Financiële benchmark over de cijfers van 2013

Transcriptie

1 Financiële benchmark over de cijfers van 2013 Jaarlijkse financiële benchmark van de kengetallen, opgesteld naar aanleiding van de cijfers voortkomend uit de jaarrekeningen over het jaar Ridderkerk, 9 juli 2014 VGS Adivio

2 Inhoudsopgave VOORWOORD & INLEIDING... 3 ANALYSE EN VERGELIJK MET VOORGAANDE JAREN... 4 LIQUIDITEIT... 5 SOLVABILITEIT... 6 RENTABILITEIT... 7 WEERSTANDSVERMOGEN TOTAAL... 8 WEERSTANDSVERMOGEN PUBLIEK KAPITALISATIEFACTOR INCLUSIEF PRIVAAT VERMOGEN KAPITALISATIEFACTOR EXCLUSIEF PRIVAAT VERMOGEN BEGRIPPENLIJST COLOFON

3 Voorwoord & inleiding Middels dit rapport willen we u opnieuw een benchmark aanbieden, welke betrekking heeft op de cijfers over kalenderjaar In deze benchmark zijn de financiële cijfers opgenomen van de bij VGS Adivio (Administratie) aangesloten scholen. Een definitie van benchmark is: het vergelijken en verbeteren van de resultaten van de organisatie, waarbij buiten de muren van de eigen organisatie wordt gekeken. Door middel van een benchmark kan inzicht worden verkregen in de verhouding van de schoolspecifieke financiële situatie ten opzichte van de situatie van andere schoolbesturen. Hierdoor wordt duidelijk waar uw specifieke schoolbestuur bovengemiddeld of onder het gemiddelde presteert. Een benchmark is geen ideaalplaatje, richtlijn of indicatie voor uw vermogenspositie. Als een vergelijkingsgroep een zeer lage risicobuffer heeft, wil dat niet zeggen dat een bestuur met een lage risicobuffer wel goed presteert. Ook is het behalen van een weerstandsvermogen van 150% waar de vergelijkingsgroep gemiddeld 30% heeft, geen teken van goed beleid. Normeringen, gebaseerd op een eigen risicoprofiel en een eigen bestuursspecifieke risicoanalyse, blijven dus leidend. Bij de analyse wordt gebruik gemaakt van vergelijkingsgroepen, dit maakt het gemakkelijk om te vergelijken met scholen in een vergelijkbare situatie. De vergelijkingsgroepen zijn als volgt: groep 1: éénpitterbesturen met een schoolgrootte tot en met 150 leerlingen; groep 2: éénpitterbesturen met een schoolgrootte van 151 tot en met 250 leerlingen; groep 3: éénpitterbesturen met een schoolgrootte van 251 tot en met 350 leerlingen; groep 4: éénpitterbesturen met een schoolgrootte van meer dan 350 leerlingen; groep 5: besturen met twee of meer scholen; groep 6: besturen met een ontheffing voor de verplichte aansluiting bij het Vervangings- en Participatiefonds wegens gemoedsbezwaren 1. De analyse vindt plaats met behulp van een aantal kengetallen. Kengetallen kunnen gebruikt worden om de financiële situatie van de organisatie te beoordelen en te vergelijken. Daarnaast zijn zij nuttig als kaderstelling voor het financiële beleid. Er is gebruik gemaakt van de volgende kengetallen (zie voor een verklaring van de begrippen de bijgevoegde begrippenlijst): de liquiditeit; de solvabiliteit; de rentabiliteit; het weerstandsvermogen totaal & publiek; het geïnvesteerd vermogen; de kapitalisatiefactor totaal & publiek De cijfers welke gebruikt zijn voor de analyse zijn nauwkeurig onderzocht. Dit betekent dat er gecorrigeerd is voor outliers en unieke situaties welke de resultaten dusdanig beïnvloeden dat ze een negatieve invloed hebben op de kwaliteit van de resultaten. Aan de inhoud van dit rapport kunnen geen verdere rechten worden ontleend. Evelien van Dalen BBA Stafmedewerker Advies VGS Adivio 1 Deze besturen zijn dus uitgesloten van de eerste 4 groepen 3

4 Analyse en vergelijk met voorgaande jaren In de volgende pagina s zullen alle kengetallen afzonderlijk behandeld worden. Daar zullen steeds twee grafieken in naar voren komen waar eerst de uitkomst van de benchmark van 2013 in grafieken wordt weergegeven en vervolgens een vergelijking met voorgaande jaren. In de grafieken wordt per kengetal en per vergelijkingsgroep de laagste, mediale, gemiddelde en hoogste getoond. De reden dat ook de mediaan (de middelste van een gesorteerde reeks) wordt weergegeven is dat door die te vergelijken met het gemiddelde, er uitspraken kunnen worden gedaan over de mate waarin het gemiddelde te wijten is aan bepaalde uitschieters. Hierbij dient opgemerkt te worden dat extreme uitschieters reeds zijn gecorrigeerd door deze uit het onderzoek te halen. Verder zullen per kengetal de gevonden n worden geanalyseerd. Hierbij zullen eventuele opvallende zaken kort aangestipt worden en zal aandacht worden besteed aan mogelijke vertekeningen in de gevonden resultaten. In onderstaande tabel worden allereerst de vergelijkingsgroepen met een aantal kenmerken weergegeven: Tabel 1 Vergelijkingsgroepen Beschrijving Aantal bestuursgrootte besturen 1 tot en met 150 leerlingen 22 99,64 lln 151 tot en met 250 leerlingen ,79 lln 251 tot en met 350 leerlingen ,06 lln meer dan 350 leerlingen ,45 lln besturen met twee of meer scholen ,68 lln besturen met ontheffing VF/PF ,82 lln Als eerste criterium bij het indelen van de besturen in vergelijkingsgroepen is de ontheffing voor de verplichte aansluiting bij het Vervangings- en Participatiefonds gebruikt. Deze besturen zijn ingedeeld in groep 6. De indeling is onafhankelijk van bestuursgrootte en leerlingenaantal: zo bevinden zich in de 6 e groep 11 besturen die gezamenlijk 23 scholen onder haar beheer hebben. Als tweede criterium is de hoeveelheid scholen per bestuur gehanteerd. Besturen met meer dan één school, de zogenoemde meerpitters zijn onverdeeld in groep 5. De overgebleven éénpitterbesturen zijn vervolgens in de eerste vier groepen ingedeeld op basis van leerlingenaantal. Elk bestuur is maar in één groep ingedeeld. Voor de verdeling op basis van leerlingenaantal is de telling van 1 oktober 2012 gehanteerd. Deze keuze is gemaakt omdat de bekostiging van 2013 met name bepaald wordt door het aantal leerlingen per 1 oktober 2012 (zogenaamde t-1 bekostiging). Het aantal leerlingen op totaalniveau van de deelnemende scholen in deze benchmark bedroeg in 2013 (1 oktober 2012) (2012: ). Enkel kijkend naar scholen welke zich ook vorig jaar in de benchmark bevonden komt dit neer op een gemiddelde daling van 0,12%. Een volledig onderzoek over de leerlingenaantallen per regio kunt u vinden op Over het al gemeen kan gesteld worden dat de financiële kengetallen zijn gestegen ten opzichte van vorig jaar. Oorzaak hiervan is voor een groot deel de extra ontvangen middelen vanuit het onderwijsen herfstakkoord. Deze zijn in december 2013 ontvangen en derhalve ook in 2013 verantwoordt. De uitgave van de middelen zal echter pas in 2014 plaatsvinden. 4

5 1 1 Liquiditeit 1 0,96 6,92 6,89 12,20 2,65 5,23 6,16 11,71 3,22 4,78 5,58 9,32 3,00 5,22 5,66 9,76 2,02 6,04 6,08 9,44 3,50 7,02 6,64 9,49 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 Totaal gemiddelde: 6,20 Tabel 2 Liquiditeit Liquiditeit 7,00 6,00 1 6,89 5,91 5,81 6,16 5,22 4,62 5,58 5,25 4,51 5,66 4,71 5,13 6,08 4,76 4,05 6,64 6,14 6,14 5,00 4,00 3,00 Tabel 3 Historisch verloop gemiddelde n liquiditeit De gemiddelde n van de liquiditeit ligt relatief hoog, ten opzichte van 2012 is overall ook een stijging waarneembaar. Zoals al eerder gesteld is de uitbetaling van de extra middelen in december 2013 hier grotendeels de oorzaak van. Daarnaast hebben de grotendeels postieve resultaten uit 2013 een invloed (ook excl. middelen onderwijs-/herfstakkoord), maar ook het investeringsgedrag en de ontwikkeling van bijvoorbeeld debiteuren en crediteuren. De gemiddelde van iedere groep ligt dan ook ruimschoots boven de gestelde adviesnorm. De liquiditeit ligt van slechts 1 schoolbestuur ligt onder de norm van 2,00. In dit 2012 waren dit er nog 3 (2011: 8). De positieve ontwikkeling in liquiditeit wordt duidelijk aangetoond in de tweede tabel. Bij alle vergelijkingsgroepen is een stijging waarneembaar (vanaf 2011). Opvallend is dat de gemiddelde van de liquiditeit bij groep 1 het hoogste ligt. Dit is ook verklaarbaar door dat het nominaal gezien om relatief kleinere bedragen gaat. Voor 2014 is de verwachting dat een deel van de extra ontvangen middelen weer uitgegeven worden. Dit zal moeten leiden tot lagere liquiditeitsratio s per ultimo

6 1 1 Solvabiliteit 1 0,28 0,75 0,71 0,91 0,58 0,74 0,76 0,89 0,63 0,78 0,76 0,87 0,54 0,79 0,76 0,83 0,51 0,78 0,75 0,87 0,66 0,81 0,79 0,90 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 Totaal gemiddelde: 0,75 Tabel 4 Solvabiliteit Solvabiliteit 1 0,71 0,71 0,64 0,76 0,74 0,72 0,76 0,74 0,71 0,76 0,72 0,76 0,75 0,72 0,69 0,79 0,78 0,79 0,80 0,75 0,70 0,65 0,60 0,55 Tabel 5 Historisch verloop gemiddelde n solvabiliteit Tabel 4 laat zien dat de gemiddelde n stabiel zijn of zelfs een stijging weergeven ten opzichte van eerdere jaren. Evenals in 2012 lijkt de gemiddelde solvabiliteit tussen de groepen niet veel te verschillen. Het bereik ligt tussen de 0,71 en de 0,79. In 2011 lag het bereik echter nog tussen de 0,64 en de 0,79 De laagste n in groep 1 ligt onder de gestelde minimumgrens van 0,5. In totaal was er voor 2 scholen sprake van een te lage solvabiliteit. Vorig jaar waren dit er nog 4. Met name het bereik in groep 1 is erg groot: van 0,28 tot 0,90. De gemiddelde in de groep ligt wel ruim boven de adviesnorm. Ook hier geldt dat het gaat om kleinere schoolbesturen, nominaal gaat het om niet al te grote bedragen, maar verhoudingsgewijs levert dit een hogere solvabiliteit op. De solvabiliteit blijkt voor groep 6 het hoogste te zijn, wat verklaarbaar is door het aanhouden van extra vermogen in verband met hogere risico s in verband met ontheffing PF/VF. Uit het onderzoek kwam verder naar voren dat er geen besturen zijn met een negatieve solvabiliteit. In 2012 was dit nog wel het geval. Een negatieve solvabiliteit wil zeggen dat het eigen vermogen negatief is en dat de school dus volledig op vreemd vermogen draait. De norm van 0,50 is een voor de hand liggende grens omdat onder deze norm een school meer vreemd vermogen dan eigen vermogen heeft. Het voldoen aan de totale schulden komt hierdoor in het geding. 6

7 1 1 Rentabiliteit 1-5,47% 6,22% 5,96% 16,09% -1,72% 5,41% 6,24% 19,55% -0,59% 6,22% 6,06% 12,87% -6,07% 7,01% 5,62% 9,16% -1,53% 7,16% 7,75% 23,93% -2,31% 3,19% 3,95% 11,31% 25% 15% 10% 5% 0% -5% -10% Totaal gemiddelde: 6,12% Tabel 6 Rentabiliteit Rentabiliteit 1 5,96% 1,43% 1,75% 6,24% 0,74% 0,29% 6,06% 0,99% -0,50% 5,62% 2,35% 2,85% 7,75% 3,26% 0,80% 3,95% 1,37% -0,83% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% -2,00% Tabel 7 Historisch verloop gemiddelde n rentabiliteit De rentabiliteit is een duidelijk middel om te zien hoe het resultaat zich binnen de verschillende groepen heeft ontwikkeld. In tabel 6 is goed om te zien dat de gemiddelde voor iedere groep afzonderlijk positief is. Oorzaak hiervan is met name de ontvangst van de extra gelden in Op totaalniveau hebben een 9-tal besturen een negatieve rentabiliteit, dat wil zeggen een negatief resultaat in Tabel 7 toont de verschillen met betrekking tot de rentabiliteit met de voorgaande jaren. Hier is ook de ontwikkeling van de extra gelden zichtbaar: de gemiddelde n liggen in 2013 significant hoger dan in 2012 en Wanneer de extra middelen buiten beschouwing gelaten worden, ligt de gemiddelde rentabiliteit min of meer in lijn met Er dienen nog wel een aantal opmerkingen gemaakt te worden. Zo wil een negatieve rentabiliteit niet direct zeggen dat een school slecht gepresteerd heeft. De begroting is de richtlijn voor de school, waar in sommige gevallen wordt gestuurd op een negatief resultaat. De rentabiliteit kent dan ook geen norm; een bestuur kan er immers bewust voor kiezen om negatief/positief te draaien. Voor 2014 worden lagere ratio s verwacht, omdat de verwachting is dat schoolbesturen in ieder geval een deel van de extra middelen weer uitgeven. Uit deze gegevens blijkt dat veel besturen bij machte zijn om een positief resultaat te realiseren, een goed financieel beleid ligt hieraan ten grondslag. Een groot aantal schoolbesturen hebben inzicht in de ontwikkeling van het leerlingenaantal, verwerken dit in de meerjarenbegroting en anticiperen hier vaak tijdig op (o.a. middels formatieplan). 7

8 1 1 Weerstandsvermogen totaal 1 16,02% 50,33% 50,23% 96,71% 17,80% 40,94% 42,53% 82, 11,56% 33,28% 39,51% 84,98% 21,05% 39,98% 35,77% 55,45% 5,26% 37,44% 39,68% 65,79% 23,64% 58,62% 54,24% 76,84% 100% 80% 60% 0% Totaal gemiddelde: 43,50% Tabel 8 Weerstandsvermogen totaal Weerstandsvermogen totaal 1 50,23% 46,93% 38,01% 42,53% 36,52% 34,04% 39,51% 35,45% 31,67% 35,77% 35,28% 38,74% 39,68% 33,41% 29,44% 54,24% 50,06% 49,96% 60% 50% 30% Tabel 9 Historisch verloop gemiddelde n totale weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen is voor veel scholen een bekend begrip waar kritisch naar gekeken wordt. Het weerstandsvermogen wordt grotendeels beïnvloed door het resultaat en de investeringen die een school doet. De norm voor schoolbesturen ligt op de 15%, een aantal schoolbesturen hebben dit inmiddels school specifiek bepaald aan de hand van het risicoprofiel. Binnen de groepen is duidelijk te zien dat kleinere schoolbesturen een hoger weerstandsvermogen hebben. Dit wordt veroorzaakt doordat ieder bestuur een zekere minimale nominale buffer nodig heeft. Deze buffer is relatief hoger voor een kleine school waardoor de financiële buffer in percentages hoger ligt. In totaal ligt voor 6 schoolbesturen het kengetal onder de adviesnorm (2012: 12). Theoretisch gezien hoeft dit geen problemen op te leveren wanneer de schoolspecifieke risicoanalyse aangeeft dat er een lager weerstandsvermogen noodzakelijk is dan 15%. Binnen dit aantal zijn er een tweetal schoolbesturen met een negatief weerstandsvermogen. In dit onderzoek zijn deze cijfermatig buiten beschouwing gelaten. Het bovengenoemde patroon was in mindere mate ook te zien in voorgaande jaren. De positieve realisatie heeft er met name aan bijgedragen dat het weerstandsvermogen in 2013 is gestegen. Daarnaast geldt dat de totale van de materiële vaste activa ligt gedaald is. Dit heeft ook een positief effect op het weerstandsvermogen. Kanttekening hierbij is wel dat er een risico op achterblijvende investeringen kan ontstaan. Met een goede investeringsplanning kan dit risico echter geelimineerd worden. Voor scholen met een laag weerstandsvermogen is het raadzaam om voorzichtig 8

9 1 1 te zijn met investeringen en de investeringsgraad laag te houden om zo het weerstandsvermogen te verhogen. Het investeringsgedrag kan uitgedrukt worden in het geïnvesteerd vermogen. Voor het geïnvesteerd vermogen is geen norm vastgesteld, maar het is wel een goed middel om de relatie aan te tonen met het weerstandsvermogen. Een hoge van het geïnvesteerd vermogen moet immers leiden tot een laag weerstandsvermogen. In 2013 is de materiële vaste activa op totaal niveau met circa euro gedaald. Dat duidt op een lage investeringsgraad: er is meer afgeschreven dan geïnvesteerd. Binnen verschillende groepen is deze ontwikkeling ook zichtbaar. De ontwikkeling van het geïnvesteerd vermogen is als volgt: 1 8,05% 21,45% 23,81% 64,88% 5,77% 25,94% 25,03% 45,91% 12,56% 19,68% 21,36% 57,36% 6,24% 18,34% 20,62% 39,77% 9,17% 21,02% 19,93% 29,79% 9,63% 21,71% 26,82% 55,76% 80% 60% 0% Totaal gemiddelde: 22,95% Tabel 10 Geïnvesteerd vermogen Geïnvesteerd Vermogen 35% 30% 1 23,81% 22,56% 22,87% 25,03% 26,83% 26,92% 21,36% 21,92% 22,16% 20,62% 18,55% 17,45% 19,93% 21,14% 21,69% 26,82% 31,77% 33,16% 25% 15% 10% Tabel 11 Historisch verloop gemiddelde n geïnvesteerd vermogen 9

10 1 1 Weerstandsvermogen publiek 1 0,00% 26,21% 31,41% 77,46% -3,70% 27,46% 29,27% 54,45% -11,06% 19, 23,22% 56,47% -2,56% 22,35% 24,76% 51,96% 4,79% 31,35% 29,06% 62,88% 7,55% 48,88% 40,71% 59,58% 80% 60% 0% - Totaal gemiddelde: 29,33% Tabel 12 Weerstandsvermogen publiek Weerstandsvermogen publiek 1 31,41% 27,31% 10,46% 29,27% 23,39% 17,64% 23,22% 19,06% 10,59% 24,76% 25,15% 23,42% 29,06% 24,05% 21,07% 40,71% 36,57% 30,39% 45% 35% 30% 25% 15% 10% Tabel 13 Historisch verloop gemiddelde n publieke weerstandsvermogen Het publieke weerstandsvermogen geeft het weerstandsvermogen weer op schoolniveau. Dit betekent dat de vermogens van het bestuur buiten beschouwing gelaten zijn. In tabel 10 is zichtbaar dat er in een aantal vergelijkingsgroepen in elke vergelijkingsgroep schoolbesturen zijn met een negatief weerstandsvermogen publiek. Dit betekent concreet dat er verenigingsvermogen is ingezet om de materiële vaste activa te kunnen bekostigen. De uitgangspositie van deze scholen is niet gunstig: verenigingsvermogen kan immers maar één keer ingezet worden, het duurt jaren voordat dit weer opgebouwd is. De gemiddelde n liggen wel allen ruim boven de adviesnorm. Eerder was te zien dat besturen met een lager leerlingenaantal een hoger weerstandsvermogen hadden (tabel 8, weerstandsvermogen op totaalniveau). Dit patroon is in mindere mate te zien in tabel 10. De ontwikkeling ten opzichte van vorige jaar mag duidelijk zijn: door de positieve realisatie stijgt het weerstandsvermogen publiek eveneens. Het totale resultaat bedraagt over 2013 circa 10,4 miljoen waarvan circa euro betrekking heeft op het private deel. 10

11 1 1 Kapitalisatiefactor inclusief privaat vermogen 1 33,23% 81,87% 77,81% 118,80% 39,63% 70,88% 72,75% 105,89% 41,38% 64,71% 69,05% 114,07% 52,66% 67, 66,05% 80,35% 31,61% 63,53% 66,97% 101,23% 53,64% 83,76% 84,15% 109,90% 1 100% 80% 60% Totaal gemiddelde: 72,62% Tabel 14 Kapitalisatiefactor inclusief privaat vermogen Kapitalisatiefactor (incl. privaat vermogen) 1 77,81% 74,69% 75,01% 72,75% 67,63% 67,10% 69,05% 64,53% 63,19% 66,05% 66,97% 65,24% 66,97% 62,18% 60,96% 84,15% 80,60% 81,58% 100% 80% 60% Tabel 15 Historisch verloop gemiddelde n geconsolideerde kapitalisatiefactor De kapitalisatiefactor is een indicator van de efficiency van het gebruik van het kapitaal. Het kengetal heeft een maximale grens van 60%. Tabel 14 leert ons dat er enorme verschillen zijn tussen de schoolbesturen zowel binnen als tussen de groepen. Opvallend is dat iedere groep gemiddeld een kapitalisatiefactor heeft van boven de 60%. In eerdere jaren werd 90% als signaleringsgrens gebruikt voor excessief rijk. Deze wordt door een 17-tal besturen bereikt, dit aantal is ten opzichte van 2012 gelijk gebleven. De mediaan laat in 2013 ook een zien van boven de 60%. De extra middelen geven geen gering stijgend effect van de kapitalisatiefactor. Ten opzichte van de voorgaande jaren is de kapitalisatiefactor gestegen. Het feit dat groep 6 de hoogste kapitalisatiefactor heeft, is te verklaren door het verhoogde risico dat ze op moeten vangen. Daarnaast laat de grafiek in tabel 15 een trend zien dat grotere schoolbesturen een lagere kapitalisatiefactor hebben. Gezien de omvang van de schoolbesturen, is een nuancering noodzakelijk als het gaat om de hoge n van de kapitalisatiefactor. Wanneer gerekend met nominale bedragen blijkt de rijkdom vaak relatief te zijn. De kapitalisatiefactor moet dan ook altijd bezien worden in relatie tot het weerstandsvermogen, aangezien daar wel rekening wordt gehouden met de omvang van de organisatie en de activa. 11

12 1 1 Kapitalisatiefactor exclusief privaat vermogen 1 28, 62,43% 65,11% 120,03% 26,99% 61,90% 61,64% 93,86% 16,31% 52,41% 55,06% 97,70% 30,85% 56,04% 56,38% 78,08% 31, 58,21% 58,73% 93,07% 34,50% 73,59% 72,83% 99,73% 110% 90% 70% 50% 30% 10% Totaal gemiddelde: 61,30% Tabel 16 Kapitalisatiefactor exclusief privaat vermogen Kapitalisatiefactor (excl. privaat vermogen) 1 65,11% 62,21% 49,87% 61,64% 56,77% 52,01% 55,06% 50,73% 43,55% 56,38% 58,17% 50,85% 58,73% 53,33% 52,14% 72,83% 70,89% 63,80% 80% 70% 60% 50% 30% Tabel 17 Historisch verloop gemiddelde n publieke kapitalisatiefactor Vanuit het ministerie wordt er bij het bepalen van de kapitalisatiefactor geen onderscheid gemaakt tussen het vermogen van de school (publiek) en het vermogen van de vereniging (privaat). Het vermogen van de vereniging is echter veelal opgebouwd uit ouderbijdragen en dergelijke en staat los van gelden die door het ministerie aangewend zijn. Om deze reden geeft het een beter beeld om de kapitalisatiefactoren op schoolniveau met elkaar te vergelijken. Uit tabel 16 blijkt dan dat het gemiddelde van vrijwel elke vergelijkingsgroep onder de bovengrens van 60% uitkomt. Vergelijkingsgroep 6 is daarbij een uitzondering, dit is te verklaren door het feit dat zij juist een hoge buffer aan houden, vanwege de grote risico s die deze scholen lopen op personeelsgebied. Voor vergelijkingsgroep 1 geldt dat de een fractie boven de 60% ligt. Nominaal gezien gaat het hier echter niet om grote bedragen. 12

13 Begrippenlijst Kapitalisatiefactor Dit kengetal is in het najaar van 2009 geïntroduceerd door de commissie Don. Met de kapitalisatiefactor wil de commissie inzicht krijgen in dat deel van het kapitaal wat niet of inefficiënt benut wordt, men wil de totale kapitaalbehoefte in kaart brengen. De kapitalisatiefactor wordt berekend door het totale kapitaal (exclusief gebouwen en terreinen) te delen door de totale baten inclusief financiële baten. Als bovengrens adviseert de commissie 35% voor grote instellingen en 60% voor kleine instellingen. De maximale bovengrens bedraagt 1,5 keer de norm. Indien er sprake is van een, 1,5 keer zo groot als de bovengrens is er volgens de commissie sprake van het niet efficiënt benutten van het kapitaal. Men zou immers dezelfde diensten moeten kunnen leveren met minder kapitaal. kapitalisatiefactor = (totaal kapitaal - gebouwen en terreinen) totale baten Liquiditeit Deze ratio geeft de mate waarin een organisatie kan voldoen aan haar kortlopende schulden. Dit ken-getal wordt gedefinieerd als: vlottende activa gedeeld door kortlopende schulden. De vlottende activa omvatten de liquide middelen (banksaldo), kortlopende vorderingen (debiteuren), kortlopende effecten en eventuele voorraden. Als minimumgetal kan voor de liquiditeit 1,80 tot 2,00 worden aangehouden. Een liquiditeitsratio van 2,00 betekent dat een organisatie op korte termijn twee keer zoveel geld heeft c.q. kan vrijmaken (door bijvoorbeeld verkoop van effecten) dan nodig is om haar korte termijn schulden af te betalen. liquiditeit = vlottende activa kort vreemd vermogen Rentabiliteit Rentabiliteit is de mate van winstgevendheid van een organisatie, in dit geval afgezet tegen de totale baten. Het exploitatieresultaat wordt dus gedeeld door de totale baten. Een rentabiliteit van 2% geeft derhalve aan dat van de totale baten 2% werd overgehouden als positief resultaat. Voor rentabiliteit kan moeilijk een advies worden vastgesteld: scholen met een lage vermogenspositie hebben een positieve rentabiliteit nodig om hun vermogen op peil te brengen, terwijl scholen met een te hoog vermogen juist een negatieve rentabiliteit wenselijk kunnen achten. rentabiliteit = exploitatiesaldo totale opbrengsten Solvabiliteit Solvabiliteit wordt omschreven als de mate waarin een organisatie aan al haar schulden kan voldoen. Deze ratio wordt berekend door het eigen vermogen te delen door het balanstotaal. De solvabiliteitsratio laat zien welk gedeelte van het vermogen waarmee de organisatie haar dagelijkse activiteiten financiert, van haar zelf is en dus niet (noch op korte, noch op lange termijn) terugbetaald hoeft te worden aan andere partijen. Voor dit kengetal wordt een minimumniveau van 0,50 aangeraden. solvabiliteit = eigen vermogen balanstotaal 13

14 Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen is de vrije vermogensbuffer die beschikbaar is voor het opvangen van even-tuele calamiteiten (of de financiële consequenties hiervan). Het kengetal wordt gedefinieerd als het eigen vermogen minus materiële vaste activa, gedeeld door de rijksbijdragen. De reden dat de materiële vaste activa (inventaris en apparatuur, meubilair, leermethoden, etc.) op het resterende vermogen in mindering worden gebracht is dat het vermogen wat aangewend is voor het doen van deze investeringen ook niet meer vrij beschikbaar is. Als deze activa verkocht moeten worden, zouden er geen materialen meer zijn voor het geven van onderwijs en zou daarmee de continuïteit van de school in gevaar brengen. Het restant van deze som is het vrij beschikbare vermogen. Door dit af te zetten tegen de rijksbijdragen (op jaarbasis) wordt gecorrigeerd op schoolgrootte. Het kengetal weerstandsvermogen moet feitelijk gelezen worden naast de balans: een school die bijvoorbeeld weinig investeert in haar onderwijs, heeft een lage boek voor activa en zal dus een relatief hoger weerstandsvermogen hebben. Het weerstandsvermogen kan dan ook gebruikt worden als een indicator of bepaalde gewenste investeringen ook mogelijk zijn gegeven de financiële positie. Scholen die enkele jaren een positief resultaat hebben bereikt en daardoor hun vermogen hebben opgebouwd, kunnen gedurende volgende jaren meer investeren en/of een (licht) negatief resultaat draaien. weerstandsvermogen = (eigen vermogen - materiële vaste activa) rijksbijdragen OCW 14

15 Colofon Dit rapport is een uitgave van: VGS Adivio Postbus AA RIDDERKERK T F E advies@vgs.nl I Copyright 2014: VGS Adivio 15