RAIL 2011 Werkcollege

Transcriptie

1

2 RAIL 2011 Werkcollege Bart Paashuis, Etil Douwe Grijpstra, Research voor Beleid

3 Opzet werkcollege RAIL 2011 Wat is RAIL Aanbod op de Limburgse arbeidsmarkt Vraag op de Limburgse arbeidsmarkt Discrepanties / Reserve Aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt Oplossingsrichtingen Koffie Vragenronde

4 Wat is RAIL?

5 Wat is RAIL 2011 RAIL = Regionale Arbeidsmarkt Informatie Limburg Initiatief van diverse partijen. Bijeen brengen, analyseren en doorrekenen van verschillende onderzoeken over de Limburgse arbeidsmarkt. RAIL 2011 kijkt vooruit tot eind 2014 RAIL = Beleidsneutraal RAIL = Prognoses, geen voorspellingen RAIL = Input voor en onderbouwing van beleid

6 Model RAIL 2011

7 Aanbod op de Limburgse arbeidsmarkt

8 1. In een beleidsneutraal scenario krimpt Limburg, en wordt de provincie grijzer In Limburg daalt de totale bevolking tot 2040 (ten opzichte van 2010) naar verwachting met 15 procent. Bevolking Limburg Noord-Limburg Midden-Limburg Zuid-Limburg Vergrijzing en ontgroening van Limburg tot 20 jaar 65 jaar en ouder

9 2. Daarmee krimpt de potentiële beroepsbevolking De potentiële beroepsbevolking, iedereen van jaar, krimpt in Limburg tot 2020 met 10 procent. In Noord- en Midden-Limburg is dit 7 en 9 procent, in Zuid-Limburg 13 procent Limburg Noord-Limburg Midden-Limburg Zuid-Limburg

10 4. Maar de arbeidsparticipatie stijgt (nog) Nederland Totaal 63,1 66,5 69,5 72,6 73,5 Mannen 76,4 78,4 76,5 78,3 78,8 Vrouwen 49,3 54,4 62,4 66,8 68,2 Limburg Totaal 59,5 62,9 67,1 70,2 71,3 Mannen 72,7 74,6 73,5 75,4 76,1 Vrouwen 45,8 50,6 60,4 64,9 66,3 Noord-Limburg Totaal 63,6 67,1 69,6 72,6 73,5 Mannen 76,9 78,8 76,1 77,9 78,4 Vrouwen 49,5 54,6 62,7 67,1 68,4 Midden-Limburg Totaal 61,9 65,2 68,5 71,5 72,5 Mannen 75,8 77,5 75,3 77,1 77,6 Vrouwen 47,1 52,1 61,3 65,7 67,1 Zuid-Limburg Totaal 56,9 60,2 65,3 68,5 69,7 Mannen 69,7 71,7 71,6 73,6 74,4 Vrouwen 43,7 48,4 59,0 63,5 65,0

11 5. Waardoor de daling van de beroepsbevolking nog meevalt In de periode daalt de beroepsbevolking in Limburg met slechts 1 procent, maar vanaf 2015 daalt deze structureel. Tot en met 2020 daalt de beroepsbevolking in Noord- en Midden-Limburg met 2 en 4 procent. In Zuid-Limburg daalt de beroepsbevolking het meest, namelijk met 7 procent Limburg 0 Noord-Limburg Midden-Limburg Zuid-Limburg

12 6. Een beroepsbevolking die steeds hoger opgeleid is. 100% 90% 80% % 60% 50% % 30% 20% 10% % Limburg Noord-Limburg Midden-Limburg Zuid-Limburg Laag Middelbaar Hoog

13 5. Komt er verlichting uit de andere regio s? 2010 Inkomende pendel Uitgaande pendel Saldo Noord-Brabant Gelderland Overige provincies België Duitsland Totaal Limburg Pendelsaldo België Pendelsaldo Duitsland Noord-Limburg Midden-Limburg Zuid-Limburg

14

15 Vraag op de Limburgse arbeidsmarkt

16

17 1. Werkgelegenheidsstructuur 2009 Limburg Limburg: arbeidsplaatsen 4% 4% 1% 3% 17% 6% 6% 1% 7% 6% Nederland 1% 1% 4% 3% 4% 15% 4% 14% 4% 3% 9% 6% 1% 18% Landbouw en visserij Voeding 6% Chemie Metaal en elektrotechniek Overige industrie 5% Energie Bouw en ontroerend goed Handel en reparatie Horeca Transport en communicatie Bank- en verzekeringswezen Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige diensten 10% 2% 8% 6% 17% 5%

18 2. Vacatures In de periode van Q t/m Q ontstonden er in Limburg, ondanks de crisis, circa vacatures. De meeste hiervan waren in de handel en dienstverlening, en op de niveaus MBO en het snijvlak van MBO en HBO.

19 3. Werkgelegenheid Tot met 2014 daalt de werkgelegenheid licht. In Zuid-Limburg is de daling van de beroepsbevolking (-2%) duidelijk groter dan de daling van de werkgelegenheid (-0,8%) Limburg Noord-Limburg Midden-Limburg Zuid-Limburg

20 4. Werkgelegenheid naar hoofdsector Agrarische sector Nijverheid Commerciële diensten Niet-commerciële diensten

21 4. Gevolgen kabinetsplannen arbeidsmarkt 18 miljard bezuinigen Voorgenomen bezuiniging van 170 miljoen euro op beroepsonderwijs voor 30plussers, bezuiniging op re-integratiebudgetten Afgezet tegen RAIL 2011(*) zijn er op korte termijn ( ) weinig veranderingen. Op middellange termijn ( ) werken de voorgenomen bezuinigingen sterker door: De economische groei zal iets lager zijn (1,3% in plaats van 1,75%). De werkgelegenheid zal verder afnemen, met name binnen de overheid, horeca en handel. De werkgelegenheid in de zorgsector zal nog wel toenemen, maar minder hard. Arbeidsplaatsen: in plaats van Beroepsbevolking: in plaats van Werkloosheid (nww): in plaats van Arbeidsmarktperspectieven en krapte veranderen slechts weinig (*) Midden scenario RAIL 2011, aangepast op basis van doorrekening regeerakkoord CPB november 2010.

22 Discrepanties en reserves

23 1. Werkloosheid (NWW) In Limburg hoger dan landelijk Niet zo hoog opgelopen als verwacht (vasthouden werknemers bij lagere productie, deeltijd-ww, zzp enz.) Eerder dan verwacht herstel, eind december 7,4 procent Eind december 2010 in Zuid-Limburg (8,5%) Noord- en Midden-Limburg (6,2%) Werkloosheid zal verder dalen, maar is structureel onder ouderen. Ruim de helft van de niet werkende werkzoekenden in Limburg is 45 jaar of ouder.

24 2. Onbenutte arbeidskrachten Limburg heeft mensen die tot de niet-beroepsbevolking behoren Een deel daarvan kan vanwege diverse redenen (bv zorgtaken, studie of ziekte) niet 12 uur of meer per week werken: Daarmee blijven Limburgers over die wel willen werken, maar niet actief op zoek zijn naar werk

25 3. UWV krapte 1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec Nederland Limburg Normen: zeer ruim (0-0,24); ruim (0,25-0,39); gemiddeld (0,40-0,54); krap (0,55-0,69); zeer krap (0,70 en hoger).

26 Aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt

27 1. Arbeidsmarktinstroom & baanopeningen (totaal) Limburg Noord-Limburg Midden-Limburg Zuid-Limburg Arbeidsmarktinstroom Baanopeningen

28 Perspectief schoolverlaters

29 3. Perspectief schoolverlaters 2014 Opleidingstype Nederland Limburg Noord-Limburg Midden-Limburg Zuid-Limburg Basisonderwijs slecht slecht slecht slecht slecht VMBO TL goed goed goed goed goed VMBO groen matig matig redelijk matig slecht VMBO techniek goed goed goed goed goed VMBO economie redelijk redelijk redelijk redelijk redelijk VMBO verzorging redelijk goed goed goed redelijk HAVO/VWO goed redelijk matig redelijk redelijk MBO groen redelijk redelijk redelijk redelijk matig MBO techniek goed goed goed goed goed MBO sociaal-cultureel redelijk redelijk redelijk redelijk redelijk MBO gezondheidszorg goed redelijk redelijk redelijk redelijk MBO economie matig matig matig matig matig HBO onderwijs en sociaal-cultureel goed goed goed goed goed HBO groen redelijk redelijk matig redelijk redelijk HBO techniek goed goed goed goed goed HBO (para)medisch goed goed goed goed goed HBO economie goed redelijk redelijk goed redelijk WO letteren en sociaal-cultureel WO groen WO techniek WO medisch WO economie redelijk matig redelijk goed matig NB RAIL maakt geen onderscheid tussen MBO niveaus. Het perspectief kan aanmerkelijk verschillen tussen niveau 2 en niveau 3 en 4.

30 4. Over welke aantallen spreken we dan? Limburg eind 2014: Opleidingstype Limburg: WP 2009 Tekort / Overschot Basisonderwijs VMBO tl VMBO groen VMBO techniek VMBO economie VMBO verzorging HAVO/VWO MBO groen MBO techniek MBO sociaal-cultureel MBO gezondheidszorg MBO economie HBO onderwijs en sociaalcultureel HBO groen HBO techniek HBO paramedisch HBO economie WO letteren en sociaalcultureel * * WO groen * * WO techniek * * WO medisch * * WO economie * * NB RAIL maakt geen onderscheid tussen MBO niveaus. Het perspectief kan aanmerkelijk verschillen tussen niveau 2 en niveau 3 en 4.

31 5. MBO opleidingen met goede vs slechte perspectieven op een baan Beste perspectieven op een baan MBO fijnmechanische techniek MBO techniek overig MBO werktuigbouw en mechanische techniek MBO bouw MBO installatietechniek MBO vervoer MBO elektrotechniek MBO levensmiddelentechniek/ vleesverwerking MBO brood en banket MBO grond-, weg- en waterbouw Slechtste perspectieven op een baan MBO ICT MBO toerisme en recreatie MBO gezondheidstechniek MBO groene ruimte MBO uiterlijke verzorging MBO handel MBO operationele techniek MBO sociaal-pedagogisch en welzijn MBO beweging en therapie NB RAIL maakt geen onderscheid tussen MBO niveaus. Het perspectief kan aanmerkelijk verschillen tussen niveau 2 en niveau 3 en 4.

32 6. Perspectief werkgevers 2014: knelpunten Nederland Limburg Noord-Limburg Midden-Limburg Zuid- Limburg Elementaire beroepen vrijwel geen vrijwel geen vrijwel geen enige vrijwel geen Lagere niet-specialistische beroepen enige groot enige groot groot Lagere docenten sportvakken enige enige vrijwel geen enige enige Lagere agrarische beroepen vrijwel geen vrijwel geen vrijwel geen enige vrijwel geen Lagere wiskundige, natuurwetenschappelijke beroepen enige groot groot groot groot Lagere technische beroepen enige enige enige enige enige Lagere transportberoepen enige enige enige enige enige Lagere (para)medische beroepen enige groot enige groot groot Lagere administratieve,commerciële beroepen e.d. enige enige enige enige enige Lagere beveiligingsberoepen enige enige enige enige enige Lagere verzorgende beroepen vrijwel geen enige vrijwel geen enige enige Middelbare docenten transport-, sportvakken enige enige vrijwel geen enige enige Middelbare agrarische beroepen vrijwel geen vrijwel geen vrijwel geen vrijwel geen vrijwel geen Middelbare wiskundige, natuurwetenschappelijke beroepen groot groot groot groot groot Middelbare technische beroepen groot groot enige groot groot Middelbare transportberoepen e.d. enige enige enige groot groot Middelbare (para)medische beroepen enige vrijwel geen vrijwel geen vrijwel geen vrijwel geen Middelbare administratieve, commerciële beroepen e.d. vrijwel geen vrijwel geen vrijwel geen vrijwel geen vrijwel geen Middelbare juridische, bestuurlijke, beveiligingsberoepen vrijwel geen vrijwel geen vrijwel geen vrijwel geen vrijwel geen Middelbare taalkundige, culturele beroepen enige enige vrijwel geen enige enige Middelbare beroepen m.b.t. gedrag en maatschappij vrijwel geen vrijwel geen vrijwel geen vrijwel geen vrijwel geen Middelbare verzorgende beroepen e.d. vrijwel geen vrijwel geen vrijwel geen vrijwel geen vrijwel geen

33 7. Perspectief werkgevers 2014: knelpunten Nederland Limburg Noord-Limburg Midden-Limburg Zuid- Limburg Hogere pedagogische beroepen enige enige enige groot groot Hogere landbouwkundige beroepen vrijwel geen vrijwel geen vrijwel geen vrijwel geen vrijwel geen Hogere wiskundige, natuurwetenschappelijke beroepen groot enige enige enige enige Hogere technische beroepen groot groot enige groot groot Hogere transportberoepen groot groot groot groot groot Hogere (para)medische beroepen groot groot enige groot groot Hogere administratieve,commerciële, economische beroepen enige vrijwel geen vrijwel geen enige vrijwel geen Hogere juridische, bestuurlijke, beveiligingsberoepen vrijwel geen vrijwel geen vrijwel geen enige vrijwel geen Hogere taalkundige, culturele beroepen enige enige enige groot groot Hogere beroepen m.b.t. gedrag en maatschappij e.d. enige enige vrijwel geen groot enige Hogere verzorgende beroepen enige enige vrijwel geen groot groot Managers (HBO werk- en denkniveau) enige enige vrijwel geen enige enige Wetenschappelijke pedagogische beroepen Wetenschappelijke landbouwkundige beroepen Wetenschappelijke wiskundige, natuurwetenschappelijke beroepen Wetenschappelijke technische beroepen Wetenschappelijke (para)medische beroepen e.d. Wetenschappelijke economische, administratieve beroepen e.d. Wetenschappelijke juridische, bestuurlijke beroepen Wetenschappelijke beroepen m.b.t. gedrag en maatschappij e.d. Managers (WO werk- en denkniveau) enige geen enige enige groot vrijwel geen vrijwel geen enige enige

34 8. Samenvattend De Limburgse economie is minder gevoelig voor conjunctuur; De effecten van de crisis in omvang van werkloosheid zijn meegevallen De Limburgse bevolking krimpt en wordt grijzer Het zuiden van de provincie gaat dit het meeste merken De Limburgse arbeidsmarkt krijgt te maken met een lager aanbod aan werkenden en een hoge vervangingsvraag; de komende vijf jaar kan de instroom niet aan de vraag naar nieuwe arbeidskrachten voldoen De grootste tekorten ontstaan in sectoren die juist in Limburg relatief groot zijn: techniek en zorg De oplossing komt niet uit België of Duitsland; Behoud van oudere werknemers en oppakken reservoir 45+ zijn nodig Bezuinigingen van de overheid beperken de smeerolie van de arbeidsmarkt Eenduidige informatie en uitgangspunten -> aan de slag!

35 Oplossingsrichtingen

36 1. Oplossingsrichtingen voor arbeidsmarktknelpunten: De Arbeidsradar of Cirkel van Stimulus

37 1. Bredere oplossingen Economisch beleid Sociaal beleid Woon-, werkklimaat Experimenten regelgeving?

38 3. Kwadrant onderwijs Goede en vroege voorlichting Begeleiding studenten Doorlopende leerlijnen Sturen op opleidingsaanbod Goede stages en leerbanen Branchegerichte kennisarrangementen (Arbeidsmarkt)onderzoek

39 4. Kwadrant werkenden (Strategische) personeelsplanning Om- en bijscholing Aandacht werktijden/te werken uren Inzetbaarheidsbeleid Boeien/binden doelgroepen Uitruil van personeel

40 5. Kwadrant reserves Re-integratie (structureel) Arbeidsmigranten Vasthouden MOE-landers Bevorderen grenspendel naar Limburg Verder verhogen arbeidsparticipatie

41 6. Kwadrant bedrijfsvoering Sociale innovatie Verhoging arbeidsproductiviteit Afstemmen productie op personeel Roosters Werktijden Aantrekken werkgelegenheid indien arbeidsaanbod

42 7. Richtinggevende condities (EUregionale) samenwerking Vraaggerichtheid Anticyclisch