Body Dysmorphic Disorder The self detested body image which no mirror or surgeon can correct Kan EMDR het lichaamsbeeld wel corrigeren?

Transcriptie

1 Body Dysmorphic Disorder The self detested body image which no mirror or surgeon can correct Kan EMDR het lichaamsbeeld wel corrigeren? Yanda van Rood & Carlijn de Roos

2 DSM-5 criteria voor Morfodysfore stoornis (BDD) Preoccupatie met een of meer vermeende misvormingen of onvolkomenheden in het uiterlijk die door anderen niet waarneembaar zijn, of door hen als onbeduidend worden beschouwd. De aan- of afwezigheid van een zichtbare afwijking is geen goed diagnostisch criterium.

3 DSM-5 criteria voor Morfodysfore stoornis (BDD) Op een bepaald moment tijdens het beloop van de stoornis heeft de betrokkene in reactie op de ongerustheid over het uiterlijk repetitieve handelingen verricht (zoals zichzelf controleren in de spiegel, zich excessief uiterlijk verzorgen, aan de huid pulken, of om gerustheid vragen) of psychische activiteiten uitgevoerd (zoals het eigen uiterlijk vergelijken met dat van anderen).

4 DSM-5 criteria voor Morfodysfore stoornis (BDD) De preoccupatie veroorzaakt klinisch significante lijdensdruk of beperkingen in het sociale of beroepsmatige functioneren of in het functioneren op andere belangrijke terreinen. De preoccupatie met het uiterlijk kan niet beter worden verklaard door de ongerustheid over lichaamsvet of gewicht bij iemand van wie de symptomen voldoen aan de criteria voor een eetstoornis.

5 Sociale fobie 35% Depressieve st. 46% BDD OCS 17% PTSS 11% Middelen misbruik 32%

6 Aspect v/h uiterlijk Waarneming Betekenis Emotionele respons Gedrag Consequenten van het gedrag

7 Aantal life-time Range 1-13 Van Rood 2010 (n=111) Phillips 2001 (n=289) Uiterlijk algemeen 72% Gezicht 66% Huid (acne, littekens, rimpels) 60% 69% Buik 57% Haar (dunner, kale plekken) 50% 56% Neus (krom, grootte) 40% 36% Borsten 12% Penis 9%

8 Aspect v/h uiterlijk Waarneming Betekenis Emotionele respons Gedrag Consequenten van het gedrag

9 Meestal geen verstoorde waarneming. Maar het komt wel voor. Vooral onder stress De meeste patiënten met BDD hebben geen verstoorde waarneming.

10 Aspect v/h uiterlijk Waarneming Betekenis Emotionele respons Gedrag Consequenten van het gedrag

11 Negatieve betekenis is verworven De negatieve betekenis is verworven door associatie met een gebeurtenis die gepaard ging met een sterke emotionele reactie. Mishandeling en/of verwaarlozing 79% (Didie et al. 2006) Pest ervaringen (Buhlmann et al. 2007)

12 Wat heb jij een kleine handen! UCS CS UCR CR

13 Negatieve betekenis Het aspect van het uiterlijk doet denken aan de ingrijpende gebeurtenis en activeert de betekenis en emoties die aan deze herinnering verbonden zijn.

14 Aspect v/h uiterlijk Waarneming Betekenis Emotionele respons Gedrag Consequenten van het gedrag

15 Emotionele respons Schrik of paniek bij het zien van spiegelbeeld (vervorming of niet eerder gezien) Angst voor herhaling van de ingrijpende ervaring Emoties die deel uitmaken van de trauma herinnering; walging, schaamte, eenzaamheid, depressie etc.

16 1 op de 2 denkt aan suïcide 1 op de 4 doet een suïcide poging

17 Aspect v/h uiterlijk Waarneming Betekenis Emotionele respons Gedrag Consequenten van het gedrag

18 BDD Gedrag 1. Het uiterlijk veranderen 2. Vermijding en geruststelling zoeken

19 Aspect v/h uiterlijk Waarneming Betekenis Emotionele respons Gedrag Consequenten van het gedrag

20 BDD gedrag: veranderen van het uiterlijk Sporten (bijv. brede schouders) Dieet volgen (bijv. billen, buik, cellulitis) Botox, cosmetische chirurgie (bijv. rimpels, wallen, hangende oogleden) Michel Jackson chirurgie kan onherstelbare schade aanbrengen.

21 BDD Gedrag 1. Het uiterlijk veranderen 2. Vermijding en geruststelling zoeken

22 Aspect v/h uiterlijk Waarneming Betekenis Emotionele respons Gedrag Consequenten van het gedrag

23 BDD Gedrag: Gedragsmatige vermijding Voorkomen zichzelf te zien door niet in spiegels en spiegelende oppervlakten te kijken. Voorkomen dat anderen het zien door weg te kijken, zich sociaal te isoleren of door het betreffende lichaamsdeel te verbergen met bril, haarstukje, petje, make-up et cetera en door niet te vertellen wat het is waar ze ongelukkig over zijn.

24 BDD Gedrag: Cognitieve vermijding Voorkomen stil te staan bij het naarste aspect door te denken aan hoe het er uit zal zien als ze de ultieme cosmetische ingreep hebben ondergaan. Voorkomen de lichamelijke spanningsreactie te voelen door te vluchten in woorden

25 BDD Gedrag: geruststelling zoeken Geruststelling vragen ( Hopelijk zeggen ze dat ik er goed uit zie ) Vergelijken met anderen ( Hopelijk zie ik er beter uit dan die ander ) In de spiegel kijken ( Hopelijk ziet het er beter uit dan ik het me herinner )

26 Aspect v/h uiterlijk Waarneming Betekenis Emotionele respons Gedrag Consequenten van het gedrag

27 BDD gedrag: consequenten Korte termijn positief: Afname van de intensiteit van de emotie Lange termijn negatief: Sociale isolatie Financiële problemen Somatische complicaties

28 Evidenced based behandelingen SSRIs: Positieve effecten op preoccupatie, depressie en angst CGt en exposure met respons preventie: Positieve effecten op gedrag en (catastroferende) cognities. Patiënten weigeren vaak het behandelaanbod

29 EMDR and BDD: literatuur Geen RCT s Case series BDD: Seven cases treated with EMDR (Brown KW, McGoldrick T & Buchanan R, 1997) 4 complete success; 3 partial success or failure (1)

30 EMDR Casus Conceptualisatie (CC format, 2015) 1. klachten en hulpvraag; DSM classificatie 2. relevante gegevens uit de anamnese 3. specificatie en analyse van de klachten die behandeld gaan worden. Indicatie voor EMDR? Zo ja: welke zoekstrategieën Rechtstreeks (intrusie-route) Linksom (tijdlijn-route) Flashforward (schrikbeeld-route) Rechtsom (opvattingen-route) Rechtdoor (emotie-route) Aangrijpingspunt: herbelevingen/ intrusies nachtmerries Aangrijpingspunt: Concrete, situatiespecifieke klachten, m.n. angst Aangrijpingspunt: Irreële anticipatie op een ramp Aangrijpingspunt: disfunctionele opvattingen Aangrijpingspunt: Problematische emoties Van welke beelden heeft u het meeste last? Start EMDR op het meest intrusieve plaatje (hoogste SUD) Wanneer zijn de klachten begonnen? En wanneer zijn deze verergerd? Maak een tijdlijn. Start EMDR op herinneringen in volgorde van tijd* *eventueel beginnen met andere dominante geheugenrepresentatie of flashforward Maak een plaatje van uw ultieme schrikbeeld Start EMDR op stilstaand plaatje van deze rampfantasie Welke ervaringen bewijzen [disfunctionele opvatting]? Start EMDR op de herinnering met het sterkste bewijs Nederlandse EMDR trainers Welke herinnering roept uw [zelfverwijt, boosheid, schuldgevoel, verdriet] het sterkste op? Start EMDR op het plaatje dat de problematische emotie het sterkst oproept

31 Intrusies BDD patienten hebben levendige en gedetailleerde, spontaan optredende beelden (intrusies, 94%) of andere sensorische sensaties (6%) die meestal geassocieerd zijn met de herinnering aan een stressvolle gebeurtenis (Osman et al., 2004)

32 Rechtstreeks (intrusie-route) (Oude) herinnering aan een moment van schrik bij het zien van het eigen spiegelbeeld (foto, spiegel, reflecterend object) Dit is vaak het moment waarna de BDD klachten begonnen.

33 Linksom (tijdlijn-route): type ervaringen Sociale ervaringen/gebeurtenissen: Pesten, nare opmerkingen, afwijzing of buitengesloten worden. Persoonlijke ervaringen: Zichzelf niet herkennen of iets anders zien dan verwacht in de spiegel, op de foto of tekening

34 Flash forward: schrikbeeld route Vaak het geval bij specifieke vorm van BDD namelijk bij voortschrijdende lichamelijke processen zoals veroudering: haaruitval, cellulitis, pigmentatievlekken Of als gefantaseerde en gewenste oplossing (cosmetische operatie bijv.) niet doorgaat.

35 Rechtsom:opvattingen-route Typische kerncognitie is: I am unloveable Valkuil: ik ben lelijk De BDD gerelateerde herinneringen zijn niet de enige herinneringen die de kernopvatting aansturen. Om het zelfbeeld te verbeteren dienen andere herinneringen ook geprocessed te worden

36 Rechtdoor: emotie-route Meest voorkomende emoties gerelateerd aan het uiterlijk zijn schrik/paniek/walging/schaamte De herinnering aan die ervaringen zijn w.s. ook al geidentificeerd via de zoekstrategieën rechtstreeks (intrusies) en de linksom

37 Aandachtspunten bij het EMDR standaardprotocol Hanteren vermijding Scherpstellen: Stilstaand plaatje nemen en afstand creëren / uitzoomen Desensitisatie: Hoge werkgeheugenbelasting Vaker BTT

38 Voorbereiden op de toekomst Make een hiërarchie van situaties die nog steeds vermeden worden of met angst worden doorstaan. Installeer future template(s) Video check

39 Conclusie EMDR maakt meestal deel uit van een breder behandelpakket. Begin met behandeling van de intrusies en de herinneringen aan gebeurtenissen die vooraf gingen aan het ontstaan van de klachten en die de BDD klachten verergerden. Het opheffen van de vermijding is de grootste uitdaging