Economische Effect Rapportage Strandtoerisme Walcheren

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Economische Effect Rapportage Strandtoerisme Walcheren"

Transcriptie

1 Economische Effect Rapportage Strandtoerisme Walcheren Diana Korteweg Maris & Jeroen Klijs Kenniscentrum Kusttoerisme / NHTV Breda Oktober 2013

2 Inhoudsopgave 1. Van toerisme in Zeeland naar strandtoerisme op Walcheren Toerisme in Zeeland Strandtoerisme op Walcheren Economische effecten van strandtoerisme op Walcheren Bestedingen als gevolg van strandtoerisme Economische betekenis van strandtoerisme op Walcheren...5 Bijlage 1: Toelichting input-output model...9 Waarom een input-output model?... 9 Omrekenen van bestedingen naar input voor IO-model Van output naar toegevoegde waarde en werkgelegenheid Bijlage 2: Berekening en toewijzing van de bestedingen Bijlage 3: Economische effecten van bestedingen... 13

3 1. Van toerisme in Zeeland naar strandtoerisme op Walcheren 1.1 Toerisme in Zeeland Bij toerisme kan allereerst onderscheid worden gemaakt tussen verblijfstoerisme en dagrecreatie. Verblijfstoeristen zijn gasten die hun vakantie of een zakelijk verblijf doorbrengen in de regio. Verblijfstoerisme Zeeland is sinds de jaren 60 van de twintigste eeuw een populaire bestemming voor toeristen en dagjesmensen. Door de jaren heen is de omvang van het verblijfstoerisme steeds gegroeid, tot een hoogtepunt midden jaren 90 van de twintigste eeuw. Sindsdien is de omvang van het verblijfstoerisme wat afgenomen en gestabiliseerd. Dit wordt geïllustreerd in onderstaand diagram. Millions Overnachtingen Nederlandse & buitenlandse verblijfstoeristen Zeeland 1 1 Jaarlijks trekt Zeeland zo n 2 miljoen vakantiegangers per jaar. De stranden spelen hierbij een belangrijke rol. Van de Nederlandse vakantiegangers bezoekt 75% tijdens de vakantie in Zeeland minimaal één keer het strand 2. Voor vakantiegangers uit het buitenland is dit percentage maar liefst 86% 3. De Zeeuwse stranden worden hoog gewaardeerd door toeristen. Een afstudeeronderzoek bij Duitse toeristen in Zeeland toonde aan dat Zeeland uniek wordt gevonden vanwege de brede en schone stranden en het natuurlijke karakter van de stranden en duingebieden 4. 1 Centraal Bureau voor de Statistiek en ContinuVakantieOnderzoek, historische data 2 NBTC-NIPO Research (2013). Tabellen ContinuVakantieOnderzoek - Provincie Zeeland. 3 NBTC Holland Marketing (2010). Tabellen Destinatie Holland Provincie Zeeland. 4 Tesdorff, J. (2013). The distinctiveness of Zeeland, compared to its competitive destinations. Breda: NHTV 1

4 Dagrecreatie Jaarlijks worden in Zeeland bijna 93 miljoen vrijetijdsactiviteiten ondernomen door Nederlanders 5. Dit omvat alle vrijetijdsactiviteiten buitenshuis die minimaal 1 uur duren, inclusief reistijd van en naar huis, variërend van sporten tot uitgaan en van evenementen bezoeken tot verenigingsactiviteiten. Deze activiteiten worden enerzijds door de Zeeuwen zelf ondernomen, anderzijds door inwoners van andere provincies. Helaas is niet bekend hoeveel vrijetijdsactiviteiten door buitenlanders worden ondernomen in Zeeland. Om inzicht te krijgen in het strandbezoek, kunnen we inzoomen op de vrijetijdsactiviteit recreëren aan water. Deze activiteit wordt in de vragenlijst voor respondenten als volgt omschreven: Recreëren (zonnen, lezen, luieren, spelen, picknicken, barbecueën, e.d.) aan water (zee, meer, rivier, plas e.d.). Deze activiteit omvat dus meer dan alleen het bezoek aan stranden, omdat het bijvoorbeeld ook bezoek aan een recreatieplas kan omvatten. In deze zin zou deze afbakening mogelijk een overschatting kunnen betekenen. Aan de andere kant wordt een strandwandeling volgens de vragenlijst toegerekend aan wandelen en maakt dit dus geen deel uit van onze afbakening. Wij gaan er daarom vanuit dat het gebruik van de afbakening recreëren aan water leidt tot een redelijke benadering van de werkelijke aantallen. De activiteit recreëren aan water werd 3,4 miljoen keer door Nederlanders in Zeeland in 2012 ondernomen, waarvan 1,2 miljoen keer door Zeeuwen en 2,2 miljoen keer door Nederlanders uit andere provincies. 1.2 Strandtoerisme op Walcheren Verblijfstoerisme Helaas is het met de gegevensbronnen die landelijk en provinciaal worden gebruikt niet mogelijk om met voldoende betrouwbaarheid in te zoomen op verblijfstoerisme op Walcheren. Daarom is gebruik gemaakt van gegevens uit de Administratie Toeristenbelasting, zoals gerapporteerd in de jaarstukken van de drie Walcherse gemeenten Middelburg, Veere en Vlissingen. Gegevens in de Administratie Toeristenbelasting worden aangeleverd door ondernemers die verblijfsaccommodatie aanbieden. Gemeente Inkomsten toeristenbelasting Tarief p.p.p.n. Aantal overnachtingen 2012 Middelburg , Veere , Vlissingen , Walcheren NBTC-NIPO Research (2013). Tabellen ContinuVrijeTijdsOnderzoek - Provincie Zeeland. 2

5 Niet alle verblijfstoeristen die overnachten op Walcheren verblijven hier vanwege de stranden. Bepaald moet worden welk deel toegerekend mag worden aan strandbezoek en dus bijdragen aan de economische betekenis van de stranden van Walcheren. Van de Nederlandse vakantiegangers typeert 35% de vakantie op Walcheren als een strandvakantie (bron: CVO), aangenomen wordt dat dit voor buitenlandse verblijfsrecreanten niet afwijkt. Bij 35% van de verblijfsrecreanten kunnen de bestedingen dus voor 100% worden toegerekend ( strandvakantie ). 77% van de Nederlandse vakantiegangers heeft tijdens het verblijf op Walcheren minstens één keer het strand bezocht. Ook hier geldt de aanname dat dit voor buitenlandse verblijfsrecreanten niet afwijkt. Bij 42% (77%-35%) van de verblijfsrecreanten rekenen we de bestedingen daarom voor 50% worden toe aan de economische betekenis van de stranden van Walcheren ( strandbezoeker ). Dagrecreatie Helaas is het met de gegevensbronnen die landelijk en provinciaal worden gebruikt niet mogelijk om met voldoende betrouwbaarheid in te zoomen op verblijfstoerisme op Walcheren. Er is bovendien geen sprake van alternatieve gegevensbronnen. Daarom worden de provinciale gegevens met enkele aannames toegespitst op Walcheren. In 2012 hebben Zeeuwen 1,19 miljoen keer gerecreëerd aan water. Aangenomen wordt dat Zeeuwen dit veelal in hun directe woonomgeving doen, daarom wordt op basis van de inwoneraantallen 30% van dit aantal toegedeeld aan Walcheren. In 2012 hebben inwoners van andere provincies 2,22 miljoen keer gerecreëerd aan water. Bekend is dat dit bezoek vooral vanuit Zuid-Holland en Noord-Brabant komt. Ook hier geldt dat veelal gekozen wordt voor de dichtstbijzijnde stranden. Daarom doen we de aanname dat 50% van deze bezoeken plaatsvindt op Schouwen-Duiveland, 40% op Walcheren en 10% in Zeeuws-Vlaanderen. Wat betreft dagrecreatie door buitenlanders wordt aangenomen dat deze aantallen gering zijn. Deze aannames resulteren in de volgende omvang van dagrecreatie op de Walcherse stranden: Strandbezoek door Zeeuwen Strandbezoek door inwoners van andere provincies Dagrecreatie op Walcherse stranden

6 2. Economische effecten van strandtoerisme op Walcheren 2.1 Bestedingen als gevolg van strandtoerisme Om de totale bestedingen als gevolg van strandtoerisme in beeld te kunnen brengen, zijn gegevens over de bestedingen van verblijfsrecreanten en dagrecreanten bijeengebracht. Hiertoe is gebruik gemaakt van landelijke consumentenonderzoeken, zoveel mogelijk toegespitst op de regio Walcheren. Logies Eten & drinken Detailhandel Entree, activiteiten, overig Vervoer ter plaatse Kosten per persoon per nacht / bezoek Verblijfstoerisme 18,17 7,20 6,48 0,87 1,15 33,87 a Dagrecreatie 2,81 0,16 0,67 3,64 b a b Dit betreft de gemiddelde bestedingen per persoon per nacht van Nederlandse vakantiegangers op Walcheren. Aangenomen wordt dat de bestedingen van buitenlandse verblijfsrecreanten niet noemenswaardig afwijken. Bron: ContinuVakantieOnderzoek 2012, NBTC-NIPO Research, 2013 Dit betreft de gemiddelde bestedingen per persoon tijdens de vrijetijdsactiviteit Recreëren aan water in Zeeland. Aangenomen wordt dat de bestedingen op Walcheren niet noemenswaardig afwijken van de gemiddelde bestedingen in Zeeland. Bron: ContinuVrijeTijdsOnderzoek 2012, NBTC-NIPO Research, 2013 Door het gebruik te vermenigvuldigen met de bestedingen per recreant wordt inzichtelijk wat de totale bestedingen zijn als gevolg van strandtoerisme. Type gast Aantal Bestedingsprofiel per recreant Verblijfstoerisme Strandvakantie: Strandbezoeker: ,87 per nacht Totale bestedingen Dagrecreatie ,64 per bezoek Totaal Slechts de helft van de bestedingen van de strandbezoeker wordt meegerekend. 4

7 2.2 Economische betekenis van strandtoerisme op Walcheren Het berekenen van de totale economische waarde vindt plaats met behulp van een inputoutputmodel. Input-outputmodellen wordt wereldwijd door Bureaus voor de Statistiek, universiteiten en onderzoeksinstanties gebruikt om de samenhang tussen economische sectoren te tonen. Het input-outputmodel beschrijft de relaties tussen bestedingen (=input) enerzijds en de productie (=output) die daarvoor in de verschillende bedrijfsklassen nodig is. De in dit onderzoek gebruikte input-outputtabel is samengesteld op het niveau van de COROP-regio Overig Zeeland (Provincie Zeeland exclusief Zeeuws-Vlaanderen). Reden is dat COROP-regio s veelal een samenhangende economische regio beschrijven. Het gebruik van een input-outputmodel start met het berekenen van de uitgaven die (al dan niet als gevolg van een bepaalde ontwikkeling) plaatsvinden in de regio, zoals bijvoorbeeld de uitgaven van toeristen in de regio. Deze uitgaven vormen de input voor het model. De input is uitgedrukt in marktprijzen : prijzen die door bedrijven of consumenten worden betaald. Het IO-model is echter genoteerd in basisprijzen. Basisprijzen zijn prijzen exclusief handels- en transportmarges en exclusief netto productgebonden belastingen en staan eigenlijk gelijk aan de directe output of productie die hiervoor door de verschillende sectoren wordt geleverd. In bijlage 1 wordt dit nader toegelicht en in de berekening in de bijlage 2 wordt getoond hoe de bestedingen van de toeristen (in marktprijzen) worden omgerekend naar de benodigde basisprijzen. Sectoren Toeristische bestedingen Toewijzing bestedingen in basisprijzen aan sectoren (is gelijk aan directe output) Landbouw, bosbouw, visserij Winning van delfstoffen Industrie Elektriciteit en gas Water Bouwnijverheid Groothandel en detailhandel Vervoer en opslag Verblijfsaccommodaties Restaurants & cafés Informatie en communicatie Financiële instellingen Verhuur van en handel in onroerend goed Advisering, onderzoek, specialistische zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur, overheidsdiensten, sociale verzekeringen Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Handels- en vervoersmarges Totaal

8 In een input-outputmodel wordt bij de berekening van de output nog geen rekening gehouden met inkoop van goederen en te betalen belastingen. Deze moeten in mindering worden gebracht op de output (productie), zodat inzicht ontstaat in de toegevoegde waarde, de waarde die daadwerkelijk in deze regio is gecreëerd. Als bijvoorbeeld een meubelfabriek het hout in een andere regio inkoopt, moet de inkoopprijs van het hout afgetrokken worden van de omzet van de verkoop van meubelen: alleen de waarde die is ontstaan door van hout meubelen te maken, mag dan als toegevoegde waarde aan de fabriek en dus die regio worden toegekend. Sectoren Bestedingen in basisprijzen = directe output Output (direct en indirect) Toegevoegde waarde (direct en indirect) Landbouw, bosbouw, visserij Winning van delfstoffen Industrie Elektriciteit en gas Water Bouwnijverheid Groothandel en detailhandel Vervoer en opslag Verblijfsaccommodaties Restaurants & cafés Informatie en communicatie Financiële instellingen Verhuur van en handel in onroerend goed Advisering, onderzoek, spec. zak. dienstverl Openb. bestuur, overheidsdiensten, soc. verz Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Handels- en vervoersmarges Totaal Vanuit toegevoegde waarde kan worden berekend hoeveel werkgelegenheid hiermee samenhangt, door middels het toepassen van een arbeidsproductiviteitcijfer. De arbeidsproductiviteit verschilt per bedrijfstak: in dienstverlenende sectoren als de zorg, het onderwijs en ook de horeca is arbeidsproductiviteit laag: er zijn veel werknemers nodig om toegevoegde waarde te realiseren. In sterk geautomatiseerde bedrijfstakken zoals de industrie en nutsbedrijven zijn minder werknemers nodig, de toevoegde waarde per voltijdbaan oftewel de arbeidsproductiviteit is dan hoog. 6

9 Sectoren Toegevoegde waarde (direct en indirect) Werkgelegenheid in FTE (direct en indirect) Landbouw, bosbouw, visserij ,46 Winning van delfstoffen ,08 Industrie ,91 Elektriciteit en gas ,61 Water ,80 Bouwnijverheid ,07 Groothandel en detailhandel ,64 Vervoer en opslag ,52 Verblijfsaccommodaties ,70 Restaurants & cafés ,62 Informatie en communicatie ,27 Financiële instellingen ,09 Verhuur van en handel in onroerend goed ,62 Advisering, onderzoek, specialistische zakelijke dienstverlening ,61 Openbaar bestuur, overheidsdiensten, sociale verzekeringen ,36 Onderwijs ,35 Gezondheids- en welzijnszorg ,83 Cultuur, sport en recreatie ,05 Overige dienstverlening ,10 Handels- en vervoersmarges - - Totaal ,69 Samengevat lopen de bestedingen van consumenten als gevolg van strandtoerisme op Walcheren op tot bijna 88 miljoen per jaar (marktprijzen). De effecten van deze consumentenbestedingen als gevolg van het strandbezoek op Walcheren komen terecht in de gehele COROP-regio Overig Zeeland. Omgerekend in basisprijzen betreft dit een bedrag van 68,9 miljoen per jaar. De daarvoor benodigde output (ofwel productie) bedraagt 98,5 miljoen per jaar. Dit betekent een toegevoegde waarde (productie minus inkoop en belastingen) voor de COROP-regio Overig Zeeland van ruim 43 miljoen per jaar, hetgeen goed is voor 877 FTE. Bestedingen (marktprijzen) Output (direct) Output (direct en indirect) Toegevoegde waarde (direct en indirect) Aantal FTE (direct en indirect) ,69 Deze 877 FTE is als gevolg van parttime- en seizoenswerk goed voor veel meer banen: tussen 1250 tot 1400 banen 7. Zo n 80% van deze banen zal zich op Walcheren bevinden (vooral directe werkgelegenheid), het overige deel in de COROP-regio Overig Zeeland (Zeeland exclusief Zeeuws- Vlaanderen). 7 1 FTE is goed voor 1,432 tot 1,598 banen volgens rapport Toerisme: de banenmotor van Ecorys (2010). 7

10 BIJLAGEN 8

11 Bijlage 1: Toelichting input-output model Waarom een input-output model? Zoals beschreven in hoofdstuk 2, wordt in deze rapportage gebruik gemaakt van een inputoutputmodel om de economische effecten van toeristische bestedingen in beeld te brengen. In Nederland worden veel verschillende modellen gebruikt en met name in een toeristische context bleek dat de verschillende berekeningen veel vragen opriepen. Reden voor NHTV / Kenniscentrum Kusttoerisme om een promotie-onderzoek te starten naar de beste methode om de economische impact van toerisme of specifieke toeristische ontwikkelingen op regionaal niveau te meten. Economische effecten van toerisme kunnen worden berekend met behulp van verschillende soorten modellen. Er zijn echter substantiële verschillen tussen deze modellen. Niet alleen verschillen de aard en de precisie van de resultaten, maar de benodigde gegevens, de complexiteit en de onderliggende veronderstellingen verschillen ook (Klijs et al., 2012)8. Dit maakt het moeilijk om het juiste model voor een specifieke onderzoeksvraag te kiezen. Daarom werd de eerste fase van het promotieonderzoek gericht op het definiëren van criteria waarmee de keuze gemaakt kan worden voor een economische impact model. Van de lijst van 52 potentieel relevante criteria, die werden gevonden met behulp van literatuuronderzoek, worden 24 door de geïnterviewde experts gezien als essentiële criteria. Deze selectie bevat criteria die als 'essentieel' of 'belangrijk' worden beschouwd door ten minste 75% van de deskundigen en criteria waarbij de academici en mensen in het werkveld een significant meningsverschil hadden. Voorbeelden van deze criteria zijn onder meer kostenefficiëntie, betrouwbaarheid van de gegevens, vergelijkbaarheid met andere toeristische bestemmingen etc. Vervolgens werden de geselecteerde criteria gebruikt om een vergelijking te maken van vijf economische impact modellen die vaak worden besproken in de wetenschappelijke literatuur: export base modellen, ad hoc modellen, input-outputmodellen, Keynesiaanse modellen en CGE-modellen. Beschreven werd hoe deze modellen scoorden op de 24 essentiële criteria. Hieruit bleek dat CGE-modellen weliswaar realistische resultaten bieden, maar niet de voorkeur hebben bij criteria op het gebied van transparantie, efficiëntie en vergelijkbaarheid. Exportbasis, Keynesiaanse, en ad hoc modellen scoren juist hoog op deze criteria, maar hun resultaten zijn geen goede weergave van de werkelijke economische situatie. Input-outputmodellen blijken voor veel essentiële criteria een goed compromis. Hieruit kan worden geconcludeerd dat, ondanks een aantal duidelijke tekortkomingen, input-outputmodellen goede mogelijkheden bieden voor toepassingen in een toeristische context. Verbeteringen van input-outputmodellen om een aantal aannames te verminderen en de resultaten dichter bij de werkelijkheid te brengen, zonder dat ze te complex en inefficiënt (qua kosten, tijd en data) worden, kunnen de input-outputmodellen verder optimaliseren voor economische impactanalyses in het toerisme. 8 Klijs, J., Heijman, W., Korteweg Maris, D., Bryon, J. (2012). Criteria for comparing economic impact models of tourism. In: Tourism Economics, Volume 18, Number 6, pp (28) 9

12 Het input-outputmodel beschrijft de relaties tussen bestedingen (=input) enerzijds en de productie (=output) die daarvoor in de verschillende bedrijfsklassen nodig is. Op deze manier worden zowel de directe als de indirecte effecten zichtbaar gemaakt. Direct zijn de effecten bij sectoren die goederen en diensten verkopen rechtstreeks aan toeristen. Bijvoorbeeld de werkgelegenheid op de camping waar de toerist verblijft. Indirect zijn de effecten in de sectoren die leveren aan de sectoren die goederen en diensten verkopen aan de toeristen. Zoals de werkgelegenheid die gecreëerd wordt in de groothandel die producten levert aan de camping. Niet berekend worden de afgeleide effecten: het feit dat extra inkomen in de verschillende bedrijfstakken ook weer leidt tot meer bestedingen. Bij het gebruik van een input-outputmodel wordt ook geen rekening gehouden met eventuele negatieve effecten 9. Er wordt van uitgegaan dat de bestedingen die worden opgevoerd als input niet leiden tot een afname van bestedingen elders. Daarnaast geldt bij een input-outputmodel de aanname dat de benodigde productiecapaciteit (arbeid, kapitaal, machines) vrij inzetbaar is voor het realiseren van deze input; oftewel dat de extra productie niet ten koste gaat van productie in andere sectoren. Omrekenen van marktprijzen naar basisprijzen voor IO-model Het gebruik van een input-outputmodel start met het berekenen van de uitgaven die (al dan niet als gevolg van een bepaalde ontwikkeling) plaatsvinden in de regio, zoals bijvoorbeeld de uitgaven van toeristen in de regio. Deze uitgaven vormen de input voor het model. De input is uitgedrukt in marktprijzen : prijzen die door bedrijven of consumenten worden betaald. Het IO-model is echter genoteerd in basisprijzen. Basisprijzen zijn prijzen exclusief handels- en transportmarges en exclusief netto productgebonden belastingen en staan eigenlijk gelijk aan de directe output of productie die hiervoor door de verschillende sectoren wordt geleverd. In de berekening in de bijlage 2 wordt getoond hoe de bestedingen van de toeristen (in marktprijzen) worden omgerekend naar de benodigde basisprijzen, hieronder wordt dit toegelicht. De bestedingen worden gedifferentieerd ingevoerd in het input-outputmodel. Bestedingen aan logies worden ingevoerd in de bedrijfsklasse Verblijfsaccommodaties, bestedingen aan horeca worden ingevoerd in de bedrijfsklasse Restaurants en Cafés, bestedingen aan vervoer worden toebedeeld aan de bedrijfsklasse Vervoer en bestedingen aan entree, huur etc. worden toegekend aan de bedrijfsklasse Cultuur, sport en recreatie. Voor al deze bestedingen geldt dat de BTW in mindering wordt gebracht om de marktprijzen om te rekenen naar basisprijzen. Voor bestedingen in de detailhandel gelden een aantal extra berekeningen. Deze bestedingen mogen niet volledig worden toegewezen aan de Zeeuwse economie, omdat er niet vanuit kan worden gaan dat al deze producten ook in Zeeland geproduceerd zijn. Uit CBS-cijfers blijkt dat 50% van alle goederen die in Nederland worden aangeschaft, in het buitenland worden geproduceerd. Zeeland telt 2,8% van alle banen in de Nederlandse industrie (bron: LISA). Dit betekent dat we een gefundeerde aanname kunnen doen dat 2,8% (Zeeuwse deel) van 50% (Nederlandse deel) van alle 9 Dwyer, L., Forsyth, P. & Spurr, R. (2003). Evaluating tourism s economic effects: new and old approaches. In: Tourism Management 25 (2004),

13 goederen in Zeeland geproduceerd zijn. Oftewel 1,4% van alle bestedingen in de detailhandel wordt in het input-outputmodel toegewezen aan de Zeeuwse sector industrie. Over alle bestedingen in de detailhandel berekenen we de waarde van de handels- en transportmarges en voeren dat in in het Zeeuwse input-outputmodel. Deze goederen worden immers wel via de Zeeuwse groot- en detailhandel verkocht en dat draagt bij aan de instandhouding van het winkelbestand. De volledige berekening wordt getoond in bijlage 2. Van output naar toegevoegde waarde en werkgelegenheid In een input-outputmodel wordt bij de berekening van de output nog geen rekening gehouden met inkoop van goederen en te betalen producentenbelastingen. Deze moeten in mindering worden gebracht op de output (productie), zodat inzicht ontstaat in de toegevoegde waarde, de waarde die daadwerkelijk in deze regio is gecreëerd. Als bijvoorbeeld een meubelfabriek het hout in een andere regio inkoopt, moet de inkoopprijs van het hout afgetrokken worden van de omzet van de verkoop van meubelen: alleen de waarde die is ontstaan door van hout meubelen te maken, mag dan als toegevoegde waarde aan de fabriek en dus die regio worden toegekend. Vanuit toegevoegde waarde kan worden berekend hoeveel werkgelegenheid hiermee samenhangt, door middels het toepassen van een arbeidsproductiviteitcijfer. De arbeidsproductiviteit verschilt per bedrijfstak: in dienstverlenende sectoren als de zorg, het onderwijs en ook de horeca is arbeidsproductiviteit laag: er zijn veel werknemers nodig om toegevoegde waarde te realiseren. In sterk geautomatiseerde bedrijfstakken zoals de industrie en nutsbedrijven zijn minder werknemers nodig, de toevoegde waarde per voltijdbaan oftewel de arbeidsproductiviteit is dan hoog. Bij het berekenen van de werkgelegenheidseffecten wordt geen rekening gehouden met seizoenseffecten of overwerken, de benodigde arbeid is omgerekend naar een FTE - een voltijdbaan voor 1 jaar. Er wordt niet van uitgegaan dat het bestaande personeel meer of efficiënter gaat werken en ook wordt geen rekening gehouden met de werking van de arbeidsmarkt, zoals dat een toenemende vraag naar arbeid zou kunnen leiden tot loonstijgingen. Om de berekeningen te kunnen uitvoeren is er dus een IO-tabel specifiek voor de regio nodig. Dit is een tabel die antwoord geeft op de vraag hoeveel elke sector levert aan zichzelf, aan andere sectoren en aan de hun uiteindelijke afnemers. Alleen op basis van een IO-tabel kan de stap worden gemaakt van de directe effecten naar de totale effecten (direct + indirect). Er blijkt namelijk uit hoeveel output er in elk van de sectoren van de economie nodig is, om er voor te zorgen dat er producten en diensten geleverd kunnen worden aan (bijvoorbeeld) toeristen. Input-outputmodellen zijn veelal alleen beschikbaar op nationaal niveau. In 2011 hebben onderzoekers van de Leerstoelgroep Economie van Consumenten en Huishoudens aan de Wageningen Universiteit en onderzoekers van NHTV internationaal hoger onderwijs Breda een inputoutputtabel voor de COROP-regio Overig Zeeland (Zeeland excl. Zeeuws-Vlaanderen) samengesteld. Hiervoor heeft men de meest recente economische cijfers gebruikt, zijnde het jaar Het model beschrijft de specifieke economische samenhang in de COROP-regio Overig Zeeland en is daarmee uniek in zijn soort. Gezien het feit dat de economische structuur van regio s vrij stabiel is, is een IOtabel voor het jaar 2009 heel geschikt voor de voorliggende berekeningen. 11

14 Bijlage 2: Berekening en toewijzing van de bestedingen Bestedingen recreanten omgerekend naar input voor bedrijfsklassen Gemiddelden per persoon per dag Bron bestedingsprofiel Logies Horeca Entree Vervoer Detailhandel & overig Totaal VERBLIJFSRECREANTEN (omgerekend naar bestedingen per nacht) Vervoerskosten - heen & terugreis vanaf bestemming CVO 2013, Nederlandse vakantiegangers Walcheren 3,78 Verblijfskosten (overnachtingen) CVO 2013, Nederlandse vakantiegangers Walcheren 18,17 Gemiddelde vervoerskosten op vakantiebestemming (brandstof, openbaar vervoer, autohuur e.d.) CVO 2013, Nederlandse vakantiegangers Walcheren 1,15 Bestedingen in horecagelegenheden (eten\drinken, uitgaan e.d.) CVO 2013, Nederlandse vakantiegangers Walcheren 7,20 Uitgaven aan excursies, toegangskaartjes e.d. CVO 2013, Nederlandse vakantiegangers Walcheren 0,87 CVO 2013, Nederlandse 5,15 Uitgaven in winkels (boodschappen, souvenirs e.d.) vakantiegangers Walcheren CVO 2013, Nederlandse 1,33 Overige uitgaven vakantiegangers Walcheren TOTAAL VERBLIJFSRECREANTEN PER NACHT 18,17 7,20 0,87 1,15 6,48 33,87 DAGRECREANTEN (activiteit recreëren aan water) CVTO 2011, Nederlandse dagrecreanten Zeeland 2,81 6,69 0,83 3,64 Aantal overnachtingen Verblijfsaccommodaties Restaurants & cafés Cultuur, sport en recreatie Vervoer en opslag Industrie Handels & transportmarges Overnachtingen op Walcheren - strandvakantie , , , , , , ,68 Overnachtingen op Walcheren - strandbezoeker , , , , , , ,01 Aantal activiteiten "Recreëren aan water" op Walcheren , ,00 0,00 0, , , ,13 Totaal Aftrek BTW , , ,50- onbekend , , ,80- Invoer I/O model , , , , , , ,02 12

15 Bijlage 3: Economische effecten van bestedingen Direct Direct + Indirect Finale vraag (basisprijzen) = directe output %TW Landbouw, bosbouw, visserij - 35,65% ,65% ,46 Winning van delfstoffen - 75,88% ,88% ,08 Industrie ,24% , ,24% ,91 Electriciteit en gas - 27,86% ,86% ,61 Water - 44,26% ,26% ,80 Bouwnijverheid - 37,19% ,19% ,07 Groothandel en detailhandel - 55,05% ,05% ,64 Vervoer en opslag ,71% , ,71% ,52 Verblijfsaccommodaties ,22% , ,22% ,70 Restaurants & cafés ,22% , ,22% ,62 Informatie en communicatie - 47,54% ,54% ,27 Financiele instellingen - 48,74% ,74% ,09 Verhuur van en handel in onroerend goed - 51,94% ,94% ,62 Advisering, onderzoek, special. zakelijke dienstverlening - 55,50% ,50% ,61 Openb bestuur, overheidsdiensten, soc ver - 53,63% ,63% ,36 Onderwijs - 77,06% ,06% ,35 Gezondheids- en welzijnszorg - 75,67% ,67% ,83 Cultuur, sport en recreatie ,91% , ,91% ,05 Overige dienstverlening - 60,42% ,42% ,10 Handels- en vervoersmarges ,00% ,00% Totaal , ,69 TW Toegevoegde waarde per arbeidsjaar (bron: CBS 2009) Werkgel Output %TW TW Toegevoegde waarde per arbeidsjaar (bron: CBS 2009) Werkgel 13

Toerisme op Noord-Beveland. Omvang en economisch belang

Toerisme op Noord-Beveland. Omvang en economisch belang Toerisme op Noord-Beveland Omvang en economisch belang 2014-2015 Deze rapportage is samengesteld door Kenniscentrum Kusttoerisme in opdracht van Gemeente Noord-Beveland. Bij het samenstellen van deze publicatie

Nadere informatie

Strandtoerisme Walcheren. Vrijetijdseconomie Zeeland 2013 = Technische rapportage =

Strandtoerisme Walcheren. Vrijetijdseconomie Zeeland 2013 = Technische rapportage = Economische Economische Effect effectrapportage Rapportage Strandtoerisme Walcheren Vrijetijdseconomie Zeeland 2013 = Technische rapportage = Diana Korteweg Maris & Jeroen Klijs Kenniscentrum Kusttoerisme

Nadere informatie

Strandtoerisme Walcheren. Vrijetijdseconomie Zeeland 2013 = Technische rapportage =

Strandtoerisme Walcheren. Vrijetijdseconomie Zeeland 2013 = Technische rapportage = Economische Economische Effect effectrapportage Rapportage Strandtoerisme Walcheren Vrijetijdseconomie Zeeland 2013 = Technische rapportage = Diana Korteweg Maris & Jeroen Klijs Kenniscentrum Kusttoerisme

Nadere informatie

Economische Effect Rapportage Brouwerseiland

Economische Effect Rapportage Brouwerseiland Brouwerseiland Economische Effect Rapportage Brouwerseiland Kenniscentrum Kusttoerisme, mei 2016 Kenniscentrum Kusttoerisme is een initiatief van: Auteurs: Diana Korteweg Maris, projectleider Kenniscentrum

Nadere informatie

Toerisme op Schouwen-Duiveland Omvang en economisch belang

Toerisme op Schouwen-Duiveland Omvang en economisch belang Toerisme op Schouwen-Duiveland Omvang en economisch belang 2014-2015-2016 Deze rapportage is samengesteld door Kenniscentrum Kusttoerisme in opdracht van Gemeente Schouwen-Duiveland. Bij het samenstellen

Nadere informatie

Kerncijfers toerisme Zeeland 2014

Kerncijfers toerisme Zeeland 2014 Kerncijfers toerisme Zeeland 214 Oriëntatiefase Informatiebronnen tijdens de oriëntatiefase van de se toerist in Zeeland (aantallen zijn gebaseerd op toeristische vakanties) 3 Rechtstreeks bij accommodatieverschaffer

Nadere informatie

WINTERBIJEENKOMST LANDSCHAPSPARK BORSELE. Diana Korteweg Maris Kenniscentrum Kusttoerisme / HZ University of Applied Sciences 28 januari 2019

WINTERBIJEENKOMST LANDSCHAPSPARK BORSELE. Diana Korteweg Maris Kenniscentrum Kusttoerisme / HZ University of Applied Sciences 28 januari 2019 WINTERBIJEENKOMST LANDSCHAPSPARK BORSELE Diana Korteweg Maris Kenniscentrum Kusttoerisme / HZ University of Applied Sciences 28 januari 2019 KENNISCENTRUM KUSTTOERISME Onderdeel van HZ University of Applied

Nadere informatie

Toerisme op Schouwen-Duiveland Omvang en economisch belang

Toerisme op Schouwen-Duiveland Omvang en economisch belang Toerisme op Schouwen-Duiveland Omvang en economisch belang 2014-2015-2016 Deze rapportage is samengesteld door Kenniscentrum Kusttoerisme in opdracht van Gemeente Schouwen-Duiveland. Bij het samenstellen

Nadere informatie

INZICHT IN TOERISME SCHOUWEN-DUIVELAND. Diana Korteweg Maris Kenniscentrum Kusttoerisme / HZ University of Applied Sciences 1 april 2019

INZICHT IN TOERISME SCHOUWEN-DUIVELAND. Diana Korteweg Maris Kenniscentrum Kusttoerisme / HZ University of Applied Sciences 1 april 2019 INZICHT IN TOERISME SCHOUWEN-DUIVELAND Diana Korteweg Maris Kenniscentrum Kusttoerisme / HZ University of Applied Sciences 1 april 2019 KENNISCENTRUM KUSTTOERISME Onderdeel van HZ University of Applied

Nadere informatie

Werkgelegenheid in Leiden

Werkgelegenheid in Leiden maart 2010 Werkgelegenheid in Leiden Jaarlijks publiceert de eenheid Beleidsonderzoek en Analyse (BOA) de meest actuele cijfers over het aantal bedrijven en werkzame personen in Leiden gebaseerd op het

Nadere informatie

Economisch belang toerisme & vrije tijd. Augustus 2008

Economisch belang toerisme & vrije tijd. Augustus 2008 Economisch belang toerisme & vrije tijd Augustus 2008 1 Inleiding De bijdrage van de toerisme en vrije tijdsector aan de Nederlandse samenleving is groot. De sector draagt bij aan de kwaliteit van het

Nadere informatie

VERBLIJFSTOERISME TOERISTISCHE GASTEN IN WEST-BRABANT

VERBLIJFSTOERISME TOERISTISCHE GASTEN IN WEST-BRABANT VERBLIJFSTOERISME HERKOMST 0- % NOORD 8- - -6 - was dit nagenoeg gelijk, waarbij 9% OOST 0% VAKANTIE OP VASTE STANDPLAATS iets minder mensen uit West-Nederland 6%) kwamen en iets meer toeristen uit Zuid-Nederland

Nadere informatie

Presentatie WAI database November 2012. Hoe ziet het werkvermogen van de Nederlandse werkende beroepsbevolking eruit?

Presentatie WAI database November 2012. Hoe ziet het werkvermogen van de Nederlandse werkende beroepsbevolking eruit? Presentatie WAI database November 2012 Hoe ziet het werkvermogen van de Nederlandse werkende beroepsbevolking eruit? Over de data De WAI vragenlijsten worden afgenomen door verschillende WAI licentienemers

Nadere informatie

Raming economische spin-off VrijheidsmuseumWO2 in oprichting

Raming economische spin-off VrijheidsmuseumWO2 in oprichting ONDERZOEKSMEMORANDUM Raming economische spin-off VrijheidsmuseumWO2 in oprichting Inleiding In het kader van de discussie over de oprichting van het VrijheidsmuseumWO2 is er behoefte aan een indicatie

Nadere informatie

Hartelijk welkom. Margot Tempelman Kenniscentrum (Kust)toerisme

Hartelijk welkom. Margot Tempelman Kenniscentrum (Kust)toerisme Hartelijk welkom Margot Tempelman Kenniscentrum (Kust)toerisme Harry van Waveren Gedeputeerde Recreatie & Toerisme Toeristische cijfers 2008 Marcia Besems Kenniscentrum (Kust)toerisme Cijfers van nu. Vakantiegedrag

Nadere informatie

Presentatie toeristische cijfers 2006 Juni Margot Tempelman

Presentatie toeristische cijfers 2006 Juni Margot Tempelman Presentatie toeristische cijfers 2006 Juni 2007 Margot Tempelman Kenniscentrum bij HZ KC vanaf 1 september 2006 bij Hogeschool Zeeland Trendrapport en Trendkrant ook in 2007 uitgegeven Continuïteit van

Nadere informatie

De arbeidsmarkt klimt uit het dal

De arbeidsmarkt klimt uit het dal Trends en ontwikkelingen arbeidsmarkt en onderwijs De arbeidsmarkt klimt uit het dal Het gaat weer beter met de arbeidsmarkt in, ofschoon de werkgelegenheid wederom flink daalde. De werkloosheid ligt nog

Nadere informatie

Windmolenparken dicht op de kust

Windmolenparken dicht op de kust Windmolenparken dicht op de kust De impact op recreatie en toerisme Inhoud Blz. 1 Aanleiding 1 2 Impact op recreatie en toerisme 1 3 Bestedingseffect 5 4 Werkgelegenheid 7 5 Gevoeligheidsanalyse 9 6 Conclusie

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economie 0,7 procent gekrompen

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economie 0,7 procent gekrompen Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB12-009 15 februari 2012 9.30 uur Economie 0,7 procent gekrompen In vierde kwartaal 0,7 procent krimp t.o.v. een jaar eerder Consumptie 1,8 procent lager

Nadere informatie

erratum gegevens economisch effect dagrecreatie

erratum gegevens economisch effect dagrecreatie erratum gegevens economisch effect dagrecreatie April 2010 1. Aanleiding van het erratum: gegevens economisch effect dagrecreatie onjuist De Twente Toerisme Monitor is een onderzoek dat beoogd representatieve

Nadere informatie

Huidig economisch klimaat

Huidig economisch klimaat Huidig economisch klimaat 1.1 Beschrijving respondenten Er hebben 956 ondernemers meegedaan aan het onderzoek, een respons van 38. De helft van de respondenten is zzp er (465 ondernemers, 49). Het aandeel

Nadere informatie

WERKGELEGENHEID REGIO WATERLAND 2012

WERKGELEGENHEID REGIO WATERLAND 2012 1.1 Arbeidsplaatsen De regio Waterland telt in totaal 61.070 arbeidsplaatsen (dat zijn werkzame personen). Daarvan werkt 81 procent 12 uur of meer per week (49.480 personen). Het grootste deel van de werkgelegenheid

Nadere informatie

Monitor Economie 2018

Monitor Economie 2018 Monitor Economie 2018 Economische kerncijfers van de MVSgemeenten Augustus 2018 Inhoudsopgave Economische ontwikkeling 3 Werkgelegenheid 5 Arbeidsparticipatie 10 Inkomen en uitkeringen 13 Armoede en schuldhulpverlening

Nadere informatie

TOERISTISCH BELEID MAKEN VOOR ZEELAND. Masterclass voor portefeuillehouders & beleidsmedewerkers 28 november 2018

TOERISTISCH BELEID MAKEN VOOR ZEELAND. Masterclass voor portefeuillehouders & beleidsmedewerkers 28 november 2018 TOERISTISCH BELEID MAKEN VOOR ZEELAND Masterclass voor portefeuillehouders & beleidsmedewerkers 28 november 2018 WELKOM NAMENS DE TUA TUA = Toeristische UitvoeringsAlliantie Netwerkorganisatie waarin Kenniscentrum

Nadere informatie

Meting economisch klimaat, november 2013

Meting economisch klimaat, november 2013 Meting economisch klimaat, november 2013 1.1 Beschrijving respondenten Er hebben 956 ondernemers meegedaan aan het onderzoek, een respons van 38. De helft van de respondenten is zzp er (465 ondernemers,

Nadere informatie

Economische betekenis toerisme & vrije tijd van de 5 Brabantse regio s

Economische betekenis toerisme & vrije tijd van de 5 Brabantse regio s Economische betekenis toerisme & vrije tijd van de 5 se regio s Rapportage in opdracht van s Bureau voor Toerisme en de vijf se regio s December 2007 Projectnummer T13.6.135 ZKA Consultants & Planners

Nadere informatie

Persbericht. Economie verder gekrompen. Centraal Bureau voor de Statistiek. Uitvoer blijft groeien. Minder investeringen

Persbericht. Economie verder gekrompen. Centraal Bureau voor de Statistiek. Uitvoer blijft groeien. Minder investeringen Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB13-011 14 februari 2013 9.30 uur Economie verder gekrompen Economie krimpt in vierde kwartaal 0,2 procent t.o.v. kwartaal eerder Ten opzichte van een jaar

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economische groei valt terug

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economische groei valt terug Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB11-069 15 november 2011 9.30 uur Economische groei valt terug Economie 1,1 procent gegroeid op jaarbasis in derde kwartaal Kwartaal op kwartaal 0,3 procent

Nadere informatie

Cavelot Cadzand-Bad Raming economische betekenis

Cavelot Cadzand-Bad Raming economische betekenis Cavelot Cadzand-Bad Raming economische betekenis Rapportage in opdracht van Ontwikkelingsmaatschappij Cavelot BV 12 juni 2009 Projectnummer RESORT.9.069 ZKA Consultants & Planners Postbus 4833 4803 EV

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Vooral opwaartse bijstelling overheidsconsumptie. Kwartaal-op-kwartaalgroei 0,6 procent

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Vooral opwaartse bijstelling overheidsconsumptie. Kwartaal-op-kwartaalgroei 0,6 procent Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB05-144 21 december 2005 9.30 uur Groei economie derde kwartaal 2005 hoger dan eerder geraamd De Nederlandse economie is in het derde kwartaal van 2005 met

Nadere informatie

Persbericht. Herzien BBP 2001 ruim 18 miljard euro hoger. Centraal Bureau voor de Statistiek. Consumptie huishoudens ruim 11 miljard hoger

Persbericht. Herzien BBP 2001 ruim 18 miljard euro hoger. Centraal Bureau voor de Statistiek. Consumptie huishoudens ruim 11 miljard hoger Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB05-047 20 april 2005 9.30 uur Herzien BBP 2001 ruim 18 miljard euro hoger Het bruto binnenlands product (BBP) van 2001 is door herziening van definities

Nadere informatie

Rapportage. Economische impactmeting Marathon Zeeland

Rapportage. Economische impactmeting Marathon Zeeland Rapportage Economische impactmeting Marathon Zeeland Titelpagina Rapportage Economische impactmeting Marathon Zeeland Geschreven door: In opdracht van: Trequartista-NHTV Frank Hagoort Timon Klerx Provincie

Nadere informatie

Toerisme op Schouwen-Duiveland Samenvattende rapportage

Toerisme op Schouwen-Duiveland Samenvattende rapportage Toerisme op Schouwen-Duiveland Samenvattende rapportage Deze rapportage is samengesteld door Kenniscentrum Kusttoerisme in opdracht van Gemeente Schouwen-Duiveland. Bij het samenstellen van deze rapportage

Nadere informatie

ECONOMISCHE MONITOR EDE 2011 / 1

ECONOMISCHE MONITOR EDE 2011 / 1 ECONOMISCHE MONITOR EDE 211 / 1 De economische monitor geeft een beeld van de economie van de gemeente Ede in de afgelopen periode van 27 tot 21. De economische monitor is verdeeld in 2 delen. Het thermo

Nadere informatie

Economie groeit met 0,1 procent, 46 duizend banen minder

Economie groeit met 0,1 procent, 46 duizend banen minder Persbericht PB13-070 14 november 2013 09.30 uur Economie groeit met 0,1 procent, 46 duizend banen minder - Economie groeit in derde kwartaal met 0,1 procent ten opzichte van tweede kwartaal - 46 duizend

Nadere informatie

FEITEN EN CIJFERS OVER DE VRIJETIJDSSECTOR IN NOORD-HOLLAND. Nu.Hier. Noord-Holland

FEITEN EN CIJFERS OVER DE VRIJETIJDSSECTOR IN NOORD-HOLLAND. Nu.Hier. Noord-Holland FEITEN EN CIJFERS OVER DE VRIJETIJDSSECTOR IN NOORD-HOLLAND Nu.Hier. Noord-Holland COLOFON Dit onderzoek is uitgevoerd door Amsterdam Marketing in samenwerking met De Afdeling Onderzoek. De opdracht tot

Nadere informatie

Economie groeit met 0,7 procent

Economie groeit met 0,7 procent Persbericht PB14 010 14 februari 08.30 uur Economie groeit met 0,7 procent Economie groeit in vierde kwartaal met 0,7 procent ten opzichte van het derde kwartaal 8 duizend banen minder dan in het derde

Nadere informatie

Kwantitatieve gegevens monitoring vrijetijdseconomie Noord-Brabant

Kwantitatieve gegevens monitoring vrijetijdseconomie Noord-Brabant Kwantitatieve gegevens monitoring vrijetijdseconomie Noord-Brabant Bureau voor Ruimte 8i Vrije Tijd, 2018 A. Alle vakanties Vakanties van binnenlandse (Nederlandse) gasten, zowel toeristisch als op vaste

Nadere informatie

Handleiding voor economische impactmetingen van toerisme, gebruikmakend van een input-output model

Handleiding voor economische impactmetingen van toerisme, gebruikmakend van een input-output model Handleiding voor economische impactmetingen van toerisme, gebruikmakend van een input-output model Deze publicatie is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van Pieken in de Delta Zuidwest-Nederland KENNISCENTRUM

Nadere informatie

Flashraming CBS: export zorgt voor economische groei

Flashraming CBS: export zorgt voor economische groei Persbericht PB14-050 14 augustus 2014 09.30 uur Flashraming CBS: export zorgt voor economische groei - Economie groeit volgens de flashraming met 0,5 procent ten opzichte van eerste kwartaal 2014 - Volgens

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economische groei derde kwartaal 2008 ongewijzigd 1,8 procent

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economische groei derde kwartaal 2008 ongewijzigd 1,8 procent Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB08-087 23 december 2008 9.30 uur Economische groei derde kwartaal 2008 ongewijzigd 1,8 procent Laagste economische groei sinds begin 2005 Vooral export

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economie licht gegroeid

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economie licht gegroeid Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB12-047 14 augustus 2012 9.30 uur Economie licht gegroeid In tweede kwartaal 0,2 procent groei t.o.v. vorig kwartaal 0,5 procent krimp t.o.v. een jaar eerder

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economie 1,1 procent gekrompen

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economie 1,1 procent gekrompen Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB12-032 15 mei 2012 9.30 uur Economie 1,1 procent gekrompen In eerste kwartaal 1,1 procent krimp t.o.v. een jaar eerder Investeringen 4,2 procent lager Consumptie

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economische groei tweede kwartaal 2008 bijgesteld tot 3,0 procent

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economische groei tweede kwartaal 2008 bijgesteld tot 3,0 procent Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB08-067 25 september 2008 9.30 uur Economische groei tweede kwartaal 2008 bijgesteld tot 3,0 procent Opwaartse bijstelling met 0,2 procentpunt Fors meer

Nadere informatie

Ieder zijn deel Verdeling toeristische bestedingen Zuid-Limburg: huidige stand van zaken (2006/2007) en terugblik (2002/2003)

Ieder zijn deel Verdeling toeristische bestedingen Zuid-Limburg: huidige stand van zaken (2006/2007) en terugblik (2002/2003) Ieder zijn deel Verdeling toeristische bestedingen Zuid-Limburg: huidige stand van zaken (2006/2007) en terugblik (2002/2003) Rapportage in opdracht van Stichting VVV Zuid-Limburg 14 februari 2008 Projectnummer

Nadere informatie

Regionale economische groei, 2012

Regionale economische groei, 2012 Indicator 15 juli 2014 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De Nederlandse economie kromp in

Nadere informatie

Feiten & cijfers Salland Regiomonitor 2014

Feiten & cijfers Salland Regiomonitor 2014 Feiten & cijfers Salland Regiomonitor 2014 Regiomonitor Welke cijfers? De B s Naamsbekendheid en imago Dagrecreatie Verblijfsrecreatie Werkgelegenheid Naamsbekendheid Spontane bekendheid Welke toeristische

Nadere informatie

Vrijetijdseconomie Nu en in de toekomst

Vrijetijdseconomie Nu en in de toekomst Vrijetijdseconomie Nu en in de toekomst Vrijetijdseconomie? Alle (concentraties van) publieksverzorgende, commerciële vrijetijdsvoorzieningen met een (boven-) stedelijke verzorgingsfunctie. Hierbij gaat

Nadere informatie

provincie limburg Toeristische Cijfers Limburg 2017

provincie limburg Toeristische Cijfers Limburg 2017 provincie limburg Overnachtingen Accommodaties & Slaapplaatsen Economische Betekenis Stijgers & Dalers Verblijfsbezoek Nederlandse & buitenlandse gasten Provincie 3.707.000 gasten 1.293.000 gasten 11,0

Nadere informatie

Analyse startende bedrijven (in woningen) Versie 2017 kwartaal 3

Analyse startende bedrijven (in woningen) Versie 2017 kwartaal 3 Analyse startende bedrijven (in woningen) Versie 2017 kwartaal 3 1 Rapportage Kwartaalrapport startende bedrijven (in woningen) maandag 25 september 2017 Gemeente Zoetermeer In opdracht van: Analyse bestanden:

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economie groeit 2,9 procent in Economische groei vierde kwartaal 2,7 procent

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economie groeit 2,9 procent in Economische groei vierde kwartaal 2,7 procent Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB07-010 13 februari 2007 9.30 uur Economie groeit 2,9 procent in 2006 De Nederlandse economie is in 2006 met 2,9 procent gegroeid. Dit is bijna twee keer

Nadere informatie

Vergelijking tussen sectoren (In (Aandeel procenten) arbeidsplaatsen in procenten)

Vergelijking tussen sectoren (In (Aandeel procenten) arbeidsplaatsen in procenten) Staat van 2014 Sectorstructuur In welke sectoren is sterker vertegenwoordigd dan het s gemiddelde? Zakelijke diensten (16,5%), Informatie en Communicatie (6,5%), Financiële instellingen (4,5%) Vergelijking

Nadere informatie

Werkgelegenheidsonderzoek

Werkgelegenheidsonderzoek Monitor Ruimtelijke Economie Uitkomsten Werkgelegenheidsonderzoek Provincie Utrecht 2011 (Voorlopig) Januari 2012 Afdeling Mobiliteit, Economie en Cultuur Inleiding In de periode april t/m september 2011

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economische groei derde kwartaal 2008 vertraagt tot 1,8 procent

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economische groei derde kwartaal 2008 vertraagt tot 1,8 procent Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB08-077 14 november 2008 9.30 uur Economische groei derde kwartaal 2008 vertraagt tot 1,8 procent Bijna een halvering in vergelijking met eerste halfjaar

Nadere informatie

Analyse (door)startende bedrijven (in woningen) Versie 2017 kwartaal 1

Analyse (door)startende bedrijven (in woningen) Versie 2017 kwartaal 1 Analyse (door)startende bedrijven (in woningen) Versie 2017 kwartaal 1 Rapport (door)startende bedrijven (in woningen) Zoetermeer - Kwartaal 1 2017 1 Rapportage Kwartaalrapport (door)startende bedrijven

Nadere informatie

Analyse (door)startende bedrijven (in woningen) Versie 2016 kwartaal 1

Analyse (door)startende bedrijven (in woningen) Versie 2016 kwartaal 1 Analyse (door)startende bedrijven (in woningen) Versie 2016 kwartaal 1 Rapportage Kwartaalrapport (door)startende bedrijven (in woningen) 07-04-2016 Gemeente Zoetermeer In opdracht van: Analyse bestanden:

Nadere informatie

Feiten & cijfers Hanzesteden Regiomonitor 2014

Feiten & cijfers Hanzesteden Regiomonitor 2014 Feiten & cijfers Hanzesteden Regiomonitor 2014 Regiomonitor Welke cijfers? De B s Naamsbekendheid en imago Dagrecreatie Verblijfsrecreatie Werkgelegenheid Naamsbekendheid Spontane en geholpen bekendheid

Nadere informatie

TOERISTISCHE TRENDRAPPORTAGE LIMBURG Factsheets

TOERISTISCHE TRENDRAPPORTAGE LIMBURG Factsheets provincie limburg TOERISTISCHE TRENDRAPPORTAGE LIMBURG Factsheets 2015-2016 Uitgevoerd door ZKA TOERISTISCHE TRENDS LIMBURG 2015-2016_vakanties VAKANTIES NEDERLANDSE GASTEN VERBLIJFSBEZOEK BUITENLANDSE

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Zeeland, maart 2016

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Zeeland, maart 2016 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Zeeland, maart 2016 Doorstroom van WW naar bijstand in grotere gemeenten hoger Het aantal mensen dat na afloop van de WW in de bijstand terecht komt groeide de afgelopen jaren.

Nadere informatie

Toerisme op Schouwen-Duiveland Samenvattende rapportage

Toerisme op Schouwen-Duiveland Samenvattende rapportage Toerisme op Schouwen-Duiveland Samenvattende rapportage Deze rapportage is samengesteld door Kenniscentrum Kusttoerisme in opdracht van Gemeente Schouwen-Duiveland. Bij het samenstellen van deze rapportage

Nadere informatie

CBS: economie krimpt door lager gasverbruik

CBS: economie krimpt door lager gasverbruik Persbericht PB14-032 15 mei 2014 9.30 uur CBS: economie krimpt door lager gasverbruik - Sterke afname binnenlands verbruik en export van aardgas door milde winter - Mede hierdoor economische krimp van

Nadere informatie

Analyse (door)startende bedrijven (in woningen) Versie 2016 kwartaal 4

Analyse (door)startende bedrijven (in woningen) Versie 2016 kwartaal 4 Analyse (door)startende bedrijven (in woningen) Versie 2016 kwartaal 4 Rapport (door)startende bedrijven (in woningen) Zoetermeer - Kwartaal 4 2016 1 Rapportage Kwartaalrapport (door)startende bedrijven

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economie krimpt 4,5 procent in eerste kwartaal 2009

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economie krimpt 4,5 procent in eerste kwartaal 2009 Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB09-038 15 mei 2009 9.30 uur Economie krimpt 4,5 procent in eerste kwartaal 2009 Grootste krimp na de Tweede Wereldoorlog Export en investeringen vallen

Nadere informatie

toerisme vlaanderen Toerisme in Kerncijfers 2010

toerisme vlaanderen Toerisme in Kerncijfers 2010 toerisme vlaanderen Toerisme in Kerncijfers 2010 Toerisme in Vlaanderen Aantal overnachtingen en aankomsten in België (2010) overnachtingen % aankomsten % gemiddelde verblijfsduur (nachten) Vlaamse Gewest

Nadere informatie

Graydon Kwartaalmonitor. Kwartaal

Graydon Kwartaalmonitor. Kwartaal Graydon kwartaal monitor Kwartaal 1 1 Inhoud Inleiding 3 Persbericht 4 Per branche Overzicht Q3 216, Q4 216 en Q1 6 Starters per branche 7 Faillissementen per branche 8 Opheffingen per branche 9 Netto-groei

Nadere informatie

Zeeland Recreatieland

Zeeland Recreatieland Zeeland Recreatieland Presentatie onderzoeksresultaten 25 februari 2015 Economisch belang toeristisch cluster Bestedingen 1,72 miljard Economisch belang toeristisch cluster Huidige werkgelegenheid 15.872

Nadere informatie

Graydon Kwartaalmonitor Q3 2018

Graydon Kwartaalmonitor Q3 2018 Graydon Kwartaal monitor 1 Voorwoord Inhoud De economie zit duidelijk in de lift. Na eerdere positieve berichten over de groeiende omvang van het Nederlandse bedrijfsleven, blijkt ook uit deze Graydon

Nadere informatie

Kerncijfers KvK Midden-Nederland

Kerncijfers KvK Midden-Nederland Kerncijfers KvK Midden-Nederland 12 1 Nicole Braams, Kai Gidding, Noortje Pouwels-Urlings, Ralph Wijnen Publicatiedatum CBS-website: 16-01-2012 Den Haag/Heerlen Verklaring van tekens. gegevens ontbreken

Nadere informatie

Regiomonitor Overijssel. Kengetallenonderzoek 2015

Regiomonitor Overijssel. Kengetallenonderzoek 2015 Regiomonitor Kengetallenonderzoek 2015 Regiomonitor Kengetallenonderzoek 2015 4 Inhoud Inhoud 1 Inleiding 6 Regiomonitor 6 Werkwijze 6 2 Dagrecreatie 8 Ondernomen activiteiten 8 Bestedingen tijdens activiteiten

Nadere informatie

Werkgelegenheid in Twente. Jaarbericht 2014

Werkgelegenheid in Twente. Jaarbericht 2014 Werkgelegenheid in Twente Jaarbericht 214 Inhoudsopgave 1. Ontwikkeling werkzame personen en vestigingen (groei / afname) Ontwikkeling naar sectoren 2. Ontwikkeling naar sectoren Ontwikkeling naar branches

Nadere informatie

Het belang van toerisme en recreatie voor de economie in Maasduinen 29 januari Arjan Bakkeren Stafgroep Economisch Onderzoek Rabobank Nederland

Het belang van toerisme en recreatie voor de economie in Maasduinen 29 januari Arjan Bakkeren Stafgroep Economisch Onderzoek Rabobank Nederland Het belang van toerisme en recreatie voor de economie in Maasduinen 29 januari 2004 Arjan Bakkeren Stafgroep Economisch Onderzoek Rabobank Nederland Opbouw van de lezing Provinciaal beleid toerisme en

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Zeeland, december 2016

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Zeeland, december 2016 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Zeeland, december 2016 Daling WW-uitkeringen in Zeeland Het aantal lopende WW-uitkeringen in Zeeland is in december 2016 bijna 13% lager dan een jaar geleden. Eind december 2016

Nadere informatie

Enige kengetallen ter bepaling van het effect op het verdienend vermogen van de Achterhoek van regionale beleidsconcepten

Enige kengetallen ter bepaling van het effect op het verdienend vermogen van de Achterhoek van regionale beleidsconcepten Enige kengetallen ter bepaling van het effect op het verdienend vermogen van de Achterhoek van regionale beleidsconcepten Inleiding Het bruto binnenlands product (BBP) van een land of regio is de som van

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Licht herstel economie in derde kwartaal 2009

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Licht herstel economie in derde kwartaal 2009 Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB09-071 13 november 2009 9.30 uur Licht herstel economie in derde kwartaal 2009 Kwartaal op kwartaal 0,4 procent groei economie Krimp 3,7 procent in vergelijking

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economie groeit 3,5 procent in Economische groei vierde kwartaal liefst 4,4 procent

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economie groeit 3,5 procent in Economische groei vierde kwartaal liefst 4,4 procent Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB08-008 14 februari 2008 9.30 uur Economie groeit 3,5 procent in 2007 De Nederlandse economie is in 2007 met 3,5 procent gegroeid. Dit is de hoogste groei

Nadere informatie

Multiplicatoren: handleiding

Multiplicatoren: handleiding Federaal Planbureau Economische analyses en vooruitzichten Multiplicatoren: handleiding De multiplicatoren van het finaal gebruik behelzen een klassieke toepassing van het traditionele inputoutputmodel

Nadere informatie

NAM-multiplicatoren: handleiding

NAM-multiplicatoren: handleiding Federaal Planbureau Economische analyses en vooruitzichten NAM-multiplicatoren: handleiding De multiplicatoren die hier voorgesteld worden, zijn afgeleid van een model gebaseerd op een National Accounting

Nadere informatie

Bestedingenonderzoek VVV Zuid-Limburg Verdeling toeristische bestedingen

Bestedingenonderzoek VVV Zuid-Limburg Verdeling toeristische bestedingen Bestedingenonderzoek VVV Zuid-Limburg Verdeling toeristische bestedingen Rapportage in opdracht van: Stichting VVV Zuid-Limburg September 2015 Projectnummer 15.060 Biesbosweg 16C 5145 PZ Waalwijk tel.:

Nadere informatie

Arbeidsmarktprognoses Noord-Holland 2012

Arbeidsmarktprognoses Noord-Holland 2012 Arbeidsmarktprognoses Noord-Holland 2012 t.b.v. Monitor Arbeidsmarkt en Onderwijs Provincie Noord-Holland IJmuiden, 23 november 2012 Arjan Heyma www.seo.nl - secretariaat@seo.nl - +31 20 525 1630 Belangrijkste

Nadere informatie

Hoofdstuk 13. Arbeidsmarkt

Hoofdstuk 13. Arbeidsmarkt Hoofdstuk 13. Arbeidsmarkt Samenvatting De potentiële beroepsbevolking wordt gedefinieerd als alle inwoners van 15-64 jaar en bestaat uit ruim 86.000 Leidenaren. Van hen verricht ruim zeven op de tien

Nadere informatie

Toeristisch bezoek aan Leiden in 2010

Toeristisch bezoek aan Leiden in 2010 April 2011 ugu Toeristisch bezoek aan in 2010 Al zeven jaar doet mee aan Toeristisch bezoek aan steden, onderdeel van het Continu Vakantie Onderzoek (CVO). Het CVO is een panelonderzoek waarbij Nederlanders

Nadere informatie

Statistisch Bulletin. Jaargang

Statistisch Bulletin. Jaargang Statistisch Bulletin Jaargang 72 2016 40 6 oktober 2016 Inhoud 1. Arbeid en sociale zekerheid 3 Indexcijfers cao-lonen en contractuele loonkosten (35) 3 Ontwikkeling cao-lonen en contractuele loonkosten

Nadere informatie

Onderzoek naar vakantiewoningen aan de Belgische Kust

Onderzoek naar vakantiewoningen aan de Belgische Kust Onderzoek naar vakantiewoningen aan de Belgische Kust SusTRIP Sustainable Tourism Research and Intelligence Partnership Juli 2012 Contact Details Darline Vandaele Department for Knowledge Management Westtoer

Nadere informatie

TOERISME en RECREATIE. Voorne PutteN 5 GEMEENTEN. 3 e editie. Opzet en inhoud

TOERISME en RECREATIE. Voorne PutteN 5 GEMEENTEN. 3 e editie. Opzet en inhoud 3 e editie TOERISME en RECREATIE 2017 Voorne PutteN Opzet en inhoud Recreatie en toerisme is voor de Voorne- Putten een belangrijke bedrijfstak. De sector levert niet alleen een bijdrage aan de regionale

Nadere informatie

ICT, kennis en economie 2012 Statistische bijlage

ICT, kennis en economie 2012 Statistische bijlage ICT, kennis en economie 2012 Statistische bijlage Deze bijlage bevat enkele tabellen met aanvullend cijfermateriaal behorend bij de publicatie ICT, kennis en economie 2012. De tabellen zijn per hoofdstuk

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Zeeland, juli 2017

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Zeeland, juli 2017 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Zeeland, juli 2017 Daling aantal lopende WW-uitkeringen Het aantal lopende WW-uitkeringen blijft zowel in Zeeland als op nationaal niveau dalen. In vergelijking met vorig jaar

Nadere informatie

Antwoord op Statenvragen PS Arnhem, 6 juni 2017 zaaknr

Antwoord op Statenvragen PS Arnhem, 6 juni 2017 zaaknr Antwoord op Statenvragen PS2017-280 Arnhem, 6 juni 2017 zaaknr. 2017-007212 De leden van Provinciale Staten Beantwoording schriftelijke Statenvragen Statenlid Janneke Slingerland (ChristenUnie) (PS2017-280)

Nadere informatie

Nationale rekeningen 2004 Revisie 2001

Nationale rekeningen 2004 Revisie 2001 Centraal Bureau voor de Statistiek Publicatiedatum CBS-website 9 mei 2005 Nationale rekeningen 2004 Revisie 2001 Enkele belangrijke uitkomsten revisiejaar 2001 Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen,

Nadere informatie

70% van de overnachtingen in IJsseldelta is hotel: deze regio stijgt het sterkst. +15% in de periode FACTSHEET REGIOMONITOR 2016 OVERIJSSEL

70% van de overnachtingen in IJsseldelta is hotel: deze regio stijgt het sterkst. +15% in de periode FACTSHEET REGIOMONITOR 2016 OVERIJSSEL FACTSHEET REGIOMONITOR 2016 OVERIJSSEL De regiomonitor is geüpdatet. Waar voorheen de cijfers afhankelijk waren van consumentenonderzoek CVO, zijn deze per 2016 gekoppeld aan het bedrijvenonderzoek van

Nadere informatie

RECREATIE EN TOERISME. Voorne PutteN 5 GEMEENTEN. 4 e editie. Opzet en inhoud

RECREATIE EN TOERISME. Voorne PutteN 5 GEMEENTEN. 4 e editie. Opzet en inhoud 4 e editie RECREATIE EN TOERISME 2018 Voorne PutteN Opzet en inhoud Recreatie en toerisme is voor Voorne- Putten een belangrijke bedrijfstak. De sector levert niet alleen een bijdrage aan de regionale

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Aantal banen in Nederland daalt. Banenverlies bedrijfsleven loopt steeds sterker op

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Aantal banen in Nederland daalt. Banenverlies bedrijfsleven loopt steeds sterker op Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB03-161 3 september 2003 9.30 uur Aantal banen in Nederland daalt Het aantal banen van werknemers in Nederland in het tweede kwartaal van 2003 is 22 duizend

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Zeeland, november 2017

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Zeeland, november 2017 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Zeeland, november 2017 Minder WW ers dan vorig jaar november Het aantal lopende WW-uitkeringen lag in november 2017 in Zeeland 18% lager dan een jaar geleden. Ook landelijk is

Nadere informatie

ONDERZOEKSMEMORANDUM. De sectorale bijdrage aan de Gelderse economie. 1. Huidige productie- intermediair verbruik en BBP

ONDERZOEKSMEMORANDUM. De sectorale bijdrage aan de Gelderse economie. 1. Huidige productie- intermediair verbruik en BBP ONDERZOEKSMEMORANDUM De sectorale bijdrage aan de Gelderse economie 1. Huidige productie- intermediair verbruik en BBP De productie van bedrijven en instellingen is gelijk aan de verkoopwaarde van alle

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Zeeland, maart 2017

Nieuwsflits Arbeidsmarkt. Zeeland, maart 2017 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Zeeland, maart 2017 Afname WW-uitkeringen in Zeeland Het aantal lopende WW-uitkeringen in Zeeland lag eind maart 2017 14% lager dan een jaar geleden. In vergelijking met februari

Nadere informatie

Factsheet uitstroom van werknemers

Factsheet uitstroom van werknemers Doel De verwachting is dat, als gevolg van de voorgenomen beleidsmaatregelen in de langdurige zorg, er in de komende jaren personeel moet afvloeien uit de branches gehandicaptenzorg, GGZ, verpleging &

Nadere informatie

Graydon Kwartaal Monitor. Kwartaal

Graydon Kwartaal Monitor. Kwartaal Graydon kwartaal monitor Kwartaal 1 216 1 Inhoud Inleiding 3 Persbericht 4 Overzicht per branche 5 Vergelijking Q4-214, Q1 215 en Q2 215 Starters per branche 5 Opheffingen per branche 6 Faillissementen

Nadere informatie

Instituut voor de nationale rekeningen. Nationale rekeningen

Instituut voor de nationale rekeningen. Nationale rekeningen Instituut voor de nationale rekeningen Nationale rekeningen Aanbod- en gebruikstabellen 2010 Inhoud van de publicatie De jaarlijkse aanbod en gebruikstabellen van België worden opgesteld volgens de definities

Nadere informatie

Nieuwsflits Arbeidsmarkt Flevoland, September 2016

Nieuwsflits Arbeidsmarkt Flevoland, September 2016 Nieuwsflits Arbeidsmarkt Flevoland, September 2016 Aantal WW-uitkeringen daalt licht In de september 2016 is het aantal lopende WW-Uitkeringen gedaald. Landelijk waren er eind september 2.400 uitkeringen

Nadere informatie

provincie limburg Toeristische Trends Limburg

provincie limburg Toeristische Trends Limburg provincie limburg Toeristische Trends 2016-2017 Toeristische Trends 2016-2017 Overnachtingen Verblijfsbezoek Nederlandse & buitenlandse gasten Provincie 3.542.000 gasten 1.186.000 gasten 10,9 miljoen overnachtingen

Nadere informatie

Enige kengetallen ter bepaling van het effect op het verdienend vermogen van de Achterhoek van regionale beleidsconcepten

Enige kengetallen ter bepaling van het effect op het verdienend vermogen van de Achterhoek van regionale beleidsconcepten Enige kengetallen ter bepaling van het effect op het verdienend vermogen van de Achterhoek van regionale beleidsconcepten Inleiding Het bruto binnenlands product (BBP) van een land of regio is de som van

Nadere informatie