VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS

Transcriptie

1 VLAAMS VEROND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS Guimardstraat RUSSEL LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS FOTOLASSEN Derde graad SO 3de leerjaar russel - Licap: D/1995/0279/036 - september 1995

2 LESSENTAEL FOTOLASSEN SO 1 asisvorming Volledig gemeenschappelijk gedeelte 8 AV Godsdienst 2 AV Lichamelijke opvoeding 2 AV Maatschappelijke vorming 2 AV Nederlands 2 OF 4 AV Project algemene vakken eperkt gemeenschappelijk gedeelte 4 Te kiezen uit: AV Duits 1 of 2 AV Engels 1 of 2 AV Frans 1 of 2 AV Maatschappelijke vorming (*) 1 of 2 AV Nederlands 1 of 2 AV Plastische opvoeding 1 of 2 AV Project algemene vakken (**) 2 of 4 AV Wiskunde 1 of 2 2 Studierichting (fundamenteel gedeelte) 20 PV Praktijk/Stages Lassen-constructie (x) 12 PV Stages Lassen-constructie (x) 2 TV Elektromechanica/Lassen-constructie/Mechanica 3 Lab lasonderzoek (x) TV Lassen-constructie 3 Uitvoeringstechnieken (x) 3 Complementair gedeelte: maximum 4 - Te kiezen uit de vakken en/of de specialiteiten opgesomd in het esluit van de Vlaamse Executieve van 5 juni 1989 tot vaststelling van de algemene vakken, de kunstvakken, de technische vakken en de praktische vakken. - Pedagogische aanbevelingen: PV Praktijk/Stages Lassen-constructie (x) 2/3/4 (C) TV Elektromechanica/Lassen-constructie/Mechanica 1 Nube-snijtechnieken (x) TV Lassen-constructie 1/2 (C) Uitvoeringstechnieken (x) (*) Maatschappelijke vorming in het beperkt gemeenschappelijk gedeelte kan enkel gecombineerd worden met Maatschappelijke vorming uit het volledig gemeenschappelijk gedeelte. (**) Project algemene vakken in het beperkt gemeenschappelijk gedeelte kan enkel gecombineerd worden met Project algemene vakken uit het volledig gemeenschappelijk gedeelte. (x) Voor deze vakken is het leerplan in deze brochure opgenomen. (C) Staat voor uitbreiding van het aantal lesuren voorzien in het studierichtingsgedeelte.

3 INHOUD blz. 1 ALGEMENE VISIE OP DE SPECIALISATIEJAREN IN DE STRUCTUUR SECUNDAIR ONDERWIJS EGINSITUATIE ALGEMENE DOELSTELLINGEN ALGEMENE METHODOLOGISCHE WENKEN TOEKOMSTMOGELIJKHEDEN TAXONOMIE RELATIE MET DE GEINTEGREERDE PROEF LEERINHOUDEN, LEERPLANDOELSTELLINGEN EN METHODOLOGISCHE WENKEN... 8 PV Praktijk/Stages Lassen-constructie... 9 PV Stages Lassen-constructie... 9 TV Elektromechanica/Lassen-constructie/Mechanica Lab lasonderzoek TV Lassen-constructie Uitvoeringstechnieken COMPLEMENTAIR GEDEELTE PV Praktijk/Stages Lassen-constructie TV Elektromechanica/Lassen-constructie/Mechanica Nube-snijtechnieken TV Lassen-constructie Uitvoeringstechnieken 9 ILIOGRAFIE... 33

4 4 1 ALGEMENE VISIE OP DE SPECIALISATIEJAREN IN DE STRUCTUUR SECUNDAIR ONDERWIJS Inleiding Tijdens het schooljaar bereikte de eenheidsstructuur het 2de leerjaar van de 3de graad. De studierichtingen SO in de 3de graad kregen een geactualiseerde of een vernieuwde inhoud. Vanzelfsprekend hebben inhoudelijke aanpassingen aan de 3de graad gevolgen voor de op de 3de graad aansluitende specialisatiejaren. In de sectoriële commissies van de VLOR werd nagegaan in welke mate het aanbod van specialisatiejaren moest worden aangepast, rekening houdend met de hieronder vermelde en op het SO gefocuste visietekst. Dat resulteerde in een reeks adviezen voor schrapping, naamwijziging, actualisering en toevoeging van 3de leerjaren van de 3de graad. 1.2 Het concept van 3de leerjaren van de 3de graad SO SPECIALISATIEJAREN SO Specialisatiejaren SO zijn een verdieping van een bepaald onderdeel van de leerstof van de 3de graad. Zij hebben een rechtstreekse koppeling naar tewerkstelling in bedrijven of instellingen. Zij bouwen zoals de specialisatiejaren TSO voort op de kennis die de leerlingen verworven hebben in de 3de graad. De specialisatiejaren kunnen wel vrij eng of vrij breed zijn. (We passen de definitie van specialisatiejaren TSO dus ook toe op specialisatiejaren SO.) De link naar tewerkstelling heeft belangrijke kwalitatieve consequenties. Die hogere kwaliteitseisen passen trouwens in een maatschappelijke tendens om in algemene zin hogere opleidingsvereisten te stellen. De 3de leerjaren van de 3de graad kunnen in een aantal sectoren een middel zijn om daaraan te gemoet te komen. Door het volgen van een 3de leerjaar van de 3de graad (en de erin opgenomen stages of andersoortige aanwezigheid in bedrijven) hebben de afgestudeerden een grotere kans op tewerkstelling of krijgen zij grotere troeven op de arbeidsmarkt. Specialisatie is een rekbaar begrip. De specificiteit zal gedeeltelijk afhankelijk zijn van de betreffende (deel-)sector. De kwalitatieve invulling van 3de leerjaren van de 3de graad moet geregeld door de sectorcommissies worden geëvalueerd. De hoge kwaliteitseisen vragen op hun beurt adequate uitrusting en goed voorbereide lesgevers. Men moet hieruit afleiden dat de specialisatiejaren niet voorbereiden op het hoger onderwijs. Ze hebben dus als doelpubliek "finalisten van het secundair onderwijs". Dit belet niet dat een leerling toch de smaak voor het hoger onderwijs in zo'n jaar zou te pakken krijgen. Een belangrijke doelstelling, zo niet de belangrijkste, is in ieder geval jonge mensen een betere instap in de tewerkstellingswereld verzekeren. Negatief kunnen we het zo stellen: de specialisatiejaren kunnen geen heroriënteringsfunctie hebben. Dit laatste veronderstelt immers dat de leerlingen in dit leerjaar met een ander beroepsprofiel zouden kennis maken. Deze leerjaren kunnen ook geen actualiseringsfunctie hebben in opgedane kennis. Het zou ongerijmd zijn verouderde technieken te gebruiken in de 2de en de 3de graad om in het 3de leerjaar van de 3de graad dan alle nieuwe technologieën aan te leren. Zowel de heroriëntering als de actualisering horen normalerwijze thuis in het gewone deeltijds volwassenenonderwijs of onderwijs voor sociale promotie.

5 5 Specialisatiejaren kunnen tenslotte ook geen vervolmakingsfunctie vervullen. Hierdoor zouden we erkennen dat de eigenlijke studieduur van het secundair onderwijs zeven leerjaren omvat. Dit mag nooit de bedoeling zijn. De vormingscyclus moet "afgerond" zijn op het einde van het 6de leerjaar of het einde van het 2de leerjaar van de 3de graad. De specialisatiejaren SO hebben echter ook nog een andere functie. Deze leerjaren leiden ook tot het diploma van secundair onderwijs. Men zou in een bepaalde visie kunnen zeggen dat de studieduur in het SO zeven leerjaren bedraagt. Hierbij zou dan kunnen aansluiten dat de 3de leerjaren van de 3de graad in het SO pure vervolmakingsjaren zijn of de gewone afronding van een vormingscyclus. In die visie zou de eis van de regelgever daarbij heel zinvol zijn: de jongeren moeten een bepaald aantal uren algemene vakken horend tot de basisvorming volgen, willen ze een diploma behalen. Er bestaat tenslotte een vrij algemene consensus vandaag om inderdaad de leerlingen aan te moedigen dit 3de leerjaar te volgen. Het gevaar is immers niet denkbeeldig dat het precies de SO-jongeren zijn die morgen als eerste moeten aanschuiven bij allerlei vormingsinstanties om zich bij of om te scholen. Toch wordt tot op vandaag ook in het SO het 2de leerjaar van de 3de graad algemeen erkend als een eindjaar. Zo wordt de geïntegreerde proef ook in dit leerjaar georganiseerd. De regelgever heeft ook gesteld dat in 3de leerjaren van de 3de graad SO die ingericht worden als specialisatiejaren het diploma kan worden uitgereikt. Er is dus geen echte reden voorhanden om te stellen dat deze specialisatiejaren anders zouden zijn dan de andere specialisatiejaren. Het begrip specialisatie moet eenduidig blijven. In deze zin kan het hierboven beschreven concept ook op de specialisatiejaren SO zonder meer verder toegepast worden. Dit sluit niet uit dat de specifieke vorming die men bijkomend verwerft, samen met het diploma, in uitzonderlijke gevallen als een voorwaarde tot de uitoefening van een bepaald beroep zou gesteld worden. Ons land investeert veel in onderwijs. De inspanningen die men in het begin van de jaren '80 geleverd heeft om de leerlingen van het TSO en het SO via derde graden tot een diploma te brengen, kunnen nooit genoeg geprezen worden. Vroeger bestonden er immers veel studierichtingen enkel op lager secundair niveau, namelijk de A3- en A4-opleidingen. Specialisatiejaren TSO en SO vinden hun bestaansrecht in de verhoogde kansen op tewerkstelling. De 3de leerjaren van de 3de graad SO krijgen via de mogelijkheid tot diplomering een heel belangrijke toegevoegde waarde. De gemeenschap investeert in een doelgroep die in onze maatschappij zeker niet tot de meest weerbaren behoort. Vanzelfsprekend kan de gemeenschap een kader opleggen waardoor er op een verantwoorde wijze met deze 3de leerjaren van de 3de graad omgesprongen wordt SAMENWERKING MET DE SOCIALE PARTNERS Uit de omschrijving van de specialisatiejaren TSO en SO hierboven is zo af te leiden dat de opleiding realiteitsnabij hoort te zijn, dat de opbouw van een nieuw specialisatiejaar in nauw overleg dient te gebeuren met de sociale partners. Er valt in dit verband een behartenswaardige tendens waar te nemen om de betrokkenheid van onderwijsverstrekkers, overheid en sociale partners vast te leggen in een convenant. In ieder geval moet het mogelijk zijn met de sociale partners tot hechte samenwerkingsverbanden te komen, moeten meer projectmatige co-financieringsprojecten gerealiseerd kunnen worden. De samenwerking met de sociale partners heeft voor de specialisatiejaren belangrijke gevolgen: - de klemtoon komt veel meer dan vroeger te liggen op "specialisatie". Dit zal enerzijds de kwaliteit van deze 3de leerjaren van de 3de graad opvoeren; - de klemtoon ligt ook uitdrukkelijk op de tewerkstelling. Dit wil zeggen dat deze zevende leerjaren realiteitsnabij moeten uitgewerkt worden in samenwerking met bedrijven en instellingen. Deze samenwer-

6 6 king mag zich niet beperken tot de technische, praktische of kunstvakken, maar ook de algemene vakken moeten meer dan vroeger ook in dit teken staan. - op basis van de band met tewerkstelling en het realiteitsnabij leren zal reëel contact met bedrijven en instellingen in de regel meer dan wenselijk zijn. Dit kan zich onder meer vertalen in kort- en langlopende stages. Er kan worden overwogen voor bepaalde jaren formules van alternerend leren te bekijken, van opleidingen in duale vorm. Dat vereist dan wel een uitstekende begeleiding, ook op pedagogisch-didactisch vlak, op de werkvloer. - tot op heden werd de idee van een spreiding in de tijd van specialisatiejaren nog niet gerealiseerd. Als de vrijgekomen tijd wordt ingevuld met regulier werk (en verloning) kan deze mogelijkheid overwogen worden. Als werksituatie en studies bij elkaar aansluiten, komt men tot een goede constructie. Na het beëindigen van het specialisatiejaar (b.v. twee jaar) zou de jongere mogen verwachten aan een full-time job te geraken. (Hier komt men dicht bij het domein van het deeltijds volwassenenonderwijs, zeker als men ook een modulaire opvatting van specialisatiejaren zou overwegen. Hierover moet alle overleg nog plaatsvinden.) Tot hier de visietekst van de VLOR Afdeling TSO-SO. 2 EGINSITUATIE De leerlingen die het 3de leerjaar van de 3de graad 'Fotolassen SO' aanvangen worden verondersteld de leerstof van het 1ste en het 2de leerjaar van de 3de graad 'Lassen-constructie SO' te beheersen. Zij zijn met andere woorden, tot op het niveau voorzien in het leerplan, opgeleid tot lasser. Het 3de leerjaar van de 3de graad houdt zodoende geen herhaling en/of vervolmaking in van wat de leerlingen in de voorbije twee schooljaren hebben geleerd. Het is een specialisatiejaar. 3 ALGEMENE DOELSTELLINGEN De doelstelling van dit 3de leerjaar van de 3de graad SO is leerlingen met een behoorlijke praktijkervaring lassen en lassen-constructie verder te specialiseren tot het afleveren van hoogkwalitatief laswerk: - met de verschillende lasprocédés (elektrodelassen, TIG-lassen, MIG/MAG-lassen), - met een verantwoorde keuze van het gebruikte lasprocédé en dito toebehoren, - van staal, roestvast staal en aluminium plaatmaterialen, - overeenkomstig goedgekeurde lasprocedurespecificaties (LPS) (NN EN 287 en NN EN 288), - van bovenvernoemde materialen in al zijn handelsvormen (pijpen, profielen...), - in diverse lasstanden (tot H-L045), - dat moet voldoen aan alle vooropgestelde specificaties en dito controles (zowel destructieve als nietdestructieve lascontroles). De hoofddoelstelling is dus een eerder praktische opleiding en specialisatie die de leerling in staat moet stellen, in de loop van het schooljaar, met succes een erkend certificaat, met minimumkwalificatie, met één van bovenvermelde lasprocédés moet kunnen behalen bij een door de Staat erkend controle-organisme. 'Fotolassen' betekent hoogkwalitatief laswerk dat op kwaliteit wordt gecontroleerd en geëvalueerd met behulp van radiografische onderzoeksmethoden. Dergelijke vergevorderde controlevormen vereisen ook van de leerlingen een grondige kennis van alle onderliggende onderzoeksmethoden. Zo is elk radiografisch onderzoek overbodig wanneer bij een eerste visuele controle fouten zichtbaar zijn. Vandaar dat in dit 3de leerjaar van de 3de graad van bij het begin heel veel aandacht zal worden besteed aan de zin voor kwalitatief laswerk. Alleen met die filosofie voor ogen kan de kandidaat-fotolasser ook slagen. Ook de destructieve onderzoeksmethoden verliezen hier zeker niet aan belang. Deze kunnen de leerlingen beter inzicht bijbrengen in mogelijke zware gevolgen van niet-hoogkwalitatief laswerk.

7 7 4 ALGEMENE METHODOLOGISCHE WENKEN ovenstaande doelstellingen vereisen een doeltreffende interactie tussen 'PV Praktijk/Stages', 'TV Technologie' en 'TV Laboratorium lasonderzoek/kwaliteitszorg'. Zelfevaluatie op grond van objectieve criteria werkt sterk motiverend. Om tot op het niveau van gekwalificeerd lasser te komen zal de leerling eerder geconfronteerd worden met een leerproces via een intensieve training naar een welomschreven resultaat toe dan via het inoefenen van een nieuwe lasprocedure. Het is daarbij de taak van de leraar de aandacht van de leerlingen voortdurend te richten op de kleinste fouten. Gutsen en slijpen zijn hulpmiddelen die toelaten mogelijke fouten weg te werken en zo toch hoogkwalitatief laswerk af te leveren. Met behulp van voorbeeldröntgenopnamen kan aangetoond worden welke gevaren schuilen achter schijnbaar onbenullige onvolmaaktheden. Het spreekt vanzelf dat differentiatie in dit specialisatiejaar zeker aan de orde is. Fotolassers zijn er van verschillende niveaus en voor verschillende procedures. Pas wanneer een leerling resultaat behaalt, kan naar een hogere en/of andere discipline worden overgestapt. Het slagen op het einde van dit specialisatiejaar kan slechts indien de kandidaat tenminste met succes één erkend certificaat, uitgereikt door een door de Staat erkend controle-organisme, heeft behaald. Een dergelijke proef behoort dus zeker tot een van de hoofdelementen van de geïntegreerde proef. De geldigheidsduur van dit attest doet hier niets ter zake. Het is voor de afgestudeerde en toekomstige sollicitant het visitekaartje waarmee hij kan aantonen dat hij tijdens zijn opleiding met succes laswerk heeft afgeleverd van het op het attest vermelde niveau. De uitspraak dat fotolassers ervaren lassers zijn, willen we met deze specialisatie helemaal niet ontkrachten. Toch is het ontegensprekelijk dat afgestudeerden van dit specialisatiejaar het binnen deze industrietak veel sneller tot volwaardig fotolasser zullen brengen. Daar oefenen binnen de praktijkopleiding zeker noodzakelijk blijft, is het voor de leerlingen zeker belangrijk om binnen het trainingsprogramma en op regelmatige tijdstippen eerder uitgevoerde opdrachten te laten herbeginnen doch steeds met de bedoeling hoger kwalitatief laswerk af te leveren. 5 TOEKOMSTMOGELIJKHEDEN In de sector: - in bedrijven gespecialiseerd apparatenbouw (warmtewisselaars, drukketels, scheepsbouw en/of onderhoudslaswerken, gespecialiseerde firma's in laswerk; - zelfstandige - gespecialiseerd in laswerk-constructie; - volwaardig fotolasser (na enkele jaren nuttige ervaring). Verdere studie: - post-secundair onderwijs (OSP).

8 8 6 TAXONOMIE De Technische Vakken (TV) in dit leerplan zijn opgesteld in de vorm van leerinhouden en verwerking die samen de doelstellingen vormen. Het minimumniveau van de verwerking wordt ook aangegeven. Hiervoor wordt de taxonomie van LOOM toegepast met de volgende afkortingen: K = Kennen = egrijpen T = Toepassen A = Analyseren S = Synthetiseren E = Evalueren Voor de Praktische Vakken (PV) maakt men gebruik van de taxonomie voor de psychomotorische doelstellingen volgens RION, met de volgende afkortingen : W = Waarnemen N = Nabootsen I = Inoefenen = eheersen De en U in de kolommen betekenen basis en uitbreiding. De basisdoelstellingen MOETEN bereikt worden terwijl het voor de uitbreidingsdoelen wenselijk is dat ze worden behandeld. 7 RELATIE MET DE GEINTEGREERDE PROEF De wettelijke en reglementaire basis voor de geïntegreerde proef is te vinden in: - het besluit van de Vlaamse Executieve van 13 maart 1991 betreffende de organisatie van het voltijds secundair onderwijs; - de ministeriële omzendbrief SOZ(91)7 van 3 mei 1991 met betrekking tot de structuur en de organisatie van het voltijds secundair onderwijs. Het VVKSO, Guimardstraat 1, 1040 russel, publiceerde in verband met de geïntegreerde proef reeds volgende uitgaven: - mededeling van 6 mei 1994 betreffende "De geïntegreerde proef" (Kl ); - mededeling van 22 november 1994 betreffende "De geïntegreerde proef - aanvulling vademecum" (Kl ). Voor de 3de leerjaren van de 3de graad zal later een speciale publikatie volgen. Toch moet men bij de toepassing van de leerplannen tijd voorzien voor een zinvol opgebouwde proef. Verder verwijzen we naar de Algemene Pedagogische Reglementering (Kl. 62) en naar de mededeling van 16 november 1994 over "De voorwaarden voor een diploma van secundair onderwijs in het 3de leerjaar (= specialisatiejaar) van de 3de graad SO (Kl ). 8 LEERINHOUDEN, LEERPLANDOELSTELLINGEN EN METHODOLOGISCHE WENKEN

9 9 PV Praktijk/Stages Lassen-constructie 12 (+ 2/3/4) u./w. PV Stages Lassen-constructie 2 u./w. 1 EGINSITUATIE De leerlingen van dit specialisatiejaar komen uit de 3de graad SO 'Lassen-constructie' en beheersen reeds de basisvaardigheden van het lassen. innen dit specialisatiejaar zal men deze basisvaardigheden verder uitdiepen tot het afleveren van hoogkwalitatief laswerk. 2 ALGEMENE DOELSTELLINGEN In dit specialisatiejaar 'Fotolassen SO' is de praktijk zeker het belangrijkste onderdeel binnen de totale opleiding. De algemene doelstelling moet erin bestaan de leerlingen via de praktijk verder te specialiseren tot het permanent afleveren van hoogkwalitatief laswerk: - met de verschillende lasprocédés (elektroden-lassen, MIG-MAG-lassen, TIG-lassen), - met een verantwoorde keuze van het gebruikte lasprocédé en dito toebehoren, - van staal, roestvast staal en aluminium plaatmaterialen, - van speciale materialen in alle handelsvormen (pijpen, profielen...) - in diverse lasstanden (tot H-L045), - dat moet voldoen aan alle vooropgestelde specificaties en dito controles (zowel destructieve als nietdestructieve lascontroles). Als hoofddoelstelling kunnen wij hier stellen dat de leerling, in de loop van het schooljaar, tenminste met succes een erkend certificaat, met minimumkwalificatie, met één van bovenvermelde lasprocédés moet behalen bij een door de Staat erkend controle-organisme. Naast het streven naar hoogkwalitatief laswerk zal ook steeds ruime aandacht geschonken worden aan de kennis en het verantwoord in acht nemen van alle veiligheidsvoorschriften zowel voor zichzelf als voor de omgeving. 3 ALGEMENE METHODOLOGISCHE WENKEN - De leerlingen positief blijven stimuleren om steeds met volharding verder te blijven streven naar hoger kwalitatief laswerk zal hun kansen op slagen, zowel op school als in het beroepsleven, zeker verhogen. - Om zoveel mogelijk succesbelevingen van elkeen te waarborgen ligt het voor de hand dat de moeilijkheidsgraad van de opdrachten en het te bereiken eindresultaat, zoals het behalen van een hogere certificering, kan verschillen van leerling tot leerling. - Teneinde de leerling goed voor te bereiden op het behalen, in de loop van het schooljaar, van een erkend certificaat, met minimumkwalificatie, met één van bovenvermelde lasprocédés, bij een door de Staat erkend controle-organisme is het absoluut dat leraar en leerling in samenspraak de keuze maken van het te gebruiken lasprocédé en het te bereiken dat als minimumkwalificatie bijvoorbeeld een keuze kan gemaakt worden tussen: elektrodelassen PA in plaat open V-naad, half-automatisch lassen PA in plaat open V- of X-naad, TIG-lassen PA in pijp open V- of binnen het trainingsprogramma voldoende tijd te voorzien voor een grondige en herhaalde inoefening van de te realiseren opdracht. - Om de slaagkansen van de leerlingen te verhogen is het aan te bevelen minstens driemaal per jaar, met Kerstmis, met Pasen en op het einde van het schooljaar, in samenspraak met het erkend controle-organisme, een dergelijke proef te organiseren. 4 LEERINHOUDEN, COGNITIEVE EN MOTORISCHE LEERPLANDOELSTELLIN- GEN

10 Nr. LEERINHOUDEN COGNITIEF MOTORISCH W N I 1 LASSEN MET EKLEDE ELEK- TRODEN 1.1 Lassen van ongelegeerd staal Het verschil tussen basisch- en rutielelektroden toelichten en hun gebruik uitleggen. De correcte stroominstelling bepalen en verantwoorden in functie van de elektrode en van de lasstand. De lasvoorbereidingswerkzaamheden toelichten. Kwaliteitslassen uitvoeren met basischen met rutielelektroden van: - stompe lassen in plaat open V-naad PA, open V-naad PC, I-naad X-naad buitenhoek PA, PF - stompe lassen in pijp (i ca. open V-naad open V-naad PC, PF, H-L045 U U U 10 - hoeklassen in één of meerdere P, PD U 1.2 Lassen van roestvast staal Het lassen van roestvast staal met gelijkof met wisselstroom motiveren. 2 HALF-AUTOMATISCH LASSEN De keuze van de gebruikte elektroden in functie van het soort roestvast staal toelichten. 2.1 Ongelegeerd staal De verschillende onderdelen van het lastoestel herkennen en hun functie bespreken. Kwaliteitslassen uitvoeren met rutielelektroden van: - hoeklassen in één P, PG, PD U Kwaliteitslassen uitvoeren met massieve en/of met gevulde draad van:

11 Nr. LEERINHOUDEN COGNITIEF MOTORISCH W N I Weten welk toevoegmateriaal en beschermgas gebruikt moet worden. De keuze van de spanningsinstelling, de draadsnelheid en de stroomsterkte verantwoorden. - stompe lassen in open V-naad PA, open V-naad PC, PE I-naad PA X-naad PA buitenhoek PF De begrippen kortsluit-, sproei- en pulsboog toelichten. - hoeklassen in één of meerdere P, PD U 2.2 Roestvast staal en aluminium Kwaliteitslassen uitvoeren met massieve draad van: - stompe lassen in buitenhoek PA, PF - hoeklassen in één of meerdere P 11 3 TIG-LASSEN VAN ONGELEGEERD STAAL, ROESTVAST STAAL EN ALUMINIUM De verschillende onderdelen van de installatie bespreken. De keuze van toevoegmateriaal en beschermgas verantwoorden. De keuze tussen gelijk- of wisselstroom motiveren. Kwaliteitslassen uitvoeren van: - stompe lassen in buitenhoek PA, I-naad PA - stompe lassen in I- en open V-naad I- en open V-naad PC, PF, H-L045 U - hoeklassen in één P, PF 4 VOOREWERKINGEN LASNAAD- VORMEN De voorbewerkingen voor de verschillende lasnaadvormen bespreken. Lasnaadvormen aan platen en pijpen aanbrengen met behulp van:

12 Nr. LEERINHOUDEN COGNITIEF MOTORISCH W N I De verschillende bewerkingsmachines kennen en hun werking en gebruik toelichten. 5 VEILIGHEID Alle veiligheidsmaatregelen die van toepassing zijn bij het lassen en bij het voorbewerken van de lasnaden omschrijven. - autogeensnijden, - plasmasnijden, - knabbelschaar, - slijpmachine. Verantwoord bij elke praktijkopdracht alle voorgeschreven veiligheidsmaatregelen in acht nemen en toepassen. 12

13 13 TV Elektromechanica/Lassen-constructie/Mechanica Lab lasonderzoek 3 u./w. 1 EGINSITUATIE De leerlingen van dit specialisatiejaar komen uit de 3de graad SO 'Lassen-constructie'. Voor hen is het vak 'Laboratorium' volledig nieuw. Voor het element kwaliteitszorg kan men enkel steunen op de elementaire basiskennis in verband met kwaliteitszorg binnen het leerplan 'TV Elektromechanica/Lassenconstructie/Mechanica - eroepseconomie' van de 3de graad. 2 ALGEMENE DOELSTELLINGEN Het vak 'Lab lasonderzoek' heeft tot doel de leerlingen inzicht en kennis te laten verwerven in het belang van zowel niet-destructief als van destructief onderzoek van lasnaden in het steeds streven naar hoger kwalitatief laswerk en lasconstructies. Hoogkwalitatief laswerk (d.i. laswerk uitgevoerd op gekende en gekeurde materialen, overeenkomstig goedgekeurde lasprocedurespecificaties, door een gekeurd lasser en waar bij non-destructief onderzoek geen fouten te bespeuren vallen), lasonderzoek en kwaliteitszorg zijn onafscheidelijk met elkaar verbonden. ijgevolg is het lab de meest geschikte plaats om de leerlingen duidelijk inzicht te laten verwerven in de begrippen kwaliteitszorg, kwaliteitssysteemnormen en kwaliteitscriteria van laswerk en constructies. Lasonderzoek heeft ook tot doel de leerlingen een beter inzicht te laten verwerven in de mechanische eigenschappen van zowel basis- als lasmaterialen. 3 ALGEMENE METHODOLOGISCHE WENKEN - Het is wenselijk het vak 'Lab lasonderzoek' zo dicht mogelijk bij de praktijk te brengen. Een wisselwerking en interactie tussen dit vak en de vakken 'Uitvoeringstechnieken' en 'Praktijk' is absoluut noodzakelijk. - Het is wenselijk de leerlingen de verschillende onderzoekstechnieken te laten toepassen op zelf gelaste lasnaden. Dit werkt alvast stimulerend om binnen de praktijk steeds meer te streven naar kwaliteit. Op deze wijze ziet de leerling zelf waar hij/zij fout gewerkt heeft, en kan hij/zij dan samen met de leraar zoeken naar een middel om in de toekomst dergelijke fouten te vermijden (verwijzen naar de aanvaardingscriteria volgens de Euronorm en de Asme-codes). - Tijdens het onderzoek van eigen laswerk kan men eveneens, vertrekkend van eventueel gemeten fouten, de aandacht van de leerlingen vestigen op het aspect kwaliteit en hen hierdoor te motiveren voor permanente kwaliteitszorg. - De principes en technieken van kwaliteitscontroles kan men ook best laten toepassen op eigen laswerk. Handige hulpmiddelen hierbij zijn het visgraat-diagram (Ishikawa-diagram) en de Demingcirkel. Door het opstellen van een Ishikawa-diagram kan men de leerlingen ertoe brengen door eigen inbreng zelf aan kwaliteitsverbetering te doen. 4 LEERINHOUDEN, LEERPLANDOELSTELLINGEN, METHODOLOGISCHE WEN- KEN

14 Nr. LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN 1 LAORATORIUM 1.1 Niet-destructief onderzoek Het doel en het principe van de hiernavolgende niet-destructieve onderzoeken beschrijven: - visueel onderzoek, - radiografisch onderzoek, - penetrant onderzoek, - magnetisch onderzoek, - ultrasoon onderzoek. Het toepassingsgebied van elk van deze niet-destructieve proeven toelichten. De praktische werkmethode voor de verschillende proeven, overeenkomstig de EN-normen, uitleggen. De verschillende onderzoeksmethoden in het lab demonstreren of indien nodig ter gelegenheid van bedrijfsbezoeken, laten demonstreren. 14 Niet-destructief onderzoek: - visueel onderzoek, - magnetisch onderzoek, - penetrant onderzoek, - ultrasoon onderzoek, uitvoeren op gelaste werkstukken en uit de meetresultaten de nodige conclusies trekken. Röntgenfoto's van radiografische controles bestuderen en door vergelijking mogelijke fouten opsporen en identificeren. 1.2 Destructief onderzoek Het doel van de verschillende destructieve proeven toelichten: U De leerlingen eigen gelaste stukken laten onderzoeken en controleren. Dit stimuleert alvast tot kwalitatief hogere lasprestaties. Vergelijkingsstukken ter beschikking stellen van de leerlingen.

15 Nr. LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN - macroscopisch onderzoek, - buigproef, - hardheidsmeting, - trekproef, - kerfslagproef, - CTOD-proef, - vermoeiingsproef. Men zal met de leerlingen en de leraar het resultaat van de proeven evalueren. Zelf een proefstuk klaarmaken en beproeven. Werkstukken etsen, macroscopisch onderzoeken en de resultaten analyseren. Is de las goed of niet? uigproef uitvoeren en de resultaten bespreken. Trekproef uitvoeren en het resultaat toelichten Keuringsorganismen Het begrip keuringsorganisme omschrijven; het doel en de verantwoordelijkheden toelichten. 1.4 Kwalificatie van lassers De begrippen lasfiche, lasprocedurespecificatie (LPS) en gekeurd lasser omschrijven en verduidelijken. De keuring, de keuringsproeven en de certificering van lassers omschrijven. Lijsten geven van verschillende organismen en hun activiteiten. De leerlingen best een samenvattende overzichtstabel van de normen overhandigen. LPS-documenten analyseren, toelichten en in de praktijk correct toepassen.

16 Nr. LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN Met behulp van een LPS, radiografische foto's, een lasproefwerkstuk controleren op zijn kwaliteit. 2 KWALITEITSZORG 2.1 Kwaliteit Het begrip kwaliteit definiëren en bespreken. Via een klasgesprek komen tot de definitie. 2.2 De klant Het vertrekpunt van KZ duidelijk weergeven. Aantonen met voorbeelden en opdrachten. 2.3 Kwaliteitszorg Het verschil kennen tussen kwaliteitszorg en kwaliteitscontrole. Het verschil schetsen tussen een persoon die aan kwaliteitscontrole doet en iemand die kwaliteitscontrole nastreeft Feiten en cijfers Toelichten hoe we een proces kunnen beheersen. Inzien dat meten belangrijk is voor procesbeheersing en -bijsturing. Voorbeelden geven van procesbeheersing aan de hand van eenvoudige metingen uit de ervaringswereld van de leerlingen. 2.5 Technieken De meetgegevens grafisch voorstellen. De techniek van het brainstormen hanteren. De leerling maakt hierbij gebruik van zelf opgetekende gegevens uit de lessen lab en/of PV (eigen werkstukken).

17 Nr. LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN Technieken binnen de kwaliteitszorg voor attributen en variabelenkeuring van laswerken kennen en toelichten: - kruisjeskaart, Pareto-analyse, curve van Gauss, histogram, visgraatdiagram, Deming-cirkel. Tijdens de lessen in het lab samen met de leerlingen deze technieken toepassen op zelf gelaste lasnaden. 2.6 Globale kwaliteitscriteria van laswerken Het verschil tussen: - kwaliteit van een ontwerp, - kwaliteit van de uitvoering, verduidelijken en toelichten. Illustreren met praktische voorbeelden. ij ontwerp: ook het economisch aspect bespreken. 2.7 Actieplan Op basis van de bekomen resultaten oplossingen formuleren en daaruit een juiste keuze maken. 17 Een actieplan opstellen. De Deming-cirkel praktisch vertalen. 2.8 Kwaliteitssysteemnormen De kwaliteitssyteemnormen die gehanteerd worden kennen en toelichten. ISO 9001, NN X50-003, AQAP1

18 18 TV Lassen-constructie Uitvoeringstechnieken 3 (+ 1/2) u./w. 1 EGINSITUATIE De leerinhouden van dit vak zijn een aanvulling en verdere uitdieping van de reeds geziene basisleerstof binnen het TV-vak 'Technologie' van de 3de graad SO 'Lassen-constructie'. 2 ALGEMENE DOELSTELLINGEN De algemene doelstellingen kunnen hier als volgt geformuleerd worden: - inzicht en ruime basiskennis verwerven in de structuur en de eigenschappen van basis- en toevoegmaterialen, toestandsveranderingen in en rond de lasnaad en eventueel toe te passen warmtebehandelingen. Hierbij moeten de leerlingen goed beseffen dat de warmte-inbreng via de lasrups negatieve en positieve gevolgen kan hebben op de structuur van het metaal; - kennis hebben van mogelijke vervormingen die kunnen optreden bij het leggen van de lasnaad; - grondige kennis hebben van de meest gebruikte lastechnieken met de bijhorende lasapparatuur, toevoegmaterialen en beschermgassen; - het is eveneens belangrijk de leerlingen de principes van de nieuwe opkomende lastechnieken met gevulde draad (gewone en gasloze) bij te brengen. 3 ALGEMENE METHODOLOGISCHE WENKEN - Het vak 'Uitvoeringstechnieken' vormt de grondslag voor de Praktijk, en moet er als het ware één geheel mee vormen. Theorie en praktijk moeten zo nauw mogelijk, ook in tijd, op elkaar aansluiten. De uitvoeringstechnieken moeten steeds in het teken staan van concrete toepassingen in de werkplaats. - Om vakkenintegratie TV en PV mogelijk te maken is het aan te bevelen en zelfs wenselijk deze vakken ook toe te vertrouwen aan één leraar. - Men zal ervoor zorgen bij de theoretische en technologische uitleg zoveel mogelijk gebruik te maken van didactische panelen, van de bestaande lasapparaten op de school en van praktische demonstraties. Ook bedrijfsbezoeken kunnen ondersteunend werken, doch deze moeten dan ook grondig worden voorbereid. 4 LEERINHOUDEN, LEERPLANDOELSTELLINGEN, METHODOLOGISCHE WEN- KEN

19 Nr. LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN 1 METALLURGIE 1.1 Fabricage van staal en gietijzer De opbouw en de principewerking van: - hoogovens, - Siemens-Martinovens, - elektrische vlamboogovens, kennen en toelichten. Hieraan zeker niet teveel tijd spenderen. Liefst illustreren met gebruik van video-films. De fabricage van gewalst staal en van gietstukken omschrijven. De verschillende handelsvormen van staal bespreken. 1.2 IJzer-koolstofdiagram De verschillende toestanden op het ijzer-koolstofdiagram herkennen. Elke leerling een Fe - C-diagram bezorgen. 19 De invloed van de koolstof op de structuur en op de smelttemperatuur van koolstofstaal bespreken. Gebruik van transparanten en duidelijke leerlingennotities zijn zeker aan te bevelen. De begrippen: - stollen van metalen, - kristal en kristalstructuur, - opbouw van een kristalrooster, - mengkristallen, - mengsel van kristallen, begrijpen en toelichten. 1.3 Warmtebehandelingen De verschillende temperatuurzones op het Fe - C-diagram kunnen herkennen en toelichten. Men zal zo mogelijk al deze bewerkingen laten uitvoeren.

20 Nr. LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN Het doel van de verschillende temperatuursbehandelingen: - normaliseren, - hoog en laag ontlaten, - zacht, homogeen en spanningsarm gloeien, - harden, omschrijven en de werkgang uitleggen. Men kan best deze temperatuursbehandelingen in de werkplaats of in het lab demonstreren. 2 LASMETALLURGIE 2.1 Algemeen De invloed van de verschillende legeringselementen op de lasbaarheid begrijpen en toelichten. Tabellen ter beschikking stellen van de leerlingen. 20 De structuurveranderingen binnen het las- en basismateriaal bij het leggen van een lasnaad begrijpen. Tabellen met de mogelijke structuren ter beschikking stellen van de leerlingen. De invloed van zuurstof-, stikstofen/of waterstofopname op de eigenschappen van de lasnaad kennen. De scheurvorming in en rond de lasnaad bespreken: - scheuren lamellaire scheur, - de oorzaken omschrijven. Gebruik maken van didactische gelaste werkstukken met scheurverschijnselen.

21 Nr. LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN Het voorkomen van scheuren bespreken. Het ontstaan van lasspanningen toelichten. Krimp en krimprichtingen bij lasnaden toelichten. De methodes om krimpvorming, krimpspanningen en schaarwerking te beperken, bespreken. Liefst tijdens de praktijklessen demonstreren. Het verloop van de krachtlijnen bij lasverbindingen bespreken. 2.2 Corrosie Het economisch belang van corrosie bespreken. Illustreren met praktische voorbeelden en liefst uit de eigen leefwereld OOGLASSEN MET EKLEDE ELEKTRODE De verschillende beschermingsmethoden kennen en omschrijven. Keuringsonderzoeken in verband met corrosie kennen en hun belang toelichten. 3.1 Elektroden De bewaarvoorschriften kennen en het belang ervan op het laswerk toelichten.

22 Nr. LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN De keuze van de elektroden in functie van: - de aard van de lasconstructie, - de lasmethode, - de lasnaadvoorbereiding, - de lasnaadvulling, - de lasvolgorde, verantwoorden. 3.2 Lastoestelkarakteristieken Het algemeen verloop van de karakteristieken van de lastoestellen kennen en toelichten. Karakteristieken bespreken van lastransformatoren, lasgenerators, invertors... Het belang van de nullastspanning, de kortsluitstroom en de boogspanning en lasstroom duidelijk verwoorden. Waarnemen met volt- en ampèremeter Lassen met gelijkstroom De voor- en de nadelen van het lassen met gelijkstroom opsommen en toelichten. Het verschil tussen lassen met normale en met omgekeerde polariteit omschrijven. De verschillen tussen het lassen met gelijkstroom en met wisselstroom opsommen en verantwoorden.

23 Nr. LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN 3.4 Magnetisch blaaseffect Het verschijnsel 'magnetisch blaaseffect' uitleggen en de gevolgen hiervan op de werking van de vlamboog en op het laswerk omschrijven. De werkwijze om de nadelige gevolgen hiervan tegen te werken kennen en toelichten. Zo mogelijk praktisch demonstreren. 3.5 Lassen met smeltbadondersteuning Het algemeen principe van het eenzijdig lassen met smeltbadondersteuning uitleggen: - keramisch onderlegstuk, - koperen onderlegstuk, -... De voor- en nadelen van het eenzijdig lassen op onderlegstuk opsommen en toelichten Lasfouten De oorzaken van lasfouten bij het elektrodelassen kennen en toelichten. De principes om deze lasfouten te vermijden uitleggen. Werkstukken met lasfouten gebruiken ter illustratie. 3.7 Veiligheid De specifieke veiligheidsvoorschriften kennen, verantwoorden en ook steeds naleven en toepassen.

24 Nr. LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN 4 TIG-LASSEN 4.1 Lastoestel en randapparatuur De verschillende onderdelen van de volledige TIG-lasapparatuur bespreken naar opbouw, doel en werking: - lastransformator, - gelijkrichter, - stroomregeling, - water- of luchtgekoelde toorts, - gasmondstuk, - elektroden. ij voorkeur een TIG-lasapparaat uit de laswerkplaats grondig bestuderen. 4.2 eschermgassen De verschillende bruikbare beschermgassen opsommen en hun praktisch gebruik toelichten. Wijzen op hun invloed op de inbranding, de lasaanvloeiing en het lasuiterlijke. 24 Het verschil tussen beschermgas en backinggas verduidelijken. De instelling van het gasdebiet toelichten en verantwoorden. 4.3 Toevoegmaterialen De verschillende toevoegmaterialen kennen, hun praktisch gebruik toelichten en de keuze ervan verantwoorden.

25 Nr. LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN 4.4 TIG-lassen van ferro- en non-ferrolegeringen De lasparameters kennen en de keuze van de instelwaarden toelichten in functie van het soort laswerk: staal, staallegeringen, aluminium, koper, nikkel, nikkellegeringen, titaan. Het praktisch instellen van deze parameters toelichten. Illustreren met praktische oefeningen op het bepalen van de in te stellen parameters met behulp van: - tabellen, - lasprocedurespecificaties (LPS), is zeker aan te bevelen. 4.5 TIG-lassen met gepulseerde stroom Het principe en het toepassingsgebied van het TIG-lassen met gepulseerde stroom bespreken. De verschillende onderdelen van de volledige TIG-lasapparatuur bespreken naar opbouw, doel en werking. 25 De invloed van de verschillende lasparameters op het afgeleverde laswerk omschrijven. 4.6 Fouten bij TIG-lassen De oorzaken van lasfouten bij TIGlassen kennen en toelichten. De principes om lasfouten te vermijden uitleggen. Werkstukken met lasfouten gebruiken ter illustratie. 4.7 Veiligheid De specifieke veiligheidsvoorschriften kennen, verantwoorden en ook steeds naleven en toepassen.

26 Nr. LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN 5 MIG/MAG-LASSEN 5.1 Lastoestel en randapparatuur De verschillende onderdelen van de MIG/MAG-lasapparatuur bespreken naar opbouw, doel en werking: - stroombron, smoorspoel, laspistool en draadaanvoerkast, - instelbare lasparameters. ij voorkeur een lastoestel uit de eigen laswerkplaats grondig bestuderen. 5.2 Toevoegmaterialen De verschillende lasdraden en hun toepassingsgebieden bespreken: - massieve lasdraden, - gevulde rutielgevulde basischgevulde metaalgevulde gasloze draad. Catalogi van verschillende leveranciers raadplegen eschermgassen De verschillende bruikbare beschermgassen opsommen en hun praktisch gebruik toelichten. Wijzen op hun invloed op de inbranding, de lasaanvloeiing en op het lasuiterlijke. De instelling van het gasdebiet toelichten en verantwoorden. 5.4 Lasnaadvoorbereiding en lasnaadvormen De lasnaadvoorbereidingen, de verschillende lasnaadvormen en lasmethoden kennen en bespreken. 5.5 Invloed van de lasparameters De verschillende lasparameters bespreken en hun invloed op het lasproces toelichten.

27 Nr. LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN 5.6 Fouten bij MIG/MAG-lassen De oorzaken van lasfouten bij MIG/ MAG-lassen kennen en toelichten. De principes om lasfouten te vermijden uitleggen. Werkstukken met lasfouten gebruiken ter illustratie. 5.7 Vergelijking met andere lasprocédés De voor- en nadelen van deze lasprocédés ten opzichte van de andere meer klassieke procédés toelichten. 5.8 Nieuwe technologieën bij de lastoestellen De MIG-lastoestellen kennen en hun principewerking toelichten: - lastoestellen voor gepulseerd lassen, - transistorgestuurde invertors, -... Illustreren met folders en documentatiemateriaal van fabrikanten van lastoestellen Veiligheid De specifieke veiligheidsvoorschriften kennen, verantwoorden en ook steeds naleven en toepassen. 6 ANDERE LASPROCEDES 6.1 Zwaartekracht- en veerkrachtlassen Het algemeen principe van het zwaartekracht- en van het veerkrachtlassen kennen en toelichten. 6.2 Plasmalassen Het principe van het plasmalassen toelichten. Specifieke toepassingen van plasmalassen kennen en opnoemen. Didactische wandplaten gebruiken ter illustratie. Zo mogelijk op school of tijdens een bedrijfsbezoek laten demonstreren.

28 Nr. LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN De verschillende onderdelen van de plasmalasinstallatie bespreken naar opbouw, doel en werking. 6.3 Poederdeklassen Het principe van het poederdeklassen toelichten. De verschillende elementen van een poederdeklasinstallatie bespreken naar doel en principewerking: - basisapparatuur, - poeder, - toevoegmaterialen (lasdraad), - lasnaadvormen, - instelbare lasparameters. Zo mogelijk een bedrijfsbezoek organiseren waar deze lasprocedure kan gedemonstreerd worden. 28 De specifieke veiligheidsvoorschriften, naar de lasser en naar het bedrijf toe, kennen en hun noodzaak verantwoorden. U 6.4 Weerstandslassen Het algemeen principe van het weerstandslassen omschrijven. De verschillende vormen van weerstandslassen kennen en hun toepassingsgebied toelichten. U 6.5 Speciale lasprocédés Het principe van de hiernavolgende lasprocédés bespreken en hun specifieke toepassingsgebieden opsommen: - elektroslaklassen, - elektrogaslassen, U Gebruik maken van de RTN-videofilm 'ijzondere lasprocédés' ter illustratie.

29 Nr. LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN - elektronenstraallassen, - laserlassen, De verschillende delen van deze lasinstallaties bespreken naar opbouw en werking. U 6.6 Automatische lasprocédés Het principe van veelgebruikte automatische lasprocédés kennen en toelichten: - MIG/MAG-lassen robot, - met robot. U Ter gelegenheid van bedrijfsbezoeken deze lasprocédés laten demonstreren. 29

30 30 COMPLEMENTAIR GEDEELTE PV Praktijk/Stages Lassen-constructie 2/3/4 u./w. Hiervoor vindt men voldoende leerinhouden in het leerplan 'PV Praktijk/Stages Lassen-constructie' van het fundamenteel gedeelte. Er zijn de uitbreidingsleerinhouden (U) die men kan verwerken, indien men opteert voor deze extra uren. Eventueel kunnen ook bepaalde leerinhouden uit de basisleerstof verder uitgediept en ingeoefend worden. TV Elektromechanica/Lassen-constructie/Mechanica Nube-snijtechnieken 1 u./w. 1 EGINSITUATIE De leerinhouden van dit leerplan zijn volledig nieuw voor de leerlingen. Men kan enkel steunen op de elementaire basiskennis en vaardigheden van de leerlingen met betrekking tot het praktisch gebruik van de computer. 2 ALGEMENE DOELSTELLINGEN Numerieke besturingen zijn uit de moderne techniek niet meer weg te denken. Ook numerisch gestuurde las- en snijmachines vinden tegenwoordig overal hun toepassingen. Het is daarom zinvol om de leerlingen in een specialisatiejaar de basisbegrippen van deze moderne technieken bij te brengen, zeker om de drempelvrees ten opzichte van deze blijkbaar ingewikkelde technieken te overwinnen. Het is zeker niet de bedoeling om leerlingen ingewikkelde programma's te laten schrijven. Het opstellen van eenvoudige programma's moet echter tot de parate kennis van de leerlingen behoren. 3 ALGEMENE METHODOLOGISCHE WENKEN Deze lessen mogen alleszins niet te theoretisch worden opgevat doch moeten zo praktisch mogelijk worden uitgewerkt. Dit veronderstelt natuurlijk dat men tenminste beschikt over een didactische CNC-machine zodat alle programmatietoepassingen ook gesimuleerd kunnen worden. edrijfsbezoeken zijn alvast zeer nuttig omdat de praktisch-theoretische kennis hierbij getoetst kan worden aan de realiteit. 4 LEERINHOUDEN, LEERPLANDOELSTELLINGEN, METHODOLOGISCHE WEN- KEN

31 Nr. LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN K T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN 1 NUMERIEKE ESTURING Het begrip numerieke besturing toelichten. Het verschil tussen NC en CNC omschrijven. De verschillende besturingselementen van een CNC-besturing kennen en kunnen situeren op de snijmachine. Verduidelijken met didactisch materiaal en met foto's van CNC-snijmachines. 2 PROGRAMMATIE - manueel De begrippen absolute en incrementele afmetingen omschrijven. De schematische voorstelling van het assenstelsel toelichten. Assenstelsels duidelijk tonen op CNC-gestuurde snijmachines. 31 Eenvoudige programma's met lineaire en/of cirkelvormige verplaatsingen opstellen. Praktisch invoeren en uittesten van deze eenvoudige programma's op numerisch gestuurde snijmachines. U Programmering volgens: ISO 1057 en DIN T1 (1.83). - CAD-CAM-systemen Het CAD-CAM-principe kennen en toelichten. Het CAD-CAM-principe demonstreren op een CNC-gestuurde machine. 3 NUE-SNIJMACHINES - Autogeensnijmachines - Plasmasnijmachines - Lasersnijmachines De principes van de verschillende systemen omschrijven. Documentatiemateriaal en gerichte bedrijfsbezoeken gebruiken ter illustratie.

32 32 TV Lassen-constructie Uitvoeringstechnieken 1/2 u./w. Hiervoor vindt men voldoende leerinhouden in het leerplan 'TV Lassen-constructie Uitvoeringstechnieken' van het fundamenteel gedeelte. Er zijn de uitbreidingsleerinhouden (U) die men kan verwerken, indien men opteert voor deze extra uren. Eventueel kunnen ook bepaalde leerinhouden uit de basisleerstof verder uitgediept en ingeoefend worden.

33 33 9 ILIOGRAFIE 9.1 Naslagwerken Integrale kwaliteitszorg in het Technisch Onderwijs. VVKSO - Guimardstraat russel. IKZ - kwaliteit van a tot z. (Handboek en 8 videobanden) - RTN - A. Reyerslaan russel. Veiligheid & gezondheid bij de arbeid. Provinciaal Veiligheidsinstituut - Jezusstraat Antwerpen - D/1990/0180/1. Polytechnisch zakboekje. Standaard Educatieve Uitgeverij - elgiëlei 147a Antwerpen, ISN Tabellen mechanische techniek. Educaboek - Stam Technische oeken - Culemborg - Nederland, ISN Tabellenboek voor metaaltechniek. Plantyn - Santvoortbeeklaan Deurne-Antwerpen, ISN Metals Handbook (Volume 6: Welding, razing, Soldering). American Society for Metals - Metals Park - OHIO Kleine Schweisskunde für Maschinenbauer. VDI (Verein Deutscher Ingenieure) Verlag GmbH (1978) - Düsseldorf. DECLERCK, G., THEON, H., Technologie van het lassen. Standaard educatieve uitgeverij - elgiëlei 147a Antwerpen, ISN GOORDEN, H., VGOS Doe-boek. LICAP - Guimardstraat russel. LANGEREIS, F., Werkplaatsmeettechniek. De Vey Mestdagh - Markt LK Middelburg - Nederland, ISN WUICH, W., Lijmen Lassen Solderen. De Vey Mestdagh - Markt LK Middelburg - Nederland, ISN Publikaties van het elgisch Instituut voor Lastechniek TECHNOLOGISCHE VOORDRACHTEN TN 1 TN 2 TN 3 TN 4 TN 6 TN 7 TN 8 TN 9 TN 10 TN 11 TN 12 TN 13 TN 15 Lassen en snijden met lasbranders. ooglassen met beklede elektroden. Weerstandslassen. ooglassen onder inerte atmosfeer met niet afsmeltende elektrode - procédé TIG. Automatisch lassen en speciale lasprocédés. Lassen van gietijzer. Lassen van roestvast staal. Lassen van koper en koperlegeringen. Lassen van aluminium en aluminiumlegeringen. Autogeen rechten. Lassen van kunststoffen. ooglassen onder gasbescherming MIG. Solderen.

34 34 TN 16 ooglassen onder inerte gasbescherming met niet afsmeltende elektrode - procédé TIG HANDLEIDINGEN PN 1 PN 2 PN 4 PN 5 PN 6 PN 7 PN 8 PN 10 Handleiding in de lastechniek met de zuurstofbrander. Handleiding voor de booglasser met beklede elektroden. Krimp en vervorming van lassen. Code van goede praktijk voor het zuurstofsnijden met de hand. Handleiding voor de keuze van beschermgassen voor het lassen onder gasbescherming. Veiligheids- en gezondheidsvoorschriften na te leven door de gebruikers van zuurstofacetyleenprocédés. Code van goede praktijk voor het lassen en solderen van leidingen voor Sprinklerinstallaties. Lasrookgassen TECHNISCHE NOTA'S VOOR DE KEURING VAN LASSERS NN 1 NN 2 NN 3 NN 4 NN 5 NN 7 Algemene classificatie der lassers. Keuring van booglassers met beklede elektroden op staalplaat. Keuring van lassers volgens het halfautomatisch procédé MIG op staalplaat. Keuring van buislassers. Technische nota over de brosse breuk in gelaste staalverbindingen. Technische nota over de berekening van de spanningen in gelaste constructies die statisch belast worden. erekeningsvoorbeelden CODES VAN GOEDE PRAKTIJK VOOR GELASTE CONSTRUCTIES FN 1 FN 1.1 FN 3 FN 4 FN 5 FN 6 FN 7 Criteria voor de keuze van staalkwaliteit. Toepassingsvoorbeelden. Karakterisiteken en criteria voor de keuze van toevoegmetalen voor de verschillende lasprocédés en aanbevelingen voor hun gebruik. Aanbevelingen voor de uitvoering van gelaste staalconstructies. etekenis van fouten in de lasnaad en aanvaardingscriteria. Controle op de uitvoering van gelaste staalconstruties. Principe en organisatie. Aanbevelingen voor de keuring van lassers en lasmethoden. Controle tijdens de uitvoering CURSUSSEN VOOR INGENIEURS IN DE LASCONSTRUCTIES IN 01 IN 02 IN 03 IN 04 IN 07 IN 08 IN 09 IN 10 IN 11 IN 12 IN 13 IN 14 IN 16 IN 17 IN 18 IN 20 IN 21 VAN MUYSEN, L., Oplassen. SCHOONVLIET, E., Normalisatie en nazicht van de kwaliteit van de gelaste constructies. VAN RIJN, W., Het gelast rollend materieel. COUDER, A., Het snijbranden. COUDER, A., Thermisch snijden. VAN DER PLANKEN, J., Het booglassen. MELEECK, D., Het gassmeltlassen. WETTINCK, E., Lasmetallurgie der metalen buiten het ijzer. DELEU, E., Mechanische beproevingen. LOOSEN,., Elektrogaslassen. LOOSEN,., Elektroslaglassen. ATS, R., Het onder poederdek lassen. VERMEULEN, M., Lastoepassingen in de machinebouw. NIERING, J., Scheepsbouw in lastechniek. TORFS, A., Lastoepassingen in de ketelbouw. VENNEKENS, R., Plasma en plasma-mig-lassen. CHARLIER, J., Destructieve en niet-destructieve proeven toegepast aan gelaste constructies.