\ raadsvoorstel. Voerendaal, d.d. 11 juli Nummer: 2013/9/ Portefeuillehouder: drs. S.M.F. Lipsch. Afdeling: Bedrijfsvoering. Programma: Product:

Transcriptie

1 Raadhuisplein 1 T ED Voerendaal F Postbus E info@voerendaal.nl 6367 ZG Voerendaal W voerendaal.nl \ raadsvoorstel Voerendaal, d.d. 11 juli 2013 Nummer: 2013/9/ Portefeuillehouder: drs. S.M.F. Lipsch Afdeling: Bedrijfsvoering Programma: Product: Onderwerp: Participatie IBA Aan de Raad. \ Voorstel In te stemmen met het Raadsvoorstel IBA inclusief 1) uniform raadsvoorstel, 2) de samenwerkingsovereenkomst, 3) IBA-boek 1.1 en 4) Erratum/Addendum behorend bij samenwerkingsovereenkomst en IBA-boek 1.1 \ Inleiding IBA is de afkorting van Internationale Bau Ausstellung, ofwel een internationale bouwtentoonstelling. De IBA is uitgegroeid tot een creatieve aanpak met een bewezen economische, sociale en culturele impuls voor gebieden die in verandering zijn. Het is een strategie over een periode van acht tot tien jaar die steden of regio s in transformatie met nieuwe ideeën en projecten van binnenuit versterkt. Een IBA brengt bestaande en nieuwe fysiek-ruimtelijke projecten vanuit een inspirerend thema op een hoger plan; zodanig dat dit op economisch, sociaal en cultureel terrein effect sorteert. De dominante werkwijze is open innovatie. Hierbij bundelen uiteenlopende gebiedspartners hun kennis en kunde. Met de IBA wordt de transformatiekracht van de regio Parkstad ingezet om de economische structuur van de regio te versterken. IBA Parkstad richt zich primair op twee gebiedseigen opdrachten uit het Regioprogramma: herstructurering en economische structuurversterking. Hieraan wordt invulling gegeven door bestaande fysiek-ruimtelijke projecten sterker te maken en de uitvoering van nieuwe projecten te stimuleren, die bijdragen aan een duurzame en vitale regio. Kenmerkend voor IBA Parkstad is de open innovatie-gedachte. Ondernemers, overheden, maatschappelijke instellingen én (wijk)bewoners worden uitgedaagd of ondersteund om kleine of grote IBA-projecten voor te stellen die de verbouwing van Parkstad slimmer, sneller en zichtbaarder maken. IBA Parkstad staat voor de transformatie van Parkstad en leidt tot een structureel beter woon-, werk- en leefklimaat. In mei 2013 zijn door de IBA-organisatie i.o. de besluitvormingsdocumenten aangeleverd.

2 Deze documenten zijn: Raadsvoorstel IBA (bijlage 1) Samenwerkingsovereenkomst (bijlage 2) IBA-boek 1.1 (bijlage 3) Erratum/Addendum (bijlage 4) Daarnaast is een ondersteunend document ontwikkeld dat antwoord geeft op de belangrijkste vragen, Questions & Answers IBA Parkstad (bijlage 5). In dit voorstel wordt ingegaan op de samenwerkingsovereenkomst, het IBA-boek 1.1 en de financiering. Daarnaast zijn er enkele aandachtspunten. \ Relatie met visiedocument / programmabegroting en relatie met de beoogde maatschappelijke effecten De fysiek-ruimtelijke en economische ambities van de Parkstad Limburg-gemeenten zijn vertaald en geborgd in het regioprogramma van stadsregio Parkstad Limburg. Vervolgens zijn in de lokale programmabegrotingen hiervoor de beleidskaders en uitvoeringsactiviteiten en -budgetten opgenomen. \ Relevante regelgeving Op 1 oktober 2012 hebben de colleges van de Parkstadgemeenten, de provincie Limburg en de woningcorporaties de intentieovereenkomst IBA Parkstad ondertekend. Deze intentieovereenkomst is vervolgens uitgewerkt naar de nu voorliggende documenten. \ Historisch perspectief Zie onder Inleiding \ Argumentatie Algemeen IBA kan een belangrijke aanjaagfunctie vervullen in de fysiek-ruimtelijke, economische en sociale vernieuwing van Parkstad Limburg. Doel is daarbij een duurzame en vitale regio, die ruimte biedt om te experimenteren en nieuwe combinaties en de successen van de experimenten uit te dragen. IBA draagt bij aan zichtbaarheid van de regio en de projecten, waardoor er tevens een imagoversterkende werking optreedt. Doordat IBA Parkstad constant signalen afgeeft van nieuwe bedrijvigheid, komen partijen in en buiten de regio in beweging. Nieuwe verbindingen en creatieve initiatieven kunnen zo ontstaan. IBA Parkstad zorgt voor verbindend ondernemerschap, waarbij lokaal en binnen het internationale IBA-netwerk nieuwe kennis wordt opgebouwd. Met IBA Parkstad worden andere (eu-)regionale ambities wederzijds versterkt. Het merk IBA profiteert van regionale impulsen zoals Maastricht Culturele Hoofdstad Europa (2018), Greenport Venlo, Health Campus, Chemelot Campus en de campusontwikkeling in Aachen. Samen met IBA vormen deze ambities de basis voor de fysieke en mentale transitie van de regio, waarbij IBA nadrukkelijk een eigen positie heeft. Pagina 2 van 8

3 Op basis van open oproepen worden IBA-projecten gegenereerd. Iedereen die wil organiseren of ondernemen in Parkstad kan kleine of grote projecten inbrengen. Voorwaarde is wel dat ze de noodzakelijke veranderingen in Parkstad aanpakken en slimmer, sneller en zichtbaarder maken. Het gaat om projecten met hoogwaardige kwaliteit. IBA Parkstad richt zich primair op de pijlers van economische structuurversterking en herstructurering: de organisatie richt zich daarmee op topprojecten in economische en fysiek-ruimtelijke domein Het programma van IBA Parkstad heeft raakvlakken met verschillende provinciale en regionale programma`s met subthema`s wonen, mobiliteit, duurzaamheid en energie, ruimtelijke kwaliteit en burgerparticipatie. Met de uitvoering van de IBA wordt dus invulling gegeven aan de reeds eerder vastgestelde maatschappelijke opgaven van Parkstad. IBA Parkstad gaat uit van een gezamenlijke basisfinanciering van Parkstad en de Provincie van 45 mln. euro, te vermeerderen tot 70 mln. euro uit bijdragen van het Rijk, de EU en sponsoren. Vooropgesteld dat die vermeerdering slaagt, wordt beoogd door de multiplier factor 3 een totaal investeringsvolume van 210 mln. euro gehaald worden. Deze wordt bereikt door de eigen gerealiseerde investeringen in projecten door de projecteigenaars (de marktpartijen) zelf. Samenwerkingsovereenkomst IBA Parkstad (SOK, bijlage 2) De samenwerkingsovereenkomst is het juridische kader voor de bekrachtiging van de samenwerking tussen de founding fathers van IBA Parkstad: de acht Parkstadgemeenten en de provincie Limburg. De samenwerkingsovereenkomst is volgend op de intentieovereenkomst van oktober 2012 en voorafgaand aan de statuten van de BV en de aandeelhoudersovereenkomst. De statuten en de aandeelhoudersovereenkomst geven de mogelijkheid om specifieke afspraken te maken over het functioneren van de BV en de verantwoordingsstructuur tussen de BV en de aandeelhouders (de deelnemende gemeenten en de provincie Limburg). De samenwerkingsovereenkomst gaat uit van de oprichting van een private rechtspersoon (BV) om de ambities van IBA te realiseren. Deze rechtsvorm maakt het mogelijk dat private partijen toetreden. Op hoofdlijnen zijn de doelen en activiteiten van de BV, de structuur van de organisatie en de geschillenregeling geformuleerd. IBA-boek 1.1 (bijlage 3): de kaders voor IBA-projecten De transformatieopgave voor IBA Parkstad is neergelegd in het IBA-boek 1.1. In het IBAboek staan de voorwaarden om als IBA-project in aanmerking te komen. De kaderstellende elementen uit het IBA Boek zijn onderverdeeld in drie subkaders: 1. Regioprogramma: herstructurering en economische structuurversterking als maatschappelijke opgave; 2. IBA Parkstad thema s: Flexibele Stad, Energie Stad, Recycle Stad; 1. Flexibele Stad: Parkstad stelt zich flexibel en veerkrachtig op; 2. Energie Stad: Parkstad wordt een bron van energie voor zichzelf en voor de omgeving; 3. Recycle Stad: materialen uit sloop en afvalstoffen worden slim hergebruikt. 3. IBA Kwalificatiecriteria voor excellente projecten. Pagina 3 van 8

4 De combinatie landelijk gebied en stedelijk gebied wordt ingezet als kracht: de complementariteit van deze gebieden heeft een versterkende werking. Nadrukkelijk zijn andere partijen dan de overheid aan zet om innovatieve projecten te ontwikkelen: alleen dan kan de cultuurverandering zo slagen dat er nieuwe dynamiek in Parkstad ontstaat. Vanuit de IBA-organisatie wordt vanalles in het werk gesteld om marktpartijen te mobiliseren. Samenloop Toekomst van Parkstad Als IBA Parkstad definitief doorgaat, heeft dat invloed op de huidige structuur van Parkstad Limburg. Beleid en uitvoering worden losgekoppeld en de financiering van IBA door de gemeenten komt uit het budget van Parkstad. Gemeenten treden afzonderlijk toe tot IBA. De samenloop tussen Pact van Parkstad en IBA is daarmee groot, zowel inhoudelijk als financieel. Het toekomst van Parkstad wordt momenteel onderzocht. Naar verwachting wordt in de zomerperiode duidelijk op welke manier de samenwerking binnen Parkstad verder gaat. De huidige samenwerking binnen Parkstad Limburg is met name geënt op samenwerking in het fysiek-ruimtelijke en economische domein. De uitkomst van het onderzoek zal in september 2013 tijdens een gezamenlijke Parkstad-raadsconferentie worden voorgelegd. Dan wordt duidelijk hoe de toekomst van Parkstad zich verhoudt tot IBA. Gezamenlijke advisering en besluitvorming VONS Gelet op de recente toetreding tot de stuurgroep IBA hebben de plattelandsgemeenten in Parkstad Limburg (Voerendaal, Onderbanken, Nuth, Simpelveld) gekozen om te koersen op gezamenlijke besluitvorming ten aanzien van IBA Parkstad. Gelijkluidende voorstellen liggen daarom voor in de vier afzonderlijke colleges en raden. Dit ligt in de lijn van de afspraken die tussen de VONS-gemeenten is gemaakt om daar waar mogelijk en wenselijk samen te werken. Aandachtspunten Een aantal punten verdient vanuit de optiek van Voerendaal nadere aandacht: Output/resultaten: IBA is een open proces, waarbij het niet mogelijk en wenselijk is om gedetailleerd resultaten te definiëren. Wel is het belangrijk om voldoende richting mee te geven voor de uiteindelijke doelstellingen van de BV. Financiering algemeen: momenteel is financiering enkel voorzien door de gemeenten en provincie. Het ontbreken van private partijen is per definitie niet wenselijk in een project/proces dat publiekprivate initiatieven beoogt. Het ondernemersveld en de woningcorporaties hebben via hun vertegenwoordigers al hun adhesie betuigt. De beschikbaarheid van de bijdrage van de provincie Limburg voor de projecten wordt jaarlijks vastgesteld. De bijdrage van de provincie Limburg voor organisatiekosten is gegarandeerd voor de IBA-looptijd. Maximale financiering gemeenten: De bijdrage per gemeente dient gemaximeerd te kunnen worden, gerelateerd aan een uitstapregeling. Aansturing/invloedsuitoefening/informatievoorziening: de uitvoering wordt op afstand gezet in een nieuwe rechtspersoon via een aandeelhouderscontructie. Ervaring leert dat daarmee aansturing, invloedsuitoefening, Pagina 4 van 8

5 informatievoorziening aandacht en commitment verdienen en anders redelijk beperkt zijn. De P&C-cyclus moet goed geregeld worden in de nadere uitwerking van de IBA-organisatie: dit gaat breder dan begroting en jaarrekening en behelst periodieke, op maat gesneden, informatievoorziening van budgetten en onderhanden werk. Risicomanagement/evaluatiemomenten: in de huidige documenten wordt een positief verhaal geschetst over de mogelijkheden van IBA. Echter zijn er ook risico's mogelijk die aan de voorkant duidelijk dienen te zijn. Het uitblijven van goede projecten, het niet realiseren van additionele middelen en/of een grote overlap met activiteiten in andere uitvoeringorganisaties zijn hier voorbeelden van. Het niet besteden van middelen is in die zin geen risico, maar wel een gemiste kans op succes. Dat is echter binnen de huidige Parkstad Limburgconstellatie reeds een feit. Juist door BV-structuur en de prominente rol van marktpartijen bij IBA moet het verschil maken op het gebied van innovatief succes binnen de regio. (in tegenstelling tot de prominente rol van de overheid bij Parkstad-projecten). Volledig afdekken van risico's is niet wenselijk, maar er dienen wel voldoende "escapes" te zijn die de omgang met de risico's vereenvoudigen: De consequenties van een eventuele uitstap van een van de partijen moet in beeld worden gebracht. Relatie PvP: Een verschuiving van de werkzaamheden van het Parkstadbureau naar het IBA-bureau wordt voorzien. Onduidelijk is welke werkzaamheden dit betreft, of medewerkers over gaan en wat de consequenties zijn voor financieringsstromen, bijvoorbeeld desintegratiekosten. Al deze zaken worden meegenomen in het Pact van Parkstad, niet bij IBA. De besluitvorming over IBA wordt vastgehouden totdat Pact van Parkstad duidelijk is. Organisatiekosten/invulling functies: momenteel worden de organisatiekosten geraamd op 15% van het investeringsvolume. Concreet betekent dit dat over de periode een bedrag van bijna 7 mln. aan organisatiekosten wordt ingezet, jaarlijks 1 mln. Er dienen afspraken te worden gemaakt over de invulling van de organisatiekosten en de invulling van posities in de rechtspersoon. Baten: Gemeenten en provincie financieren in eerste instantie de IBA. Vooraf is niet duidelijk welke projecten worden ingediend en waar in Parkstad uitvoering plaats vindt. IBA is niet bedoeld voor een individuele gemeente. Een project moet een duidelijke kwaliteitsverbetering opleveren voor de regio in totaal. Dit wordt immers ook als voorwaarde meegegeven aan de directie van IBA. Projecten: IBA is een organisatie voor topprojecten in een economisch en fysiekruimtelijk domein. Een quality-board adviseert aan de hand van het IBA-boek 1.1 welke projecten dat zijn. Pagina 5 van 8

6 Conclusie Concluderend kan worden gesteld dat ten aanzien van de IBA de grondhouding positief is: het kan een onderscheidend instrument zijn dat concrete maatschappelijke activiteiten aanjaagt. Een aantal aandachtspunten zijn gekoppeld aan de positieve grondhouding zoals hierboven beschreven. Deze aandachtspunten worden door de stuurgroepleden/leden van de AvA i.o. zoveel als mogelijk verwezenlijkt in het proces naar de definitieve oprichting van de BV. \ Alternatieven of andere oplossingsrichtingen Koers is dat de acht Parkstadgemeenten in gezamenlijkheid deelnemen aan de IBA Parkstad. Een andere optie is om niet deel te nemen aan IBA. De financiële middelen zouden gemeenten kunnen behouden en inzetten voor eigen plannen en projecten. Een voordeel hiervan is dat een gemeente zelf plannen kan bepalen en financieren die bijdragen aan de eigen herstructurering en leefbaarheid. Een nadeel hiervan is dat het multipliereffect hier naar alle waarschijnlijkheid niet bij gehaald zal worden. Daarnaast draagt het niet deelnemen niet bij aan de samenwerking, de solidariteit en de overstijgende opgaven. Hierdoor wordt aan slagkracht ingeboet (bundelen van kennis, capaciteit en middelen plus bewerking van de markt). \ Randvoorwaarden Randvoorwaarden zijn beschreven onder aandachtspunten onder Argumentatie. \ Financiële, personele, organisatorische consequenties Financiering Provincie Limburg, de Parkstadgemeenten en de Stadsregio Parkstad Limburg leveren een bijdrage aan IBA Parkstad. De initiële raming beloopt 45 mln. euro voor de periode 2013 tot In principe is de verhouding 50% tussen enerzijds de provincie Limburg en anderzijds de Parkstadgemeenten en de Stadsregio Parkstad Limburg. Het is de nadrukkelijke ambitie om het investeringsvolume van 45 mln. euro minimaal te verdrievoudigen (multiplier van 3). Er wordt gestreefd naar een vermeerdering van de 45 mln. euro eigen inbreng tot een richtbedrag van 70 mln. euro door middel van bijdragen van het Rijk, de EU, semi-publieke partijen (corporaties) en private sponsoren (banken, multinationals). De gemeentelijke bijdragen aan de programmagelden van de IBA worden gedekt uit het Regiofonds. Met de kennis van vandaag geldt als uitgangspunt voor Voerendaal dat de bijdrage aan IBA en aan Parkstad Limburg gemaximeerd is op de huidige jaarlijkse bijdrage aan Parkstad Limburg. Stadsregio Parkstad Limburg tekent de SOK mee vanwege het feit dat in ieder geval de eerste jaren de financiering van de deelnemende gemeenten in de IBA via het Regiofonds loopt. De Stadsregio Parkstad Limburg participeert niet in de IBA-governance. Maximaal 15% van de initiële bijdrage is te besteden aan apparaatskosten. De bijdrage per gemeente kan worden herleid via de huidige verdeelsleutel voor het Regiofonds; in IBA-stuurgroepverband is dit echter nog niet bepaald/vastgesteld. Concreet: Pagina 6 van 8

7 Bijdrage Percentage Totaal 1,3 mln. 1,3 mln. 2,0 mln. 2,0 mln. 3,1 mln.3,2 mln. 3,2 mln. 3,2 mln. 3,2 mln. 22,5 mln. 100,00% Voerendaal ,74% Bij het samenstellen van de begroting 2014 wordt een bezuiniging beoogd op de bijdrage aan Parkstad Limburg van Na aftrek van deze beoogde bezuiniging resteert een bedrag van (voor organisatie als Regiofonds gezamenlijk). Vanuit deze wordt de bijdrage aan IBA gedekt. Op dit moment is nog niet duidelijk of de beoogde bezuiniging gerealiseerd kan; dit hangt samen met de toekomst van Parkstad Limburg, waarover colleges en raden in het najaar 2013 besluiten. De bijdrage van Voerendaal valt daarmee ruimschoots binnen de huidige jaarlijkse bijdrage ( per jaar) aan Stadsregio Parkstad Limburg. \ Risico's Risico's zijn beschreven onder aandachtspunten onder Argumentatie. \ Communicatie en draagvlak Communicatie vindt plaats via de IBA-organisatie. \ Advies commissie P.M. \ Bijlagen: 1. Raadsvoorstel IBA Parkstad 2. Samenwerkingsovereenkomst IBA Parkstad 3. IBA Parkstad Q en A \ Ter inzage: 4. IBA Boek IBA Parkstad Erratum en Addendum BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN VOERENDAAL de secretaris, de burgemeester, H.H.M. Timmermans drs. E.A.J. Sprokkel Pagina 7 van 8

8 \ Raadsbesluit In te stemmen met het Raadsvoorstel IBA inclusief 1) uniform raadsvoorstel, 2) de samenwerkingsovereenkomst, 3) IBA-boek 1.1 en 4) Erratum/Addendum behorend bij samenwerkingsovereenkomst en IBA-boek 1.1 Aldus besloten in de raadsvergadering van 28 oktober 2013 de griffier, de voorzitter, mr. drs. S.H.H.J Dormans-Simons drs. E.A.J. Sprokkel Pagina 8 van 8