Financiële benchmark over de cijfers van 2012

Transcriptie

1 Financiële benchmark over de cijfers van 2012 Jaarlijkse financiële benchmark van de kengetallen, opgesteld naar aanleiding van de cijfers voorkomend uit de jaarrekeningen van het jaar Ridderkerk, 15 juli 2013 VGS Adivio

2 Inhoudsopgave VOORWOORD & INLEIDING... 3 ANALYSE EN VERGELIJK MET VOORGAANDE JAREN... 4 LIQUIDITEIT... 5 SOLVABILITEIT... 6 RENTABILITEIT... 7 WEERSTANDSVERMOGEN TOTAAL... 8 WEERSTANDSVERMOGEN PUBLIEK... 9 KAPITALISATIEFACTOR INCLUSIEF PRIVAAT VERMOGEN KAPITALISATIEFACTOR EXCLUSIEF PRIVAAT VERMOGEN BEGRIPPENLIJST COLOFON

3 Voorwoord & inleiding Middels dit rapport willen we u opnieuw een benchmark aanbieden, welke betrekking heeft op de cijfers over kalenderjaar In deze benchmark zijn de financiële cijfers opgenomen van de bij VGS Adivio (Administratie) aangesloten scholen. Een definitie van benchmark is: het vergelijken en verbeteren van de resultaten van de organisatie, waarbij buiten de muren van de eigen organisatie wordt gekeken. Door middel van een benchmark kan inzicht worden verkregen in de verhouding van de schoolspecifieke financiële situatie ten opzichte van de situatie van andere schoolbesturen. Hierdoor wordt duidelijk waar uw specifieke schoolbestuur bovengemiddeld of onder het gemiddelde presteert. Een benchmark is geen ideaalplaatje, richtlijn of indicatie voor uw vermogenspositie. Als een vergelijkingsgroep een zeer lage risicobuffer heeft, wil dat niet zeggen dat een bestuur met een lage risicobuffer wel goed presteert. Ook is het behalen van een weerstandsvermogen van 150% waar de vergelijkingsgroep gemiddeld 30% heeft, geen teken van goed beleid. Normeringen, gebaseerd op een eigen risicoprofiel en een eigen bestuursspecifieke risicoanalyse, blijven dus belangrijk. Bij de analyse wordt gebruik gemaakt van vergelijkingsgroepen, dit maakt het gemakkelijk om te vergelijken met scholen in een vergelijkbare situatie. De vergelijkingsgroepen zijn als volgt: groep 1: éénpitterbesturen met een schoolgrootte tot en met 150 leerlingen; groep 2: éénpitterbesturen met een schoolgrootte van 151 tot en met 250 leerlingen; groep 3: éénpitterbesturen met een schoolgrootte van 251 tot en met 350 leerlingen; groep 4: éénpitterbesturen met een schoolgrootte van meer dan 350 leerlingen; groep 5: besturen met twee of meer scholen; groep 6: besturen met een ontheffing voor de verplichte aansluiting bij het Vervangingsen Participatiefonds wegens gemoedsbezwaren 1. De analyse vindt plaats met behulp van een aantal kengetallen. Kengetallen kunnen gebruikt worden om de financiële situatie van de organisatie te beoordelen en te vergelijken. Daarnaast zijn zij nuttig als kaderstelling voor het financiële beleid. Er is gebruik gemaakt van de volgende kengetallen (zie voor een verklaring van de begrippen de bijgevoegde begrippenlijst): de liquiditeit; de solvabiliteit; de rentabiliteit; het weerstandsvermogen totaal & publiek; het geïnvesteerd vermogen; de kapitalisatiefactor totaal & publiek De cijfers welke gebruikt zijn voor de analyse zijn nauwkeurig onderzocht. Dit betekent dat er gecorrigeerd is voor outliers en unieke situaties welke de resultaten dusdanig beïnvloeden dat ze een negatieve invloed hebben op de kwaliteit van de resultaten. Aan de inhoud van dit rapport kunnen geen verdere rechten worden ontleend. Evelien van Dalen BBA Teamleider Advies Financieel VGS Adivio 1 Deze besturen zijn dus uitgesloten van de eerste 4 groepen 3

4 Analyse en vergelijk met voorgaande jaren In de volgende pagina s zullen alle kengetallen afzonderlijk behandeld worden. Daar zullen steeds twee grafieken in naar voren komen waar eerst de uitkomst van de benchmark van 2012 in grafieken wordt weergegeven en vervolgens een vergelijking met voorgaande jaren. In de grafieken wordt per kengetal en per vergelijkingsgroep de laagste, mediale, gemiddelde en hoogste getoond. De reden dat ook de mediaan (de middelste van een gesorteerde reeks) wordt weergegeven is dat door die te vergelijken met het gemiddelde, er uitspraken kunnen worden gedaan over de mate waarin het gemiddelde te wijten is aan bepaalde uitschieters. Hierbij dient opgemerkt te worden dat extreme uitschieters reeds zijn gecorrigeerd door deze uit het onderzoek te halen. Verder zullen per kengetal de gevonden n worden geanalyseerd. Hierbij zullen eventuele opvallende zaken kort aangestipt worden en zal aandacht worden besteed aan mogelijke vertekeningen in de gevonden n. In onderstaande tabel worden allereerst de vergelijkingsgroepen met een aantal kenmerken weergegeven: Tabel 1 Vergelijkingsgroepen Beschrijving Aantal besturen bestuursgrootte 1 tot en met 150 leerlingen 22 98,82 lln tot en met 250 leerlingen ,04 lln tot en met 350 leerlingen ,18 lln. 4 meer dan 350 leerlingen ,64 lln. 5 besturen met twee of meer scholen ,53 lln. besturen met ontheffing VF/PF ,82 lln. Als eerste criterium bij het indelen van de besturen in vergelijkingsgroepen is de ontheffing voor de verplichte aansluiting bij het Vervangings- en Participatiefonds gebruikt. Deze besturen zijn ingedeeld in groep 6. De indeling is onafhankelijk van bestuursgrootte en leerlingenaantal: zo bevinden zich in de 6 e groep 11 besturen die gezamenlijk 23 scholen onder haar beheer hebben. Als tweede criterium is de hoeveelheid scholen per bestuur gehanteerd. Besturen met meer dan één school, de zogenoemde meerpitters zijn onverdeeld in groep 5. De overgebleven éénpitterbesturen zijn vervolgens in de eerste vier groepen ingedeeld op basis van leerlingenaantal. Elk bestuur is maar in één groep ingedeeld. Voor de verdeling op basis van leerlingenaantal is de telling van 1 oktober 2011 gehanteerd. Deze keuze is gemaakt omdat de bekostiging van 2012 hier het meest mee te maken heeft. Het aantal leerlingen op totaalniveau van de deelnemende scholen in deze benchmark bedroeg in 2012 (1 oktober) Enkel kijkend naar scholen welke zich ook vorig jaar in de benchmark bevonden komt dit neer op een gemiddelde daling van 0,35%. Een volledig onderzoek over de leerlingenaantallen per regio kunt u vinden op 4

5 Liquiditeit 1 0,50 6,14 5,91 10,01 2 1,92 4,57 5,22 11,47 3 2,58 4,50 5,25 11,11 4 2,14 4,19 4,71 8,91 5 1,65 3,74 4,76 9,67 2,70 4,43 5,56 9,20 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 Totaal gemiddelde: 5,27 Tabel 2 Liquiditeit Liquiditeit 7,00 6,00 1 5,91 5,81 5,24 2 5,22 4,62 4,31 3 5,25 4,51 4,45 4 4,71 5,13 5,09 5 4,76 4,05 4,08 5,56 6,14 6,82 5,00 4,00 3,00 Tabel 3 Historisch verloop gemiddelde n liquiditeit De liquiditeit ligt van slechts 3 schoolbesturen onder de norm van 2,00. Deze besturen bevinden zich allemaal binnen een andere groep. Vorig jaar lag dit aantal nog op 8 besturen. De gemiddelde n van de liquiditeit ligt relatief hoog. De oorzaak hiervan ligt niet duidelijk op één zaak. Zo hebben de grotendeels postieve resultaten uit 2012 een invloed, maar ook het investeringsgedrag en de ontwikkeling van bijvoorbeeld debiteuren en crediteuren. De gemiddelde n van iedere groep ligt dan ook ruimschoots boven de gestelde adviesnorm. De positieve ontwikkeling in liquiditiet over de afgelopen 3 jaar wordt duidelijk aangetoond in de tweede tabel. Met name de schoolbesturen tussen de 150 en de 350 leerlingen laten een positieve ontwikkeling zien ten opzichte van de voorgaande jaren. De grootste daling was te zien onder de groep van gemoedsbez schoolbesturen, hoewel de liquiditeit hier nog wel op het op één na hoogste niveau ligt. Dit hoge niveau is noodzakelijk omdat deze eigenrisicodragers hogere (financiele) buffers aan moeten houden. 5

6 Solvabiliteit 1 0,28 0,76 0,71 0,90 2 0,57 0,72 0,74 0,88 3 0,60 0,77 0,74 0,88 4 0,54 0,73 0,72 0,82 5 0,44 0,75 0,72 0,85 0,62 0,78 0,78 0,89 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 Totaal gemiddelde: 0,72 Tabel 4 Solvabiliteit Solvabiliteit 1 0,71 0,64 0,60 2 0,74 0,72 0,69 3 0,74 0,71 0,70 4 0,72 0,76 0,73 5 0,72 0,69 0,70 0,78 0,79 0,79 0,80 0,75 0,70 0,65 0,60 0,55 Tabel 5 Historisch verloop gemiddelde n solvabiliteit Tabel 4 laat zien dat de laagste n in groep 1 en 5 onder de gestelde minimumgrens van 0,5 ligt. In totaal was er voor 4 scholen sprake van een te lage solvabiliteit. Vorig jaar was dit er nog 1 meer. Met name het bereik in groep 1 is erg groot: van 0,28 tot 0,90. De gemiddelde in de groep ligt wel ruim boven de adviesnorm. De solvabiliteit blijkt voor groep 6 het hoogste te zijn. De gemiddelde n, laten met uitzondering van de groepen 4 en 6, een (lichte) stijging zien ten opzicht van 2010 en 2011 (tabel 5). Daarnaast lijkt de gemiddelde solvabiliteit tussen de groepen minder te verschillen dan voorgaande jaren. Waar het bereik tussen de laagste en de hoogste gemiddelde solvabiliteit in 2011 nog tussen de 0,64 en de 0,79 lag (2010: 0,60 en 0,79), ligt dit nu slechts tussen 0,71 en 0,78. Binnen het onderzoek kwam 1 bestuur voor met een negatieve solvabiliteit. Deze outlier is niet meegenomen binnen de berekening van de gemiddelde. Een negatieve solvabiliteit wil zeggen dat het eigen vermogen negatief is en de school dus volledig op vreemd vermogen draait. De norm van 0,50 is een voor de hand liggende grens omdat onder deze norm een school meer vreemd vermogen dan eigen vermogen heeft. Het voldoen aan de totale schulden komt hierdoor in het geding. 6

7 Rentabiliteit 1-8,29% 2,34% 1,43% 10,37% 2-7,60% 0,66% 0,74% 7,53% 3-8,85% 1,26% 0,99% 5,49% 4-1,60% 3,59% 2,35% 6,47% 5-1,53% 2,80% 3,26% 8,36% -10,27% 1,56% 1,37% 13,25% 15% 10% 5% 0% -5% -10% -15% Totaal gemiddelde: 1,62% Tabel 6 Rentabiliteit Rentabiliteit 4,00% 2,00% 1 1,43% 1,75% -1,12% 2 0,74% 0,29% -3,28% 3 0,99% -0,50% -1,65% 4 2,35% 2,85% 0,71% 5 3,26% 0,80% -2,11% 1,37% -0,83% -3,17% 0,00% -2,00% -4,00% Tabel 7 Historisch verloop gemiddelde n rentabiliteit De rentabiliteit is een duidelijk middel om te zien hoe het resultaat zich binnen de verschillende groepen heeft ontwikkeld. In tabel 6 is goed om te zien dat de gemiddelde voor iedere groep afzonderlijk positief is. Het bereik binnen de verschillende groepen ligt, met name in de groepen 1 en 6 wel ver uit elkaar. Het feit dat de mediaan overal positief is laat zien dat de meerderheid van de scholen een positief resultaat heeft gerealiseerd. Tabel 7 toont de verschillen met betrekking tot de rentabiliteit met de voorgaande jaren. Met name in de grafiek is duidelijk te zien dat in 2010 het gemiddelde resultaat in de benchmarkgroepen laag was (op één groep na overal negatief). Dit is in 2012 omgeslagen naar een gemiddeld positief resultaat voor iedere afzonderlijke groep. Zoals eerder in het onderzoek vermeld kan een oorzaak gevonden worden in de invoering van de prestatiebox. Hoewel dit geen directe oorzaak hoeft te zijn voor een positief resultaat, hebben veel scholen profijt gehad van deze nieuwe regeling. Bij de rentabiliteit dienen nog wel een aantal opmerkingen gemaakt te worden. Zo wil een negatieve rentabiliteit niet direct zeggen dat een school slecht gepresteerd heeft. De begroting is de richtlijn voor de school, waar in sommige gevallen wordt gestuurd op een negatief resultaat. De rentabiliteit kent dan ook geen norm; een bestuur kan er immers bewust voor kiezen om negatief/positief te draaien. 7

8 Weerstandsvermogen totaal 1 16,02% 46,21% 46,93% 81,39% 2 3,08% 33,68% 36,52% 81,39% 3 9,32% 28,43% 35,45% 83,05% 4 12,82% 33,83% 35,28% 56,15% 5 5,98% 29,83% 33,41% 66,84% 16,86% 49,54% 50,06% 76,84% 100% 80% 60% 0% Totaal gemiddelde: 39,11% Tabel 8 Weerstandsvermogen totaal Weerstandsvermogen totaal 1 46,93% 38,01% 43,57% 2 36,52% 34,04% 32,14% 3 35,45% 31,67% 35,25% 4 35,28% 38,74% 35,28% 5 33,41% 29,44% 29,80% 50,06% 49,96% 57,27% 60% 50% 30% Tabel 9 Historisch verloop gemiddelde n totale weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen is voor veel scholen een bekend begrip waar kritisch naar gekeken wordt. Het weerstandsvermogen wordt grotendeels beïnvloed door het resultaat en de investeringen die een school doet. De norm voor schoolbesturen ligt op de 15%. Binnen de groepen is duidelijk te zien dat kleinere schoolbesturen een hoger weerstandsvermogen hebben. Dit wordt veroorzaakt doordat ieder bestuur een zekere minimale nominale buffer nodig heeft. Deze buffer is relatief hoger voor een kleine school waardoor de financiële buffer in percentages hoger ligt. De middelste groepen laten scholen zien met een weerstandsvermogen onder de gestelde adviesnorm. In totaal ligt voor 12 scholen het kengetal onder de adviesnorm (2011: 20 scholen). Het bovengenoemde patroon was in mindere mate ook te zien in voorgaande jaren. Opvallend ten opzichte van de voorgaande jaren is dat voor vrijwel iedere groep het gemiddelde is gestegen. Enkel groep 4 liet een daling zien als gevolg van een wisseling in de samenstelling van schoolbesturen ten opzichte van vorig jaar. Enerzijds vloeit dit voort uit de positieve resultaten welke zorgden voor een stijging van het eigen vermogen. Anderzijds ligt een oorzaak liggen in gedaalde rijksbijdragen als gevolg van een daling van het leerlingaantal. Het weerstandsvermogen voor de groep met gemoedsbez schoolbesturen (groep 6) ligt duidelijk hoger. Doordat deze besturen risico s zelf dragen moet hiervoor ook meer vermogen beschikbaar zijn. Dit leidt tot een hoger eigen vermogen wat meespeelt in de berekening van het kengetal. 8

9 Weerstandsvermogen publiek 1-3,08% 25,19% 27,31% 63,53% 2-16,96% 20,68% 23,39% 56,16% 3-12,42% 17,65% 19,06% 53,66% 4-12,23% 21,62% 25,15% 52,82% 5-2,82% 23,74% 24,05% 57,74% -0,39% 39,77% 36,57% 64,11% 80% 60% 0% - Totaal gemiddelde: 25,15% Tabel 10 Weerstandsvermogen publiek Weerstandsvermogen publiek 1 27,31% 10,46% 15,83% 2 23,39% 17,64% 14,61% 3 19,06% 10,59% 13,98% 4 25,15% 23,42% 19,62% 5 24,05% 21,07% 19,59% 36,57% 30,39% 38,17% 35% 30% 25% 15% 10% Tabel 11 Historisch verloop gemiddelde n publieke weerstandsvermogen Het publieke weerstandsvermogen geeft het weerstandsvermogen weer op schoolniveau. Dit betekent dat de vermogens van het bestuur buiten beschouwing gelaten zijn. In tabel 10 is zichtbaar dat er in elke vergelijkingsgroep scholen zijn met een negatief weerstandsvermogen publiek. Dit betekent concreet dat er verenigingsvermogen is ingezet om de materiële vaste activa te kunnen bekostigen. De uitgangspositie van deze scholen is niet gunstig: verenigingsvermogen kan immers maar één keer ingezet worden, het duurt jaren voordat dit weer opgebouwd is. De gemiddelde n liggen wel allen boven de adviesnorm. Eerder was te zien dat besturen met een lager leerlingenaantal een hoger weerstandsvermogen hadden (tabel 8, weerstandsvermogen op totaalniveau) Dit patroon is in mindere mate te zien in tabel 10. De ontwikkeling ten opzichte van vorige jaar mag duidelijk zijn. Elke groep laat op publiek niveau een stijging zien van het gemiddelde weerstandsvermogen. Met name de eerste groep laat een positieve ontwikkeling zien. Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat de samenstelling van deze groep verschilt met vorig jaar. Er zijn een aantal scholen in de benchmark toegevoegd waarvan het weerstandsvermogen boven gemiddeld ligt. 9

10 Geïnvesteerd vermogen 1 7,06% 20,16% 22,56% 65,22% 2 7,33% 25,56% 26,83% 51,24% 3 11,84% 19,07% 21,92% 62,95% 4 8,01% 17,10% 18,55% 43,45% 5 11,10% 20,18% 21,14% 36,88% 13,62% 24,29% 31,77% 60,62% 80% 60% 0% Totaal gemiddelde: 23,76% Tabel 12 Geïnvesteerd vermogen Geïnvesteerd Vermogen 35% 30% 1 22,56% 22,87% 21,66% 2 26,83% 26,92% 25,85% 3 21,92% 22,16% 19,66% 4 18,55% 17,45% 19,78% 5 21,14% 21,69% 20,91% 31,77% 33,16% 28,83% 25% 15% 10% Tabel 13 Historisch verloop gemiddelde n geïnvesteerd vermogen Eén van de meest beïnvloedbare middelen voor het weerstandsvermogen zijn de investeringen. Immers, hoe meer een bestuur investeert, hoe hoger de materiële vaste activa en hoe lager dus het weerstandsvermogen (minder vermogen vrij beschikbaar voor het opvangen van calamiteiten). De investeringsgraad beïnvloed dus de hoogte van het weerstandsvermogen. Voor het geïnvesteerd vermogen is geen norm vastgesteld, maar het is wel een goed middel om de relatie aan te tonen met het weerstandsvermogen. Een hoge van het geïnvesteerd vermogen moet immers leiden tot een laag weerstandsvermogen. Tabel 12 laat zien dat er geen duidelijk onderscheid is tussen de verschillende groepen. De ontwikkeling in tabel 13 is duidelijker. Voor de meeste groepen geldt dat het geïnvesteerd vermogen is gedaald ten opzichte van Dit komt overeen met het gestegen weerstandsvermogen. Relatief gezien waren de investeringen dus lager dan voorgaande jaren. Voor scholen met een laag weerstandsvermogen is het raadzaam om voorzichtig te zijn met investeringen en de investeringsgraag laag te houden om zo het weerstandsvermogen te verhogen. 10

11 Kapitalisatiefactor inclusief privaat vermogen 1 27,48% 77,17% 74,69% 106,08% 2 29,06% 62,92% 67,63% 102,07% 3 36,75% 59,38% 64,53% 115,62% 4 46,80% 63,86% 66,97% 108,65% 5 32,42% 59,62% 62,18% 101,01% 49,80% 82,99% 80,60% 115,35% 1 100% 80% 60% Totaal gemiddelde: 68,90% Tabel 14 Kapitalisatiefactor inclusief privaat vermogen Kapitalisatiefactor (incl. privaat vermogen) 1 74,69% 75,01% 73,02% 2 67,63% 67,10% 69,27% 3 64,53% 63,19% 67,87% 4 66,97% 65,24% 65,57% 5 62,18% 60,96% 60,73% 80,60% 81,58% 90,17% 100% 80% 60% Tabel 15 Historisch verloop gemiddelde n geconsolideerde kapitalisatiefactor De kapitalisatiefactor neemt voor de overheid een steeds belangrijkere rol in. Het kengetal wat weergeeft of kapitaal efficiënt wordt gebruikt heeft een maximale grens van 60%. Tabel 14 leert ons dat er enorme verschillen zijn tussen de schoolbesturen zowel binnen als tussen de groepen. Opvallend is dat iedere groep gemiddeld een kapitalisatiefactor heeft van boven de 60%. Aangezien de signaleringsgrens op ongeveer 90% ligt, betekent dit niet dat er direct gerekend moet worden op een bezoek van de inspectie. Omdat de mediaan in de meeste gevallen onder het gemiddelde ligt, wordt het gemiddelde voornamelijk beïnvloed door de hogere uitschieters. Binnen de benchmark hadden 17 besturen per 31 december een kapitalisatiefactor hoger dan 90%. Naast de maximale grens van 60% bestaat er een minimale van 35%. Dit was voor slechts 4 schoolbesturen het geval. Ten opzichte van de voorgaande jaren blijft de kapitalisatiefactor relatief constant. Het feit dat groep 6 de hoogste kapitalisatiefactor heeft, is te verklaren door het verhoogde risico dat ze op moeten vangen. Daarnaast laat de grafiek in tabel 15 een trend zien dat grotere schoolbesturen een lagere kapitalisatiefactor hebben. Dit heeft dezelfde verklaring als eerder genoemd bij het weerstandsvermogen totaal. 11

12 Kapitalisatiefactor exclusief privaat vermogen 1 28, 64,59% 62,21% 104,30% 2 18,60% 56,54% 56,77% 91,99% 3 14,77% 49,21% 50,73% 97,48% 4 23,61% 51,96% 58,17% 104,30% 5 31, 49,87% 53,33% 91,01% 34,50% 73,88% 70,89% 105,61% 110% 90% 70% 50% 30% 10% Totaal gemiddelde: 57,80% Tabel 16 Kapitalisatiefactor exclusief privaat vermogen Kapitalisatiefactor (excl. privaat vermogen) 1 62,21% 49,87% 47,26% 2 56,77% 52,01% 52,67% 3 50,73% 43,55% 47,82% 4 58,17% 50,85% 50,90% 5 53,33% 52,14% 51,15% 70,89% 63,80% 72,23% 80% 70% 60% 50% 30% Tabel 17 Historisch verloop gemiddelde n publieke kapitalisatiefactor Vanuit het ministerie wordt er bij het bepalen van de kapitalisatiefactor geen onderscheid gemaakt tussen het vermogen van de school (publiek) en het vermogen van de vereniging (privaat). Het vermogen van de vereniging is echter veelal opgebouwd uit ouderbijdragen en dergelijke en staat los van gelden die door het ministerie aangewend zijn. Om deze reden geeft het een beter beeld om de kapitalisatiefactoren op schoolniveau met elkaar te vergelijken. Uit tabel 16 blijkt dan dat het gemiddelde van vrijwel elke vergelijkingsgroep onder de bovengrens van 60% uitkomt. Vergelijkingsgroep 6 is daarbij een uitzondering, dit is te verklaren door het feit dat zij juist een hoge buffer aan houden, vanwege de grote risico s die deze scholen lopen op personeelsgebied. 12

13 Begrippenlijst Kapitalisatiefactor Dit kengetal is in het najaar van 2009 geïntroduceerd door de commissie Don. Met de kapitalisatiefactor wil de commissie inzicht krijgen in dat deel van het kapitaal wat niet of inefficiënt benut wordt, men wil de totale kapitaalbehoefte in kaart brengen. De kapitalisatiefactor wordt berekend door het totale kapitaal (exclusief gebouwen en terreinen) te delen door de totale baten inclusief financiële baten. Als bovengrens adviseert de commissie 35% voor grote instellingen en 60% voor kleine instellingen. De maximale bovengrens bedraagt 1,5 keer de norm. Indien er sprake is van een, 1,5 keer zo groot als de bovengrens is er volgens de commissie sprake van het niet efficiënt benutten van het kapitaal. Men zou immers dezelfde diensten moeten kunnen leveren met minder kapitaal. Liquiditeit Deze ratio geeft de mate waarin een organisatie kan voldoen aan haar kortlopende schulden. Dit ken-getal wordt gedefinieerd als: vlottende activa gedeeld door kortlopende schulden. De vlottende activa omvatten de liquide middelen (banksaldo), kortlopende vorderingen (debiteuren), kortlopende effecten en eventuele voorraden. Als minimumgetal kan voor de liquiditeit 1,80 tot 2,00 worden aangehouden. Een liquiditeitsratio van 2,00 betekent dat een organisatie op korte termijn twee keer zoveel geld heeft c.q. kan vrijmaken (door bijvoorbeeld verkoop van effecten) dan nodig is om haar korte termijn schulden af te betalen. Rentabiliteit Rentabiliteit is de mate van winstgevendheid van een organisatie, in dit geval afgezet tegen de totale baten. Het exploitatieresultaat wordt dus gedeeld door de totale baten. Een rentabiliteit van 2% geeft derhalve aan dat van de totale baten 2% werd overgehouden als positief resultaat. Voor rentabiliteit kan moeilijk een advies worden vastgesteld: scholen met een lage vermogenspositie hebben een positieve rentabiliteit nodig om hun vermogen op peil te brengen, terwijl scholen met een te hoog vermogen juist een negatieve rentabiliteit wenselijk kunnen achten. Solvabiliteit Solvabiliteit wordt omschreven als de mate waarin een organisatie aan al haar schulden kan voldoen. Deze ratio wordt berekend door het eigen vermogen te delen door het balanstotaal. De solvabiliteitsratio laat zien welk gedeelte van het vermogen waarmee de organisatie haar dagelijkse activiteiten financiert, van haar zelf is en dus niet (noch op korte, noch op lange termijn) terugbetaald hoeft te worden aan andere partijen. Voor dit kengetal wordt een minimumniveau van 0,50 aangeraden. Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen is de vrije vermogensbuffer die beschikbaar is voor het opvangen van even-tuele calamiteiten (of de financiële consequenties hiervan). Het kengetal wordt gedefinieerd als het eigen vermogen minus materiële vaste activa, gedeeld door de rijksbijdragen. De reden dat de materiële vaste activa (inventaris en apparatuur, meubilair, leermethoden, etc.) op het resterende vermogen in mindering worden gebracht is dat het vermogen wat aangewend is voor het doen van deze investeringen ook niet meer vrij beschikbaar is. Als deze activa verkocht moeten worden, zouden er geen materialen meer zijn voor het geven van onderwijs en zou daarmee de continuïteit van de school in gevaar brengen. Het restant van deze som is het vrij beschikbare vermogen. Door dit af te zetten tegen de rijksbijdragen (op jaarbasis) wordt gecorrigeerd op 13

14 schoolgrootte. Het kengetal weerstandsvermogen moet feitelijk gelezen worden naast de balans: een school die bijvoorbeeld weinig investeert in haar onderwijs, heeft een lage boek voor activa en zal dus een relatief hoger weerstandsvermogen hebben. Het weerstandsvermogen kan dan ook gebruikt worden als een indicator of bepaalde gewenste investeringen ook mogelijk zijn gegeven de financiële positie. Scholen die enkele jaren een positief resultaat hebben bereikt en daardoor hun vermogen hebben opgebouwd, kunnen gedurende volgende jaren meer investeren en/of een (licht) negatief resultaat draaien. 14

15 Colofon Dit rapport is een uitgave van: VGS Adivio Postbus AA RIDDERKERK T F E advies@vgs.nl I Copyright 2013: VGS Adivio 15