De bijzondere bijstand en minimaregelingen 2014 t/m 2016 Sociale Dienst Oost Achterhoek

Transcriptie

1 Agendapunt 5a DB / gemeente- Befkelland Q o s t C e W e Winterswijk De bijzondere bijstand en minimaregelingen 2014 t/m 2016 Sociale Dienst Oost Achterhoek

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2 2. Ontwikkelingen Wettelijke ontwikkelingen 2.2 Financiële ontwikkelingen 2.3 Landelijke trends 2.4 Lokale ontwikkelingen 3. De huidige regelingen Wettelijke bijzondere bijstand 3.2 Minimaregelingen 4. De collectieve zorgverzekering voor minima Bijdrage in de premie bij Menzis 4.2 De gestegen kosten 4.3 Doorontwikkeling van de zorgverzekering 5. De uitgaven Totaaloverzicht van de uitgaven 5.2 Ingezoomd op de belangrijkste uitgaven 6. Communicatie en het bereik Een andere aanpak? Het Meedoenarrangement in Doetinchem 7.2 Armoedepact in Almelo 8. Signalen uit het veld Ervaringen en signalen uit het veld 8.2 De cliëntenraad 9. Conclusie en aanbevelingen 20

3 1. Inleiding Wat is armoede? Over wat armoede is en wanneer iemand in armoede leeft, bestaan verschillende inzichten. Het Sociaal en Cultureel Planbureau spreekt van armoede wanneer iemand gedurende een langere tijd niet de middelen heeft om te kunnen beschikken over de goederen en voorzieningen die in zijn samenleving als minimaal noodzakelijk gelden. Er is dan onvoldoende geld voor bijvoorbeeld voeding, een goede woning of kleding. In Nederland wordt onder armoede ook gerekend "het door een gebrek aan financiële middelen terechtkomen in sociaal isolement". Factoren als maatschappelijke participatie, onderwijs en gezondheidszorg zijn daarbij uitermate belangrijk. De (nationale) overheid beschouwt een inkomen op bijstandsniveau als voldoende om te kunnen voorzien in de noodzakelijke kosten van het bestaan en gaat ervan uit dat een deel van de uitkering wordt gereserveerd voor onverwachte kosten. Soms lukt het inwoners met een laag inkomen op of net boven bijstandsniveau toch niet om bepaalde kosten te kunnen dragen of hebben zij door omstandigheden onvoldoende middelen om te kunnen participeren. Met de bijzondere bijstand en minimaregelingen proberen gemeenten deze inwoners tegemoet te komen. In het eerste kwartaal van 2015 hebben de colleges van Berkeiland, Oost Gelre en Winterswijk de "Beleidsregels bijzondere bijstand en minimabeleid in 2015 en volgende jaren" (hierna: beleidsregels) vastgesteld. Deze beleidsregels richten zich voornamelijk op het verminderen en voorkomen van financiële armoede bij minima en zijn voor een deel ook gericht op het stimuleren van participatie (laten meedoen) van kinderen. De beleidsregels worden uitgevoerd door de Sociale Dienst Oost Achterhoek (hierna: de Sociale Dienst) in samenwerking met diverse partijen. De dienstverlening van de Sociale Dienst is erop gericht om inwoners via maatwerk optimaal gebruik te laten maken van de verschillende mogelijkheden en om de inwoners te bereiken die dat nodig hebben. De beleidsregels zijn in 2015 vanuit de Wet werk en bijstand aangepast aan de wettelijke vereisten, voortvloeiende uit de invoering van de Participatiewet. De beleidsregels zijn indertijd niet integraal geëvalueerd. Om te kunnen beoordelen of de beleidsregels aansluiten bij de maatschappelijke ontwikkelingen en passen in de huidige tijd, na de decentralisaties, wordt u hierbij een evaluatie aangeboden van (de uitvoering van) de beleidsregels over de jaren 2014, 2015 en 2016 met zo nu en dan ook een blik op de toekomst. Vanuit de landelijke en lokale overheid, maar ook vanuit maatschappelijke organisaties, zijn er diverse initiatieven om armoede te voorkomen of te bestrijden. Deze evaluatie beperkt zich tot de beleidsregels die door de Sociale Dienst Oost Achterhoek worden uitgevoerd. In een eventuele vervolgdiscussie verdient het aanbeveling om hierbij ook de andere initiatieven te betrekken. Deze evaluatie kan een startpunt vormen voor discussie en verdere beleidsontwikkeling.

4 2. Ontwikkelingen De ontwikkelingen in het gemeentelijk minimabeleid en de bijzondere bijstand kunnen worden verdeeld in wettelijke ontwikkelingen, financiële ontwikkelingen, landelijke trends en lokale ontwikkelingen. Deze onderdelen worden in dit hoofdstuk kort toegelicht. 2.1 Wettelijke ontwikkelingen Categoriale bijzondere bijstand kan na 1 januari 2015 alleen nog verstrekt worden in de vorm van een aanvullende zorgverzekering of een bijdrage in de premie van een dergelijke verzekering. Er is geen centrale inkomensnorm voor de categoriale bijzondere bijstand meer. Hierdoor kan alleen nog individuele bijzondere bijstand worden verstrekt voor kosten die daadwerkelijk gemaakt zijn (of worden). Dat betekent dat ook huishoudens met een inkomen boven 110% van het sociaal minimum in aanmerking kunnen komen voor categoriale bijzondere bijstand in de vorm van een collectieve aanvullende zorgverzekering (of een bijdrage in de premie daarvoor). Op 1 januari 2015 zijn de beleidsregels hieraan aangepast. Het verstrekken van bijzondere bijstand op basis van groepskenmerken is onder voorwaarden nog wel mogelijk. In ieder geval moet dan duidelijk zijn dat de kosten daadwerkelijk gemaakt worden. Het bestuur van de Sociale Dienst heeft hieraan invulling gegeven door de mensen waarvan bij de Sociale Dienst bekend is dat zij tot de minima behoren, standaard minimaregelingen toe te kennen, waarna (slechts) de nota's voor gemaakt kosten hoeven te worden gecontroleerd. Dat levert een (administratieve) lastenverlichting op voor zowel de betrokkenen als voor het ambtelijk apparaat en werkt mogelijk ook drempelverlagend. 2.2 Financiële ontwikkelingen De decembercirculaire van 2016 bevatte informatie over middelen die het kabinet ter beschikking heeft gesteld voor armoedebestrijding. Het betreft in de eerste plaats een toevoeging aan de decentralisatie-uitkering van 85 miljoen vanaf 2017 voor de bestrijding van armoede onder kinderen. Structureel stelt het kabinet vanaf miljoen beschikbaar voor de bestrijding van armoede onder kinderen. Hiervan wordt 85 miljoen aan gemeenten beschikbaar gesteld via een (nieuwe) decentralisatie-uitkering. Deze decentralisatie-uitkering geeft gemeenten de vrijheid voor inpassing in de lokale situatie en voor maatwerk. Het beschikbare budget wordt verdeeld op basis van door het CBS ontwikkelde gegevens over kinderen met een kans op armoede. Jaarlijks zal in de meicirculaire steeds actualisatie plaatsvinden van de verdeling (dus in mei 2017 over het jaar 2018). Gemeente Berkeiland ontvangt voor 2017 een bedrag van ,-. Gemeente Oost Gelre ontvangt voor 2017 een bedrag van ,-. Gemeente Winterswijk ontvangt voor 2017 een bedrag van ,-. De gemeenten zijn dus (relatief) vrij in de besteding van de extra middelen. Uit de bestuurlijke afspraken blijkt wel dat beoogd is dat met deze extra middelen ook extra inzet gepleegd wordt. Daarbij kan, indien gewenst, gedacht worden aan verruiming van of toevoeging van extra onderdelen aan het minimabeleid (met als gevolg meer en/of hogere toekenningen) of een (financiële) investering in maatschappelijke organisaties. Berkeiland, Oost Gelre en Winterswijk kennen reeds specifieke en ruime regelingen om de participatie van kinderen te bevorderen. Daarover in een volgend hoofdstuk meer.

5 Daarnaast is in de decembercirculaire in 2016 aangekondigd dat er aanvullende middelen aan de Algemene uitkering beschikbaar worden gesteld voor ouderen met een bijstandsuitkering, in 2017 en 2018 een bedrag van 3,75 miljoen. Deze extra middelen zijn bedoeld voor de (reguliere) verstrekking van bijzondere bijstand en worden verdeeld via de maatstaven voor het cluster Werk en inkomen (de reguliere verdeling). Deze middelen zijn dus niet als extra impuls bedoeld. Per 2014 zijn de algemene tegemoetkoming Wtcg en de Compensatie Eigen Risico (CER) afgeschaft (onder meer een tegemoetkoming voor chronisch zieken). In plaats daarvan kan de gemeente ondersteuning bieden via de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) of bijzondere bijstand. Een mogelijkheid om de afschaffing van deze regelingen op te vangen is bijvoorbeeld een uitbreiding in de tegemoetkoming van de premie voor de collectieve zorgverzekering. Zowel gemeente Berkelland, Oost Gelre als Winterswijk kennen een tegemoetkoming in de collectieve zorgverzekering bij Menzis. In hoofdstuk 4 van deze evaluatie wordt dit nader uitgewerkt. 2.3 Landelijke trends In het algemeen geven gemeenten sinds 2005 anderhalf tot twee keer zo veel uit aan bijzondere bijstand en minimabeleid dan het budget dat ze hiervoor krijgen van het Rijk (aldus Divosa). De stijging van de uitgaven is vooral toe te schrijven aan de toenemende kosten voor bewindvoering voor mensen met schulden, doordat rechters steeds meer mensen met schulden een bewindvoerder toewijzen. Ook de uitgaven voor de huisvesting van de groeiende groep statushouders stijgt flink. Divosa heeft in een factsheet de landelijke ontwikkelingen en trends tot 2016 weergegeven. Hieronder de belangrijkste landelijkste trends samengevat weergegeven: 1. Beschermingsbewind -> Steeds meer mensen raken in beschermingsbewind. Gemeenten zijn verplicht om bijzondere bijstand te verstrekken na goedkeuring rechtbank. 2. Statushouders Statushouders hebben (vaak) weinig kunnen reserveren, waardoor de kosten voor eerste inrichting, directe levensbehoeften, voorzieningen voor het wonen en reizen zullen toenemen. Vanuit de Sociale Dienst worden deze kosten zoveel mogelijk in de vorm van een lening (bij de Stadsbank) verstrekt. 3. Woningmarkt -> Meer mensen hebben moeite met het betalen van de woonlasten. Een tegemoetkoming in de woonlasten kan aan woningeigenaren worden verstrekt in de vorm van bijzondere bijstand. 4. Hogere zorgkosten Mensen met een achterstand in de betaling van de premie voor de zorgverzekering, komen niet in aanmerking voor een aanvullende zorgverzekering. Daardoor maken zij meer zorgkosten en daarvoor wordt meer bijzondere bijstand verstrekt. 5. Rechtsbijstand -> Wettelijk is bepaald dat gemeenten bijzondere bijstand verstrekken voor de eigen bijdrage die mensen met een minimuminkomen moeten vergoeden. Met meer procedures, loopt ook de vergoeding vanuit de bijzondere bijstand op. 6. Het gebruik van een computer Het gebruik van een computer is belangrijker, en wordt steeds belangrijker, om deel te kunnen nemen aan school en om de taal te kunnen leren. 7. Jongeren, aanvullende bijstand -> Voor jongeren onder de 21 jaar gelden lagere bijstandsnormen. Kunnen de ouders niet bijdragen, dan wordt de bijstand aangevuld. 8. Meer mensen met een langdurig laag inkomen Op meerdere landelijke regelingen is bezuinigd, waardoor de uitgaven bijzondere bijstand voor bijvoorbeeld de vervanging van duurzame gebruiksgoederen zal toenemen.

6 9. Hogere uitvoeringskosten door meer maatwerk en integrale aanpak Bijzondere bijstand is financieel en beleidsmatig gedecentraliseerd. Hierdoor kan meer maatwerk geboden worden en kan rekening gehouden worden met de individuele omstandigheden van het geval. 10. Maatwerkvoorziening voor chronisch zieken en gehandicapten - In 2014 is de algemene tegemoetkoming voor chronisch zieken en gehandicapten en de compensatie van het verplicht eigen risico (landelijk) afgeschaft. Dit wordt vaak opgevangen door een tegemoetkoming in de premie van de collectieve zorgverzekering. 2.4 Lokale ontwikkelingen Deze landelijke ontwikkelingen zijn ook in de gemeenten Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk in meer of mindere mate waarneembaar. De decentralisaties en de invoering van de Participatiewet hebben ertoe geleid dat een individuele beoordeling en een integrale aanpak centraal staan. Binnen de drie gemeenten wordt vanuit de WMO, Jeugdwet en Participatiewet gewerkt met maatwerk en het vergroten van de zelfredzaamheid van de inwoners. De afgelopen jaren zijn vanuit verschillende hoeken vragen gesteld over eventuele vergoedingen voor volwassenen om extra te kunnen participeren (vergelijkbaar met de kindregelingen), zoals bijvoorbeeld een vergoeding voor bibliotheekpassen. Binnen de huidige minimaregeling is geen structurele ondersteuning voor de participatie van volwassenen geregeld. Uiteraard bestaat er wel de mogelijkheid voor bijzondere bijstand voor de strikt noodzakelijke kosten. De minimaregelingen kunnen echter niet los gezien worden van de initiatieven die, al dan niet via subsidies, in de samenleving georganiseerd worden. Deze initiatieven zijn soms het 'voorveld' van de minimaregelingen en soms aanvullend op de minimaregelingen. Het is in lijn met landelijke ontwikkelingen om deze initiatieven te bevorderen, door de samenwerking te zoeken en indien nodig ('startup'-)subsidies te verstrekken. De Sociale Dienst is daarom in gesprek met onder andere Stichting Leergeld, Stichting Jeugdsportfonds, Stichting Jeugdcultuurfonds, de Voedselbank, de Stadsbank, Schuldhulp Op Maat, Humanitas en diverse andere partijen om projecten en initiatieven te bevorderen. Ook de komende tijd zal de samenwerking met deze partners worden gezocht en waar mogelijk worden geïntensiveerd.

7 3. De huidige regelingen In de beleidsregels bijzondere bijstand worden diverse onderwerpen geregeld. In grote lijnen kan een onderverdeling gemaakt worden in de wettelijke bijzondere bijstand en de minimaregelingen die daarop aanvullend zijn ("buitenwettelijk begunstigend beleid"). De wettelijke bijzondere bijstand is bijstand die bij wet geregeld is en dient te worden verstrekt, als iemand aan bepaalde (wettelijke) randvoorwaarden voldoet. Binnen de wettelijke bijzondere bijstand zijn er voor de gemeenten nog wel een aantal beleidsmatige keuzes die gemaakt kunnen worden en die vooral op de toegang betrekking hebben. Daarnaast zijn er de aanvullende minimaregelingen. Aangezien deze regelingen en de daaruit voortvloeiende verstrekkingen niet wettelijk verplicht zijn (zogenaamd 'buitenwettelijk begunstigend beleid'), ligt hierin voor de gemeenten veel meer ruimte om veranderingen door te voeren. In onderstaand paragrafen de belangrijkste beleidskeuzen(mogelijkheden) binnen de huidige regeling. Paragraaf 3.1 Wettelijke bijzondere bijstand Met welk inkomen komt iemand in aanmerking voor bijzondere bijstand? Gekozen kan worden bijzondere bijstand toe te kennen, alleen als iemand een maximumbedrag aan inkomen heeft. Dit is meestal een percentage van de bijstandsnormen. Een percentage van maximaal 110%, 120% of 130% is bij veel gemeenten gebruikelijk. Een voordeel hiervan is dat het duidelijkheid biedt voor zowel de inwoners als de ambtelijke organisatie (de uitvoering). Een nadeel is dat er sprake kan zijn van een armoedeval. Als iemand namelijk net iets meer verdient dan de maximale norm, komt diegene (helemaal) niet voor de bijzondere bijstand in aanmerking. Consequentie daarvan kan zijn dat diegene er slechter aan toe is dan iemand die iets minder verdient. Dit wordt als onrechtvaardig beschouwd. In de huidige regeling is gekozen voor een draagkrachtberekening. Afhankelijk van iemands draagkracht, wordt bekeken of iemand in aanmerking komt en welk bedrag diegene zelf moet bijdragen. De gemeente is vrij in het vaststellen van de percentages. Een voordeel hiervan is dat het als rechtvaardiger wordt beschouwd (minder armoedeval). Een nadeel is dat de berekeningssystematiek complex is en de toepassing arbeidsintensief. De huidige invulling in Berkeiland, Oost Gelre en Winterswijk is (samengevat weergegeven) als volgt: Tot 110 % van de van toepassing zijnde bijstandsnorm heeft iemand geen draagkracht. Dat wil zeggen dat in dat geval de volledige kosten voor vergoeding in aanmerking komen. Tot een inkomen van 125 euro boven 110 % van de bijstandsnorm, geldt 20% daarvan als draagkracht (per maand) en boven die 125 euro geldt 50% als draagkracht. De vergoeding betreft in die gevallen de gemaakte kosten, minus de draagkracht. Hoe meer iemand verdient, hoe lager de vergoeding is. Voor de vermogensgrens wordt aangesloten bij de grenzen zoals vermeld in de Participatiewet. Voor een auto/caravan/pleziervaartuig wordt een dagwaarde (volgens de ANWB-koerslijst) van euro vrijgelaten (de waarde daar boven telt bij het vermogen). Dit is in vergelijking met andere gemeenten een relatief hoge vrijlating.

8 Het opnemen van een drempelbedrag Het is wettelijk mogelijk een drempelbedrag op te nemen tot maximaal 129 euro. Dat wil zeggen dat bepaalde lage kosten (onder de drempel) niet voor vergoeding in aanmerking komen. Hiervoor is binnen de huidige beleidsregels niet gekozen. Tegemoetkoming collectieve zorgverzekering Binnen de Participatiewet is het mogelijk om een tegemoetkoming te verstrekken vanuit de bijzondere bijstand voor het aanvullende pakket van een collectieve zorgverzekering. Vanwege de complexiteit van deze regeling en de ontwikkelingen de afgelopen jaren is hieraan een apart hoofdstuk gewijd (hoofdstuk 4). Bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen Voor duurzame gebruiksgoederen wordt men geacht te reserveren in het inkomen. In individuele situaties kan er vanwege bijzondere omstandigheden toch bijzondere bijstand voor noodzakelijke gebruiksgoederen verstrekt worden. Meestal wordt in dat geval verwezen naar de Stadsbank voor een lening. In alle gevallen is er sprake van maatwerk. In de huidige regeling is ervoor gekozen een lijst van goederen op te nemen die als noodzakelijk worden geacht en is ervoor gekozen dat men geacht wordt niet te hebben kunnen reserveren als het inkomen 3 jaar of langer onder 110 procent van de geldende bijstandsnorm is geweest. Voor deze goederen hoeft men dan geen lening aan te gaan. De volgende goederen zijn op dit moment opgenomen: wasmachine, diepvries, magnetron, koelkast, kooktoestel of gasfornuis, bedmatras en stofzuiger. Voor de maximumbedragen wordt verwezen naar de Nibud-prijzengids. Deze maximale bedragen lijken te impliceren dat bij aanvraag altijd de maximale vergoeding wordt toegekend. In veel gevallen is het echter ook mogelijk een andere oplossing te vinden. Om de zelfredzaamheid en bewustwording te vergroten om de goedkoopste adequate oplossing te zoeken, wordt aanbevolen expliciet op te nemen dat de goedkoopst mogelijke oplossing gezocht dient te worden. Maaltijdvoorziening De gemeenten kennen een eigen bijdrage in de maaltijdvoorziening. Dit betekent concreet dat in Berkelland inwoners 2,42 euro bijdragen en in Oost Gelre en Winterswijk 4,60 euro. Het meerdere komt voor vergoeding in aanmerking. Het blijkt niet uit de regeling of ook de bezorgkosten voor vergoeding in aanmerking dienen te komen en wat de maximale vergoeding is. Verwezen wordt naar de Nibud-prijzengids, maar die kent geen bedrag voor de maaltijdvoorziening. Het verdient aanbeveling dit artikel te verduidelijken. Paragraaf 3.2 Minimaregelingen De minimaregelingen zijn a-typisch ten opzichte van de wettelijke bijzondere bijstand, omdat deze kosten (wettelijk gezien) niet noodzakelijkerwijs voor vergoeding in aanmerking komen, maar de gemeenten ervoor hebben gekozen hier desalniettemin voorzieningen (om meer te kunnen participeren) voor in te richten. Wat dat betreft zijn alle minimaregelingen keuzes. Binnen de minimaregelingen is aansluiting gezocht bij de draagkrachtberekening (zie hierboven) van de bijzondere bijstand. Dat leidt in de uitvoering soms tot onduidelijkheden, omdat de draagkrachtperiode (in welke periode telt het inkomen mee) niet automatisch aansluit bij kalenderjaren en/of schooljaren, terwijl dat voor de minimaregelingen logischer zou zijn.

9 Indirecte schoolkosten voor (ouders met) kinderen Voor alle indirecte schoolkosten die minima maken, kan door de inwoners van de gemeenten Berkelland en Winterswijk een vergoeding worden aangevraagd (gemeente Oost Gelre heeft deze kosten verwerkt in de hieronder beschreven Participatievergoeding). De huidige vergoeding is als volgt: Berkelland: per jaar 175 euro per kind op de basisschool en 350 euro per kind in het voortgezet onderwijs. Winterswijk: per jaar 125 euro per kind op de basisschool en 200 euro per kind in het voortgezet onderwijs. Computerkosten Aangezien computers (of tabiets) steeds noodzakelijker worden in het onderwijs kennen de drie gemeenten een computerregeling. Bij de drie gemeenten kan eenmaal in de 5 jaar een aanvraag voor de aanschaf van een computer worden ingediend van maximaal 500 euro per computer. In Winterswijk kan maximaal 20 euro per maand worden vergoed voor een abonnement op een internetprovider. Uit de regeling blijkt niet of dit per kind of per huishouden kan worden toegekend. Participatieregeling voor kinderen Omdat de gemeenten het belangrijk vinden dat ook kinderen van minima in de gemeenten kunnen deelnemen aan sportieve en culturele activiteiten hebben de drie gemeenten een participatieregeling ingericht voor kinderen tot 18 jaar. De huidige vergoeding vanuit die regeling is in de gemeente Berkelland en Winterswijk 200 euro en in Oost Gelre 400 euro per kind per jaar. Vergoeding zwem(diploma)les Binnen alle drie de gemeenten bestaat de mogelijkheid voor minima om de lessen voor een zwemdiploma vergoed te krijgen. Hierover zijn afspraken gemaakt met de verschillende zwembaden in de gemeenten.

10 4. De Collectieve Zorgverzekering voor Minima (CZM) In Nederland is iedereen verplicht een basis-zorgverzekering af te sluiten. Mensen met een laag inkomen worden gedeeltelijk in die kosten gecompenseerd door middel van zorgtoeslag. Niet alle medische 'handelingen' en de daaruit voortvloeiende kosten vallen onder de dekking van de basisverzekering. Daarom sluiten veel mensen ook een aanvullende verzekering af. Dit kan op individuele basis en sinds een aantal jaren ook via de gemeenten binnen een collectiviteit. Paragraaf 4.1 Bijdrage in de premie bij Menzis De gemeenten Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk hebben ervoor gekozen om via zorgverzekeraar Menzis een aantrekkelijk collectief aanbod aan hun inwoners te doen. Hoewel de pakketkosten en kortingen vanuit de zorgverzekeraar hetzelfde zijn voor iedere gemeente, kunnen de toegang tot de voorziening en bijdragen aan de inwoners per gemeente verschillen. Dit is een gevolg van maatwerkkeuzes op basis van lokale wensen. Sommige van die wensen komen voort uit flankerende beleidsterreinen als: welzijn, zorg, armoedebeleid en schuldhulpverlening. Onderstaande tabel geeft per SDOA gemeente inzicht in het gebruik en in de gehanteerde maximale inkomens, gerelateerd aan de bijstandsnormen. Deelname aan de Collectieve Zorgverzekering voor Minima Max % Inkomen Max % Inkomen bij WMO Polissen Verzekerden Schatting potentiële huishoudens BS&F Bereik op basis van schatting BS&F Gemeente Berkelland 130% n.v.t 1.036, , ,00 34,53% Gemeente Oost Gelre 110% 150% 532,00 768, ,00 16,63% Gemeente Winterswijk 130% n.v.t 684, , ,00 21,38% Paragraaf 4.2 De gestegen kosten Ontwikkeling netto premie basisverzekering gemeentepolïs De afgelopen jaren zijn de 115,00 kosten van zowel de basisverzekering als die van de aanvullende verzekering per jaar gestegen. De gemeenten hebben in die zin te maken gehad met hogere kosten ten gevolge van de premie ontwikkeling maar ook met hogere kosten in verband met gestegen deelname aan de collectiviteit. 110, ,00 djiilihll 95,00 90,00 85,00 CZ De Friesland DSW Menzis Salland Univé VQZ Zilveren Kruis Zorg en Zekerheid

11 Ontwikkeling kosten zorgverzekering I I Gemeente Berkelland l Gemeente Oost Gelre I Gemeente Winterswijk Paragraaf 4.3 Dóórontwikkeling van de zorgverzekering Hoewel de collectieve zorgverzekering voor minima zoals afgesproken met Menzis de inwoners veel keuzemogelijkheden biedt en een brede dekking biedt is het ook een dure regeling. De regionale stuurgroep collectieve zorgverzekering voor minima voor de regio Twente en Achterhoek heeft dit onderwerp op de agenda geplaatst en is hier ondertussen met Menzis over in gesprek. Het voordeel van een collectieve zorgverzekering voor minima bij een grote marktpartij is dat er onder andere afspraken kunnen worden gemaakt en kortingen kunnen worden bedongen die uiteindelijk in het voordeel van de verzekerde zijn. Een nadeel is dat de deelnemers v.w.b. de collectieve voorziening geen keuzevrijheid hebben. Wil je als inwoner in aanmerking komen voor de collectieve zorgverzekering voor minima dan kan dat alleen door je te verzekeren bij Menzis. Op verzoek van de gemeente Berkelland hebben de Sociale Dienst en het adviesbureau BS&F een 'expert meeting' gehouden waarin met een groot aantal belangstellenden de voor- en nadelen van meer keuzevrijheid aan de orde zijn gekomen. Er bleek behoefte te bestaan aan meer keuzevrijheid. Begin 2017 komt er een vervolg op deze bijeenkomst, waarbij de vraag centraal staat "wat moet er wel of niet onder de dekking van de gemeentepolis vallen?". Met name de inwoners met veel zorgbehoeften betalen doorgaans de volledige 385 euro aan eigen risico. In overleg met Menzis heeft de gemeente Berkelland een regeling getroffen om in één van de pakketten het eigen risico mee te verzekeren. Dit houdt in dat tegen een geringe meerprijs (hogere premie) deelnemers aan de collectieve zorgverzekering voor minima die gekozen hebben voor het Garant verzorgd 3 pakket vanaf 2017 geen eigen risico meer hoeven te betalen. Deze kosten worden door de gemeente Berkelland gedekt. Kort nadat deze regeling in werking is getreden is de vraag naar boven gekomen of zoiets ook georganiseerd zou kunnen worden voor inwoners met een laag inkomen die geen gebruik maken van de collectiviteit. De juridische afdeling van het eerder genoemde bureau BS&F (zij treden op als intermediair tussen gemeenten en zorgverzekeraars) heeft deze vraag vanuit het wettelijk kader benaderd. Uit het verkregen antwoord blijkt dat de gemeente niet verplicht is om een collectieve zorgverzekering voor minima aan te bieden en dus ook niet verplicht is om daarnaast een aanvullende maatwerkvoorziening te bieden. De Zorgverzekeringswet en de Wet langdurige zorg 10

12 gelden samen als een passende en toereikende voorliggende voorziening. Het is aan de gemeente zelf om een keuze te maken. De juridische grondslag van zo'n keuze zou kunnen liggen in de mogelijkheid van "Buitenwettelijk begunstigend beleid". Tot en met 2013 werden deze kosten onder voorwaarden (waaronder het volledig gebruik van het eigen risico) gecompenseerd via de CERgelden en waren ze niet voorbehouden aan de deelnemers van een collectieve zorgverzekering voor minima. Bij de afweging om al dan niet een maatwerk voorziening te treffen voor inwoners met een laag inkomen en een hoge zorgbehoefte, zal het dus vooral gaan om de vraag in hoeverre het in een gemeente wenselijk is structureel zorg te dragen voor die doelgroep, terwijl er (juridisch formeel) een voorliggende voorziening aanwezig is. Indien de gemeente dat wenselijk acht, zal onderzocht moeten worden of het volstaat om de huidige collectieve zorgverzekering voor minima uit te breiden of een nieuwe voorziening op basis van 'buitenwettelijk begunstigend beleid' wenselijk is. 11

13 5. De uitgaven Gemeenten krijgen van het Rijk een budget voor de uitvoering van bijzondere bijstand en het gemeentelijk minimabeleid gezamenlijk. Dit budget is onderdeel van het cluster Werk en Inkomen binnen het gemeentefonds. Dit budget is niet geoormerkt en kan dus ook aan andere beleidsdoelstellingen worden uitgegeven. Dat beslist het lokale bestuur. De bijzondere bijstand en de minimaregelingen worden binnen de Sociale Dienst begroot in het product bijzondere bijstand, binnen het programma ondersteuning. Het is een zogenaamde 'open-eind-regeling' (hoe hoger het gebruik, hoe hoger de uitgaven). In dit hoofdstuk wordt een overzicht gepresenteerd van de uitgaven in de jaren 2014, 2015 en De eerste paragraaf betreft een totaaloverzicht van de uitgaven. In de tweede paragraaf wordt ingezoomd op de belangrijkste uitgaven per jaar. Paragraaf 5.1 Totaaloverzicht van de uitgaven Uit onderstaande tabellen blijkt dat de totaaluitgaven aan de bijzondere bijstand en de minimaregelingen in alle drie de gemeenten in de periode zijn gestegen. Dit komt overeen met de door Divosa waargenomen landelijke trends. De eerste tabel betreft een overzicht van de totale uitgaven per gemeente, exclusief de uitgaven aan de zorgverzekering en bewindvoering door de Stadsbank. De tweede tabel betreft de individuele koopkrachttegemoetkoming die (landelijk) alleen in 2014 is uitbetaald. In de derde tabel zijn de uitgaven voor de aanvullende collectieve zorgverzekering weergegeven. De aanzienlijke stijging is een logisch gevolg van de verruiming van de regeling wegens de afschaffing van de Wtcg-gelden. De ambtelijke inzet is in uren in de derde tabel weergegeven. Tabel 1. Uitgaven bijzondere bijstand en minimaregelingen (excl. zorgverzekering en bewindvoering door de Stadsbank, incl. bijstand aan zelfstandigen) Berkelland Oost Gelre Winterswijk Tabel 2. Eenmalige koopkrachttegemoetkoming (landelijke regeling, alleen in 2014) Berkelland n.v.t. n.v.t. Oost Gelre n.v.t. n.v.t. Winterswijk n.v.t. n.v.t. Tabel 3. Uitgaven aanvullende collectieve zorgverzekering Berkelland Oost Gelre Winterswijk Tabel 4. Uitvoering bijzondere bijstand en minimaregelingen in uren Uitvoering , , ,25 Doorontwikkeling 386,25 387,00 277,00 Bezwaar en 1.444,25 691,00 754,75 beroep 12

14 Paragraaf 5.2. Ingezoomd op de belangrijkste uitgaven Uit de vorige paragraaf blijkt dat de uitgaven in het algemeen gestegen zijn. Het is een landelijke trend dat de kosten voor bewindvoering toenemen en dat ook de huisvesting van statushouders een stijging van de kosten met zich brengt, vooral in een stijging van de woonkosten. De tabellen hieronder geven de belangrijkste uitgaven per jaar weer (van hoog naar laag) en uitgesplitst naar wettelijke bijzondere bijstand en aanvullende minimaregelingen. In de laatste tabel is de 'eigen bijdrage' die het gevolg is van de draagkrachtberekening weergegeven. De landelijke trends lijken in onderstaande tabellen bevestigd te worden. De wettelijke bijzondere bijstand betreft het grootste gedeelte aan uitgaven. Daarop heeft de gemeente relatief weinig invloed, aangezien de toekenning afhangt van een wettelijke beoordeling. In vergelijking met de totale uitgaven levert de eigen bijdrage die inwoners vanwege de draagkrachtberekening moeten doen, relatief weinig op Wettelijke bijzondere bijstand 2014 Berkelland Oost Gelre Winterswijk Totaal Inkomensachteruitgang Bewindvoering Koopkrachttegemoetkoming Bijz. bijst. Chronisch zieken Reiskosten Medische kosten en zorgkosten Bewindvoering Stadsbank Woonkosten Duurzame gebruiksgoederen Inrichtingskosten Maaltijdvoorziening Rechtsbijstand, schulden Kinderen (opvang) Aanvullende minimaregelingen 2014 Berkelland Oost Gelre Winterswijk totaal Participatie kinderen Schoolkosten Zwemdiploma Computer Computerabonnement Participatie volwassenen Draagkracht 2014 Berkelland Oost Gelre Winterswijk Totaal Draagkrachtbijdrage

15 2015 Wettelijke bijzondere bijstand 2015 Berkelland Oost Gelre Winterswijk Totaal Inkomensachteruitgang Bewindvoering Bewindvoering Stadsbank Reiskosten Duurzame gebruiksgoederen Woonkosten Medische kosten en zorgkosten Rechtsbijstand, schulden Maaltijdvoorziening Kinderen (opvang) Inrichtingskosten Bijz. bijst. Chronisch zieken Aanvullende minimaregelingen 2015 Berkelland Oost Gelre Winterswijk totaal Participatie kinderen Schoolkosten Zwemdiploma Computer Computerabonnement Draagkracht 2015 Berkelland Oost Gelre Winterswijk Totaal Draagkrachtbijdrage Wettelijke bijzondere bijstand 2016 Berkelland Oost Gelre Winterswijk Totaal Inkomensachteruitgang Bewindvoering, Bewindvoering Stadsbank Woonkosten Reiskosten Duurzame gebruiksgoederen Medische kosten en zorgkosten 14

16 Kinderen (opvang) Rechtsbijstand Maaltijdvoorziening Inrichtingskosten Aanvullende minimaregelingen 2016 Berkelland Oost Gelre Winterswijk totaal Participatie kinderen Schoolkosten Computer Zwemdiploma Computerabonnement Draagkracht 2016 Berkelland Oost Gelre Winterswijk Totaal Draagkrachtbijdrage

17 6. Communicatie en het bereik Met de bijzondere bijstand en minimaregelingen beogen de gemeenten Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk huishoudens met een laag inkomen te ondersteunen en hun maatschappelijke participatie te bevorderen. Belangrijk is dat die minima die ondersteuning nodig hebben, de ondersteuning ook ontvangen. De afgelopen jaren heeft de Sociale Dienst in samenwerking met de gemeenten de regelingen op diverse manieren onder de aandacht gebracht. Van de regelingen wordt dan ook veelvuldig gebruik gemaakt. Hieronder een overzicht van de initiatieven die onder andere zijn ingezet om de doelgroep te bereiken: De Sociale Dienst heeft in 2015 een minimafolder ontwikkeld en wijd verspreid. Deze folder wordt door zowel de consulenten van de Sociale Dienst als de consulenten van de WMO- en Jeugd-teams van de gemeenten uitgedeeld aan inwoners. Ook de met de Sociale Dienst samenwerkende organisaties maken gebruik van de folder. Op de website van de Sociale Dienst en op berekenuwrecht.nl kunnen mensen meer informatie over de regelingen vinden en zelf bekijken of zij ervoor in aanmerking komen. Mensen die een uitkering aanvragen worden tijdens hun uitkeringsaanvraag op de hoogte gebracht van de regelingen en ontvangen ieder jaar een brief met een toekenning voor de minimaregelingen. Dit werkt drempelverlagend en brengt de mogelijkheden telkens weer onder de aandacht. Ook bij de uitkeringsverstrekking wordt door de consulenten van de Sociale Dienst getoetst of iemand in aanmerking komt voor de regelingen. Het beleidsteam van de Sociale Dienst staat in goed overleg met de verschillende maatschappelijke gesprekspartners om de regeling onder de aandacht te houden. De cliëntenraad is goed op de hoogte van de regelingen, van deze evaluatie, en wordt betrokken bij nieuwe ontwikkelingen. Diverse maatschappelijke initiatieven worden gestimuleerd door het leveren van ambtelijke capaciteit, het creëren van platformen om over nieuwe ideeën na te denken en door het leveren van subsidies. Ondanks de diverse inspanningen om het bereik van de regelingen onder de aandacht te brengen, zullen niet alle minima de tegemoetkomingen ook aanvragen. Deels is dat naar verwachting te verklaren uit trots en/of hulpmijdend gedrag. Ook zou onbekendheid met de regelingen een rol kunnen spelen. In een publicatie van het CBS 'Armoede en sociale uitsluiting 2015' is in kaart gebracht hoeveel personen per regio in armoede leven en langdurig in armoede leven. Volgens het CBS heeft in 2014 in Berkelland 6,6 % van de huishoudens een laag inkomen en 1,5 % een langdurig laag inkomen (4 jaar of langer), in Oost Gelre betreft dat respectievelijk 5,6 % en 1,3 % en in Winterswijk 10 % en 2,5 %. Voor de jaren 2015 en 2016 heeft het CBS geraamd dat de armoede zal dalen. Indien het wenselijk is om het bereik en effect van de armoedebestrijding in Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk in kaart te brengen wordt aanbevolen daar nader onderzoek naar te (laten) doen om een compleet beeld te schetsen met gebruikmaking van de meest recente cijfers. De middelen daarvoor zouden echter ook aangewend kunnen worden om (pogingen te doen) de doelgroep daadwerkelijk (meer) te bereiken door bijvoorbeeld extra publicatiecampagnes en investeringen in samenwerking met vrijwilligersverenigingen, sportverenigingen, stichtingen en andere maatschappelijke instellingen. 16

18 7. Een andere aanpak? De wettelijke bijzondere bijstand wordt in veel gemeenten op een vergelijkbare manier uitgevoerd. De uitvoering van de minimaregelingen verschilt op meer punten. Om een indicatie te geven van andere vormen van uitvoering van de minimaregelingen, hieronder een korte vergelijking met het Meedoenarrangement in Doetinchem en het Armoedepact in Almelo. Paragraaf 7.1 Het Meedoenarrangement in Doetinchem Het Meedoenarrangement is een vorm van ondersteuning die vanuit het beleid voor armoedebestrijding wordt aangeboden. Het ondersteunt de beleidsdoelstellingen vanuit meerdere beleidsvelden binnen het sociaal domein, zoals Wmo, sport, cultuur, volksgezondheid en jeugd. Het Meedoenarrangement is het meest te vergelijken met de minimaregelingen. Het is een arrangement met diverse activiteiten die bijdragen aan het meedoen aan de samenleving. De activiteiten in het arrangement zijn verdeeld in de onderdelen: Sport en cultuur (bijvoorbeeld zwemles of bezoek aan een theater), educatie (bijvoorbeeld schoolmateriaal en een workshop gezond koken) en welbevinden (bijvoorbeeld een dagje uit). Inwoners kunnen zelf hun arrangement vaststellen met behulp van een internetsite die de gemeente Doetinchem daarvoor heeft ingericht. Komt een inwoner in aanmerking voor het Meedoenarrangement, dan kan de inwoner zijn arrangement vaststellen door een keuze te maken uit de verschillende activiteiten binnen het aanbod. Bij elke keuze wordt het budget bijgewerkt. De aanbieder van de activiteit krijgt een en zal de verdere afhandeling (aanmelden bij de vereniging, toesturen van toegangskaarten, inschrijven op een cursus) afwikkelen met de inwoner. Er vindt geen financiële transactie plaats tussen de inwoner en de 'leverancier'. Vanuit de internetsite krijgt de gemeente eenmaal per maand (automatisch) een factuur van de aanbieders van activiteiten. De kosten worden (na controle) door de gemeente uit het Meedoenarrangement betaald. Een voordeel van het Meedoenarrangement is dat diverse organisaties nauw betrokken zijn bij de uitvoering en dat daaraan gemakkelijk extra initiatieven kunnen worden toegevoegd. Doordat de deelnemende inwoners geen vergoeding ontvangen, maar een fictief budget om te besteden, bestaat er een grote zekerheid dat de middelen juist worden besteed en een laagdrempelige toegang tot de voorzieningen. Een nadeel van het Meedoenarrangement is dat via de gemeente een groot maatschappelijk aanbod gecreëerd wordt, zonder dat bewezen is dat deze initiatieven ook niet zonder gemeentelijke inmenging zouden zijn ontstaan. M.a.w. is het echt aanvullend? In de gemeenten Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk is de lokale infrastructuur al sterk; men weet elkaar te vinden. Daarnaast vraagt het Meedoenarrangement, zoals Doetinchem dat heeft ingericht, een veel grotere investering van de gemeenten. Een vergelijking met de huidige invulling in Doetinchem geeft het volgende (zeer globale) beeld. Daarbij dient wel opgemerkt te worden dat de regeling betrekking heeft op alle leeftijdscategorieën, terwijl de minimaregelingen van de gemeenten Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk vooral betrekking hebben op jongeren. Prognose kosten Huidige uitgaven minimaregeling (2016 Berkelland Oost Gelre Winterswijk In 2017 staat een evaluatie van het Meedoenarrangement in Doetinchem gepland. De ontwikkelingen zullen gevolgd worden door de beleidsmedewerkers van de Sociale Dienst. 17

19 Pa rap raaf 7.2 Armoedepact Almelo In Almelo is een samenwerkingsverband opgericht dat vooral gericht is op het verbinden van de verschillende organisaties die zich bezighouden met de bestrijding van armoede in Almelo. De organisaties werken gezamenlijk aan een actieprogramma dat gericht is op het voorkomen en bestrijden van armoede. De gemeente is partij in de samenwerking. Het voordeel van een dergelijke samenwerking is dat daarmee bevorderd wordt dat nieuwe initiatieven vanuit de samenleving worden opgezet en dat de organisaties die daadwerkelijk in het armoedeveld werken hierin het voortouw nemen. Een nadeel hiervan is dat het niet direct leidt tot concrete oplossingen. In de gemeente Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk zijn de verbindingen met de samenleving voor een groot deel al aanwezig, via de minimaregelingen, via contractuele afspraken, initiatieven van vrijwilligers en via subsidierelaties. Vanwege de reeds sterk aanwezige lokale netwerken verdient het aanbevelingen juist daarin te investeren in plaats van het opzetten van een nieuw netwerk. 18

20 8. Signalen uit het veld Paragraaf 8.1 Ervaringen en signalen uit het veld De bijzondere bijstand en minimaregelingen worden (grotendeels) uitgevoerd door de consulenten van de Sociale Dienst, maar ook door bijvoorbeeld de gemeentelijke zwembaden, (sport)verenigingen, stichtingen, vrijwilligers, de voedselbank, de stadsbank etc. In overleggen en gesprekken in aanloop van deze evaluatie zijn een aantal aandachtspunten naar voren gekomen: De huidige regelingen zijn op onderdelen onduidelijk voor de consulenten en bevatten (kennelijke) verschrijvingen en door veranderingen in de afgelopen jaren zijn niet alle verwijzingen nog juist. De draagkrachtberekening kost relatief veel tijd voor de consulenten, is op onderdelen te complex verwoord en sluit niet goed aan bij de minimaregelingen. De regelingen dienen op onderdelen geactualiseerd te worden (oude bedragen/verwijzingen). Er komt steeds meer vraag naar afstemming met WMO en Jeugd-consulenten en dat vraagt om nadere afspraken (bijv. over vergoeding eigen bijdrage CAK). Er is in de afgelopen periode verzocht om vergoedingsmogelijkheden voor volwassenen, om bijvoorbeeld te sporten (gezondheid) of voor een lidmaatschap van de bibliotheek. Dit is niet mogelijk binnen de huidige regelingen. De zwembaden geven aan dat de regeling goed werkt (het verstrekken van een voucher), maar dat het soms onduidelijk is of kinderen wel/niet mogen starten en dat de met hen afgesproken prijzen aan een herijking toe zijn. Paragraaf 8.2 De cliëntenraad Vanaf 1 januari 2015 is er een regionale cliëntenraad Participatiewet Sociale Dienst Oost Achterhoek. Deze raad is op 21 januari 2015 geïnstalleerd en adviseert de gemeentebesturen van de gemeenten Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk over de uitvoering van de Participatiewet. De afgelopen jaren heeft de cliëntenraad meerdere adviezen uitgebracht die betrekking hebben op de bijzondere bijstand en de minimaregelingen. De adviezen van de cliëntenraad zijn beantwoord en worden meewogen in de totstandkoming van nieuw beleid. De cliëntenraad heeft onder andere aandacht gevraagd voor de positie van chronisch zieken en gehandicapte minima (hiermee wordt momenteel al regeling gehouden bij de inrichting van de collectieve zorgverzekering voor minima voor e.v.) en het onder de aandacht brengen van de zorgverzekering (jaarlijks vindt in de periode november/december een campagne plaats om de regeling onder de aandacht te brengen). Daarnaast heeft de cliëntenraad gevraagd de lijst met duurzame gebruiksgoederen uit te breiden met goederen die minder noodzakelijk zijn (bijv. een tv). Het uitgangspunt van de bijzondere bijstand is dat mensen vanuit hun uitkering een reservering doen voor duurzame gebruiksgoederen. Is dat wegens omstandigheden niet mogelijk geweest en zijn de goederen noodzakelijk om een zelfstandig huishouden te kunnen voeren, dan is de bijzondere bijstand daarvoor een vangnet. De cliëntenraad is goed op de hoogte van en betrokken bij de bijzondere bijstand en minimaregelingen. De cliëntenraad is ook van deze evaluatie op de hoogte gehouden en zal nauw worden betrokken bij verdere beleidsontwikkelingen. 19

21 9. Conclusie en aanbevelingen De afgelopen jaren is door de gemeenten Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk veel geïnvesteerd in het laten meedoen en ondersteunen van minima. Via de wettelijke bijzondere bijstand wordt inkomensondersteuning geboden voor mensen met een laag inkomen die het zelfstandig (nog) niet redden. Een grote kostenpost voor de wettelijke bijzondere bijstand is de bewindvoering. Bewindvoering wordt vaak via een rechterlijke instantie toegewezen. De gemeente is in dat geval verplicht daarvoor bijzondere bijstand te verstrekken. Een landelijke trend is dat de kosten voor de bijzondere bijstand stijgen en voor gemeenten weinig te beïnvloeden zijn. Ditzelfde beeld is waar te nemen in de gemeenten Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk. Met de Stadsbank bekijken we momenteel de mogelijkheden voor een pilot om meer grip te krijgen op bewindvoering. De minimaregelingen zijn er vooral op gericht om kinderen van minimahuishoudens de mogelijkheid te bieden om te participeren. Binnen deze regelingen bestaat er voor de huishoudens veel keuzevrijheid (bijvoorbeeld voor schoolkosten of lidmaatschappen van sportverenigingen voor kinderen of zwemlessen voor hun schooldiploma). De minimaregelingen kunnen niet los gezien worden van het reeds aanwezige aanbod van diverse stichtingen en verenigingen. Het ministerie heeft extra structurele middelen voor de participatie van kinderen van minima toegezegd. De gemeenten Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk kennen, zoals gezegd, reeds verschillende minimaregelingen om de participatie van kinderen te bevorderen. Afgezet tegen diverse regelingen in het land is het niveau van onze kindregelingen hoog. Er wordt een compleet pakket geboden, waarbij het speerpunt is dat kinderen mee kunnen doen, of dat nu op school of bij een vereniging is. Dankzij het pakket kunnen kinderen toch meedoen, ongeacht de financiële thuissituatie. Er gebeurt dus al veel, maar dat wil niet zeggen dat er geen verbeteringen en aandachtspunten zijn. Vanuit de Sociale Dienst doen we daarom de volgende aanbevelingen. Deze aanbevelingen vloeien voort uit de evaluatie en zullen de komende periode verwerkt worden in beleidsvoorstellen. Aanbevelingen: - De huidige regelingen (wettelijke bijzondere bijstand en minimabeleid) actualiseren en op onderdelen vereenvoudigen. - De wettelijke bijzondere bijstand en minimaregelingen opsplitsen in twee aparte regelingen, zodat de regelingen op verschillende manieren onder de aandacht gebracht kunnen worden. De wettelijke bijzondere bijstand heeft vooral als doel inwoners die te maken krijgen met bijzondere kosten financieel te ondersteunen. De minimaregelingen zijn meer gericht op deelname aan de samenleving (participatie). Per gemeente kan de discussie gevoerd worden of de huidige minimaregelingen volstaan (is bijvoorbeeld uitbreiding voor volwassenen gewenst?). De wettelijke bijzondere bijstand kan dan zoveel mogelijk uniform blijven. - Onderzoeken of de draagkrachtberekening kan worden aangepast en vereenvoudigd. - Onderzoeken of de draagkrachtberekening wenselijk is binnen de minimaregeling. - Onderzoeken of uitbreiding van de doelgroep mogelijk en wenselijk is, mede in het licht van de extra middelen voor de kindregelingen. - Onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om de uitgaven van de wettelijke bijzondere bijstand te beïnvloeden. - Indien gewenst onderzoek (laten) doen naar het bereik van de regelingen en/of extra inzetten op publiciteit van de minimaregelingen, zodra deze zijn vernieuwd. - De verschillende initiatieven in de regio, zoals in ieder geval de evaluatie van het Meedoenarrangement in Doetinchem, blijven volgen. 20