dit aantal nachten. Om een inschatting te maken van het aantal nachten dat de accommodaties verhuurd wordt, wordt gerekend met de gemiddelde bezetting van Nederlandse vijfsterrenhotels, omdat het accommodatie-aanbod van Brouwerseiland bij dit marktsegment past. De gemiddelde slaapplaatsbezettingsgraad van Nederlandse vijfsterrenhotels bedroeg 46% in zowel 2014 als 2015 (bron: CBS, bewerkt door Kenniscentrum Kusttoerisme). Tabel Omvang verblijfstoerisme Aantal eenhede n Recreatiewoningen - alleen eigen gebruik Recreatiewoningen - deels eigen gebruik, deels verhuur Aantal slaapplaatsen Gebruik door eigenaren Gebruik door eigenaren Huurders Hotelvilla s Gebruik door eigenaren Huurders Gebruik woning 26 nachten per jaar met 2,7 personen 13 nachten per jaar met 2,7 personen Slaapplaatsbezettingsgraad 46% 13 nachten per jaar met 2,7 personen Slaapplaatsbezettingsgraad 46% Aantal overnachtingen Totaal

14 9

15 4.2.2 Bestedingspatroon van gasten Het bestedingspatroon van gasten die een vakantieverblijf bezitten en een vakantieverblijf huren komt in grote lijnen overeen. Echter: de eigenaren van de accommodaties hebben naast de uitgaven tijdens het verblijf ook jaarlijkse kosten, als gevolg van het bezit van hun accommodatie. Zij betalen echter geen kosten voor het verblijf in hun woning en dat is natuurlijk wel het geval voor de huurders van de woningen. De gemiddelde dagelijkse uitgaven van gasten tijdens het verblijf zijn ontleend aan een maatwerkanalyse van het ContinuVakantieOnderzoek van NBTC-NIPO Research en hebben betrekking op het uitgavenpatroon van Nederlandse vakantiegangers met een gezinsinkomen hoger dan Deze afbakening is gemaakt om een goede benadering te kunnen maken van de welgestelde doelgroepen van Brouwerseiland. Dit uitgavenpatroon ligt, in lijn der verwachting, hoger dan het bestedingspatroon van de gemiddelde Nederlandse vakantieganger. Tabel 4.2.2a toont deze uitgaven, de bedragen gelden per persoon per dag. Hierbij is gekeken naar de gemiddelde uitgaven voor vakanties in binnen- en buitenland. Uitzondering betreft de vervoerskosten voor de heen- en terugreis; in deze categorie zijn de gemiddelde uitgaven voor een binnenlandse vakantie als uitgangspunt genomen, om overschatting te voorkomen. Voor het verblijf op Brouwerseiland is immers veelal geen sprake van verre vliegreizen en dergelijke. Tabel 4.2.2a Gemiddelde bestedingen per persoon per dag, exclusief accommodatie Type uitgaven Vervoer heen & terugreis (bij vakanties in Nederland) Bedrag per persoon per dag 4 Vervoer op vakantiebestemming 3 Horeca (eten & drinken, uitgaan) 16 Recreatieve activiteiten 4 Detailhandel (boodschappen, souvenirs etc.) 7 Overig 5 Totaal 39 Door het aantal overnachtingen te vermenigvuldigen met dit bestedingspatroon wordt inzichtelijk wat de totale bestedingen van gasten tijdens hun verblijf zullen zijn. Juist deze bestedingen komen terecht in de regio rondom Brouwerseiland: bij horeca, bij winkels, bij attracties, et cetera. Naast bovengenoemd bestedingspatroon tijdens het verblijf is er sprake van kosten voor de accommodatie, ofwel voor huur ofwel voor het bezit. De huurtarieven voor Brouwerseiland zijn nog niet bekend, maar het staat vast dat deze veel hoger zijn dan 31 per persoon per nacht, zijnde de gemiddelde uitgaven aan een vakantie-accommodatie van Nederlanders met een hoog gezinsinkomen. Daarom wordt nu met een fictief bedrag van 100 per persoon per nacht gerekend, om zo toch enig inzicht te krijgen in deze uitgavencategorie. De eigenaren betalen niet per verblijf, maar voor hen is wel sprake van jaarlijkse kosten. CELTH deed in 2015 onderzoek naar de uitgaven van vaste gasten, waaronder hun jaarlijkse kosten. Een deel van deze kosten is niet relevant voor een regionale analyse van de economische impact: hypotheken en verzekeringen worden bijvoorbeeld vooral bij landelijke partijen afgesloten, waardoor er geen economische spin-off is voor de regio. 10

16 Gemiddeld geven de eigenaren van tweede woningen jaarlijks 500 uit aan het onderhoud van hun woning en 300 aan meubilair en inrichting van de woning. Deze bedragen komen jaarlijks terug en worden veelal in de regio besteed. Deze bedragen laten de uitgaven aan de gehele inrichting van de woning (na aanschaf) buiten beschouwing. Ook de uitgaven die samenhangen met het eventuele bezit van boten op privé-ligplaatsen bij de woningen worden buiten beschouwing gelaten. Door het aantal woningen te vermenigvuldigen met deze uitgaven wordt inzichtelijk welke uitgaven de woningeigenaren jaarlijks in de regio zullen doen. Onderstaande tabel vat de totale bestedingen van gasten van Brouwerseiland samen. Naar verwachting gaat het om een jaarlijks bedrag van 37,8 miljoen. Tabel 4.2.2b Totale bestedingen Type uitgaven Bedrag Totaal Uitgaven tijdens verblijf nachten Uitgaven huur accommodatie nachten Uitgaven per woning per jaar woningen Totaal Economische impact van de bestedingen voor de regio In deze paragraaf wordt het economisch belang van Brouwerseiland voor de regio weergegeven. Zoals in hoofdstuk 2 beschreven is, vindt de berekening hiervan vindt plaats met behulp van een IOmodel. De bestedingen van gasten, zoals geraamd in paragraaf 4.2.2, vormen het startpunt van de analyse, dit zorgt immers voor de economische impuls in de gemeente. Om het IO-model te kunnen gebruiken moeten deze bestedingen eerst gecorrigeerd worden voor belastingen (BTW en evt. accijnzen). Daarna kunnen zij gedifferentieerd worden ingevoerd in het IOmodel. Bestedingen aan horeca en overnachtingen worden ingevoerd in de bedrijfsklasse Horeca. Bestedingen aan activiteiten tijdens het verblijf worden toegekend aan de bedrijfsklasse Cultuur, sport & recreatie. Voor bestedingen aan vervoer moet een extra tussenstap worden uitgezet. Uitgaven aan openbaar vervoer worden toegewezen aan de bedrijfsklasse Vervoer en opslag. Uitgaven aan brandstof (bezoekers met auto, motor etc.) komen echter terecht in de detailhandel. Bestedingen in de detailhandel worden, zoals beschreven in paragraaf 2.2, deels toegewezen aan de sector Industrie en deels aan de fictieve sector Handels- en transportmarges. Via deze fictieve sector komt de geldstroom weer terecht in de sectoren Handel en Vervoer & opslag. Na deze correcties kunnen consumentenbestedingen als input worden ingevoerd in het model. De volledige berekening is beschikbaar bij Kenniscentrum Kusttoerisme. In het model wordt vervolgens zichtbaar welke sectoren nodig zijn om de bestedingen mogelijk te maken: de horeca heeft bijvoorbeeld elektriciteit en gas nodig van energiebedrijven om gasten te kunnen bedienen. Deze directe en indirecte relaties worden met het IO-model inzichtelijk gemaakt. Uiteindelijk resulteert deze berekening in de toegevoegde waarde die gecreëerd wordt in de Zeeuwse economie en de werkgelegenheid die daarmee samenhangt. 11

17 Bestedingen in basisprijzen (na correcties) Toegevoegde waarde Tabel 4.3 Economische effecten van toeristische bestedingen Bestedingen in consumentenprijzen Werkgelegenheid (FTE) Landbouw, bosbouw en visserij ,7 Delfstoffenwinning 500 0,0 Industrie ,7 Energievoorziening ,5 Waterbedrijven en afvalbeheer ,1 Bouwnijverheid ,9 Handel ,8 Vervoer en opslag ,7 Logies en horeca ,2 Informatie en communicatie ,3 Financiële dienstverlening ,2 Verhuur & handel onroerend goed ,3 Zakelijke dienstverlening ,3 Openbaar bestuur en overheidsdiensten ,1 Onderwijs ,2 Gezondheids- en welzijnszorg ,2 Cultuur, sport en recreatie ,2 Overige dienstverlening ,2 Handels-en vervoersmarges Totaal ,4 De totale bestedingen van gasten van Brouwerseiland worden geraamd op 37,8 miljoen per jaar. Deze bestedingen resulteren in een toegevoegde waarde van 15,7 miljoen per jaar, hetgeen goed is voor 515 FTE. Deze werkgelegenheid bevindt zich deels op Brouwerseiland, het overige deel in de omliggende regio. Het betreft banen op allerlei niveaus in met name de volgende sectoren: horeca & logiesverstrekking, detail- en groothandel, cultuur, sport & recreatie en zakelijke dienstverlening. 12

18 5 Overige spin-off Naast de economische spin-off die ontstaat voor de regionale economie, kunnen ook de gemeente Schouwen-Duiveland en het natuur- en recreatiegebied de Grevelingen extra inkomsten tegemoet zien. Deze inkomsten worden hieronder gespecificeerd. In algemene zin kan ook de Rijksoverheid een extra geldstroom verwachten, als gevolg van de BTW die wordt betaald over alle producten en diensten tijdens het verblijf op Brouwerseiland. Dit bedrag wordt niet gespecificeerd, op landelijke schaal is het lastig te definiëren welk deel van deze inkomsten volledig nieuw zijn dankzij Brouwerseiland en welk deel het gevolg is van verschuivingen in reeds bestaande bestedingspatronen van consumenten in Nederland. 5.1 Gemeente Schouwen-Duiveland De gemeente kan inkomsten tegemoet zien dankzij de heffing van toeristenbelasting, forensenbelasting en onroerendezaakbelasting. Hieronder wordt een raming gemaakt van de te verwachten belastinginkomsten per jaar. Toeristenbelasting wordt geheven over het aantal overnachtingen dat de woningen door gasten gehuurd worden, zijnde overnachtingen. De onroerendezaakbelasting voor eigenaren van een woning bedraagt 0,1328 % van de WOZwaarde. De WOZ-waarde is in aanvang gelijk aan de verkoopprijs. De gemiddelde verkoopprijs per woning is (inclusief BTW). Forensenbelasting wordt geheven aan de eigenaren die de woningen meer dan 90 dagen zelf als tweede verblijf / vakantieverblijf kunnen gebruiken. Dit geldt voor de eigenaren die hun woning niet verhuren, zijnde 65 woningen. De heffingsmaatstaf bij een WOZ-waarde hoger dan is 84,75 vermeerderd met 0,2795% van de heffingsmaatstaf voor de onroerendezaakbelastingen. De forensenbelasting is gemaximeerd op per woning per belastingjaar. Bij de huidige WOZwaarde geldt dit maximumtarief. Tabel 5.1 toont de verwachte belastinginkomsten voor de gemeente per jaar, uitgaande van het belastingtarief dat geldt in Tabel 5.1 Belastinginkomsten per jaar Belastingsoort Aantal Tarief 2016 Toeristenbelasting overnachtingen 1, Onroerendezaakbelasting 315 woningen, WOZ-waarde Forensenbelasting 65 woningen, maximumtarief Totaal De Grevelingen Daarnaast is sprake van een erfpachtovereenkomst met Staatsbosbeheer en het Rijksvastgoedbedrijf: de initiatiefnemers van Brouwerseiland betalen 1,35 miljoen, onder voorwaarde dat deze gelden worden besteed aan de verbetering van natuur en recreatiemogelijkheden in de Grevelingen. 13