RAPPORT VAN BEVINDINGEN. Onderzoek naar de kwaliteitsverbetering bij. De Schatgraaf

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN Onderzoek naar de kwaliteitsverbetering bij De Schatgraaf Plaats : Arnhem BRIN-nummer : 27YE Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 11 oktober 2010 Rapport vastgesteld te Utrecht op 2 december 2010

2

3 Inhoud Vaststelling rapport 5 1 Inleiding 7 2 Bevindingen 9 3 Toezichtarrangement 15 pagina 3 van 15

4

5 Vaststelling rapport Dit rapport bevat de resultaten van een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (okv) dat de inspectie uitvoerde op 11 oktober Het rapport is vastgesteld door dr. L.S.J.M. Henkens, hoofdinspecteur primair onderwijs en expertisecentra, te Utrecht op 2 december Namens deze, mw. drs. J. van Putten pagina 5 van 15

6

7 1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 11 oktober 2010 een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uitgevoerd op basisschool De Schatgraaf naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 19 november 2009 stelde de inspectie tekortkomingen vast in de opbrengsten, het onderwijsleerproces en de naleving van wettelijke vereisten op basisschool De Schatgraaf. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 15 januari De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd. Om na te gaan of de eerder vastgestelde tekortkomingen zijn opgeheven en de kwaliteit van het onderwijs weer voldoende is, heeft de inspectie een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uitgevoerd. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Toezichthistorie In november 2009 stelde de inspectie vast dat basisschool De Schatgraaf een zwakke school was. De inspectie onthield zich van een formeel oordeel over de eindopbrengsten omdat De Schatgraaf een startende school was. Bovendien bleek dat er bij veel leerlingen sprake was van bijzondere omstandigheden (van het Aspergersyndroom en problemen op vorige scholen tot potentiële hoogbegaafdheid gecombineerd met gedragsproblematiek). In november 2009 kwam de inspectie eveneens tot de conclusie dat de school zich wel in positieve richting had ontwikkeld. Dat wilde overigens niet zeggen dat zij geen risico's meer liep. Twee normindicatoren die samenhangen met het leerstofaanbod en de uitvoering van de zorg werden als onvoldoende beoordeeld. Bovendien moest nog blijken of de nieuw ingezette koers viel te bestendigen. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten. " Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. " Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan. " Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. " Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. " Analyse van documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, te weten het 'Jaarontwikkelingsplan ', de 'Kalender team ' en het 'Meerjaren Schoolontwikkelingsplan '. " Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1/2a, 1/2b, 3a, 3b, 4a, 5a, 5/6, 6b, 7a, 7b en 8. pagina 7 van 15

8 " Gesprekken met de directie en de intern begeleiders over de kwaliteit van de indicatoren. " Een gesprek met de leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag, na afloop van het schoolbezoek. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2009 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 8 van 15

9 2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs De indicatoren met een asterisk zijn de normindicatoren; zij spelen een beslissende rol bij de beoordeling van de kwaliteit van het onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht De taalresultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht De rekenresultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden pagina 9 van 15

10 Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen Bij de aangeboden leerinhouden voor rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden voor Nederlandse taal worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen Kwaliteitsaspect 8 Zorg * De school voert de zorg planmatig uit. pagina 10 van 15

11 Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Naleving wet- en regelgeving NT1a De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). NT1b In de schoolgids is informatie opgenomen over standaard gecontroleerde onderdelen (art. 13 WPO) NT2a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO) NT2b In het schoolplan is informatie opgenomen over een of meer standaard gecontroleerde onderdelen (art. 12 WPO). NT3a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid 3, WPO). NT3b In het zorgplan is informatie opgenomen over een of meer standaard gecontroleerde onderdelen (art. 19, lid 2, WPO). NT4a Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). NT4b Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). ja nee 2.2 Beschouwing Algemeen beeld Op basis van de uitkomsten van het onderzoek naar kwaliteitsverbetering komt de inspectie tot de conclusie dat basisschool De Schatgraaf er in is geslaagd de tekortkomingen die tijdens het kwaliteitsonderzoek van 2009 zijn vastgesteld op enkele uitzonderingen na (indicator 7.2 en 8.3) op te heffen. De kwaliteit van het onderwijs is nu van voldoende niveau. De eind- en tussenopbrengsten zijn voldoende. Tegelijkertijd constateert de inspectie dat de eindopbrengsten risicovol zijn. De school heeft de tekortkomingen op het gebied van het leerstofaanbod weten op te heffen. Ook de kwaliteit van het didactisch handelen en de afstemming zijn voldoende. De kwaliteit van de analyses en de planmatige uitvoering van de zorg behoeven verbetering. Toelichting Opbrengsten pagina 11 van 15

12 De inspectie beoordeelt de eindopbrengsten op basis van de resultaten van de laatste drie schooljaren. De eindopbrengsten van 2008 en 2009 zijn onvoldoende. Omdat de eindopbrengsten van 2010 voldoende zijn, liggen de eindopbrengsten echter als geheel op het niveau dat mag worden verwacht. Tegelijkertijd constateert de inspectie dat de eindopbrengsten risicovol blijven. Dit, omdat de opbrengsten van de Entreetoets die de huidige groep 8 vorig schooljaar heeft gemaakt onvoldoende zijn. Daarmee loopt de school in 2011 een verhoogd risico op onvoldoende eindopbrengsten. De tussenopbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. Dat geldt niet alleen voor technisch lezen in groep 3 en 4, maar ook voor rekenen en wiskunde in groep 4 en 6 en voor begrijpend lezen in groep 6. Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich voldoende naar hun mogelijkheden. De ontwikkelingsperspectieven voorzien in een duidelijke indicatie van het uitstroomniveau, met daaraan gekoppeld een vertaling daarvan in tussendoelen (op dit laatste punt heeft De Schatgraaf zich in vergelijking met het voortgangsgesprek van juni 2010 verder ontwikkeld). De tussendoelen zijn in voldoende mate leidend voor het leerstofaanbod en het volgen van de vorderingen van de betreffende leerlingen. De school kan aantonen dat de leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften zich naar verwachting (dat wil zeggen volgens de gestelde tussendoelen) ontwikkelen. Het leerstofaanbod Tijdens het kwaliteitsonderzoek in 2009 bleek dat het onderwijs in begrijpend lezen niet was gebaseerd op een volledig uitgewerkte methode en ook de doorgaande lijnen in het aanbod niet volledig waren gegarandeerd. Daarom beoordeelde de inspectie indicator 2.1 en 2.3 als onvoldoende. Tijdens het huidige kwaliteitsonderzoek komt de inspectie tot de conclusie dat de aangeboden leerinhouden dekkend zijn voor de kerndoelen en de leerinhouden in de verschillende jaren voldoende op elkaar aansluiten. De Schatgraaf werkt nu ook voor begrijpend lezen met een methode die dekkend is voor de kerndoelen. De school heeft intussen een methode voor de kleutergroepen aangeschaft en ingevoerd, die voorziet in een beredeneerd en vastgelegd aanbod voor ontluikende geletterdheid en basale rekenvaardigheden. Uit de registratie in de klassenmappen die de inspectie heeft kunnen inzien, blijkt dat de leraren van de kleutergroepen structureel gebruik maken van dit aanbod. Daarmee en omdat er op schoolniveau afspraken zijn gemaakt over het reguliere aanbod is de doorgaande lijn in het leerstofaanbod voldoende gezekerd. Het didactisch handelen Evenals als in 2009 is de kwaliteit van het didactisch handelen van de leraren van voldoende niveau. De uitleg is aansprekend, doelmatig en interactief en heeft een voor de leerlingen herkenbare structuur (kleine stapjes, voldoende herhaling etc). De leraren geven een duidelijke toelichting op de opdrachten en geven de leerlingen opdrachten die aanzetten tot actieve deelname. Daarmee en in combinatie met een doelmatig klassenmanagement en een rustig en ordelijk verloop van de lessen realiseren zij een taakgerichte werksfeer, waarin de leerlingen zich actief betrokken tonen bij de onderwijsactiviteiten. Ze letten in het algemeen goed op tijdens de uitleg en werken voldoende geconcentreerd aan de opdrachten die ze moeten maken. pagina 12 van 15

13 De afstemming, de analyse en de planmatige uitvoering van de zorg In tegenstelling tot 2009 beoordeelt de inspectie in dit kwaliteitsonderzoek de differentiatie tijdens de verwerkingsfase (indicator 6.3) als voldoende. Uit de groepsplannen, de klassenmappen en de lesbezoeken is gebleken dat de leraren een beredeneerde afweging maken over het omgaan met verschillen tijdens de verwerking van de leerstof. Zij ondervangen niveauverschillen tussen de leerlingen door in de groepsplannen onderscheid te maken tussen leerlingen die in de basisgroep, in de basisgroep aangepast of in de plusgroep zitten en richten het onderwijs daar op in. Aan de basis van de beslissingen die de leraren in deze nemen ligt de analyse van de resultaten van de leerlingen. De uitwerking van deze analyse wordt vastgelegd in de beschrijving van de beginsituatie van genoemde subgroepen. De kwaliteit van de analyse laat te wensen over. De school maakt slechts beperkt gebruik van de mogelijkheden die de categorieënoverzichten van de methodeonafhankelijke toetsen bieden (alleen voor leerlingen die een C-, D- of E-score op een Citotoets hebben gehaald). Verder ontbreekt een vergelijking met de resultaten die de leerlingen hebben behaald op de methodeafhankelijke toetsen. Zodoende hebben de leraren onvoldoende zicht op mogelijke discrepanties tussen (eventuele) leerwinst op de korte en lange termijn. De inspectie mist bij de typering van de beginsituatie ook informatie op individueel leerlingenniveau over het leergedrag. Is er sprake van protectieve en/of belemmerende factoren en wat betekent dat dan voor de verdere inrichting van het onderwijsleerproces voor de betreffende leerling(en)? In de kern gaat het erom dat de leraren zich ervan rekenschap moeten geven waardoor de opgelopen achterstanden zijn veroorzaakt en vooral welke aanpak nodig is om deze in te lopen. Hoewel de school al veel werk heeft verzet om zich het werken met groepsplannen eigen te maken, is het nu zaak ook op dit punt verdere vooruitgang te boeken. Deze vooruitgang zal zich moeten manifesteren in een typering van gebruikte middelen en materialen die veel preciezer en gedetailleerder dan nu het geval is, wordt toegesneden op de specifieke onderwijsbehoeften van individuele of groepjes leerlingen. Omdat het hieraan nog te zeer ontbreekt en omdat de doelen die worden nagestreefd in groepsplannen en individuele handelingsplannen onvoldoende concreet zijn, beoordeelt de inspectie ook indicator 8.3 als onvoldoende. De leraren zullen meer vertrouwd moeten raken met het leggen van verbanden tussen de analyse van de behaalde resultaten, de te bereiken doelen en de aanpak die nodig is om tot substantiële verbeteringen te komen. Pas dan zal het werken met (onder andere) groepsplannen de beoogde effecten sorteren. Hoewel er op het gebied van de analyse en de planmatige uitvoering van de zorg nog het nodige werk te verzetten valt, spreekt de inspectie tevens haar waardering uit voor de wijze waarop het team van basisschool De Schatgraaf zich in de afgelopen periode heeft ingezet om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Het team is daar in veel opzichten ook in geslaagd. Het is nu zaak door te gaan op de ingeslagen weg en de verworvenheden goed te (blijven) borgen. Dit laatste is cruciaal om ervoor de zorgen dat de kwaliteit van het onderwijs tenminste op het niveau blijft dat de school nu heeft bereikt. De kwaliteitszorg pagina 13 van 15

14 Het systeem van kwaliteitszorg van basisschool De Schatgraaf is voldoende cyclisch van aard. De school kent de kenmerken van haar leerlingenpopulatie, heeft deze vertaald in de onderwijsbehoeften van haar doelgroep en verbindt daaraan conclusies voor de inrichting van het onderwijs. Zij meet de eind- en tussenopbrengsten met behulp van landelijk genormeerde toetsen en evalueert deze. De school trekt uit deze evaluaties conclusies voor haar schoolontwikkeling en legt deze vast. Zij evalueert tevens of de kwaliteit van het onderwijsleerproces voldoet aan hetgeen zij daarover heeft vastgelegd in het schoolplan en andere documenten (jaarplannen). Directie en team doen dit op een nagenoeg volledige en betrouwbare wijze en trekken ook hieruit conclusies voor de schoolontwikkeling. Bovengenoemde evaluaties liggen ten grondslag aan de verbeteractiviteiten waar de school aan werkt. De keuzes die zij in dit verband maakt, zijn opgenomen in een meerjarenplanning. Omdat de doelen van de verbeteractiviteiten meetbaar en concreet zijn uitgewerkt en de school ook feitelijk aan haar verbeteractiviteiten werkt, beoordeelt de inspectie indicator 9.4 als voldoende. Dit oordeel is ook van toepassing op het borgen van de kwaliteit van het onderwijs. De school heeft de afspraken en procedures die zijn gericht op het behoud daarvan vastgelegd en gaat voldoende systematisch na of iedereen dienovereenkomstig werkt. Zij informeert de verschillende belanghebbenden in voldoende mate over de kwaliteit van het onderwijs, alsmede over de effecten van de verbeteractiviteiten. Dat blijkt uit de schoolgids en de informatie die op de website van de school is te vinden. Daaruit blijkt tevens dat de informatie die de school verschaft actueel en inzichtelijk is en voldoende is afgestemd op de doelgroep. Op grond van dit alles beoordeelt de inspectie indicator 9.6 als voldoende. pagina 14 van 15

15 3 Toezichtarrangement De Inspectie van het Onderwijs kent aan basisschool De Schatgraaf het basisarrangement toe. De kwaliteit van het onderwijs is voldoende. Dit betekent dat de school niet langer onder intensief toezicht valt. De inspectie concludeert tevens dat er geen tekortkomingen zijn in de naleving van de wettelijke voorschriften die in dit onderzoek zijn gecontroleerd. pagina 15 van 15