Historiek van EN ISO :

Transcriptie

1 Historiek van EN ISO : Inleiding: Het totstandkomen van de vervanger voor de EN heeft reeds vele voeten in de aarde gehad. Het was de bedoeling om de Europese norm EN 287-1: Het kwalificeren van lassers smeltlassen Deel 1: Staal in de toekomst te vervangen door de internationaal aanvaarde ISO , zodat in de toekomst op Europees en internationaal niveau eenzelfde EN ISO gebruikt wordt. De norm ISO is het eerste deel van een vijfdelige normenreeks, die het kwalificeren van lassers beschrijft voor verschillende materialen. De delen 2 tot en met 5 zijn reeds overgenomen als europese norm: - EN ISO : kwalificeren van lassers smeltlassen Deel 2: Aluminium en aluminiumlegeringen - EN ISO : kwalificeren van lassers smeltlassen Deel 3: Koper en Koperlegeringen - EN ISO : kwalificeren van lassers smeltlassen Deel 4: Nikkel en Nikkellegeringen - EN ISO : kwalificeren van lassers smeltlassen Deel 5: Titanium en Titaniumlegeringen, Zirconium en Zirconiumlegeringen In wat volgt wordt een overzicht gegeven van het afgelegde traject vanaf ISO was in 2009 reeds aan zijn derde DIS (Draft International Standard) toe. Deze ISO/DIS moest uiterlijk tegen 29 maart 2009 door alle leden van CEN TC 121 en door de p-leden van ISO TC 44 gestemd worden. De norm werd nipt afgekeurd... De hoofdredenen van afwijzing: De 3 jaarlijkse verlenging en het aantal verschillende mogelijkheden voor het verlengen. De Amerikaanse benadering lassen in kortsluitboog type dekt alle boogtypen maar niet vice versa. De Amerikaanse benadering dat je in principe met 1 testcoupon gelast met toevoegmateriaal in de koolstofstaal groep alle koolstofstaal typen in alle groepen kwalificeert. Hoe ging het nu verder? > Gedurende de meeting van ISO/TC44/SC11 in april 2009, werd in een resolutie beslist om opnieuw een herwerkte DIS op te stellen en die opnieuw aan te bieden ter goedkeuring.

2 > Update : - Als resultaat van de stemming hadden 18 van de 23 landen te kennen gegeven dat ze een globale internationale standaard wensten. - Over de fase waarin het normontwerp mocht starten waren de meningen fel verdeeld, slechts 9 landen vonden dat het document voldeed om vanuit de DIS fase te vertrekken. - om de zaken te versnellen werd gevraagd aan de leden of ze akkoord konden gaan dat er toch vanuit de DIS fase gestart werd. (antwoord voor ) - CEN had in 2009 de beslissing genomen (resolutie 2/2009) om de huidige EN toch te reviseren gezien het feit dat de eventuele EN ISO nog niet voor morgen zou zijn. (voorziene einddatum voor deze revisie was ) > Update : - Resultaat van de stemming op de vraag toch vanuit de DIS fase te starten: 17 landen gingen akkoord (waarvan 7 met commentaar), 2 landen stemden tegen en 1 land onthield zich. - Er werden 2 nieuwe vragen gelanceerd: a) Moet men toevoegmateriaal op nikkelbasis opnemen in de nieuwe ? 16 landen stemden Ja, 4 landen stemden Nee b) Indien Ja werd geantwoord op vorige vraag, wat is het geldigheidsgebied? 6 landen vonden dat de kwalificatie enkel toevoegmateriaal op nikkelbasis afdekt, 14 landen waren van mening dat ook austenitische en duplex toevoegmaterialen moeten afgedekt zijn. > Update : Een herwerkte versie ISO/DIS werd voorgelegd aan alle leden die uiterlijk tegen hun stem konden indienen. > Update : Naar aanleiding van de CEN resolutie 2/2009 is er een nieuwe FprEN (final draft versie) uitgebracht die ter commentaar voorgelegd werd aan alle Europese lidstaten.

3 De norm werd goedgekeurd en is sinds oktober 2011 in België van kracht. Er werd een artikel geschreven met de voornaamste verschillen tussen de oude en de nieuwe EN Dit artikel is te bekijken op de site van de normen antenne. > Update : De ISO/DIS werd goedgekeurd met 88% positieve stemmen. Hierdoor werd beslist om over te gaan naar een finale versie final draft die voor een formal vote (= laatste stemronde alvorens de definitieve norm uitgebracht wordt) voorgelegd kon worden. > Update : Op werd de finale draft versie uitgebracht en ter stemming voorgelegd aan alle leden die uiterlijk tegen hun stem konden indienen. De grootste verschillen tussen de final draft versie van de ISO tov de EN versie 2011 worden hierna opgesomd: MIG/MAG : onderscheid tussen kortsluitboog, globulair, sproeiboog en gepulseerd lassen, waarbij kortsluitboog de overige modes kwalificeren terwijl de andere modes enkel zichzelf kwalificeren. Kwalificatie op plaat kwalificeert het lassen van een roterende buis met een diameter 75 mm voor de lasposities PA, PB, PC en PD. In de EN 287-1:2011 is niet expliciet vermeld dat de buis moet roteren alsook de diameter die je kwalificeert is 150 mm. Stompe lassen kwalificeren ook hier enkel stompe lassen en hoeklassen kwalificeren enkel hoeklassen. Om met een stompe naad toch ook een hoeknaad te kwalificeren, worden volgende mogelijkheden geboden: - in 1 proefstuk een combinatie te maken van een hoeklas en een stompe las volgens onderstaande tekening. (deze mogelijkheid bestaat in de huidige EN niet) - Een aanvullende hoeklas lassen in 1 laag op een plaat van min. 10 mm dik of de dikte van het proefstuk gebruikt voor de kwalificatie van de stompe naad in de PB positie. (de mogelijkheid om een dikte te lassen lager dan 10 mm wordt in de EN 287-1: 2011 niet geboden)

4 Basismateriaal is geen essentiële variabele meer! In de plaats daarvan is het toevoegmateriaal als essentiële variabele opgenomen. Deze benadering gaat uit van een onderverdeling van de toevoegmaterialen in 6 groepen: Het geldigheidsgebied voor de dikte van stompe lassen is gebaseerd op neergesmolten lasmetaal s ipv op de dikte van het basismetaal t. De gekwalificeerde dikte voor stompe las en hoeklas werd uitgebreid in vergelijking met de huidige EN 287-1

5 In t tot 2t In In t tot 3 Het geldigheidsgebied voor de lasposities werd opgesplitst in een tabel voor stompe lassen en een tabel voor hoeklassen. Er zijn tevens enkele verschillen tov de EN 287-1: 2011 die aangeduid werden op onderstaande tabellen uit de norm.

6 Het geldigheidsgebied voor lasdetails werd uitgebreid met gas backing, consumable insert en flux backing

7 De minimale lengte van de proefstukken werd aangepast: Minimum lengte proefstuk EN FDIS Stompe naad 300 mm 200 mm Hoeknaad 150 mm 200 mm Verlenging van de lasserskwalificatie volgens 3 opties: - na 3 jaar opnieuw beproeven - elke 2 jaar, verlenging op basis van radiografische, ultrasoon of DO testrapporten volgens ISO van 2 lassen van de laatste 6 maanden (enkel dikte en diameter mogen afwijken) - geldigheid zolang aan onderstaande voorwaarden voldaan is: - de lasser werkzaam is voor dezelfde fabricant bij wie hij de kwalificatie behaalde en die verantwoordelijk is voor het uitgevoerde laswerk. - de fabricant moet een bewijs hebben dat hij werkt volgens EN ISO of -3 - de fabricant moet gedocumenteerd hebben dat de persoon in kwestie lassen gemaakt heeft van aanvaardbare kwaliteit gebaseerd op een toepassingsnorm. (laspositie, stompe- of hoeknaad en backing of niet moeten vermeld zijn) > Update : De final draft versie van de ISO (ISO/FDIS : het kwalificeren van lassers smeltlassen deel 1: staal) werd eind mei 2012 goedgekeurd met 85% positieve stemmen. 22 van de 26 landen die gestemd hebben brachten een positieve stem uit. De norm ISO is op 13 juli 2012 als ISO norm uitgebracht. > Update : Tegen uiterlijk 23 september 2012 dienden alle Europese lidstaten te stemmen of er een UAP (Unique Acceptance Procedure) mag gebruikt worden om de ISO norm over te nemen als Europese norm. De UAP procedure is een versnelde procedure om een ISO norm als Europese norm over te nemen. De meerderheid stemde hiermee in waardoor de UAP procedure opgestart werd. > Update : In februari 2013 is de UAP procedure opgestart om de ISO norm over te nemen als Europese norm. Tegen uiterlijk begin juli 2013, dienden alle lidstaten hun stem in te dienen. Indien meer dan 70% van de gewogen stemmen positief is, wordt de norm goedgekeurd. In geval van goedkeuring is het gebruikelijk om de lidstaten een periode van 6 maanden te geven om de norm nationaal over te nemen.

8 > Update : Het resultaat van de UAP procedure is bekend! Van de 31 landen die moesten stemmen, hebben er 21 voor gestemd, 7 onthoudingen en 3 landen hebben tegen gestemd. Dit brengt het totaal op 92% positief gewogen stemmen, waarmee de EN ISO een feit is! Over de implementatieperiode bestaat nog enige onzekerheid, maar deze zal vermoedelijk 6 maand bedragen. Indien de periode inderdaad 6 maand is, zal de normen-antenne lastechniek in samenspraak met het NBN beslissen om de norm begin volgend jaar in België uit te brengen. Er werd in samenwerking met de Nederlandse normen-commissie een document opgesteld om de overgang van de EN naar de EN ISO in goede banen te leiden. Om dit document enige betekenis te geven, werd het vertaald in het Engels en voorgelegd aan de EWF (European Federation for Welding) met de bedoeling om er een EWF document van te maken. Het document ligt nu nog ter stemming bij de EWF leden en zal -indien goedgekeurd- als algemene leidraad binnen Europa kunnen gebruikt worden.