Een exemplaar van de teksten van de (voor)ontwerpen kunt u aanvragen bij

Transcriptie

1 Op stapel februari 2012 In de rubriek Op stapel geven de collega's van Onderwijsorganisatie en -personeel kort toelichting bij regelgeving die eerstdaags wordt gepubliceerd. De toelichting geeft de stand van zaken weer bij de onderhandelingen in Sectorcomité X. Definitief uitsluitsel kan uiteraard alleen de tekst geven die in het Belgisch Staatsblad wordt gepubliceerd. Voor bijkomende inlichtingen kunt u terecht bij: GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Onderwijsorganisatie en -personeel Guido Liessens guido.liessens@g-o.be Tel: 02/ Een exemplaar van de teksten van de (voor)ontwerpen kunt u aanvragen bij Willy Dessers willy.dessers@g-o.be Tel: 02/ Jan Brewée jan.brewee@g-o.be Tel: 02/ In deze aflevering: gewoon basisonderwijs: nieuwe omkadering Voorontwerp van decreet betreffende de invoering van een, deels, op socioeconomische leerlingkenmerken gebaseerd, omkaderingssysteem, waarbij het kleuteronderwijs evenwaardig omkaderd wordt als het lager onderwijs Vanaf volgend schooljaar wordt de omkadering in het gewoon basisonderwijs herberekend: de basisomkadering zal bestaan uit lestijden volgens de schalen, lestijden die worden gegenereerd op basis van de socio-economische status van de leerling (SES-lestijden) en additionele lestijden volgens de schalen. In het kleuteronderwijs worden ook de instaplestijden tot februari in de basisomkadering geïntegreerd. Voortaan zijn er dus enkel nog instaplestijden bij de instapmomenten die na de krokusvakantie vallen. Voor de lestijden volgens de schalen komt er één schaal die geldt zowel voor het kleuter- als het lager onderwijs, voor Brussel en voor Vlaanderen: de bestaande quasilineaire schaal van de omkadering in het lager onderwijs in Vlaanderen. Het verlaten van uitgesproken degressieve

2 schalen past in de optie van de overheid enkel te focussen op leerlingenkenmerken en, anders dan voor de werkingsmiddelen, niet langer ook op schoolkenmerken. 8,85 % van de basisomkadering wordt gereserveerd voor SES-lestijden (de zogenaamde bandbreedte). Die bandbreedte wordt bereikt door de integratie van GOK-middelen, GOK+middelen, middelen (Brede) Rand-en-Taalgrens en middelen lichamelijke opvoeding en door de middelen voor de omkadering volgens de schalen terug te snoeien tot 97,16 % (voor het vaststellen van de lestijden volgens de schalen telt een leerling dus maar voor 0,9716). In vergelijking met de vroegere GOK-omkadering telt nu elke leerling die voldoet aan een of meer SES-kenmerken; vroeger genereerde een school pas GOK-middelen als 10% van haar leerlingen aan GOK-criteria voldeed. Leerlingen die SES-lestijden genereren, zijn leerlingen 1) wier moeder geen diploma secundair onderwijs of studiegetuigschrift van het tweede leerjaar van de derde graad van het beroepssecundair onderwijs heeft (wat staat voor 0,2685 lestijd per leerling); 2) die recht hebben op een studietoelage (wat staat voor 0,1205 lestijd per leerling). Leerlingen die geen studietoelage kregen louter omdat ze te vaak afwezig waren, worden tóch meegeteld: de school draait dus niet op voor het spijbelgedrag van haar leerlingen; 3) van wie de thuistaal niet de onderwijstaal is (wat staat voor 0,2929 lestijd per leerling). Voor 1) en 3) wordt geteld op de gebruikelijke teldag. Voor 2) wordt het percentage leerlingen dat twee jaar voordien in de school een studietoelage genoot, afgezet op het leerlingenaantal op de gebruikelijke teldag - voor nieuw opgerichte of fuserende scholen wordt voor de eerste twee jaar na hun oprichting/fusie een forfait van 25% genomen. Er wordt geteld per school, apart voor elk taalstelsel, apart voor het kleuter- en lager onderwijs en ook nog eens apart in geïsoleerde vestigingsplaatsen. Geïsoleerde vestigingsplaats van een school moet, althans voor de berekening van het lestijdenpakket, voortaan worden begrepen als een vestigingsplaats van hetzelfde niveau (kleuter/lager) gelegen op ten minste 1,5 kilometer in vogelvlucht van een andere vestigingsplaats van dezelfde groep (wat het GO! betreft: van een andere vestigingsplaats van het GO!, ongeacht de school of scholengroep). Dezelfde regel geldt in Brussel. Het zijn AGIV (Vlaanderen) en UrbIS (Brussel), die instaan voor het bepalen van de coördinaten op basis waarvan de afstanden worden berekend. Omdat de afstand bekeken wordt op 1 februari van het vorige schooljaar, komen nieuwe vestigingsplaatsen, of een bijkomend niveau in een vestigingsplaats, het eerste jaar van hun oprichting niet voor aparte telling in aanmerking. Thuisloze en geplaatste leerlingen, leerlingen van wie de ouders tot de trekkende bevolking behoren en leerlingen die verblijven in een centrum voor kinderzorg en gezinsondersteuning, of een tehuis voor kinderen waarvan de ouders geen vaste verblijfplaats hebben, tellen voor de lestijden volgens de schalen en de aanvullende lestijden godsdienst/niet-confessionele zedenleer/cultuurbeschouwing voor 1,5. Leerlingen in

3 vestigingsplaatsen die in het Brussels Hoofdstedelijk gewest zijn gelegen, krijgen voor de lestijden volgens de schalen ook nog eens een weging van 1,11 mee. Voor een thuisloze in een vestigingsplaats in Brussel wordt dat dus 1,665, althans voor de lestijden volgens de schalen. Scholen met een leerling/leerkrachtratio in het kleuter- of lager onderwijs boven 18,5, krijgen een bijpassing, de zgn. additionele lestijden volgens de schalen. Er is geen aanwendingspercentage op de omkadering, maar de mogelijkheid er een op toe te passen, wordt wel in het decreet ingeschreven. De regering werkt ook nog een regeling uit die moet voorkomen dat de lessen lichamelijke opvoeding voor kleuters en leerlingen zouden worden afgebouwd. De aanvullende lestijden lichamelijke opvoeding werden immers geïntegreerd in de basisomkadering. Er wordt voorzien in een sociale maatregel: scholen waarvan het aantal lestijden per leerling in lager ligt dan in , krijgen een compensatie voor dat verlies (op twee lestijden na) als ze een leerling/leerkrachtratio hebben boven de 16 en voor zover hun basisomkadering na compensatie niet uitkomt boven 1, 6 lestijden per leerling. De compensatie wordt gedurende drie schooljaren gegeven, degressief: 3/3 het eerste jaar, 2/3 het tweede jaar, 1/3 het derde jaar. Die bijpassing gebeurt afzonderlijk voor het kleuter- en het lager onderwijs. De bepaling dat overheveling van lestijden tussen het niveau kleuter- en lager onderwijs in dezelfde school enkel kan als daardoor geen bijkomende boventalligheid ontstaat, wordt genuanceerd. Overheveling van lestijden tussen het niveau kleuter- en lager onderwijs in dezelfde school kan voortaan ook als de boventalligheid die er door zou ontstaan, voor de verdere duur van het schooljaar kan worden opgevangen binnen de scholengemeenschap of in een instelling van de scholengroep. De driejaarlijkse GOK-cycli verdwijnen dus. De verplichting voor de school om een gelijkekansenbeleid gestructureerd uit te stippelen, te evalueren en bij te sturen, verdwijnt niet. Maar de bepalingen daaromtrent (met name de rol van de inspectie daarin) zal worden vastgelegd in onderwijsdecreet XXII. * Het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap gaat akkoord met het voorontwerp. De overheid is tot op het einde blijven zoeken naar een eerbaar compromis. De uiteindelijke bandbreedte, het aandeel in de omkadering dat wordt gereserveerd voor SES-kenmerken, is

4 daardoor blijven steken op 8,85 %, een al bij al verdedigbaar percentage. Het GO! hoopt wel dat bij een latere groei van de budgettaire ruimte voor de omkadering in het gewoon basisonderwijs, die groei prioritair naar een verruiming van de bandbreedte gaat. Dat de overheid toch nog voorziet in de mogelijkheid op de omkadering een aanwendingspercentage toe te passen, begrijpt het GO! niet. De memorie van toelichting bevat een hele wetenschappelijke onderbouwing voor een uitgebalanceerde affectatie van de budgetten. Lineaire besparingsmaatregelen, als die al nodig zouden zijn, horen niet thuis in de een decreet dat een omkaderingsmechaniek regelt. Een ander moeilijk punt is de definitie van de geïsoleerde vestigingsplaats, die haar leerlingen eventueel apart telt voor de omkadering. Tot nog toe werd de minimale afstand tot een andere vestigingsplaats om van een geïsoleerde vestigingsplaats te kunnen spreken, bepaald over de weg. Nu wordt dat de afstand in vogelvlucht. Het GO! blijft er bij dat de afstand over de weg een relevanter criterium is dan de afstand in vogelvlucht: hij houdt rekening met de concrete plaatsgesteldheid en met afstanden die effectief moeten worden overbrugd. Objectivering gaat hier ten koste van relevantie. Overigens is het nog maar de vraag hoe objectief die objectivering in de feiten is: het GO! heeft voor een aantal van zijn vestigingsplaatsen ernstige twijfels. Op (herhaaldelijke) vragen hoe de positiebepaling van de vestigingsplaatsen precies in zijn werk is gegaan, werd door de overheid nogal warrig geantwoord. Eerst ging het over middelpunten van kadastrale percelen, maar later bleek het dan toch niet zo eenvoudig te liggen. Uiteindelijk verwees de overheid naar AGIV, de instantie die verantwoordelijk is voor de plaatsbepaling in Vlaanderen, en wees ze elke eigen verantwoordelijkheid daarvoor af: de positiebepalingen door AGIV zijn immers door de decreetgever (voordien al) gewaarmerkt. Het GO! meent dat de decreetgever op elk moment zijn keuzes ook inhoudelijk moet kunnen verantwoorden. Het gaat om een nieuwe toepassing voor de gegevens die AGIV aanlevert: de overheid moet aantonen dat die gegevens ook voor deze concrete nieuwe toepassing pertinent zijn. Het louter technische verwijzen naar een vroegere bekrachtiging van de manier waarop de gegevens zijn verkregen, getuigt niet van een transparant en controleerbaar beleid. In de versie die voor onderhandelingen werd aangeboden, was de bepaling opgenomen dat de omkadering binnen de school vrij over de niveaus kleuter- en lager onderwijs heen kon worden aangewend. Die bepaling heeft de eindversie van het voorontwerp niet gehaald. In ruil werden de mogelijkheden voor overheveling van lestijden (tussen de niveaus binnen de school) versoepeld. Waar overheveling tot nog toe alleen kon als daardoor geen bijkomende boventalligheid werd gecreëerd (in het licht van de algehele vacantverklaring was overheveling in vele gevallen dan ook praktisch onmogelijk geworden), kan overheveling voortaan ook als de boventalligheid binnen de scholengemeenschap of een instelling van het schoolbestuur kan worden opgevangen. Het GO! kan met dat compromis leven, ook gezien het engagement van de overheid om, naar aanleiding van de onderhandelingen over

5 onderwijsdecreet XXII, het debat te voeren over een analoge versoepeling van de regels met betrekking tot overdracht tussen scholen. Het GO! dringt er op aan dat de scholen tijdig op de hoogte worden gebracht van hun omkadering voor volgend schooljaar en van de wijze waarop die werd berekend. Het GO! vraagt ook dat de overheid duidelijk zou communiceren over de wijze waarop scholen bezwaar kunnen aantekenen tegen de positiebepaling door AGIV (Vlaanderen) en UrbIS (Brussel).