Versie KVBG / /2002 KWALIFICATIE VAN DE LASPROCEDURE VOOR STAAL

Transcriptie

1 Versie KVBG / /2002 KWALIFICATIE VAN DE LASPROCEDURE VOOR STAAL

2 1. INLEIDING Een lasprocedure geeft, binnen bepaalde grenzen, de werkwijze weer die men moet volgen om een lasverbinding tot stand te brengen. Deze lasprocedure moet gekwalificeerd worden om na te gaan of het gekozen lasproces toelaat een lasverbinding te bekomen die aan de eisen, geformuleerd in de Europese normen, voldoet. De Europese normen EN 288.1, en vormen de basis voor het beschrijven en kwalificeren van deze lasprocedures. 2. NORMATIEVE VERWIJZINGEN EN : Qualification des soudeurs - Soudage par fusion Partie 1 : Aciers. EN 288 : Descriptif et qualification d un mode opératoire de soudage sur les matériaux métalliques. EN : EN : EN : Partie 1 : Règles générales ; soudage par fusion. Partie 2 : Descriptif d un mode opératoire de soudage pour le soudage à l arc. Partie 3 : Epreuve de qualification d un mode opératoire de soudage à l arc sur acier. EN 895 : Soudage - Assemblages soudés bout à bout sur matériaux métalliques - Essais de traction transversale. pren 910 : pren 970 : pren 1321 : pren 1435 : pren 1594 : EN : Soudage - Assemblages soudés bout à bout sur matériaux métalliques. Soudage - Examen visuel des assemblages soudés par fusion. Essais destructifs des assemblages soudés Examen microscopique et macroscopique des assemblages soudés. Contrôle non-destructif des assemblages soudés - Examen radiographique des assemblages soudés par fusion. Système de canalisation de transport de gaz. Assemblage en acier soudé à l arc - Guide des niveaux d acceptation des défauts. Opmerking : enkel de laatste versie van de norm is van toepassing. 3. KWALIFICATIE VAN EEN PROCEDURE Men stelt eerst een lasprocedure voor die de richtwaarden voor de verschillende parameters aangeeft (voorlopige lasmethodebeschrijving, vlmb of preliminary Welding Procedure Specification, pwps). Deze procedure wordt uitgevoerd en getest. De parameters die tijdens de proeflas gebruikt werden en de proefresultaten worden genoteerd in een proces verbaal van de lasmethodekwalificatie of PV-LMK (Welding Procedure Approval Record of WPAR). Uit deze PV-LMK wordt de uiteindelijke lasmethodebeschrijving of LMB (Welding Procedure Specification of WPS) opgemaakt. 221

3 De kwalificatie van een lasprocedure bestaat uit volgende stappen : 1. Het bepalen van de richtwaarden voor de verschillende parameters voor de opstelling van een vlmb (pwps). 2. De voorbereiding en het laswerk worden uitgevoerd volgens de voorgestelde vlmb (pwps). Opmerking : de uitvoering van de lassen en de beproevingen verlopen onder toezicht van een erkend keuringsorganisme. 3. De parameters, tijdens de proeflas gebruikt, en de proefresultaten woden genoteerd in een PV-LMK (WPAR). 4. Op basis van de PV-LMK (WPAR) wordt een LMB (WPS) opgesteld. 4. TOEPASSINGSGEBIED VAN DE LASPROCEDURE Een LMB (WPS) mag worden toegepast zolang de essentiële variabelen binnen de grenzen van het geldigheidsgebied blijven. Essentiële variabelen zijn variabelen die de mechanische eigenschappen van een lasverbinding beïnvloeden. Zij mogen slechts binnen een bepaald gebied wijzigen. Niet-essentiële variabelen zijn variabelen die de eigenschappen van de lasverbinding niet beïnvloeden. Zij zijn dus minder belangrijk en mogen wel veranderd worden. In de lasprocedures staan alle essentiële variabelen beschreven. Zij moeten dus binnen hun gedigheidsgebied worden toegepast. Opmerking : I b en V b (boogstroom en boogspanning) zijn niet opgegeven als essentiële variabelen. Er wordt echter wel aangeraden de waarden te gebruiken die voorgeschreven worden door de elektrode fabrikant (deze waarden worden vermeld op de verpakking). 5. BEPROEVING VAN DE PROEFLAS 5.1. Niet-destructief Onderzoek Visuele controle Visuele controle wordt uitgevoerd volgens pren 970. De las moet visueel aanvaardbaar zijn en mag geen te grote gebreken of onregelmatigheden vertonen Radiografisch onderzoek De radiografische controle wordt uitgevoerd volgens de specificaties in de norm pren 35. Aanvaardbaarheidscriteria worden bepaald door EN De aanvaardbaarheidscriteria van klasse B zijn van toepassing. Voor fouten van het type bovenmatige lasdikte, bovenmatige convexiteit, bovenmatige keelhoogte en te zware doorlassing, is niveau C van toepassing. 321

4 5.2. Destructief Onderzoek Plaats van de proefstaven bij een stompe las in pijp De proefstaven worden slechts uitgesneden na een bevredigend resultaat van het nietdestructief onderzoek. De proefstaven worden genomen overeenkomstig onderstaande tekening Top voor ingeklemde pijp Lokatie 1 voor : - 1 trekproefstaaf - 1 buig- en 1 tegenbuigproefstaaf of 2 zijbuigproefstaven Lokatie 2 voor : - kerfslagproefstaven en, indien vereist, aanvullende proefstaven Lokatie 3 voor : - 1 trekproefstaaf - 1 buig- en - 1 tegenbuigproefstaaf of - 2 zijbuigproefstaven Lokatie 4 voor : - 1 macrodoorsnede - 1 hardheidsonderzoek Plaats van de proefstaven bij een stompe las in pijp Dwarse trekproef Voor de dwarse trekproef moet de overdikte van de lasnaden zowel aan de binnen- als aan de buitenzijde verwijderd worden. De proef is goed op voorwaarde dat de treksterkte van het proefstuk groter dan of gelijk is aan de minimale genormaliseerde treksterkte van het basismateriaal. De proef wordt uitgevoerd volgens EN Plooiproef Het proefstuk moet vervaardigd worden volgens pren 910. De proefstaven moeten geplooid worden op een doorn met een diameter die 4 maal de wanddikte bedraagt. De hoek bedraagt 120 C. Het proefstuk mag, om goedgekeurd te worden, na het plooien geen fouten vertonen langer dan 3 mm. Met de fouten op de hoeken van het proefstuk wordt geen rekening gehouden. 421

5 Macrografisch onderzoek Macrografisch onderzoek wordt uitgevoerd volgens de norm pren Het proefstuk moet de warmte beïnvloede zone en een deel van het basismateriaal bevatten dat niet thermisch beïnvloed is. Aanvaardbaarheidscriteria worden bepaald door EN De aanvaardbaarheidscriteria van klasse B zijn van toepassing. Voor fouten van het type bovenmatige lasdikte, bovenmatige convexiteit, bovenmatige keelhoogte en te zware doorlassing, is niveau C van toepassing 521

6 B I J L A G E Lasmethodebeschrijving (WPS) gekwalificeerd door het KVBG volgens het bestek KVBG/ /14

7 TABEL Aan de hand van de diameter en de dikte van de buis en de elektrode, kan de lasser in onderstaande tabel de te gebruiken procedure terugvinden. Diameter/W Te gebruiken lasprocedure anddikte Stijgend Dalend Rutiel Rutiel- Basisch TIG MAG Cellulose DC AC cellulose 1"/4, bis bis bis bis bis bis bis bis bis bis

8 Lasmethodebeschrijving (WPS) : 1 (volgens EN 288.3) Procedure : (ref A/V : SNF /1/002) Lasprocédé SMAW SMAW Positie HL045 Alle posities Stroomsoort DC DC Polariteit Elektrode + Elektrode + Diameter 60,3 mm 30 tot 120 mm Wanddikte 4,5 3 tot 9 mm Aantal lagen 3 3 en meer 2,5 mm Vooropeningshoek tot 80 Elektrodetype Rutiel cellulose Rutiel cellulose Lasrichting Stijgend Stijgend Laag Toevoegmateriaal (codering volgens NBN : F3 001) 1 E.43.4 RR-2 2,5 mm + 2 E.43.4 RR-2 2,5 mm (tot 3,25 mm) + 3 E.43.4 RR-2 2,5 mm (tot 3,25 mm) +

9 Lasmethodebeschrijving (WPS) : 2 (volgens EN 288.3) Procedure : (ref A/V : SNF /1/007) Lasprocédé SMAW SMAW Positie HL045 Alle posities Stroomsoort DC DC Polariteit Elektrode + Elektrode + Diameter 219,1 mm 109,5 mm en meer Wanddikte 4,5 mm 3 à 9 mm 2,5 mm Vooropeningshoek à 80 Elektrodetype Rutiel cellulose Rutiel cellulose Lasrichting Stijgend Stijgend Laag Toevoegmateriaal (codering volgens NBN : F3 001) 1 E.43.4 RR-2 2,5 mm + 2 E.43.4 RR-2 2,5 mm (tot 3,25 mm) +

10 Lasmethodebeschrijving (WPS) : 3 (volgens EN 288.3) Procedure : (ref A/V : B36/11921/1) Lasprocédé SMAW SMAW Positie HL045 Alle posities Stroomsoort DC DC Polariteit Elektrode + Elektrode + Diameter 60,3 mm 30,2 tot 120,6 mm Wanddikte 4 mm 3 tot 8 mm 2 mm Vooropeningshoek tot 80 Elektrodetype Rutiel Rutiel Lasrichting Stijgend Stijgend Laag Toevoegmateriaal (codering volgens NBN : F31 001) 1 E R-1 2,5 mm + 2 E R-1 3,25 mm (2,5 tot 4 mm) +

11 Lasmethodebeschrijving (WPS) : 4 (volgens EN 288.3) Procedure : (ref A/V : B36/11921/3) Lasprocédé SMAW SMAW Positie HL045 Alle posities Stroomtype DC DC Polariteit Elektrode + Elektrode + Diameter 219 mm 110 mm en groter Wanddikte 4 mm 3 tot 8 mm 2 tot 3 mm Vooropeningshoek tot 80 Elektrodetype Rutiel Rutiel Lasrichting Stijgend Stijgend Laag Toevoegmateriaal (codering volgens NBN : F31 001) 1 E R-1 2,5 mm + 2 E R-1 2,5 mm (tot 3,25 mm) +

12 Lasmethodebeschrijving (WPS) : 5 bis (volgens EN 288.3) Procedure Lasprocédé SMAW SMAW Positie JL045 Alle posities Stroomsoort DC DC Polariteit Elektrode -/+ Elektrode -/+ Diameter 60,3 mm 30,2 mm tot 120,6 mm Wanddikte 4,5 mm 3 tot 9 mm 1,5 mm Vooropeningshoek tot 80 Elektrodetype Cellulose Cellulose Lasrichting Dalend Dalend Laag Toevoegmateriaal (codering volgens NBN : F3 001) 1 E.43.3C-1 2,5 mm - 2 E.43.3C-1 2,5 mm (tot 3,25 mm) +

13 Lasmethodebeschrijving (WPS) : 6 bis (volgens EN 288.3) Procedure Ladprocédé SMAW SMAW Basismateriaal API 5L gr B API 5L gr B et L 235 GA Positie JL045 Alle posities Stroomsoort DC DC Polariteit Elektrode -/+ Elektrode -/+ Diameter 219,1 mm 109,5 mm en meer Wanddikte 8,18 mm 3 tot 16,4 mm Aantal lagen 3 3 en meer 1,5 mm Vooropeningshoek à 80 Elektrodetype Cellulose Cellulose Lasrichting Dalend Dalend Laag Toevoegmateriaal (codering volgens NBN : F31 001) 1 E.43.3C-1 2,5 mm - 2 E.43.3C-1 2,5 mm (tot 3,25 mm) + 3 E.43.3C-1 3,25 mm (2,5 tot 4 mm) +

14 Lasmethodebeschrijving (WPS) : 8 (volgens EN 288.3) Procedure (ref. A/V : NPG /01N) Lasprocédé SMAW SMAW Positie HL045 Alle posities Stroomsoort DC DC Polariteit Elektrode + Elektrode + Diameter 60 mm 30 mm tot 120 mm Wanddikte 4 mm 3 tot 8 mm 3 mm Vooropeningshoek tot 80 Elektrodetype Basisch Basisch Lasrichting Stijgend Stijgend Laag Toevoegmateriaal (codering volgens NBN : F3 001) 1 E.51.4B-2H 2,5 mm + 2 E.51.4B-2H 3,25 mm (2,5 mm tot 4 mm) +

15 Lasmethodebeschrijving (WPS) : 9 (volgens EN 288.3) Procedure (ref. A/V : NPG /02N) Lasprocédé SMAW SMAW Positie HL045 Alles posities Stroomsoort DC DC Polariteit Elektrode + Elektrode + Diameter 220 mm 110 mm en meer Wanddikte 5 mm 3 tot 10 mm 3 mm Vooropeningshoek tot 80 Elektrodetype Basisch Basisch Lasrichting Stijgend Stijgend Laag Toevoegmateriaal (codering volgens NBN : F3 001) 1 E.51.4B-2H 2,5 mm + 2 E.51.4B-2H 3,25 mm (2,5 mm tot 4 mm) +

16 Lasmethodebeschrijving (WPS) : 10 (volgens EN 288.3) Procedure (ref. A/V : SNF /1/002) Lasprocédé TIG TIG Positie PA Alle posities Stroomtype DC DC Polariteit Elektrode - Elektrode - Diameter 60,3 mm 30 tot 120 mm Wanddikte 4,5 mm 3 tot 9 mm 3 mm Vooropeninghoek tot 80 Type beschermgas Argon 100% Argon 100% Diameter gashuls 10 mm 10 mm Debiet 10 l/min. 10 l/min Elektrodetype Tungsten, 2 % thoriumoxide Tunsten, 2 % thoriumoxide Diameter elektrode 2,4 mm Lasrichting Stijgend Stijgend Laag Toevoegmateriaal (codering volgens NBN : F31 001) 1 2,5 mm - 2 3,25 mm (2,5 mm tot 4 mm) -

17 Lasmethodebeschrijving (WPS) : 11 (volgens EN 288.3) Procedure (réf. A/V : SNF /1/007) Lasprocédé MAG MAG Positie PA Alle posities Stroomtype DC DC Polariteit Elektrode + Elektrode + Diameter 60,3 mm 30 tot 120 mm Wanddikte 4,5 mm 3 tot 9 mm 3 mm Vooropeningshoek tot 80 Type beschermgas Argon 65% - CO 2 15% Argon 65% - CO 2 15% Diameter gashuls 18 mm 18 mm Debiet 16 l/min. 16 l/min Elektrodetype massieve draad massieve draad Lasrichting Stijgend Stijgend Laag Toevoegmateriaal (codering volgens DIN) 1 DIN 8559 SG2 0,8 mm + 2 DIN 8559 SG2 0,8 mm +

18 Lasmethodebeschrijving (WPS) : 12 (volgens EN 288.3) Procedure Lasprocédé MAG MAG Positie PA Alle posities Type de courant DC DC Polariteit Elektrode + Elektrode - Diameter 220 mm 110 mm en meer Wanddikte 6,3 mm 3 tot 12,6 mm 4-5 mm 4-5 mm Vooropeningshoek tot 80 Type beschermgas Argon 65% - CO 2 15% Argon 65% - CO 2 15% Diameter 18 mm 18 mm Debiet 15 l/min. 15 l/min Elektrodetype massieve draad massieve draad Lasrichting Stijgend Stijgend Laag Toevoegmateriaal (codering volgens DIN) 1 DIN 8559 SG2 0,8 mm + 2 DIN 8559 SG2 0,8 mm +

19 Lasmethodebeschrijving (WPS) : 13 (volgens EN 288.3) Procedure (ref. A/V : SNF /1/007) Lasprocédé SMAW SMAW Positie HL045 Alle posities Stroomsoort DC DC Polariteit Elektrode + Elektrode + Diameter 60,3 mm 30 totà 120 mm Wanddikte 4 mm 3 tot 8 mm 3 mm Vooropeningshoek tot 80 Elektrodetype rutiel rutiel Lasrichting Stijgend Stijgend Laag Toevoegmateriaal (codering volgens EN 499) Diameter (mm) 1 E 42 0 RC 11 2,5 mm 2 E 42 0 RC 11 2,5 mm (tot 3,25 mm) Polariteit

20 A.R.G.B. DISTRIBUTIE Lasmethodebeschrijving (WPS) : 14 (volgens EN 288.3/A1:1997) Procedure (réf. A/V : Gem/34/ /00/FR/004) Lasprocédé Oxyacethyleen : 311 Oxyacetyleen : 311 met toevoegmateriaal multilagen Basismateriaal ST 35-8 I : Gr 1/W01 Gr 1 met ReH<235 N/mm² Positie HL045 Alle posities Préchauffage Dégourdissage 50 C Dégourdissage 50 C Polariteit Diameter 60,3 mm 30,1 tot 120,6 mm Wanddikte 4 mm 3 tot 8 mm Voegtype Hoeklas : FW Hoeklas : FW op buis en plaat Lasrichting links Calibre buis 250 L Gastype Acétylène Druk 0.5 bar Druk O bar Vlamtype Neutraal Laag Toevoegmateriaal : Diameter (mm) (codering volgens EN 499) 1 geen toevoegmateriaal 2 SFA 5.2 R60 2 mm φ 60,3

21